Morgunblaðið - 22.11.1983, Blaðsíða 32

40 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 22. NÓVEMBER 1983
Minning:
Asa Margrét
Aðalmundardóttir
Fsdd 5. september 1890.
Dáin 9. nóvember 1983.
Ása Margrét Aðalmundardóttir,
húsfreyja á Þórsgötu 25 hér í bæ,
lést á Landakotsspítala þ. 9. þ.m.,
93 ára að aldri. Vegna hins háa
aldurs og heilsuleysis, sem hún
hafði átt við að stríða síðustu
misserin sem hún lifði, kom frá-
fa.ll hennar fjölskyldu hennar og
vinum ekki á óvart.
Ása fæddist 5. september 1890 á
Eiði á Langanesi. Þremur árum
síðar fluttust foreldrar hennar að
Eldjárnsstöðum á Langanesi og
átti Ása þar heimili til ársins 1917
er hún giftist Ara Helga Jóhann-
essyni frá Ytra-Lóni á Langanesi.
Ari hafði lokið prófi frá Gagn-
fræðaskólanum á Akureyri og
vakti þar á sér athygli sem mikill
námsmaður enda hugði hann á
langskólanám. En vegna heilsu-
brests varð hann að hætta námi
við Menntaskólann í Reykjavík og
hverfa til heimahaga sinna. Eftir
það að Ása og Ari gengu í hjóna-
band bjuggu þau um skeið á Ytra-
Lóni á móti Jóhannesi og Þuríði,
foreldrum Ara, en 1930 fluttu þau
með börnum sínum, en þau voru
fimm að tölu er upp komust, á
Þórshöfn á Langanesi. Stundaði
Ari þar einkum unglingakennslu
ásamt söngstjórn og kennslu i
söng og hljóðfæraslætti, en hann
var söngvinn mjög. Ása var einnig
söngvin og lék vel á orgel. Var hún
manni sínum mjög samhent um
iðkun tónlistar. 011 voru börn
þeirra söngvin og tóku flest þeirra
síðar meiri og minni virkan þátt í
opinberu tónlistarlífi hér í
Reykjavík.
Þau hjón fluttust til Reykjavík-
ur 1935 og mun tilgangur búferla-
flutningsins fyrst og fremst hafa
verið sá að greiða fyrir skólagöngu
barna sinna, en þrjú eldri systkin-
in voru þá komin í framhalds-
skóla, dæturnar, Guðrún og Þóra,
í Kvennaskólann í Reykjavík og
elsti sonurinn, Jóhannes, í Sam-
vinnuskólann.
En þremur árum eftir að fjöl-
skyldan fluttist til Reykjavíkur,
eða sumarið 1938, varð hún fyrir
því þunga áfalli að heimilisfaðir-
inn Ari féll frá, tæplega fimmtug-
ur að aldri.
Það varð þá hlutskipti Ásu, sem
svo margra kvenna annarra er
fyrir því hafa orðið að missa menn
sína á góðum aldri frá stórum
barnahópi, að sjá heimili sínu far-
borða eftir því sem kostur var. Nú
á dögum gera almannatryggingar
þetta hlutskipti auðveldara en áð-
ur var, en fyrir 45 árum voru þær
lítils megnugar. Eldri systkinin
höfðu þá lokið, eða voru um það bil
að ljúka skólagöngu sinni, en þá
var heimskreppan mikla enn í al-
gleymingi, svo að unglingar, þótt
lokið hefðu skólanámi sínu, gátu
sjaldnast gripið upp góða og ör-
ugga vinnu. Með hagsýni og dugn-
aði og hjálp góðra manna tókst
Ásu þó að halda heimili sinu sam-
an og útvega eldri systkinunum
viðunandi atvinnu. Dvöldu systk-
inin öll á heimili móður sinnar þar
til þau stofnuðu sitt eigið heimili.
