Morgunblaðið - 28.10.1983, Síða 29

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 28. OKTÓBER 1983
29
Birgir Dungal
Minningarorð
Fæddur 20. júlf 1932
Dáinn 20. október 1983
Með trega kveð ég vin minn og
mág, Birgi Dungal. Kynni okkar
hófust fyrir 36 árum, er hann var
enn á unglingsaldri. Þá bundumst
við vináttuböndum, sem aldrei
hafa rofnað síðan.
Birgir fluttist í frumbernsku að
Hvammi við Vesturlandsbraut,
þar sem foreldrar hans námu land
og stofnuðu hlýlegt og vistlegt
heimili. Þar tókst föður hans að
klæða hrjóstrugt land unaðslegum
og þróttmiklum trjágróðri, sem
gleður auga allra þeirra, er fram-
hjá fara. Vonandi fær sá gróður að
dafna í friði um ókomin ár og
minna sem lengst á þann hógværa
sómamann, er gróðursetti.
Á þessum slóðum var heimili
Birgis og starfsvettvangur.
Birgir fór snemma að fást við
bílaviðgerðir, og urðu þær hans
aðalstarf. í þeirri grein var hann
algerlega sjálfmenntaður, og full-
yrða má, að hann hafi sízt verið
eftirbátur þeirra, sem faglærðir
voru. Raunar var sama, á hverju í
höndum hans.
Af þessum sökum urðu margir
til að leita á náðir Birgis, ef
eitthvað fór úr lagi, og allra vanda
vildi hann leysa og leysti. Segja
má, að ekki hafi skipt máli, hvort
til hans væri leitað að degi eða
nóttu, á helgum dögum eða virk-
um, alltaf taldi hann sjálfsagt að
verða að liði.
En svo kvað við annan tón, þeg-
ar átti að fara að launa greiðann.
Þá lá ekkert á, og vanur var hann
að segja, ef spurt var, hvað ómakið
kostaði: „Æ, blessaður vertu, þetta
kostar nú ekki neitt. Þetta var svo
lítið, miklu minna en ég bjóst við.“
Ekki skipti þá máli, hvort hann
hafði eytt í verkið mínútum,
klukkustundum eða nokkrum dög-
um.
Mér er ekki grunlaust, að bæði
ég og aðrir hafi misnotað þessa
greiðasemi, og víst er, að Birgir
hvorki sóttist eftir né safnaði ver-
aldarauði, en trúlega er sjóðurinn
á himnum því gildari.
Þegar börn mín voru á bernsku-
skeiði, má segja, að annað heimili
þeirra hafi verið í Hvammi, og þar
fæddist dóttir mín. í þeirra augum
voru t.d. engin jól nema í
Hvammi. Þar nutu börnin ástúðar
afa og ömmu og móðursystkina
sinna, og ekki lét Birgir sitt eftir
liggja í umhyggjunni fyrir þeim.
Þau litu á hann sem stóra bróður,
sem þau báru mikla virðingu fyrir
og unnu mjög. Hann var í senn
fræðari þeirra og félagi.
Stundum kom það fyrir, eins og
gengur, að börn mín voru á ann-
arri skoðun en ég í einhverjum
málum. Þá hófst auðvitað deila,
sem endaði oftast á sama veg, ef
þau héldu sig fara halloka. Þá létu
þau út síðasta trompið, en það var
þetta: „Hann Birgir segir, að þetta
sé svona,“ og það, sem hann sagði,
var stóridómur í þeirra augum og
vonlaust fyrir mig að beita gagn-
rökum. Ekki var heldur nein
minnkun fyrir mig að láta í minni
pokann fyrir rökum Birgis, því að
hann var bráðgreindur og víðles-
inn. Gaman var að ræða við hann,
því að hann var vel heima í flest-
um málum og hafði skarpa dóm-
greind.
Birgir var einstakt prúðmenni,
en hafði viðkvæma lund, sem hon-
um tókst svo vel að temja, að eng-
inn sá hann nokkru sinni skipta
skapi. Fas hans allt einkenndist af
ljúfmennsku og hógværð.
