Morgunblaðið - 06.01.1984, Blaðsíða 20

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 6. JANÚAR 1984
20
Roðinn í austri — - ' : • * h „ 15. grein
_______fjj* * O'_•> *'_V_____ ^ ^_______.__________________ 1____*__________'
Orustan um Atlantshafið
— eftir dr. Sigurð
Pétursson
Staða Islands
Vegna legu sinnar er ísland
hentugasti viðkomustaður og her-
stjórnarlega mikilvægasti punkt-
urinn á leiðinni yfir Norður-
Atlantshafið, bæði á siglinga- og
flugleiðum milli Evrópu og
Norður-Ameríku. Á þetta reynir
auðvitað mest á stríðstímum, og
nægir að benda á rás viðburðanna
í upphafi síðustu heimsstyrjaldar
og hversu fljótt ísland kom þar við
sögu.
Styrjöldin hófst með innrás
Þjóðverja í Pólland 1. september
1939. En augljóst var, að þeir
mundu fljótlega þurfa að berjast
líka Atlantshafsmegin, enda her-
námu þeir bæði Danmörku og
Noreg í apríl 1940. Þann 10. maí
1940 réðust svo Þjóðverjar inn í
Belgíu, og þann sama dag her-
nema Bretar ísland, til þess að
trygRja Vesturveldunum þennan
mikilvæga reit í taflinu. Þann 7.
júlí 1941 leysti bandaríski herinn
þann brezka af víð gæzlu íslands,
til þess að létta álagið á Bretum.
Þar við sat út allt stríðið, og Þjóð-
verjar gerðu hér enga innrás.
Herstöðvum Vesturveldanna hér á
landi var svo fyrir að þákka, að
orustan un N-Atlantshafið var í
þetta sinn ekki háð á íslandi
sjálfu, heldur á hafinu umhverfis
það.
En hvernig yrði rás viðburð-
anna nú í dag, ef styrjöld brytist
út á milli stórveldanna, Sovétríkj-
anna og Bandaríkjanna? Við upp-
haf þeirrar styrjaldar yrði vafa-
laust barizt af hörku um yfirráðin
hér á íslandi, og það bæði á hafinu
umhverfis landið og landinu
sjálfu. Yfirlýst hlutleysi íslands
væri einskis virði.
Staða íslands hefur mikið
breytzt frá því á stríðsárunum
1940—’45. Upphaf þeirra breyt-
inga var stofnun lýðveldisins,
þann 17. júní 1944, og aðild íslands
að Sameinuðu þjóðunum 29. ágúst
1946. Þann 20. september 1946 var
gerður samningur við Bandaríkin
um varnir landsins, og var samn-
ingurinn staðfestur á Alþingi 5.
október 1946. Gerðu kommúnistar
hér þá mikið uppþot og Alþýðu-
bandalagið gekk úr Nýsköpunar-
stjórninni. Þann 22. júlí 1949 gekk
ísland í Atlantshafsbandalagið
NATO, og aðild að Evrópuráðinu
fékk landið þann 7. febrúar 1950.
Herverndarsamningurinn við
Bandaríkin var svo endurnýjaður
5. maí 1951, og fengu íslenzkir
kommúnistar þá aftur æðiskast.
Sérstaða kommúnista
Það kom að sjálfsögðu engum á
óvart, að Sovétríkin yrðu á móti
Að gefnu tilefni vekur Áfengis-
varnaráð athygli á eftirfarandi:
1. í áfengislögum, en þau voru
sett undir handarjaðri Bjarna
Benediktssonar, segir að
Áfengisvarnaráð skuli „stuðla
að bindindis.semi“ og „vinna
gegn neyslu áfengra drykkja".
2. Viðhorf og afstaða Áfengis-
varnaráðs eru að flestu leyti
svipuð stefnumiðum stofnunar
þeirrar í Noregi sem sinnir
sams konar verkum þar og
heitir Norsk Edruskapsdirekt-
orat.
3. Áfengisvarnaráð hefur engra
hagsmuna að gæta í sambandi
við vímuefnasölu. Bjórsala eða
bjórbann snerta hagsmuni
annarra en þess.