Yngri synina tvo, Þorstein og Jón,
sem voru um og innan við ferm-
ingaraldur er faðir þeirra féll frá,
kostaði Ása til náms við mennta-
skóla. Luku þeir báðir stúdents-
prófi og hófu að því búnu háskóla-
nám.
Baráttu Ásu fyrir velferð barna
sinna við erfiðar aðstæður lauk
þannig með fullum sigri hennar,
en miklar fórnir kostaði það hvað
snerti vinnutíma og persónuleg
lífsþægindi.
Sá er þetta ritar kynntist Ásu
fyrst fyrir 40 árum, er við Guðrún,
eldri dóttir hennar, gengum i
hjónaband árið 1943. Var Ása þá
komin á sextugsaldur. Allmikið
kynslóðabil var auðvitað okkar f
milli og viðhorf okkar til ýmissa
hluta því mismunandi. Ása var
ekki í hópi þeirra sem bera tilfinn-
ingar sínar á torg, og var jafnvel
dul gagnvart þeim sem henni
stóðu næst. En þó hún berði ekki
bumbur til að vekja athygli á sér
og skoðunum sínum, var jafnan
hlustað með athygli á það í hópi
vina og vandamanna, sem þessi
greinda og hægláta kona hafði að
segja. Hún hafði lfka miklu að
miðla sökum langrar lífsreynslu
og erilsams starfsdags. Þegar ég
kynntist Ásu mátti segja að erfið-
asti hjallinn f lffsbaráttu hennar
væri að baki. En fórnarlund henn-
ar, sem börn hennar höfðu í svo
ríkum mæli notið og nutu raunar
ávallt, kynntumst við sem síðar
tengdumst henni þar sem var um-
hyggja hennar fyrir barnabörnum
sínum. Var hún jafnan til þess bú-
in að taka börnin á heimili sitt um
lengri tíma, bæði f veikinda-
tilvikum og vegna fjarveru for-
eldra, og veita þeim þá aðhlynn-
ingu er best varð á kosið.
Gestrisin var Ása með afbrigð-
um og hafði jafnan, allt til hins
siðasta, er hún gat vart stigið
fram úr rúmi sínu, kaffi á könn-
unni og meðlæti til að veita gest-
um er að garði bar.
Við, sem því láni áttum að fagna
að tengjast Ásu fjölskyldubönd-
um, erum ríkari af þeirri jákvæðu
lífsreynslu, sem því fylgir að
kynnast góðu og merku fólki.
Blessuð sé minning hennar.
Ólafur Björnsson
Hinn 9. nóvember sl. andaðist í
Landakotsspítala Ása Margrét
Aðalmundardóttir.
Hún var fædd á Eiði á Langa-
nesi 5. september 1890 og var því
fullra 93 ára er hún lést. Foreldrar
hennar voru þau Guðrún Benja-
mínsdóttir og Aðalmundur Jóns-
son, dugmikil hjón og ráðdeildar-
söm. Stóðu að þeim hjónum báð-
um traustar og tápmiklar þing-
eyskar bændaættir. Aðalmundur
var t.d. orðlagður hreysti- og
kjarkmaður. Var karlmennska
hans á orði höfð, hvort sem hann
þreytti fang við norðlenska miðs-
vetrarbylji eða hann knúði árina í
hörðum leik við Ægi á hafi úti.
