Morgunblaðið - 10.06.1984, Side 12

r ^
60
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. JÚNÍ1984
WAGNER — SOLTI
Sígildar
Konráö S. Konráösson
Richard Wagner: Der Ring des
Nibelungen — Excerpts.
Wiener Philharmoniker
Stjórnandi: Sir Georg Solti
DECCA SXDL 7612
Til samanburðar:
Berliner Philharmoniker, Klaus
Tennstedt, EMI ASD 3985
Enda þótt þeir postular teit-
istónlistar The Police og Michael
Jackson hafi hlotið meiri náð
fyrir augum fjölmiðla en margir
aðrir verðlaunahafar við úthlut-
un viðurkenninga þeirra, sem út-
hlutað er af fulltrúum ameríska
hljómplötuiðnaðarins, þá var
samt þeirra á meðal einn, er
fékk nú í febrúarlok fimm slík
Grammy-verðlaun og hefur þar
með hlotið flestar slíkar viður-
kenningar allra fyrr og síðar.
Þetta var hljómsveitarstjór-
inn Sir Georg Solti, sem að þessu
sinni hlaut þrenn verðlaun fyrir
níundu symfóníu Mahlers og sín
verðlaunin fyrir hvort, Sköpun
Haydns og óperu Mozarts: Brúð-
kaup Fígarós.
Sir Georg er fæddur í Ung-
verjalandi 1912 og hlaut þar
menntun sína hjá m.a. Bartók og
Kodály. Hann flúði frá Búdapest
til Sviss um það leyti, sem síðari
heimsstyrjöldin braust út. 1961
hóf hann að stýra óperunni í Co-
vent Garden í Lundúnum, en
hafði áður stýrt ýmsum óperu-
húsum í Vestur-Þýskalandi. 1969
varð hann aðalstjórnandi sym-
fóníunnar í Chicago og samtím-
is, á árunum 1972—1975, stýrði
hann Orchestre de Paris. Auk
þess hefir hann verið á flandri
víða um lönd og stýrt þá mörg-
um af frægustu hljómsveitum
heims við mikinn orðstír.
Enda þótt Solti hafi einkum
verið afkastamikill við hljóðrit-
anir og plötuútgáfu hefir honum
einnig tekist vel upp við óperu-
uppfærslur, enda býr hann þar
að gamalli reynslu. Hefir hann
einkum þótt gera vel við stjórn
verka Richards Wagner og má
þar nefna víðfrægar hljóðritanir
á borð við Die Meistersinger,
Decca D13D5 og Tannháuser
(Parísarútgáfan), Decca SET
506-9. Það vakti því að vonum
athygli og eftirvæntingu er þeir
kappar Sir Peter Hall og Sir
Georg sneru bökum saman og
tóku að sér að færa upp Hring-
inn Niflungsins, þá tröllauknu
óperukeðju Wagners, í Valhöll
meistarans sjálfs, Bayreuth.
Sagan segir, að þegar á árinu
1848 hafi Wagner lokið við að
semja texta við óperu, sem hann
Sir Georg Solti stjórnar.
vildi nefna Dauða Siegfried. Að
þeirri samningu lokinni fannst
honum nauðsynlegt að segja
sögu Siegfried og síðan greina
frá tilurð hans og svo koll af
kolli. Önnur atvik sögunnar
þurftu einnig nánari skýringar
við, svo verkið þandist út og að
lokum eða um þremur áratugum
síðar hafði Wagner samið fjórar
óperur um Æsi og Niflunga, sem
samt eiga lítt skylt við þá er við
þekkjum úr ritum Snorra,
Gylfaginningu og Skáldskap-
armálum.
Óperutextana hafði Wagner
lokið við 1853, en þá hóf hann að
semja tónlistina. Það tók hann
langan tíma og fyrst vorið 1878
var óperuflokkurinn færður upp
í heild sinni í óperuhúsi Wagn-
ers sjálfs í Bayreuth.
Það var svo vorið 1965 að Sir
Georg Solti lauk hljóðritun á
Hringnum Niflungsins í heild:
Decca D100D19 (19LP). Hafði
hann í uppfærslu sinni stjörnur
á borð við Birgit Nilsson sem
Brunnhilde og Wolfgang Windg-
assen sem Siegfried. Var því
verki að vonum tekið með kost-
um og kynjum og á sínum tíma
talið hið mikilfenglegasta afrek
Ljósm. KEE.
hljómplötuiðnaðarins á þeim
tíma og stendur verkið vel fyrir
sínu, enda þótt síðan hafi fram
komið aðrar útgáfur, s.s. von
Karajan, DG 2720 051 (19) og
Boulez, Philips 6769 074 (16).
Það vakti því að vonum at-
hygli er á síðasta ári kom út hjá
Decca skífa þar sem Vínarfíl-
harmónían leikur undir stjórn
Solti kafla úr Hringnum Nifl-
ungsins. Stendur þar tónlist
Wagners óstudd, án texta og
söngs. Hefir slíkt, að velja kafla
úr Hringnum til hljómsveitar-
flutnings, orðið nokkur íþrótt
meðal frægra stjórnenda og má í
því sambandi nefna útgáfu
Klaus Tennstedt með Berlínar-
fílharmóníunni, sem gefin var út
af EMI 1981. Báðir byrja þeir
skífur sínar á Valkyrjureiðinni
úr samnefndri óperu, sem er
önnur í röðinni. Fer Solti rösk-
lega af stað, en ómstríður sam-
hljómur hornablásaranna setur
nokkurn blett á. Finnst mér
einnig sem nokkurn kraft vanti
og stendur Solti þar höllum fæti,
ef samjafnað er við túlkun
Tennstedt, sem áður er að vikið.
