Morgunblaðið - 28.10.1983, Side 8

8 MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 28. OKTÓBER 1983
K-dagurinn 29. október 1983:
Gleymum I
' ekki_ _
geðsjúkum ■ 29.10. ’83
Áfangastað-
ar er þörf
Þessi mynd er tekin fyrir framan íbúðarhús það í Fossvogi sem byggt hefur
verið sem endurhæfmgarstöð fyrir geðsjúka. Afrakstur K-lyklasölunnar
rennur óskiptur til þessa verkefnis. A myndinni eru Kiwanis-menn ásamt
heimsforseta Kiwanis, sem staddur var hérlendis nýverið. Lengst til vinstri:
Finnbjörn Gíslason, formaður K-dagsnefndar, Oddur Bjarnason, geðlæknir,
Tómas Helgason, geðlæknir, Jón K. Ólafsson, umdæmisstjóri Kiwanis, frú
Irby, Aubrey E. Irby, heimsforseti og Matthías G. Pétursson, blaðafulltrúi.
Ljósm. Mbl. Friðþjófur Helgason.
— eftir Sigrúnu
Júlíusdóttur
„Það er margsönnuð
staðreynd, að stofnun-
armótun hefur djúpstæð
áhrif á einstaklinginn
og dregur úr samfé-
lagslegri ábyrgðartilf-
inningu hans. Öruggt
húsnæði og aðstaða til
félagslegrar endurhæf-
ingar er ein leið til að
takast á við þennan
vanda.“
Félagsleg endurhæfing er eins
konar forvarnarstarf, þótt það
kunni að hljóma mótsagnakennt
samkvæmt orðanna hljóðan. Það
sem um er að ræða er eiginlega
þriðja stigs forvarnarstarf, þ.e. að
viðhalda þeim árangri, sem sjúk-
dómsmeðferð hefur leitt til. Með
markvissum starfsaðferðum, sem
byggja á þeirri hugmyndafræði,
að einstaklingurinn sé fær um og
honum beri að taka ábyrgð á sjálf-
um sér, hann vilji leggja fram
sinn skerf sem þjóðfélagsþegn og
vera öðrum óháður, er hægt að
leysa úr læðingi þann sjálfsbjarg-
arkraft sem blundar í hverjum
einasta einstaklingi, jafnvel þótt
hann hafi tímabundið orðið að
leggja árar í bát og dvelja á geð-
sjúkrahúsi vegna geðrænna eða
félagslegra erfiðleika.
Til skamms tíma hefur geðheil-
brigðisþjónusta á íslandi nær ein-
göngu gert ráð fyrir stofnana-
meðferð. Við höfum verið sein að
taka við okkur hvað varðar breytt
meðferðarform og nýjar leiðir til
bata og endurhæfingar. Þetta hef-
ur í för með sér dýrkeyptar afleið-
ingar, fjárhagslega, siðferðilega
og samfélagslega. Það er stað-
reynd í dag, að óeðlilega stór hóp-
ur sjúklinga dvelur oft langdvöl-
um á stofnunum, án þess að þeir
séu í þörf fyrir þjónustu og um-
önnun af því tagi, sem stofnun er
ætlað að veita. Kostnaður þar er
gífurlegur vegna útgjaldafreks
reksturs og starfsmannahalds.
Þessi hópur heldur ennfremur oft
uppi plássum fyrir bráðveiku
fólki, sem þarf nauðsynlega á inn-
lögn að halda. Hér við bætist, að
álag verður óhóflegt á fjölskyldur,
sem ekki hafa nokkrar forsendur
til að sinna sjúkrahúshlutverki. Á
meðan vinnur tímans tönn óbæt-
anlegar skemmdir á endurhæf-
ingarhæfni þeirra, sem sitja fastir
inni í stofnunum. Það er marg-
sönnuð staðreynd, að stofnunar-
mótun hefur djúpstæð áhrif á ein-
staklinginn og dregur úr samfé-
lagslegri ábyrgðartilfinningu
hans. Öruggt húsnæði og aðstaða
til félagslegrar endurhæfingar er
ein leið til að takast á við þennan
vanda.
Á undanförnum árum hefur
umræðan um nauðsyn félagslegr-
ar endurhæfingar í tengslum við,
eða í framhaldi af, sjúkrahúsdvöl,
farið vaxandi. Starfsfólki geð-
heilbrigðis- og félagsmálaþjónust-
unnar hefur orðið það æ ljósara,
að stofnanaúrræði verða að víkja
fyrir samfélagsúrræðum. Of mikil
áhersla á hið sjúklega, f stað þess
að skírskota til hins heilbrigða,
kemur beinlínis í veg fyrir að
bjargir úti í samfélaginu séu nýtt-
ar. Þessar bjargir felast m.a. í því,
að virkja fjölskyldukerfi, vinnu-
staði, skjólstæðingasamtök og
aðrar samfélagslegar lausnir.