f bernsku fluttist Ása með for-
eldrum sínum frá Eiði að Eld-
járnsstöðum á Langanesi og þar
ólst hún upp til fullorðinsaldurs í
skjóli foreldra sinna. Þótt skóla-
hald væri af skornum skammti á
Langanesi í æsku hennar náði hún
fyrir dugnað og greind mjög góð-
um árangri i þeim námsgreinum
sem krafist var til fermingar á
þeim árum. Eftir fermingaraldur
dvaldi hún um nokkurt skeið á
Sauðanesi, hinu víðfræga prests-
setri, hjá prófastshjónunum, séra
Jóni Halldórssyni og frú Soffíu
Danielsdóttur. Mörg hinna fornu
prestssetra voru merk menntaset-
ur, þar sem aðkomuungmenni
nutu tilsagnar og fræðslu, bæði í
bóklegum og verklegum efnum og
reyndist sú leiðsaga oft hollt vega-
nesti síðar í lífinu. Minntist Asa
oft með þakklæti og hlýju á þessa
dvöl sína á Sauðanesi og taldi hún
að sjóndeildarhringur sinn hafi þá
stórum víkkað, auk þess sem hún
nam þar ýmislegt þarflegt bæði til
munns og handa. Innan við tví-
tugsaldur fór Ása til Akureyrar og
dvaldi þar um tveggja ára skeið
við nám í Húsmæðraskóla Akur-
eyrar, sem á þeim tima þótti hin
merkasta stofnun. Samtimis naut
hún tilsagnar i söng og orgelspili
hjá hinum víðkunna organista og
söngstjóra Magnúsi Einarssyni.
Árið 1917 giftist Ása Ara Helga
Jóhannessyni á Ytra-Lóni á
Langanesi og hófu þau búskap á
Ví> jörðinni i sambýli við tengda-
foreldra hennar, þau Jóhannes Jó-
hannesson og Þuríði Þorsteins-
dóttur. Bjuggu þau hjónin á Ytra-
Lóni til ársins 1930, er þau brugðu
búi og fluttust til Þórshafnar. Ari
gerðist þar unglingaskólastjóri,
auk annarra starfa sem hann
hafði með höndum. Ari var fjöl-
menntaður gáfumaður og voru
kennslustörfin á Þórshöfn honum
langtum hentari en búsýslan.
Hann var einnig snjall hljómlist-
armaður og söngstjóri, enda
orgelleikari í Sauðaneskirkju í
fjölmörg ár.
Árið 1935 fluttist svo fjölskyld-
an frá Þórshöfn til Reykjavíkur.
Eftir komuna hingað starfaði Ari
á Skattstofu Reykjavíkur meðan
heilsa hans leyfði. Hann hafði þá
um nokkurt skeið kennt sjúkleika
sem ágerðist jafnt og þétt og ekki
fékkst lækning við. Hann andaðist
20. júlí 1938, tæplega fimmtugur
að aldri. Fráfall hans var reiðar-
slag fyrir ástvini hans, eiginkonu,
börn og náin skyldmenni fjær og
nær. Eins og gefur að skilja stóð
Ása í afar erfiðum sporum við
andlát eiginmanns síns. En með
frábærum dugnaði, ráðdeild og
hagsýni, tókst henni að sigrast á
mestu erfiðleikunum, enda voru
eldri börnin, þó í skóla væru, farin
að styðja efnahag heimilisins.
Nokkru síðar festi Ása kaup á
húseigninni Þórsgötu 25. Þetta
heimili sitt gerði hún fyrir með-
fæddan smekk og snyrtimennsku
bæði vistlegt, hlýtt og fagurt.
Þeim hjónunum Ásu og Ara
varð 6 barna auðið. Eru það þau:
Guðrún, gift Ólafi Björnssyni,
prófessor; Þóra, gift Georg W.
Sickels, magister; Jóhannes, þulur
Ríkisútvarpsins, kvæntur Elísa-
betu Einarsdóttur; Jón, lögmaður,
kvæntur Margréti Jónsdóttur.
Einn son á bernskualdri misstu
þau 1925.
Meðan ungmennahópurinn var
allur heima á Þórsgötu 25 var þar
oft glatt á hjalla. Hin lífsglöðu og
glæsilegu systkini löðuðu skólafé-
laga og vini að heimilinu og þar
hljómaði oft hljóðfærasláttur og
fjörugur söngur. Og húsfreyjan
gladdist með æskunni, hún var
sjálf söngelsk og naut þess að
heyra hljómlist og bjartar raddir
á heimili sínu.
Ása var kona sem seint mun
gleymast þeim er kynntust henni.
