Morgunblaðið - 28.10.1983, Síða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 28. OKTÓBER 1983
fltofgttitlffttfeife
Otgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fróttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 250 kr. á mánuöi innanlands. f lausasölu 20 kr. eintakiö.
Umbrot í
blaðaheiminum
Fyrsti dagur Iðnþings:
Almennt skeyting-
arleysi er gagnvart
iðnaðinum í landinu
Nýlega skipti Helgarpóst-
urinn um eigendur.
Ætlunin er að Framsóknar-
flokkurinn hætti að reka
Tímann og blaðið verði eign
hlutafélags. Rekstur og fram-
tíð Alþýðublaðsins er í hönd-
um flokkslegrar rannsóknar-
nefndar. Þjóðviljinn berst í
bökkum og óvissa er um rit-
stjórn hans til frambúðar.
Þessi umbrot í íslenska
blaðaheiminum eru hin
mestu síðan Dagblaðið og
Vísir runnu saman í eitt síð-
degisblað og urðu í raun að
Dagblaði með tveimur nöfn-
um.
Tíminn á ekki að hætta að
vera flokksblað, þar sem sjá á
til þess með samþykktum.
hins nýja hlutafélags að
Framsóknarflokkurinn eigi
meirihluta í því. Ekki er vafi
á að með einum eða öðrum
hætti mun Samband ís-
lenskra samvinnufélaga (SÍS)
verða hluthafi í hinu nýja fé-
lagi. Það fer ekki á milli mála
að ritstjórn Tímans er jafn
annt um að halda uppi vörn-
um fyrir SÍS og Framsóknar-
flokkinn og SÍS stendur nú
þegar að verulegu leyti undir
rekstri Tímans. Fróðlegt
verður að fylgjast með því
hvaða breytingar verða á
Tímanum samhliða því sem
Framsóknarflokkurinn hætt-
ir að axla einn tapið af
rekstri blaðsins. Ætlar blaðið
að halda áfram að reyna að
ná fótfestu meðal lesenda í
þéttbýli eða gera tilraun til
að tryggja sig enn frekar í
sessi sem sveitablað? Þessari
spurningu hljóta væntanlegir
hluthafar í Tímanum að velta
fyrir sér. Henni ætti auðvitað
að svara samtímis því sem
hlutabréf eru boðin til sölu.
Síðasta breyting á útliti og
efnisskipan blaðsins miðaði
að því að auka vinsældir þess
í þéttbýlinu. Hún hefur
hvorki gefist vel fjárhagslega
fyrir blaðið né pólitískt fyrir
Framsóknarflokkinn sem
stórtapaði fylgi á höfuðborg-
arsvæðinu í síðustu kosning-
um.
Reynsla Alþýðuflokksins af
því að stofna og leggja niður
hlutafélög til að halda Al-
þýðublaðinu á floti ætti raun-
ar að nægja til þess að sanna
framsóknarmönnum að eign-
arform á blöðum breytir engu
um það hvort þau eru rekin
með tapi eða ekki. Auðlegð
eigandans og vilji hans til að
borga tapið ræður að vísu úr-
slitum um það hve lengi er
unnt að haida taprekstrinum
áfram og þess vegna vilja
framsóknarmenn fá SÍS sem
eignaraðila að Tímanum. Al-
þýðuflokkurinn getur ekki
einu sinni staðið undir kostn-
aðinum við að gefa Alþýðu-
blaðið út sem fjórblöðung og
þess vegna á nú enn einu
sinni að leita nýrra ráða til
að fleyta málgagninu áfram.
Eins og mál hafa skipast á
Alþýðublaðinu síðustu mán-
uði vekur það ekki neina
undrun þótt þær raddir séu
háværari í Alþýðuflokknum
en oft áður að skynsamlegast
sé að hætta útgáfu Alþýðu-
blaðsins.
Hvort sem Þjóðviljinn er
góður eða lélegur og hvað svo
sem margir kaupa hann allt-
af heldur hann áfram að sjá
dagsins ljós, engu er líkara en
útgáfufélag hans sem er fá-
menn en voldug klíka í Al-
þýðubandalaginu geti gengið
í ótæmandi nægtabrunn þeg-
ar á þarf að halda. Um nokk-
urra vikna skeið hefur hlaup-
ið dálítill fjörkippur í blaðið,
eins og oki hafi verið létt af
starfsmönnum þess við það
að Kjartan Ólafsson, rit-
stjóri, tók sér frí. Hann er þó
skjólstæðingur eigenda
blaðsins sem hvorki hrófla
við Kjartani né Þjóðviljan-
um, svo að enginn skyldi
vænta þess að blaðið breytist
eða afkoma þess.