Áfangastaður er eitt slíkt bjarg-
ráð.
Áfangastaður fyrir
skjólstæðinga með lög-
heimili utan Reykjavíkur
Fyrir nokkrum árum var hafið
markvisst samstarf á milli Fé-
lagsmálastofnunar Reykjavíkur-
borgar og geðdeilda Ríkisspítal-
anna um félagslega endurhæf-
ingu. Vorið 1977 var komið á fót
fyrsta áfangastaðnum, sem var þá
rekinn af Félagsmálastofnun
Reykjavíkurborgar, en starfrækt-
ur í náinni samvinnu við félags-
ráðgjafadeild geðdeilda Ríkisspít-
alanna og Borgarspítalans. Þessi
áfangastaður er nú til húsa að
Norðurbrún 34. Sú þjónusta, sem
þar er veitt, nýtist að sjálfsögðu
aðeins íbúum Reykjavíkurborgar.
Eftir að starfsemin hafði náð
nægilegri fótfestu og eftirspurn
jókst, var ljóst að þörf var á fleiri
áfangastöðum og þá ekki síst fyrir
skjólstæðinga, sem áttu lögheimili
úti á landi, en nutu geðheilbrigðis-
þjónustu í Reykjavík. Á vegum
Reykjavíkurborgar eru nú reknir
bæði áfangastaðir, vistheimili og
sambýli í þágu félagslegrar endur-
hæfingar. Það er staðreynd, að
sveitarfélög dreifbýlisins hafa
ekki innan sinna vébanda nauð-
synleg bjargráð, s.s. áfangastaði,
sambýli, ráðgjöf og eftirlit fag-
fólks fyrir þá skjólstæðinga, sem
þurfa á framhaldsmeðferð, endur-
hæfingu eða langtímaaðstoð að
halda.
1 júní 1981 hlutaðist félags-
ráðgjafadeild geðdeilda Ríkisspít-
alanna til um að koma á laggirnar
áfangastað fyrir þennan skjól-
stæðingahóp. Húsnæðið var þá til
bráðabirgða og reksturinn á óör-
uggum grundvelli, þar eð kostnað-
urinn fyrir hvern einstakan skjól-
stæðing var innheimtur hjá við-
komandi sveitarfélagi í hverju til-
viki. Sérhver maður hversu um-
hendis og óhagkvæmt slíkt fyrir-
komulag er. Þrátt fyrir áhuga
sveitarfélaga dreifbýlisins á sam-
starfi af þessu tagi og afar jákvæð
viðbrögð í hverju einstöku tilviki,
reyndist þungur róðurinn að
tryggja öruggan rekstrargrund-
völl. Þessir erfiðleikar tengdust
fyrst og fremst þeirri áhættu, sem
fylgir því, að starfsemina skorti
framtíðarhúsnæði, og að sjálf-
sögðu hik gagnvart því, að taka á
sig ábyrgð fyrir hönd annarra
sveitarfélaga. í janúar sl. tókst þó
Félagsmálastofnun Kópavogs
þessa ábyrgð á hendur — en því
miður tímabundið. Það sem nú
knýr á er að tryggja varanlegt
húsnæði fyrir þessa mikilvægu
þjónustu, sem svo mjög er þörf á
fyrir skólstæðinga, sem lögheimili
eiga utan Reykjavíkur. Geðvernd-
arfélag íslands hefur nú hafið
byggingu áfangastaðar að Álfa-
landi 15 í Fossvogi með stórvirkri
aðstoð Kiwanis-hreyfingarinnar á
íslandi. Fjársöfnun Kiwan-
ismanna nær til landsbyggðarinn-
ar jafnt sem höfuðborgarsvæðis-
ins. Þess vegna er það vel við hæfi,
að áfangastaðurinn að Álfalandi
15 nýtist skjólstæðingum geð-
heilbrigðisþjónustunnar, hvar
sem þeir eiga lögheimili. — Og það
er einmitt slíkur staður, sem nú er
þörf fyrir.
Sigrún Júlíusdóttir er yfírfélags-
ráðgjafi geðdeilda Ríkisspítalanna.
85009
85988
2ja herb.
Fossvogur
Einstaklingsíbúð á jarðhæð í
góðu ástandi. Laus strax. Verð
700—750 þús.
Vesturberg
íbúð í góöu ástandi á 3. hæð.
Lagt fyrir þvottavél á baði. Út-
sýni. Verð 1,2 millj.
Fálkagata
Frekar lítil en snotur íbúö á 1.
hæð. Sérinngangur. Bílskúrs-
réttur. Verð 1 millj.
Hraunbær
íbúö í góöu ástandi á 2. hæö.