Hún var frfð kona, einörð og
sköruleg. Það var ávallt sérstök
reisn og tiginn virðuleiki yfir
henni. Viðmót hennar og klæða-
burður vitnaði um smekk og hátt-
vísi. Þótt efnahagur hennar væri
fremur þröngur framan af, var
heimili hennar alþekkt fyrir rausn
og risnu, enda var hún gestrisin og
naut þess að fá heimsókn vina
sinna. Heimili hennar bar órækt
vitni um fegurðarsmekk hennar,
snyrtimennsku og reglusemi.
Blómagarðurinn hennar bak við
húsið var talandi vottur um natni
hennar, nákvæmni og kunnáttu
þegar blóm voru annars vegar.
Ása var prýðilega greind og góð
um margt frá fyrri tíð, enda lærð í
Iöngum og viðburðaríkum skóla
lífsins. Lífsreynsla hennar hafði
gert hana raunsæja og glögg-
skyggna á menn og málefni. Oft
minntist hún á óhóf og tildur nú-
tímans, sem henni fannst augljóst
fráhvarf frá fornum og hollum
dyggðum, sem höfðu verið kjöl-
festa þjóðarinnar í ólgusjó þjóð-
lífsins á liðnum öldum. Ása var
skapföst kona, einlæg og trygg.
Hún var traustur vinur vina sinna
og naut þess að ræða við þá, ýmist
um dægurmálin eða atburði lið-
inna ára. Hún var alla ævi and-
lega sterk og kjarkmikil. Kom það
skýrast í ljós síðasta tímann er
þróttur hennar var að þrotum
kominn, og hún vissi að hverju
dró. Það var birta og friður yfir
ásjónu hennar þar til yfir lauk.
Hún efaði heldur ekki að bjartur
morgunn æðra lífs rynni upp eftir
dauðans dimmu nótt.
Síðasta tímann naut hún frá-
bærrar og einstæðrar ástúðar og
umhyggju barna sinna og nánasta
skylduliðs.
Það er bjart yfir minningum
mínum um Ásu mágkonu mína.
Þegar í æsku minni tengdust þau
vináttubönd okkar á milli, sem
aldrei rofnuðu, en urðu því traust-
ari eftir því sem árin liðu.
Ég kveð kæra mágkona mína
með hjartans þökk fyrir órofa
tryggð og vináttu og hugljúfar
samverustundir fyrr og síðar.
Friður Guðs og handleiðsla fylgi
henni til ljóssins heima, þar sem
lífið er sigur og eilíf náð.
Þorsteinn Jóhannesson.
Minning:
Benedikt Jóhann-
esson Saurum
Fæddur 14. janúar 1914
Dáinn 25. október 1983
Dagur er að kvöldi kominn.
Kvöld er einnig komið og dagur
lífsins liðinn hjá kærum vini, sem
við fylgdum síðasta spölinn í dag,
4. nóvember.
Nú þegar ég er komin heim get
ég ekki orða bundist og vil minn-
ast þess góða og mæta manns,
Benedikts Jóhannessonar. Hann
lést 25. október og var útförin gerð
frá Dalabúð að ósk hans sjálfs, en
jarðsett var í Hjarðarholtskirkju-
garði.
Benedikt Jóhannesson var
fæddur 4. janúar 1914 og hefði því
orðið sjötugur á næsta ári. En
tíminn var liðinn, stundaglasið út-
runnið.
Sá sjúkdómur sem erfitt reynist
að sporna við hafði búið um sig og
þegar svo er komið að þjáningin
ein er eftir er lausnin best.
Benedikt var fæddur og uppal-
inn Dalamaður og bjó á Saurum
alla tíð. Hann kvæntist Steinunni
Gunnarsdóttur, móðursystur
minni, frá Grænumýrartungu.
Þau eignuðust 3 börn. Þeim
frændsystkinum mínum sendi ég
og fjölskylda mín innilegar sam-
úðarkveðjur.
