Morgunblaðið - 07.11.1984, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 7. NÓVEMBER 1984
„Valdarán“ - Ærurán!
eftir Magnús Guð-
mundsson fréttamann
Svo oft má cndurtaka ósannindi
aó þau fari að ríkja sem sannleikur í
hugum þeirra sem ekki vita betur. í
Reykjavíkurbrén Morgunblaðsins,
sunnudaginn 4. nóvember er vitnað í
fréttapistil í Ríkisútvarpinu frá í síð-
ustu viku um fréttaflutning minn af
verkfalli opinberra starfsmanna til
Norðurlandanna. Grein þessi er
ágætlega skrifuð, en hún byggir því
miður á ósannindum og rangfærsl-
um, sem ég get ekki látið ósvarað.
Sennilega er hér ekki við að sak-
ast höfund Reykjavíkurbréfs,
heldur fréttastjóra útvarpsins,
sem lætur óátalið að fréttaritari
hans í Kaupmannahöfn reynir að
upphefja sig í starfi með því að
kasta rýrð á starfsbræður sína
með rangfærslum og beinum
ósannindum. Um ástæður þessa
get ég ekki fjölyrt, þar sem ég veit
ekki hverjar þær eru.
í Reykjavíkurbréfi segir: „Frá
því var skýrt í fréttatíma útvarps-
ins nú í vikunni að héðan hafi ver-
ið sendar fréttir í upphafi verk-
falls opinberra starfsmanna um
að við borð lægi að valdarán hefði
verið framið á Islandi og fyrir
dyrum stæði að kennarar í
Reykjavík legðu undir sig ríkis-
útvarpið. Sá sem sendi þessar
fréttir héðan var Magnús Guð-
mundsson blaðamaður og frétta-
ritari hjá dönsku fréttastofunni
Ritzau ... “ Þetta er einfaldlega
haugalygi. Grein sú sem fréttarit-
ari útvarpsins vitnar í og ég skrif-
aði í upphafi verkfalls fjallaði alls
ekki um valdarán né innrás kenn-
ara i útvarpið. Greinin fjallaði um
hið undarlega ástand sem skapast
hafði í þjóðfélaginu við að allir
fjölmiðlar landsins voru óvirkir.
Sagði ég m.a. að nútímaþjóðfélag
hafi breyst úr upplýstu fjölmiðla-
þjóðfélagi í kjaftasöguþjóðfélag,
þar sem hinar undarlegustu
kjaftasögur komust á kreik.
Ég skrifaði einnig að ein und-
arleg kjaftasaga hafi komist á
kreik um að jafnvel valdarán væri
fyrirhugað í höfuðborginni, en
hún hafi dáið jafnskjótt út og hún
fæddist, þar sem allir gerðu sér
grein fyrir því að ekkert afl væri í
landinu sem gæti framkvæmt
slíkt valdarán eins og þekkist í út-
löndum. Ég bjó ekki til þessa
kjaftasögu um valdarán, sem ég
heyrði nokkrum sinnum miðviku-
daginn 3. október. Ég sagði ein-
ungis frá henni sem hluta af þeim
fáránleika sem ríkti hér á landi
þessa daga. 1 greininni segi ég
einnig frá mótmælafundi kennara
fyrir framan fjármálaráðuneytið
og að í framhaldi af þeim mót-
mælum hafi sennilega sprottið
upp kjaftasagan um að kennarar
hyggðust leggja undir sig út-
varpshúsið til að útvarpa sjón-
armiðum sínum. Þessa kjaftasögu
heyrði ég oft þennan miðvikudag
og það var meira að segja hringt í
mig utan að landi þar sem menn
höfðu einnig heyrt þessa vitleysu
og ég spurður hvort þetta væri
sannleikur. í lok greinarinnar
bendi ég á að kjaftasögur þessar
séu ekki teknar alvarlega og til að
mynda hafi yfirvöld engan við-
búnað sem benti til að þetta ætti
við nein rök að styðjast.
í þær fjórar vikur sem verkfall-
ið stóð skrifaði ég margar greinar
á dag um gang mála. Megininntak
greina minna um verkfallið var
um efnahagsástandið í landinu,
ástand samningamála yfirlýs-
ingar stjórnmálamanna og aðila
launadeilunnar. Yfirlýsingar
ráðamanna um stjórnleysi og upp-
lausn eru ekki mínar yfirlýsingar,
en ég sagði frá þeim. I Reykjavík-
urbréfi segir að enginn hafi kveðið
jafn sterkt að orði og Magnús
Guðmundsson og að frásagnir
hans hafi verið ýktar í meira lagi.
f fyrsta lagi vil ég benda á, að
Magnús Guðmundsson sem frétta-
maður kveður að engu leyti sterkt
Magnús Guðmundsson
að orði um þjóðfélagsmál á ís-
landi. Hann greinir einungis frá
því sem aðrir segja um ástandið
og vitnar í yfirlýsingar þar að lút-
andi. Þetta eru í meginatriðum
starfsreglur þær sem Ritzau
fréttastofan setur starfsmanni
sínum hér á landi. í öðru lagi full-
yrði ég að frásagnir mínar voru
ekki ýktar. Þær voru hlutlausar
gagnvart deiluaðilum, en það er
ekki undarlegt að einhverjum
sárni að sjá á prenti erlendis ein-
hverja yfirlýsingu sem hann hefur
út úr sér látið í hita leiks á fs-
landi. Yfirlýsingarnar sem gengu
á báða bóga voru ekki beinlínis
skynsamlegar í öllum tilfellum.