Atlantshafsbandalaginu, því að
þetta var yfirlýst varnarbandalag
Vesturlanda, þ.e. þjóða báðum
megin Atlantshafsins á norður-
hveli jarðar, allt frá Kyrrahafi og
austur að „járntaldinu", og stofn-
að einungis vegna síaukinnar
hættu af útþenslustefnu Sovét-
ríkjanna og vaxandi vígbúnaðar
þeirra. Hitt vakti aftur á móti
furðu, að á íslandi skyldi í raun og
veru finnast þjóðarbrot, sem lýsti
yfir stuðningi við Sovétríkin og
andstöðu við NATO og Bandarík-
in. Tilvera og hlutverk íslands-
deildar Komintern var hér að vísu
flestum kunn, ekki sízt vegna
áminningarbréfsins frá Komint-
ern árið 1933 til deildarinnar, er
áður var getið. En meginhluti ís-
lenzku þjóðarinnar hafði ekki tek-
ið þetta landráðabrall nógu alvar-
lega. Bréfið bar það þó með sér, að
Kommúnistaflokkur íslands var
þá þegar tvímælalaust bundinn
Komintern og tók tilskipunum
þaðan. Bréfritarinn ræðir um
hlutverk flokksins okkar, og við
verðum hiklaust að tryggja mikinn
meirihluta af verkalýð í deildina og
allar leiðandi stöður hennar. Og
bréfinu lýkur þannig: „Við treyst-
um á Kommúnistaflokk íslands,
... að hann geri allt sem hann get-
ur til þess að framkalla hjá sér þá
krafta, er gera hann færan um að
eyðileggja áhrif sosíaldemókrat-
anna, og vinna meirihluta verka-
lýðsins til fylgis við sig og skapa
þannig skilyrði sigursælli verka-
lýðsbyltingu."
Undirskrift: Framkvæmdanefnd
Alþjóðasambands
kommúnista.
(Verkalýðsblaðið 3/10 1933.)
Það hlýtur að vera öllum þjóð-
hollum (slendingum ljóst, að hér
var mikil hætta yfirvofandi þegar
árið 1933, 16 árum fyrir aðild
okkar að NATO. Hér var annars
vegar stórveldi, risavaxið einræð-
isríki, grátt fyrir járnum, sem
stefndi að allsherjar byltingu, og
hins vegar frjálst og friðsamt
smáríki, sem öldum saman hafði
ekki iðkað aðra hernaðarlist en
bændaglímu og knattleiki. Sömu
aðstöðu komust íslendingar í
gagnvart einræðisríki Hitlers á
árunum 1935—'40, en nazistar
náðu hér mjög litlu fylgi og hurfu
úr sögunni.
Barátta kommúnista
gegn NATO
Hernaðarleg aðstaða á íslandi
er nú orðin mikilvægari en nokkru
sinni fyrr. í síðustu heimsstyrjöld
var hún notuð, til þess að halda
opinni siglingaleið kaupskipa frá
Bandaríkjunum til Murmansk, svo
að Sovétríkin gætu tekið þátt í því
Sigurður Pétursson
að sigra nazistana. En nú yrði
þessi hernaðaraðstaða notuð af
NATO, til þess að hindra för sov-
ézkra herskipa frá Murmansk út á
Atlantshafið, ef til stríðs kæmi
milli þessara aðila.
Svo er fyrir að þakka skarp-
skyggni og framsýni I utanríkis-
stefnu íslendinga, að hafnað hefur
verið hér öllu einskis nýtu hlut-
leysisbulli og tekin ákvörðun um
að fylgja nágrannaþjóðunum báð-
um megin Átlantshafsins, bæði í
orði og verki. Og allt hefur þetta
verið gert gegn hávaðasömum
mótmælum hins kommúníska
kjarna Alþýðubandalagsins og
hinna svokölluðu „hernámsand-
stæðinga“. Samtök hernámsand-
stæðinga urðu annars til á stríðs-
árunum 1940—45 sem eðlilegt
andsvar gegn hernámi íslands,
sem að vísu var nauðsynlegt eins
og á stóð, en þjóðin vildi alls ekki
una við að stríðinu loknu. Her-
náminu lauk því á sínum tíma, en
í tengslum við aðild (slands að
NATO var gerður varnarsamingur
við Bandaríkin árið 1946. Undir
nafninu „hernámsandstæðingar"
stofnuðu þá kommúnistarnir enn
ein hliðarsamtök sín, er þeir hafa
síðan notað í baráttunni gegn
NATO og varnarliði Bandaríkj-
anna hérlendis. Hér var þó alís
ekki lengur um hernám að ræða,
heldur frjálsa samninga innan
NATO.
Sá heiftarlegi áróður gegn
NATO, sem íslenskir kommúnist-
ar reka hérlendis, verður ekki
túlkaður á annan hátt en að þeir
stefni að inngöngu (slands í Var-
sjárbandalagið. Þeir vilja sýnilega
setja tsland við hlið Eystrasalts-
landanna, Póllands, Tekkóslóv-
akíu, Ungverjalands og annarra
„austantjaldsríkja". Aftur á móti
vildu þessar kúguðu þjóðir Aust-
ur-Evrópu, ef þær mættu ráða,
vafalaust miklu heldur standa við
hlið okkar (slendinga, sem frjáls-
ar og fullvalda lýðræðisþjóðir. En
þessir frávillingar íslenzku þjóð-
arinnar, kommúnistarnir, mættu
nú gjarnan minnast pólsku þjóð-
arinnar, sem hefur um aldir, og
ekki sízt í dag, hrópað á frelsið í
þjóðsöngnum sínum, sem endar á
þessari angistarfullu bæn:
„Guð heyr vor hróp, er grátnir þig
vér biðjum: Gef oss vort land og
frelsa það úr viðjum!
