Morgunblaðið - 12.10.1983, Síða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 12. OKTÓBER 1983
Atvinnuleysi yfirvofandi á Patreksfirdi
Hjörleítur Gudmundaaon, verkalýöafólagaformaöur og oddviti:
Fyrirtækiö er íþrotum, aveitarfólagiö íþrotum vegna fyrirtækiaina
og heimilin aö komaat á þrot...
„Það er allt að
fara í rúst“
— segir oddvitinn og verkalýðsfélagsfor-
maðurinn Hjörleifur Guðmundsson
HJORLEIFUR Guðmundsson er oddviti Patrekshrepps og
formaður Verkalýðsfélags Patreksfjarðar. Hann var að koma af
hreppsnefndarfundi þegar Mbl. hitti hann að máli — á þeim
fundi höfðu og verið fulltrúar hóps áhugamanna um rekstur
. fiskvinnslu í gamla Skjaldarhúsinu.
„Við erum að reyna að
kynna okkur sjónarmið
manna, svo sveitarstjórnin
hafi nægilegar upplýsingar til
að geta tekið afstöðu til þeirra
mála, er við okkur blasa,"
sagði Hjörleifur. „Það sýnast
helst vera tveir möguleikar
fyrir hendi og vonandi verður
ekki langt í að við getum tekið
afstöðu. Það er ekki endilega
það, að báðir hóparnir — HP
og áhugamennirnir — vilji fá
okkur með en þó er ekki úti-
lokað að hreppsfélagið gerist
hluthafi í nýjum rekstri eða
því sem fyrir er hér. Sveitarfé-
lagið hefur áður stutt óbeint
við bak þeirra, sem hafa verið
í atvinnurekstri hér og við er-
um enn tilbúnir til þess. Við
höfum t.d. veitt ábyrgðir fyrir
skipakaupum og fleira í þeim
dúr.“
Hjörleifur sagði að eins og
staðan væri í dag hefði sveit-
arfélagið „engin efni á at-
vinnuleysi, né heldur höfum
við efni á að leggja fé í at-
vinnutækin á staðnum. Það
verður gert allt til að leysa
vandann á sem skemmstum
tíma og innan þeirra marka,
sem sveitarfélagið getur leyft
sér. Það er vitað, að fyrirtækið
(HP) á ekki peninga en það
verður skilyrðislaust að finna
lausn á þessu máli. Enn vitum
við ekki hvort sú lausn er fyrir
hendi."
Hraðfrystihús Patreks-
fjarðar skuldar hreppsfélag-
inu 2—2,5 milljónir króna í
skatta og skyldur, að sögn
Hjörleifs. Það er fyrir árið í ár
og hluta af síðasta ári. „Fyrir-
tækið er í þrotum, sveitarfé-
lagið er í þrotum vegna fyrir-
tækisins og heimilin eru að
komast í þrot vegna þessa.
Lausnin hlýtur að liggja í því,
að þeir, sem eiga mestra hags-
muna að gæta, þ.e.a.s. eigend-
ur fyrirtækisins, lánadrottnar
og almenningur, sameinist um
að leysa vandann. Það eru
stórar upphæðir komnar í
hönk og m.a. þarf að lengja
lánstímann, svo að bankarnir
koma þarna inn í líka.“
— Nú hefur sveitarstjórnin
verið að reyna að koma á sam-
starfi milli manna hér heima.
Hvernig gengur það?
„Við verðum að fá á hreint,
að aðilar séu sammála um að
leysa vandann á sem allra
skemmstum tíma. Það er allt
að fara í rúst, svo þetta má
ekki taka langan tíma. Ég þori
ekkert um það að segja enn
hvort möguleikar eru á sam-
starfi milli þeirra tveggja
hópa, sem við höfum verið að
ræða við. Þeir hafa mælt sér
mót eftir helgina og vonandi
kemur eitthvað út úr því.“
— Hversu lengi heldurðu að
fólk hér muni þurfa að bíða
eftir Iaununum sínum frá
hraðfrystihúsinu?
„Ég hef trú á að útborgun-
armálið verði leyst sérstak-
lega á næstunni. En það er
minna mál, þegar til lengri
tíma er litið. Hugmynd sveit-
arstjórnarinnar er að finna
varanlega lausn á vanda at-
vinnulífsins hér og sú laun
verður að finnast," sagði
Hjörleifur Guðmundsson odd-
viti og formaður Verkalýðsfé-
lags Patreksfjarðar.
„Félagslegur vandi
ekki síður“
en fjárhagslegur
— segir Kristinn Friðþjófsson, forstjóri
fiskimjölsverksmiðjunnar Svalbarða
„AÐ MÍNU mati má ekki byggja upp Skjöld og myrða Hraðfrysti-
hús Patreksfjarðar í staðinn. Það á vitaskuld að reka bæði fyrirtæk-
in myndarlega og um það verða bæjarbúar að sameinast — jafnvel
þótt það kosti að sýslumaður og bæjarstjóri þurfi að fara í löndun.
Það sem ég á við er að í þessu verða allir að taka þátt og enginn má
telja sig of góðan til að stuðla að velmegun í sínu bæjarfélagi," sagði
Kristinn Friðþjófsson, forstjóri fískimjölsverksmiðjunnar Svalbarða
og atvinnumálanefndarmaður á Patreksfirði, í samtali við blaða-
mann Morgunblaðsins.
Kristinn hefur á undanförnum
árum verið að byggja upp verk-
smiðju sína og þegar við hittum
hann að máli voru iðnaðarmenn
að vinna við uppsetningu blönd-
unartanka við verksmiðjuna. Þar
var ekkert atvinnuleysi að sjá
enda sagði Kristinn að sig vant-
aði fólk í vinnu frekar en hitt.