Ráðist á Ragnar
Seta Ragnars Arnalds í
embætti fjármálaráð-
herra hefur verið eina
skrautfjöður Alþýðubanda-
lagsins frá stjórnartímanum
1980 til 1983. Á alþingi í
fyrradag gerðist hins vegar
sá sögulegi atburður að Guð-
rún *Helgadóttir, þingmaður
Alþýðubandalagsins, tók
þessa fjöður og kastaði henni
út í veður og vind. Hún sakaði
Ragnar Arnalds um að hafa
svikið gefin loforð um að
koma á staðgreiðslu skatta og
hann hefði verið liðleskja
gagnvart skattsvikurum.
Guðrún nefndi Ragnar að
vísu ekki á nafn en dró hann í
sama dilk og aðra forvera Al-
berts Guðmundssonar.
Alþýðubandalagið er
stærsti stjórnarandstöðu-
flokkurinn á þingi en vegna
sundurlyndis er bandalagið
ekki marktækara en önnur
brotabrot meðal vinstri-
manna. Upplausnin innan
flokksins hefur áhrif út fyrir
raðir hans og kann að leiða
til þess að vinstrimenn skipi
sér í nýjar fylkingar.
FYRSTI DAGUR iðnþings var í gær.
Hófst þingið með ræðu forseta Lands-
sambands iðnaðarmanna, Sigurðar
Kristinssonar, síðan flutti Páll Flygen-
ring ráðuneytisstjóri ávarp fyrir hönd
iðnaðarráðherra og Þórður Friðjóns-
son, efnahagsráðgjafi forsætisráð-
herra, fjallaði um efnahagsstefnu rík-
isstjórnarinnar og áhrif hennar á ið-
nað og atvinnu. Eftir hádegið hófust
hefðbundin þingstörf og flutt var
skýrsla framkvæmdastjórnar. Hér á
eftir verða rakin nokkur atriði úr ræð-
um þeirra Sigurðar Kristinssonar iðn-
aðarráðherra og Þórðar Friðjónsson-
ar.
Iðngreinar standa
misvel að vígi
í upphafi ræðu sinnar vék Sigurður
Kristinsson að stöðu efnahagsmála al-
mennt, nú og undanfarin misseri.
Minnti hann á þann samdrátt sem orð-
ið hefur í þjóðarframleiðslu og þjóðar-
tekjum og rakti helstu orsakir þess,
minnkandi sjávarafla og söluerfiðleika
á mikilvægum útflutningsafurðum.
Hann minnti á slæma skulda- og
greiðslustöðu út á við, þá staðreynd að
íslendingar verja nú yfir 20% útflutn-
ingstekna sinna til greiðslu afborgana
og vaxta af erlendum lánum. Hann rifj-
aði upp verðbólguþróun síðustu ára,
hvernig svo var komið fyrir þjóðinni í
vor að veröbólgan var orðin ríflega
130%. „Er hér var komið sögu,“ sagði
Sigurður, „var einsýnt að engin vettl-
ingatök dygðu ef forða ætti atvinnuveg-
unum og heimilunum frá gjaldþroti."
Því næst rakti Sigurður aðgerðir nú-
verandi ríkisstjórnar í því skyni að
draga úr verðbólgu og jafna viðskipta-
halla: 15% gengisfelíingu gagnvart
dollara og bann við vísitölubindingu
launa í tvö ár. Undanfarna tvo mánuði
hefði árangur þessara aðgerða verið að
koma f ljós, þannig að vonir standa til
að verðbólgan verði komin niður í 30%
f lok þessa árs. Sfðan sagði Sigurður
orðrétt:
„Þær hagstjórnaraðgerðir, sem nú
hefur verið gripið til og ég hef lýst
nokkrum orðum, skipta allan atvinnu-
rekstur á Islandi miklu. Nái yfirlýst
markmið rfkisstjórnarinnar um lækk-
un verðbólgu fram að ganga, ekki að-
eins um skamma hrfð heldur til lengri
tfma, mun allur rekstur verða auðveld-
ari og áætlanagerð batna, jafnt hjá
einkaaðilum sem opinberum.