En þar er ekki við mig að sakast.
Reykjavíkurbréf spyr einnig
hvað fyrir mér vaki með þessum
„óábyrgu æsingaskrifum". Fyrir
mér vakir það eitt að vinna mitt
starf eins vel og ég get. Ég hef
ekki st.undað neina æsifrétta-
mennsku frá fslandi, en ef erlend-
um blöðum finnst eitthvað æsilegt
eða spennandi sem ég skrifa, þá er
það vegna þess að lsland er svo
ókannaður vettvangur erlendis og
það sem hér þykir eðlilegt og
ófréttnæmt þykir þar oft á tíðum
hið merkilegasta mál. Ég fullyrði
einnig að ég geri mér fulla grein
fyrir ábyrgðinni sem fylgir því að
vera eins konar andlit íslands í
erlendum fjölmiðlum, en það þýðir
ekki að ekki megi skýra frá því
sem miður fer hér á landi.
Æsingurinn og ábyrgðarleysið á
íslandi verkfallsmánuðinn var
ekki mín uppfinning, heldur skrif-
aði ég eðlilegar greinar um óeðli-
legt ástand án þess að taka af-
stöðu til mála sjálfur.
Komið að Kohl að
svara til syndanna
„Flick-skriðan“.
Rainer Barzel, forseti vestur-
þýska þingsins og næst háttsettasti
maður þjóðarinnar, sagði af sér
embætti fyrir hálfum mánuði eftir
að hann hafði setið fyrir svörum
rannsóknarnefndar v-þýska þings-
ins í Bonn. Hann ætlaði að hreinsa
mannorð sitt af rógburði, sem
beyrst hafði um hann í sambandi
við rausnarlegar peningagjafir
Flick-fyrirtækisins í yfirheyrslun-
um, en mistókst það. í staðinn
þótti fullljóst að Flick-fyrirtækið
notaði lögfræðingastofu Dr. Albert
Pauls, vinar Barzels, sem millilíö
til að borga fyrrverandi formanni
kristilegra demókrata samtals 1,7
millj. v-þýskra marka á árunum
1973 til 1979.
Helmut Kohl, kanslari
V-Þýskalands, mun sitja fyrir
svörum sömu nefndar í dag, mið-
vikudag. Hann er vel kunnugur
Eberhard von Brauchitsch, fv.
forstjóra Flick-fyrirtækisins, og
gömul bréf og bókhald benda til
að von Brauchitsch hafi verið
hafður með í ráðum um mál, sem
Kohl og flokkur kristilegra
demókrata hefðu einir átt að
ráða fram úr og ekki blanda for-
stjóra eins stærsta fyrirtækis
landsins inn í. Vikuritið Spiegel
hefur birt kafla úr skjölunum
sem rannsóknarnefndin hefur
undir höndum. Af þeim að dæma
þarf Kohl að útskýra ýmislegt og
nefndin hefur þegar sagt að hún
þurfi lengri tíma en fjórar
klukkustundir, eins og dagskrá
hennar gerir ráð fyrir, til að
spyrja Kohl um tengsl hans við
Flick-fyrirtækið.
265.000 mörk
og „rússneskt
marmelaði“
Eigandi Flick-fyrirtækisins,
Friedrich Karl Flick, sagði von
Brauchitsch upp störfum hjá
fyrirtækinu árið 1982. Það hafði
þá undir handleiðslu von
Brauchitsch gefið um 25 milljón-
ir marka, beint eða óbeint, til
v-þýsku stjórnmálaflokkanna.
Helmut Kohl
Kristilegu flokkarnir fengu
langmest eða 15 milljónir
marka. Frjálslyndi flokkurinn
fékk 6,5 milljónir og Jafn-
aðarmannaflokkurinn 4,3 millj-
ónir.
Nákvæmt bókhald gamla yfir-
bókara fyrirtækisins yfir „Oop-
inber útgjöld" bendir til að rúm
hálf milljón marka hafi farið um
hendur Kohls. Þar af borgaði
von Brauchitsch honum sjálfur
265.000 mörk á árunum 1976 til
1980. Ekki er ljóst hvað varð um
þessa peninga en vitað er að
Walther Leisler Kiep, gjaldkeri
kristilegra demókrata, var
óánægður með gjafmilda stuðn-
ingsmenn eins og Flick, sem
gáfu ekki peninga beint í sjóð
flokksins heldur létu einstaka
stjórnmálamenn fá stórfúlgur.