(Felinski/St. Th. þýddi.)
Réttarstaða Alþýðu-
bandalagsins
Kommúnistaflokkur íslands er
réttarfarslega ekki til sem stjórn-
málaflokkur, það er Sameiningar-
flokkur alþýðu. Sosíalistaflokkur-
inn ekki heldur. íslenskir komm-
únistar tilheyra Alþýðubandalag-
inu. Moskvukommúnistar kenna
sig heldur ekki lengur við III. Int-
ernationale né Komintern, heldur
hafa þeir tekið upp nafnið Kom-
inform. En þrátt fyrir allar þessar
nafnbreytingar, þá er stefna og
markmið allra þessara flokka og
sambanda í aðalatriðum óbreytt
og alls staðar það sama: Trúin á
fræðikenningu Marx og Lenins, og
stefnan að öreigabyltingu allra
þjóða heims.
En þó að Alþýðubandalagið hafi
réttarstöðu hér heima, sem aðrir
stjórnmálaflokkar íslenzkir, þá
eru þessir hlutir öðru vísi skráðir
erlendis. Þar er Alþýðubandalagið
skilmerkilega skráð sem kommún-
istaflokkur.
í tímaritinu „Problems of
Communism“, sem gefið er út í
Kaliforníu, er árlega birtur listi
yfir helstu kommúnistaflokka
heimsins. Listinn er gerður af
próf. Robert Wesson, og eru þar
skráðir 107 kommúnistaflokkar í
nálægt eitt hundrað löndum. Síð-
asti listinn birtist í mars-apríl-
heftinu 1983 og ber nafnið
„Checklist of Communist Parties
1982“. Þarna er talinn einn komm-
únistaflokkur á (slandi, merktur
AB, sem vitanlega á við Alþýðu-
bandalagið. Foringi flokksins ber
nafnið Svavar Gestsson, og félag-
ar eru á að gizka 2.200. í þingkosn-
ingunum 1979 er flokkurinn sagð-
ur hafa fengið 19,7% atkvæða og
11 þingmenn kjörna af 60. Um
réttarstöðu flokksins segir, að
hann sé lögmætur, fylgjandi
Moskvu og hóflega óháður (Status:
legal, pro-Moscow, moderate in-
dependent). Sömu réttarstöðu og
Alþýðubandalagið hafa kommún-
istaflokkarnir á Ítalíu, Hollandi,
Spáni, Svíþjóð, San Marino, Mex-
íkó og Ástralíu, og annar af tveim-
ur í Austurríki, Indlandi, Japan og
Nýja-Sjálandi, alls 12 flokkar. Vel
að merkja er Alþýðubandalagið á
íslandi sá eini af þessum flokkum,
sem ekki hefur manndóm til, eða
telur ekki heppilegt, að bera sitt
rétta nafn, kommúnistaflokkur,
heima hjá sér.
Spurning um
kjörgengi
íslenzkir kommúnistar hafa
með sér félagsskap, leynifélag,
sem þeir þora ekki að nefna
kommúnistaflokk, en taka sér í
þess stað villandi nöfn. Þeir kenna
sig við „sósíalista", sem er mjög
víðtækt samheiti um allan heim.
Þeir kalla sig „sameiningarflokk
alþýðu“ sem eru ósannindi, því að
þeir hafa aðeins sameinað mjög
(ítinn hluta íslenzkrar alþýðu. Og
að síðustu nefna þeir sig „alþýðu-
bandalag", sem er villandi og læ-
vís orðaleikur við „alþýðusam-
band“, löglegt heiti Alþýðusam-
bands íslands. Málflutningur
þessa rangnefnda flokks, Alþýðu-
bandalagsins, einkennist af fylgi-
spekt við Sovétríkin og hatursfull-
um áróðri gegn Atlantshafs-
bandalaginu og sérstaklega
Bandaríkjunum. Áróðurinn er að
mestu fluttur í Þjóðviljanum, sem
sagður er gefinn út með fjárhags-
aðstoð frá Sovétríkjunum, auk
þess sem áróður af sama tagi set-
ur mjög svip á fréttaþjónustu
Ríkisútvarpsins, sem er þungt
haldið af áðurnefndri kommún-
istapest og virðist gjarnan túlka
sína „prívat" skoðun á hlutunum.