Á góðra vina fundi var Birgir
hrókur alls fagnaðar, og ógleym-
anlegar eru mér margar veiðiferð-
ir, sem við fórum saman. Þeirra
naut hann í ríkum mæli, og þar
var góður félagi, sem hann fór.
Erfitt er að hugsa sér, að Birgir
sé allur og ekki lengur unnt að
leita til hans í vanda. Ég fullyrði,
að þar mæli ég fyrir munn
margra.
Að leiðarlokum kveð ég vin
minn með sárum söknuði, en
framar öllu með innilegri þökk.
Ég þakka honum langa vináttu og
tryggð við mig og börn mín. Ég
Elsa Magnúsdótt-
ir — Minningarorö
Fsdd 20. nóvember 1928
Dáin 20. september 1983
„Drottinn er minn hirðir,
mifí mun ekkert bresta.
Á nrænum grundum lætur hann mig hvílast,
leiðir mig að vötnum þar sem ég mun næðis
[njóta.“
(23. Daviðssálmur v. 1—2.)
I dag er til moldar borin elskuleg
mágkona mín, Elsa Magnúsdóttir.
Hún var fædd í Kirkjufelli í Eyr-
arsveit þann 20. nóvember 1928,
dóttir hjónanna Valgerðar Skarp-
héðinsdóttur og Magnúsar Gísla-
sonar bónda þar. Hún var fjórða í
röðinni af átta börnum þeirra
hjóna. Elstur var Gunnar sem lést
14 ára gamall úr barnaveiki, þá
Gísli, Haraldur, Alfreð, systurnar
Aðalheiður og Stella en yngstur er
Gunnar. Það var að vonum mikið
að gera á barnmörgu heimili og
kom það þá í hlut elstu dótturinn-
ar að hjálpa til við heimilisstörfin.
Það reyndist henni ekki erfitt því
að hún var vel að verki farin og
gott húsmóðurefni, og ekki spillti
það að eiga aðra eins foreldra og
þessi systkini áttu, bæði sérstakt
myndarfólk til munns og handa og
gátu veitt börnum sínum gott
veganesti og miðlað þeim af
reynslu sinni.
28. desember 1946 giftist Elsa
Birni Lárussyni frá Gröf í Eyr-
arsveit. Það var mikið gæfuspor
og voru þau mjög samhent við að
koma sér upp fallegu heimili og
búa sem best í haginn fyrir fjöl-
skylduna. Þau reistu sér hús í
Grundarfirði þar sem þau bjuggu
fyrstu árin, þar fæddust þeim
fjögur mannvænleg börn sem eru
Valgerður, Lárus, Halldóra og
Ingveldur Hrönn.
Árið 1954 dró ský fyrir sólu er
Elsa kenndi sjúkdóms sem lamaði
líkamsþrek hennar og árið 1959
flutti fjölskyldan svo til Reykja-
víkur til þess að húsmóðirin gæti
notið læknishjálpar og þjálfunar
sem með þurfti. Það var mikill
dugnaður að annast heimilið og
börnin af svo stakri prýði bundin
við hjólastól eins og hún gerði.
Alltaf meðan þróttur entist var
hún að, bakaði, saumaði og sá um
að allt væri í lagi. Ég minnist þess
oft þegar mér fannst hlutirnir
ekki ganga mér í hag eins og ég
óskaði og ég var þá ekki ánægð, þá
var það besta lækningin að líta
inn til Elsu eða slá á þráðinn. Það
var ekki kvartað á þeim bænum
alltaf tekið á móti mér með brosi
og góðu skapi. Af þessum kynnum
lærði ég margt.
Það er ekki hægt að minnast
hennar EIsu án þess að manns
hennar sé getið, því öll þessi ár
annaðist hann hana af svo mikilli
+
Maðurinn minn, faðir, tengdafaöir og afi,
GÍSLI ÓLAFSSON,
fv. aðalgjaldkeri,
Miklubraut 54,
veröur jarösunginn frá Dómkirkjunni, mánudaginn 31. október kl.