Alla tíð hef ég átt ánægjulegar
stundir hjá þeim elskulegur
Saurahjónum, Steinu frænku og
Benna. Ekkert sumar hefur mér
fundist vera ef ég hef ekki getað
farið vestur í Dali. í mínum huga
er þar alltaf sól og sumar, ef ekki
úti, þá inni. Þar kemur Steina
frænka út á hlað og tekur á móti
mér með opinn faðminn, og Benni
með hlýtt bros og þétt handtak.
Margt var nú spjallað og spaugað
í eldhúsinu á Saurum í rökkri síð-
sumarskvöldsins. Það verður ekki
rifjað upp hér en það er geymt en
ekki gleymt. Það var sama hvað ég
dvaldi lengi og hvað fjölskylda
mín stækkaði, aldrei var ég nógu
lengi og alltaf sögðu þau Steina og
Benni að ég væri rétt nýkomin.
Aldrei verður hin sanna vinátta
metin til fjár, aldrei þökkuð sem
skyldi, né í orð færð. Benni var
með búskap á Saurum, en var
smiður að aðalstarfi, og hann var
meira en smiður eins og það starf
er þekkt í dag. Því tæki hann að
sér byggingu húss, þá byrjaði hans
starf með því að mæla fyrir bygg-
ingunni, oft jafnvel velja staðinn,
slá upp timbri, steypa, og svo stig
af stigi, uns húsið var fullbúið
utan sem innan.
Benni var formaður bygginga-
nefndar við félagsheimili Dala-
manna, Dalabúð, og vann hann
mikið að því frá upphafi. Var það
hans hugsjón að sjá það rísa og að
það yrði sem best úr garði gert.
Mér er óhætt að fullyrða að af öll-
um þeim sem þar lögð hönd á
plóginn þá á Benni flest handtökin
í Dalabúð, og öll eru þau góð og vel
gerð. Eins og að framan greinir
var það að ósk Benna sjálfs að út-
förin færi fram frá Dalabúð, sök-
um þess hve Hjarðarholtskirkja
rúmar fáa. Þvi hafði hann svo oft
kynnst á liðnum árum, en hann
var meðhjálpari í Hjarðarholts-
kirkju um árabil.
Það lýsir Benna vel að hugsa
fyrst og síðast um hag samferða-
mannanna. Þau eru ófá trúnað-
arstörfin sem Benni gegndi um
dagana, m.a. oddviti, fulltrúi
Brunabótafélagsins, formaður
sóknarnefndar, ásamt fleiru.
Hann bar hag kirkjunnar og
starfsins innan hennar mjög fyrir
brjósti og vann að sífelldum
endurbótum á þeim vettvangi.
Það má með sanni segja að á
Saurum væri um þjóðbraut þvera
að fara. Mér finnst, er ég hugsa til
baka, að alltaf hafi verið stöðugur
straumur manna heim að Saurum
til að hitta Benna. Ræða málin, og
b'gKÍa góð ráð. Þar var sá maður
sem mátti treysta og leysti hvers
manns vanda með öryggi og festu
og ekki var djúpt á spauginu, því
húmorinn var alltaf til staðar.
Margir eru þeir menn sem hafa
verið í vinnu hjá Benna í hans
ævistarfi við smíðar í sveitinni og
alltaf var hann jafn vinsæll og
margur maðurinn batt bönd
traustrar og ævilangrar vináttu í
starfi hjá Benna, hvort heldur það
voru fullorðnir menn eða ungl-
ingar. Þetta segir allt sem segja
þarf um diplómatíska hæfileika
Benna. Verkin sýna merkin.
Elsku Steina mín, innilega votta
ég þér samúð mína, þinn andlegi
styrkur skyldi vera öðrum til eft-
irbreytni.
Alla daga var yndislegt að koma
að Saurum til ykkar hjóna.
Góður Guð leiði Benna nú um
nýja vegu, um nýja Dali, nýtt að
starfa Guðs um geim.
Ingunn Ragnarsdóttir.