Að lokum ber að líta á þá hlið
þessa máls, hvort stjórnmála-
flokki einnar þjóðar sé ætlandi
eða leyfilegt að ganga á mála hjá
erlendu stórveldi, eins og Alþýðu-
bandalagið gerir hjá Sovétríkjun-
um. Hlýtur íslenzka þjóðin að
krefjast rannsóknar á því fyrir
næstu alþingiskosningar hvort Al-
þýðubandalagið hafi ekki með tvö-
feldni sinni og svikráðum fyrir-
gert rétti sínum til kjörgengis á
Islandi.
Minni Þórðar kakala
Greinaflokkur þessi hófst með
hugleiðingum um stríðssöng ís-
lenzkra jafnaðarmanna: „Sjá roð-
ann í austri“. Þætti mér það vel
við eigandi, að íslenzkir sósíalist-
ar, upp til hópa, tækju upp þann
sið í fundarlok, eftir að hafa sung-
ið „internationalinn" og sinn eigin
stríðssöng, að minnast Þórðar
kakala, er hér var áður getið, með
því að syngja kvæði Hannesar
Hafstein: „Þá kakali gerðist kon-
ungsþjónn", Kvæðið og lagið er
mjög vinsælt á góðum stundum,
einkum í hópi stúdenta, en síðasta
erindið er á þessa leið:
,,Uans minning lifði, leyst frá vömm,
lifir hún enn í dag,
en það, sem Hrrti hann þjóðarNkömm,
það var — brennivínsslag.
AHir:
Svík þú aldrei
ætíland þitt í tryggdum,
drekk þú heldur.
drekk þú þig heldur í hel.
er áfengisvarnaráð?
4. Hins vegar hefur verið reynt
að koma á framfæri ýmsum
staðreyndum varðandi áfeng-
ismál, m.a. með því að kynna
hvað Alþjóðaheilbrigðisstofn-
unin leggur til í þeim efnum.
5. Það er ekki nýtt að upp rísi
menn sem hafa lausnir á
vímuefnavandanum á taktein-
um. Um 1930 átti til að mynda
sala sterkra drykkja að bæta
drykkjusiði íslendinga, undan-
farna tvo áratugi vínsöluhús
og nú telja sumir áfengt öl
ailra áfengismeina bót.
6. Bjórdrykkja virðist síður en
svo draga úr neyslu sterkari
vímuefna. Holland og Dan-
mörku byggja ekki bjórvana
þjóðir. — Þó er neysla annarra
vímuefna en áfengis stórfelld-
ara vandamál þar en víðast
annars staðar í námunda við
okkur.
7. Hvarvetna virðast nýjar
áfengistegundir (líka bjór)
ekki aðeins bætast við þá
neyslu vímuefna sem fyrir er
heldur beinlínis auka hana.
8. í Svíþjóð deyja 30 sinnum
fleiri af völdum áfengis en
allra annarra vímuefna enda
áfengi það vímuefni sem út-
breiddast er og helst notað.
Hlutfallið er ef til vill svipað
hér.
9. Nú er a.m.k. á Norðurlöndum
yfirleitt rætt um vímuvenjur
(„ruskultur") þegar stefnu í
þeim málum ber á góma og
áhersla lögð á að greina sem
minnst á milli áfengis og ann-
arra vímuefna þegar unnið er
að því að draga úr tjóni vegna
neyslunnar. Neysla ólöglegra
vímuefna tengist yfirleitt
áfengisnotkun (oft öli).
10. Það kann að vera að Björn
Jónsson ritstjóri og ráðherra
hafi hitt naglann á höfuðið
þegar hann sagði í umræðum
á Alþingi 1909 að erfiðleikar
við það að framkvæma skyn-
samlega áfengismálastefnu
stöfuðu ekki af mótþróa
drykkjumanna heldur frá auð-
mönnum sem hefðu hag af
áfengisgerð (áfengissölu) og
drykkjuskap.
11. Áfengisvarnaráð hefur frá
1967 staðið straum af vísinda-
legum rannsóknum á ýmsu er
varðar áfengisneyslu íslend-
inga. Þessar rannsóknir hafa
farið fram á vegum Háskóla
(slands og færustu vísinda-
menn íslenskir á sviði áfengis-
fræða hafa stjórnað þeim.
12. Áfengisvarnaráð getur ekki að
því gert og eltir ekki ólar við
það þó að einhverjum verði
gramt í geði ef upplýsingar
þess stangast á við hagsmuni
þeirra eða það sem þeir gera
ráð fyrir eftir „hyggjuviti
sínu“. En það telur miður farið
ef reynt er að bregða vísinda-
blæ yfir brjóstvit, tilgátur og
einkavitranir manna.
(Frá Áfengbivarnaráái)