Staðsetning frekar ofarlega í
hverfinu. íbúðin snýr í suður.
Verð 1150 til 1200 þ.
3ja herb.
Kleppsvegur
3ja—4ra herb. íbúð á 4. hæð.
Björt ibúö í góöu ástandi. Suö-
ursvalir. Verð 1550 þús.
Hverfisgata
Lítil, 3ja herb. íbúð í þríbýlishúsi
(steinhúsi). Snyrtileg eign. Verð
950 þús.
Hæðargarður
Neðri hæð í tvíbýlishúsi ca. 90
fm. Sérinngangur og sérhiti.
Sérgarður. Verð 1550 þús.
4ra herb.
Seltjarnarnes — Laus
Neðri hæöin í tvíbýlishúsi ca.
110 fm. Sérinngangur og sér-
hiti. Gengiö út í sérgarö. Ágæt
herbergi. ibúöin er ekki niður-
grafin. Laus strax. Verð 1850
þús.
Hraunbær
ibúö í góöu ástandi á 2. hæö,
ca. 115 fm. Suöursvalir. Parket
á stofu og gangi. Lagt fyrir vél á
baði. Ný eldhúsinnrétting. Verð
1700—1750 þús.
Álfheimar
115 fm íbúö í ágætu ástandi á
2. hæö. 2 stofur og 2 herb.,
rúmgott eldhús. Suöursvalir.
Verð 1650 þús.
Maríubakki
Mjög góð íbúð á 1. hæð, ca.
110 fm. Sérþvottah. og búr í
íbúðinni. Nýtt parket. Faliegt út-
sýni. Suöursvalir. Verð 1650
þús.
Hjallavegur
Neöri hæö í tvíbýlishúsi, ca. 90
fm. Sérinng. íbúð í góöu
ástandi. Verð 1650 þús.
Háaleitisbraut
ibúö í mjög góöu ástandi á
efstu hæö, ca. 117 fm. Rúmgóö
stofa. Gluggi á baöi. Rúmgott
eldhús. Endurnýjaö gler og ofn-
ar. Björt íbúö. bílskúrsréttur.
Ákv. sala. Verð 1750 þús.
Ármúla 21.
Dan V.S. Wiium lögfr.
Ólafur Guðmundsson
sölumaöur.
ÁTTA
8 videoleigur
á höfuðborgarsvæðinu.
EUROCARD
TIL DAGLEGRA NOTA
Arngrímsstofa í Svarfaðardal endurbyggð
Arngrímur Gi.sla.son,
(sjálfsmynd).
Dalvík, 24. október.
í SIIMAR hefur svokölluð Arn-
grímsstofa, fyrsta málarastofa á (s-
landi, verið endurbyggð að Gull-
bringu í Svarfaðardal. Stofa þessi
var í umsjá Þjóðminjasafnsins og
hefur verið það til margra ára. Var
stofan nú endurbyggð með aðstoð
úr sérstökum sjóði við Seðlabanka
íslands.
Arngrímur Gíslason, málari,
sem stofan er kennd við, var
Þingeyingur að ætt og uppruna,
fæddur að Skörðum í Reykja-
málari Gullbringubærinn og Arngrímsstofa í Svarfaðardal.
hverfi árið 1829 og lést að
Gullbringu í Svarfaðardal 1887,
58 ára að aldri. Arngrímur lagði
gjörva hönd á hvers konar listir
og íþróttir en fastast hneigðist
hugur hans að myndlist. Auk
þess hneigðist hugur hans mikið
til tónlistar og lék hann mikið á
fiðlu. Arngrímur kunni sund og
var talinn einn besti sundkenn-
ari norðanlands á árunum upp
úr 1880. Kenndi hann sund í
Svarfaðardal um alllangt skeið.
Þegar Arngrímur bjó að
Gullbringu ásamt seinni konu
sinni, Þórunni Hjörleifsdóttur,
ljósmóður, reisti hann málara-
stofu sína. Þarna vann málarinn
að list sinni og má fullvíst telja
að þetta sé fyrsta vinnustofa
listmálara hér á landi.
í húsi málarans hafa vafa-
laust orðið til hinar fögru altar-
istöflur sem prýtt hafa ýmsar
kirkjur hér norðanlands, og önn-
Altaristafla í Urðakirkju, Svarfaðar
dal, máluð af Arngrími málara.
ur myndverk er eftir hann
liggja.
Þess má geta að framhús
Gullbringubæjarins átti dr.
Kristján Eldjárn, fyrrverandi
forseti, en Arngrímsstofa stóð
áföst við framhúsið. Dr. Krist-
ján hafði einnig kynnt sér sögu
Arngríms málara til hlítar og er
væntanleg innan skamms bók
eftir hann um Arngrím og verk
hans. Fréttaritarar.