„Ætli ég fái ekki nokkra karla
þegar búið er að loka hjá hinum,"
sagði hann og hló við.
Hann er einn af forvígis-
mönnum undirbúningsnefndar
stofnunar fiskvinnslu, og færðist
undan því að ræða ástandið á
staðnum mikið. „Eitt skal ég þó
segja þér,“ sagði hann, „og það er
hið fornkveðna: Að fortíð skal
hyggja þegar framtíð skal
byggja. Staðreyndin er sú, að hér
hefur aldrei verið hægt að reka
fiskvinnslu og útgerð nema með
aðkomufólki. Ég var nýlega að
glugga í gömul bréf frá afa mín-
um, sem var hér með útgerð upp
úr aldamótum, og þá sá ég að
1914 og ’15 var hann að falast
eftir mönnum á vertíð af Snæ-
fellsnesi."
Kriatinn Friöþjófaaon foratjóri
fískimjöiaverkamiöjunnar: Ekki
síöur fólagalegt vandamii en tjir-
hagalegt.
Kristinn sagði að um stríð
hefðu tveir togarar verið gerðir
út frá Patreksfirði og að áhöfnin
hefði að mestu verið samsett af
Bolli Ólafaaon, talamaöur undirbúninganefndar til atofnunar Hakvinnalu: Samatarf viö kaupfólagiö kemur ekki til
mila nema atofnaö veröi nýtt hlutafilag um rekaturinn.
„Höfum áhuga á að bjarga byggð
arlaginu og fasteignum fólks“
— segir Bolli Ólafsson, einn úr hópi fólks, sem
vill hefja rekstur í frystihúsi Byggðasjóðs
Bolli Ólafsson, forstöðumaður
heilsugæslustöðvarinnar á Patreks-
fírði, er einn helsti talsmaður
áhugamannahópsins, sem óskað
hefur eftir við Byggðasjóð, að fá
frystihús Skjaldar á leigu og hefja
þar rekstur. Hann sat sem slíkur
hreppsnefndarfundinn á laugar-
dagsmorgun ásamt nokkrum félög-
um sínum, þeim Hilmari Jónssyni,
sparisjóðsstjóra og hreppsnefnd-
armanni, Kristni Friðþjófssyni, for-
stjóra og aðaleiganda fískmjöls-
verksmiðjunnar Svalbarða, Héðni
Jónssyni, Stefáni Egilssyni og Hall
dóri Arnasyni en þrír þeir síðast-
nefndu eru sjómenn og útgerðar-
menn. Bolli var einn helsti hvat-
amaður söfnunar hlutafjárloforða
til undirbúnings stofnunar hlutafé-
lags heimamanna um rekstur í
Skildi, eins og gamla frystihúsið er
jafnan kallað á Patreksfírði. Sú
undirskriftasöfnun hófst í byrjun
ágúst.
„Við erum með á sjötta tug nafna á
lista og með yfir tvær milljónir króna
í hlutafjárloforð," sagði Bolli í sam-
tali við fréttamann Morgunblaðsins.
„Við teljum víst, að semji Byggðasjóð-
ur við okkur, þá munum við fá fleiri
menn í hópinn og að hlutafé verði að
minnsta kosti þrjár milljónir. Þetta
eru menn úr öllum stéttum, útgerðar-
menn, bæði smáir og stórir, iðnaðar-
menn, verslunarmenn og fleiri. Þetta
fólk vill koma á laggirnar fyrirtæki,
sem hægt er að binda meiri vonir við
en hægt hefur verið hér undanfarin
ár.“
Bolli sagði að frumkvæði heima-
manna í atvinnumálum hefði horfið
þegar Vatneyrarfyrirtækin hefðu lagt
upp laupana um 1960. „Þótt við eigum
hluta í okkar eigin ógæfu þá á Lands-
bankinn, í gegnum þrjú fyrirtæki, líka
sinn hlut,“ sagði hann. „Bankinn hef-
ur skrúfað fyrir fyrirgreiðslu til fyrir-
tækja í erfiðleikum, án þess að þau
væru þó gjaldþrota. Þannig var til
dæmis með Vatneyrarfyrirtækin,
sömuleiðis með þann aðila, sem keypti
á eftir. Næstu menn, sem voru mestan
part smáútgerðarmenn og flestir
Tálknfirðingar, tóku allt á leigu og út
úr því kom Skjöldur. Þeir fóru héðan
um 1980.“ Bolli sagðist hafa bent á
það á hreppsnefndarfundinum um
morguninn, að nú væri allt útlit fyrir
að í vetur yrðu gerðir út jafnmargir
bátar frá Patreksfirði og Skjöldur
einn gerði út þegar fyrirtækið gafst
upp á limminu, eða þrír bátar og tog-
ari. „Hér hefur fækkað um 2—3 báta
árlega undanfarin þrjú ár,“ sagði
hann. „Tveir bátar voru seldir í burtu
í fyrra og einn er að fara núna. Þegar
hér var allt í fullum gangi fyrir fjór-
um til fimm árum voru hér ellefu bát-
ar. Það er því ekki að ástæðulausu, að
okkar áhugi beinist að því að koma á
rekstri til að bjarga byggðarlaginu og
fasteignum fólks. Hér standa nýleg
einbýlishús auð og fleiri væru farnir
ef þeir kæmust í burtu."
Hann sagði að þetta væri einmitt
ástæðan fyrir þeirri breidd, sem hefði
náðst í hópinn, er nú vildi fara af
stað. „En hér eru vitaskuld ýmsir