Á snilldarlegan hátt er síðan
farið aftur á bak og leikinn loka-
kafli fyrstu óperunnar, Rínar-
gullið: Innganga Ásanna í Val-
höll. Síðast á fyrri hlið er svo
tónlistin um Kveðju Wotans og
Vafurlogann. Má segja að þar
upphefji hvert annað tónlist
Wagners, túlkun og stjórn Solti
og einstakur leikur Vínarfíl-
harmóníunnar. Á síðari hlið
skífunnar er byrjað á Skógarklið
úr þriðju óperunni, Siegfried, en
þar næst er Útför Siegfried. Má
telja að þar nái Solti lengst í
áhrifamikilli túlkun sinni á stór-
fenglegri tónlist, og er ég illa
svikinn ef Solti lætur hér ekki
jafnvel hinum hörðustu Wagn-
er-andstæðingum renna kalt
vatn milli skinns og hörunds.
Síðustu óperuna nefndi Wagner
Ragnarökur, og er það lokatón-
list hennar sem Solti lýkur skíf-
unni með. Vefur Wagner þar
saman nokkrum fegurstu af
stefjum þeim, sem fram hafa
komið fyrr, en að lokum svífur
efst og eitt þema, sem kennt hef-
ur verið við endurlausn og hefir
Solti þannig sömu lokaorð á
þessu úrvali sínu og Wagner
sjálfur.
í slíku samvali tónlistar án
texta, sem hér er, munu að
sjálfsögðu margir sakna söngs-
ins og er því ýmislegt til stuðn-
ings, en samt sem áður er hér
um einstaklega áheyrilegt úrval
að ræða, og á það raunar við um
útgáfur beggja, Solti og
Tennstedt. Einnig má á það
benda, að fyrir þá sem eftir slíku
slægjast, þá er hér auðveldara
að þekkja stef þau sem Wagner
vinnur úr.
Upptakan er „digital", en
stenst ekki snúning upptöku
EMI, sem bæði er bjartari og
hljómmeiri.
Pressun og frágangur er sem
venjast skal.
Að öllu samanlögðu einkar.
áheyrileg og eiguleg skífa, sem
án efa vekur þá, sem lítt til
Wagner þekkja, til frekari um-
hugsunar.
Plötuumslagið
Afmælisþing
Sjálfsbjargar
NÚ UM hvítasunnuna er haldið 22.
þing Sjálfsbjargar, landssambands
fatlaðra í Sjálfsbjargarhúsinu við Há-
tún 12. Slík þing eru haldin annað
hvert ár.
Hinn 4. júní voru liðin 25 ár frá
stofnun landssambandsins en það
var stofnað árið 1959 af fimm fé-
lagsdeildum: félaginu á Siglufirði,
sem jafnframt er elsta félagið og
félögunum í Reykjavík, á Akureyri,
á ísafirði og í Árnessýslu. Á þessum
25 árum hefur félagsdeildum fjölg-
að í fjórtán. Þær starfa á Akranesi,
Stykkishólmi, Bolungarvík, ísafirði,
Blönduósi, Sauðárkróki, Siglufirði,
Akureyri, Húsavfk, Neskaupstað,
Vestmannaeyjum, Árnessýslu, Suð-
urnesjum og í Reykjavík.
Sjálfsbjörg telur það hlutverk
sitt að hafa forustu í baráttu fatl-
aðs fólks fyrir auknum réttindum
og bættri aðstöðu í þjóðfélaginu. Að
sögn forráðamanna bera þar hæst
eftirtalin mál: Atvinnumál, endur-
hæfing, menntun, samgöngumál og
lífeyrismál. „Tryggja verður ávallt,
að fatlað fólk njóti sem bestrar
endurhæfingar og menntunar, svo
það eigi möguleika á því að taka
þátt í atvinnulífinu til jafns við
ófatlaða. Af þessu leiðir, að taka
verður tillit til þarfa fatlaðra, t.d. í
hjólastólum, við byggingu atvinnu-
og íbúðarhúsnæðis og í sambandi
við skipulagningu þjóðfélagsins yf-
irleitt. Þeim, sem ekki geta unnið
launað starf, verður að tryggja líf-
vænlegan lífeyri. Lífeyririnn, þar
með talin tekjutrygging, nemur nú
8.106 krónum á mánuði. Það er
hverjum ljóst að þær tekjur nægja
engan veginn til framfærslu ein-
staklings, hvað þá fjölskyldu."
Við setningu afmælisþingsins
flutti Theódór A. Jónsson, formað-
SJÁLFSE,;:^:n
LA,MDSSAMBAND F“31MF
XX«. WKG
Theódór A. Jónsson, formaður Sjálfsbjargar, flytur ávarp á afmælisþinginu.
Ljósmyndir Óli K.
Hljómsveitin Hrím lék og söng fyrir fundargesti við setningu þingsins.
ur Sjálfsbjargar landssambands
fatlaðra, ávarp og flutt var tónlist.
Aðalmálin sem rædd verða eru
trygginga- og lífeyrismál og Ingólf-
ur Ingólfsson, félagsfræðingur, og
Hrafn Magnússon, framkvæmda-
stjóri Sambands almennra lífeyr-
issjóða, flytja erindi um þessi mál.
Eins og fyrr er greint fer þingið
fram í Sjálfsbjargarhúsinu en þar
er víðtæk starfsemi. M.a. er þar
fullkomin endurhæfingarstöð með
sundlaug, vinnu- og dvalarheimili,
dagvist, íbúðir fyrir fatlaða,
skrifstofur landssambandsins og
Reykjavíkurfélags, ferðaþjónusta
fatlaðra og margt fleira mætti
nefna.