Sé vikið að iðnaðinum sérstaklega, er
mér bæði ljúft og skylt að lýsa þvf yfir
hér, að öll iðnfyrirtæki njóta þeirra al-
mennu hagsbóta, sem f atlögunni gegn
verðbólgunni felast. Efnahagsþróunin
og efnahagsaðgerðirnar hitta þó iðn-
greinarnar misvel fyrir. Að þvf er út-
flutningsiðnað varðar, má segja, að
hagur hans hafi vænkast mjög við ít-
rekaðar gengislækkanir og aðhald [
launamálum nú síðustu mánuði, en
þetta hefur leitt til þess, að raungengi
íslensku krónunnar hefur verið með
lægsta móti miðað við undanfarin ár.
Stjórn Útgerðarfélags Dalvíkur sem
er að mestu jöfn eign kaupfélagsins og
Dalvíkurbæjar tilkynnti sl. mánudag
að togarinn Björgúlfur, sem fór á veið-
ar á þriðjudagskvöldið, myndi sigla
með aflann. „Þá var ekkert hráefni í
sjónmáli og til að tryggja stöðu fyrir-
tækisins, var ákveðið að grípa til upp-
sagnanna," sagði Kristján. „Þetta
— sagði Sigurð-
ur Kristinsson,
forseti Lands-
sambands iðnað-
armanna í ræðu
sinni í gær
Lækkandi raungengi hefur einnig
styrkt samkeppnisstöðu þess iðnaðar,
sem keppir á innanlandsmarkaði.
Leggja verður þó ríka áherslu á, að al-
mennur tekjusamdráttur hefur dregið
úr eftirspurn hjá þeim, sem framleiða
iðnaðarvörur og veita iðnaðarþjónustu
fyrir innlendan neytendamarkað. Hef-
ur þessa til dæmis sums staðar nokkuð
gætt f sambandi við eftirspurn á al-
mennum fbúðarhúsbyggingum, á hús-
gögnum og innréttingum, og sfðast en
ekki sfst í sambandi við beina, persónu-
lega þjónustu af ýmsu tagi, sem aðild-
arfélagar Landssambands iðnaðar-
manna láta í té. Þá ber þess og sér-
staklega að geta, að erfið afkoma og
greiðslustaða sjávarútvegsins, og raun-
ar fleiri innlendra atvinnugreina, er nú
farin að bitna nokkuð á þeim iðngrein-
um, sem öðrum fremur framleiða fjár-
festingarvörur fyrir atvinnulífið og
annast viðhald á þeim, einkum í málm-
og skipasmíðaiðnaði, byggingar- og
verktakaiðnaði og rafiðnaði, en þetta
eru einmitt umfangsmestu iðngrein-
arnar innan Landssambands iðnaðar-
rnanna."
Sagði Sigurður sfðan, að það væri
vandi þessara greina sem stjórnvöld
þyrftu sérstaklega að taka til athugun-
ar um þessar mundir. Benti Sigurður á,
að fyrirtæki f þessum greinum hefðu
löngum búið við ófullnægjandi rekstr-
arlánafyrirgreiðslu og væri því lausa-
fjárstaða þeirra slæm. Og minnkandi
eftirspurn ætti eftir að þyngja róðurinn
til muna. Bæri því brýna þörf til að
hjálpa þessum fyrirtækjum með þvf að
veita þeim raunverulega skuldbreyt-
ingu vanskilaskulda og lengingar á lán-
um, ásamt því sem útvega þyrfti nýtt
lánsfjármagn til að gera upp saman-
safnaðar lausaskuldir. Sagði Sigurður
það hafið yfir allan vafa, að ef ekkert
yrði gert til að auðvelda þessum fyrir-
tækjum nauðsynlega aðlögun, muni at-
vinnuleysi bætast við þá óáran sem
hrjáð hefur íslendinga að undanförnu.
I þessu sambandi vék Sigurður að
fjárveitingum samkvæmt fjárlögum til
framleiðsluatvinnuveganna þriggja,
iðnaðar, landbúnaðar og sjávarútvegs.
Benti hann á það misræmi sem rfkti f
þeim efnum: í fjárlagafrumvarpi fyrir
árið 1984 er gert ráð fyrir að framlög til
landbúnaðar verði 1,46% af fjárlaga-
dæminu, framlög til sjávarútvegs
1,07%, en framlög til iðnaðar 0,34%.