13.30. Þeim sem vildu minnast hans er bent á líknarstofnanir.
Bjarndís Tómasdóttir,
Sigríður Gísladóttir, Páll Sigurjónsson,
Ólatur Gislason, Garða S. Jónsdóttir,
Helgi Gíslason,
Kristín Gisladóttir, Aöalsteinn Hallgrfmsson
og barnabörn.
ástúð og hlýju að af bar. Og hann
er alveg einstakur heimilisfaðir
sem aldrei hefur vikið frá og hugs-
aði um velferð fjölskyldunnar í
einu og öllu. Stærstan þátt í að
auka á gleði þeirra hjóna er
barnabarnið þeirra, Birna Jóna,
sem hefur verið sannkallaður sól-
argeisli í lífi þeirra.
Hún Elsa var svo einstök kona,
sannkölluð hetja sem elskaíi lífið
og þráði að lifa því þótt erfitt
væri, heimili sitt elskaði hún og
naut þess að prýða það á allan
hátt og alltaf hafði hún áhuga á
líðan annarra og fylgdist með
hvað ættingjum liði. Því er sökn-
uðurinn sár hjá eftirlifandi ást-
vinum, sér í lagi hjá eiginmanni,
aldraðri móður, börnum og barna-
barni, og bið ég góðan Guð að
styrkja þau í harmi þeirra.
Ég trúi því að hún Elsa sé farin
til betri heima og ég er viss um að
heimkoman hefur verið góð.
Blessuð sé minning hennar.
Fa^na þú, sál mín. Allt er eitt f Drottni,
eilíft ok fagurt, — dauöinn sætur blundur.
Þótt jarönesk dýrð og vegsemd visni og
[þrotni,
veit ég, aö geymast handan stærri undur,
þótt stórtré vor f byljum jaröar brotni,
bföur vor allra’ um síöir Edenslundur.
Fagna þú, sál mín. Lít þú víölend veldi
vona og dauma’, er þrýtur rókkurstíginn.
Sjá hina helgu glóÖ af arin-eldi
eilffa kærleikans á bak viÖ skýin.
Fagna þú, sál mín, dauöans kyrra kveldi, —
kemur upp fegri sól, er þessi’ er hnigin.
(Jakob J. Smári.)
Fjölskyldunni bið ég Guðs bless-
unar.
þakka honum einnig og virði mjög
umhyggju þá, er hann sýndi móð-
ur sinni, þeirri háöldruðu heiðurs-
konu, en hana annaðist hann af
einstakri kostgæfni, eftir að faðir
hans féll frá um aldur fram. Svo
mætti lengi telja, en hér læt ég
staðar numið.
Trúlega hefði Birgir ekki kært
sig um, að á hann væru borin
mörg lofsyrði, því að hvorki sóttist
hann eftir metorðum né hrósi. En
það er nú svo, að ekki verður hans
minnzt, svo að hjá lofsyrðum verði
komizt. Slíkur var Birgir, vammi
firrtur öðlingur.
Slíka menn dæmir drottinn
ekki, en leiðir þá um gagnvegi í
fögnuð sinn.
Þorvaldur Ágústsson
Birgir frændi er mér harm-
dauði. Hann var frá fornu fari
besti vinur minn, og ókomna tíma
mun fölskvalaus gæska hans og
drengskapur varða mér og fjöl-
skyldu minni dagleiðina.
Birgir í Hvammi varð fóstri
minn í bernsku, og það var ekki
amalegt renglulegum teinungi að
hallast að þessum styrka og heil-
brigða stofni. Ég minnist sérstak-
lega stundanna, er hann fræddi
mig um heimsmálin eða kenndi
mér af óþrjótandi þolinmæði að
tefla á litla, fallega viðartaflið.
Birgir var glæsimenni. Hann
var fríður sýnum, spengilegur og
vel limaður. Hann var kvikur í
hreyfingum, og karlmennska var
honum átakalaus. Seinna fannst
mér ég sjá hetjur fornsagnanna í
Birgi, þótt hann skeytti reyndar
manna minnst um frægð eða
frama. Hann var óvenjulega harð-
ur af sér, en hann var þó enginn
þykkskinnungur. Þannig átti hann
eingu minni viðkvæmni til en aðr-
ir, en slíkar tilfinningar voru hon-
um ekki útbærar til sjálfsvor-
kunnar, heldur leiðarljós óbilandi
hjálpsemi og glöggskyggni á erfið-
leika annarra. Eigingirni var hon-
um jafnfjarri og drungi heiðríkju,
stundum var hreinlega sem hann
gleymdi sjálfum sér, varðaði ekk-
ert um eigin hag eða þarfir. Þann-
ig var hann engum manm likur.
Frændi var sennilega þekktast-
ur fyrir það, hve slyngur bifvéla-
virki hann var, en þeir, sem tii
hans komu, kynntust greindum og
skemmtilegum ljúflingi. Glettni
hans var sérstök og djúpsæ og
hafði úr nógu að moða, þar sem
mörgum furðufuglinum skolaði á
land í Hvammi. Það var indælt að
koma að Hvammi eftir eril dags-
ins í Árbæjarskóla, þiggja bita og
sopa hjá ömmu minni elskulegu og
finna streitu og geðvonsku sópast
burt eftir skemmtilega sögu Birg-
is. Birgir lék þá á als oddi, svo að
ekki var annað hægt en að hrífast
með og hlæja þjartanlega með
honum. Það er bjart yfir þessum
stundum.
Birgir var mér átrúnaðargoð frá
öndverðu sem að líkum lætur. Síst
rénaði virðing mín fyrir honum
með árunum. Ég man, hve hann
hló stundum dátt, þegar ég, kenn-
aranefnan, spurði hann ráða um
eitthvert atriði á ensku. Þá skaut
hann einatt þessu að mér: „Hvað,
áttu ekki að heita enskukennari?"
og leysti síðan góðfúslega úr
vanda mínum.
Við, sem Birgir veitti af mestri
rausn sinni, bárum því miður ekki
gæfu til að endurgjalda tryggðina.
Þannig urðum við vinir hans hans
aldrei annað en þiggjendur. Fyrir
okkur var hann svo sterkur og
sjálfum sér nógur, að ekki var
staldrað við og gætt að, hvort
Birgi lægi lítið á. Hann bar byrðar
sínar möglunarlaust fram á
hinsta dag, byrðar sem hefðu slig-
að hvern meðalmann.
Það er erfitt tii þess að hugsa,
að eiga ekki lengur athvarf í
Hvammi, gróðurvininni yndislegu,
en ég hlakka til endurfunda. Þá er
víst, að brotið verður nýtt land,
nýr Hvammur reistur, og ekki
mun skorta byggingarefnið, þar
sem við komum öll með fangið
fullt af reynslu úr þessari jarðvist.
Og skíðgarðurinn verður þann veg
saman felldur, að ekki næði um
viðkvæman gróðurinn við suður-
vegginn.
Eg kveð svo elsku Birgi.
Jón Þorvaldsson
ALLTAF A LAUGARDÖGUM
HEIMUR
ÞAGNARINNAR
Um leikritið Guð gaf mór eyra sem er næst á
skránni hjá Leikfélagi Reykjavíkur.
HRÆDSLAN VIÐ LÍFID
Inngangur aö bókinni Fear of Life þar sem
reynt er að komast að kjarnanum í sambandi
viö taugaveiklun nútímamannsins.
LITLI MAÐURINN
í MANNÞRÖNGINNI
Um Raphael Soyer listmálara í New York,
sem nýlega hefur öölast frægö á níræöisaldri.

Vönduð og menningarleg helgarlesning
Þóra