Um þessar tölur sagði Sigurður:
„Þessar fjárveitingar skipta sjálfsagt
verður ekkert vandamál til lengri
tíma, því togarinn á aðeins að fara í
þessa einu siglingu. Það er hreint eng-
in vá hér fyrir dyrum. Otgerðarfélag
Dalvíkur var stofnað til að sjá frysti-
húsinu hér fyrir hráefni, en í þessu
tilviki taldi stjórnin hagstæðara að
láta togarann sigla.“
Togarinn Björgvin fór til veiða á
ekki sköpum um viðgang atvinnuveg-
anna. Þær sýna hins vegar i hnotskurn
þann hug, er menn bera í brjósti til
iðnaðarins, sem einn veitir að minnsta
kosti 5 þúsund fleiri starfsmönnum at-
vinnu en landbúnaður og sjávarútvegur
samanlagt, og sem óumdeilanlega verð-
ur öðrum atvinnuvegum fremur að taka
við því fólki, sem út á vinnumarkaðinn
leitar á komandi árum.“
Almennt skeytingar-
leysi gagnvart iðn-
aðinum í landinu
Seinna f ræðu sinni gerði Sigurður að
umtalsefni ríkjandi skeytingarleysi
gagnvart iðnaðinum f landinu. Sagðist
hann geta nefnt mörg dæmi þar um, en
tók eitt fyrir sérstaklega: Þá baráttu
hluta eggjaframleiðenda fyrir þvf að
framleiðsluráð landbúnaðarins, með
aðstoð sexmannanefndar, taki upp
verðskráningu á eggjum. Sigurður
sagði: „Ekki þarf að eyða að þvf mörg-
um orðum, að komist verðlagshug-
myndir varðandi sölu eggja f fram-
kvæmd, er stigið stórt skref aftur á
bak. Verð á eggjum til neytenda mun
stórhækka og einnig verð á ýmsum
framleiðsluvörum, til dæmis brauð- og
kökugerða, þar sem egg eru notuð sem
hráefni. Verð á eggjum vegur þungt f
framleiðslukostnaði á kökum, og mun
hækkað eggjaverð þar af leiðandi hafa í
för með sér lakari samkeppnisstöðu
innlendra framleiðenda gagnvart er-
lendum keppinautum. ... I opinberri
umræðu varðandi þessa fyrirhuguðu
verðskráningu á eggjum hafa afleið-
ingar fyrir brauð- og kökugerð nánast
ekkert verið ræddar. Þannig gleymast
hagsmunir fyrirtækja í heilli iðngrein,
sem þó veita um 6 hundruð manns at-
vinnu nú.“
Bætti Sigurður því við að stjórn
Landssambands iðnaöarmanna hefði
nýlega ákveðið að verði verðskráning
eggja felld undir framleiðsluráðið og
sexmannanefnd, muni Landssambandið
þegar f stað draga fulltrúa sinn úr
nefndinni.
EFLING idnaðar
SOKN í ATVINNUH
40. HDNÞING ÍSLElf^v
Sigurður Kristinsson, forseti Landssamt
miðvikudag. Bræla hefur verið á mið-
unum og afli því rýr. Kristján sagðist
reikna með því að skipið kæmi inn á
fimmtudag, ef afli hefði glæðst, en
varla tæki því að kalla á Björgvin inn
ef afli væri undir 70—80 tonnum. „Það
eru líkur á að við fáum fisk úr öðrum
togara Söltunarfélags Dalvíkur," sagði
hann. „Báðir togarar þeirra, Baldur og
Dalborg, fóru á veiðar um síðustu
helgi og ætluðu að sigla með aflann.
Nú er verið að kanna hvort hægt verð-
ur að láta Baldur koma inn strax eftir
helgina."
Jóhann Antonsson, framkvæmda-
stjóri Söltunarfélagsins sagði blaða-
manni Morgunblaðsins, að enn sem
Frystihúsið á Dalvík voi
ir hráeftii á mánudag og fín
Dalvík, 27.október. Frá Ömari Valdimarssyni, blaðamanni Mbl. ^ ^™
UM HELGINA verður Ijóst hvort uppsagnir 70—80 starfsmanna hjá frystihúsi
KEA á Dalvík koma til framkvæmda á mánudaginn. Kristján Ólafsson útibús-
stjóri KEA á Dalvík og forseti bæjarstjórnar þar sagði í samtali við blaðamann
Morgunblaðsins í kvöld, að stjórn frystihússins gerði sér vonir um að fá hráefni til
vinnslu strax á mánudag og svo stæðu vonir til að annar togari Útgerðarfélags
Dalvíkur, Björgvin, kæmi af veiðum nk. fimmtudag. Ef þetta tvennt tækist yrðu
uppsagnirnar afturkallaðar.