Kiep hafði til skamms tíma ekk-
ert með sérstakan sjóð flokks-
stjórnarinnar að gera og þá ku
Kohl bara hafa getað hjálpað sér
sjálfur um fé.
Von Brauchitsch og Kohl eru
„dús“. Kohl segir að vinátta
þeirra sé sitt einkamál en rann-
sóknarnefnd þingsins mun
væntanlega nefna við hann smá-
gjöf sem von Brauchitsch sendi
frú Kohl. Hann merkti pakkann
„rússnenskt marmelaði" en lét
ljósrita merkismiðann og skrif-
aði „V4 pund kavíar" á afritið og
sendi það og reikninginn til
Flick-fyrirtækisins. Hlýlegt bréf
fylgdi pakkanum og meðal ann-
ars beðið fyrir bestu kveðjur til
Helmuts.
Kohl ætlaði að bjóða
til veislu
Þeir félagar virðast hafa lagt
á ráðin um ýmislegt. Bréf, sem
von Brauchitsch skrifaði Flick,
bendir til að þeir hafi meðal
annars ætlað aö hjálpa skoðana-
kannanafyrirtæki Elisabetar
Noello-Neumann út úr fjár-
hagskröggum og láta kristilega
demókrata borga 50% af 800.000
marka skuld fyrirtækisins. Frú
Noelle var lítt hrifin af þeirri
hugmynd en von Brauchitch var
viss um að enginn myndi frétta
af eignarhluta flokksins í fyrir-
tækinu. Kohl gat ekki fengið
nægilegt fé hjá flokknum en von
Brauchitsch skrifaði frú Noelle
að Kohl myndi hafa samband við
Dr. Herrhausen, stjórnarmeðlim
í Deutschen Bank, innan tíðar.
Meðal gamalla skjala, sem
voru gerð upptæk hjá von
Brauchitsch, er minnismiði sem
bendir til að Flick-fyrirtækið
hafi viljaö hafa áhrif á val fram-
bjóðenda flokksins og von
Brauchitsch hafi fjallað um ein-
staka hugsanlega frambjóðend-
ur við Kohl. Hann virðist einnig
hafa upplýst Kohl um fjár-
hagsstöðu ýmissa sjóða, sem
stóðu höllum fæti, og Kohl fékk,
að minnsta kosti að hluta til, að
fylgjast með ákvörðunum sem
forstjórinn tók í sambandi við
skrifstofu fyrirtækisins í Bonn.
Tveir menn voru þar í fullu
starfi við að fylgjast með fram-
vindu mála og til að hafa áhrif á
skoðanamyndun stjórnmála-
manna Flick-fyrirtækinu í vil.
Flick fékk að fylgjast með
vangaveltum Kohls um hugsan-
leg stjórnarskipti og myndun
nýrrar samsteypustjórnar í
gegnum von Brauchitsch. Hann
skrifaði yfirmanni sínum að
Kohl vildi láta meðhöndla Rain-
er Barzel „á viðeigandi hátt“ og
hann hefði hug á að Barzel yrði
formaður efnahagsmálanefndar
þingsins. Kohl virðist einnig
hafa gert sitt til að fá skattfrels-
issamþykkt fyrir hönd Flick-
fyrirtækisins undirritaða. Von
Brauchitsch skrifaði Flick að
Kohl ætlaði að sjá til þess að
vinstri armur kristilegu flokk-
anna myndi ekki gera „6b-málið“
(6b er liður í skattalögunum)
neyðariegt eða neikvætt fyrir
Flick-fyrirtækið. Hann ætlaði að
„bjóða úrvali áhugasamra og
hættulegra CDU/CSU þing-
manna til þingveislu", skrifaði
von Brauchitsch um Kohl.
Fékk ekki fyrirgefn-
ingu syndanna
Flick-fyrirtækið seldi 30% af
eignarhluta sínum i Daimler-
Benz-fyrirtækinu árið 1975 fyrir
rúman 1,9 milljarða marka. Lög-
um samkvæmt hefði fyrirtækið
átt að borga um 450 milljónir
marka í tekjuskatta en Otto
Graf Lambsdorff, fv. viðskipta-
ráðherra, veitti fyrirtækinu und-
anþágu frá skattinum árið 1981
samkvæmt lið 6b í skattalögun-
um, eftir að Flick-fyrirtækið
hafði um árabil ausið fé i
stjórnmálamenn og flokka
þeirra. Lambsdorff hefur verið
leystur frá embætti og er ákærð-
ur fyrir að hafa þegið mútur frá
Flick. Málið kemur væntanlega
fyrir dómstóla snemma á næsta
ári.
Aðrir háttsettir stjórnmála-
njenn koma við sögu f Flick-
skjölunum. Richard von Weiz-
sácker, forseti landsins og fv.
borgarstjóri Berlínar, er nefnd-
ur. Franz Josef Strauss, forsæt-
isráðherra í Bæjaralandi þáði
háar fjárupphæðir frá Flick
sjálfum og fékk dýrindis hest í
sextugsafmælisgjöf og Hans-
Dietrich Genscher, utanríkis-
ráðherra og varakanslari, er
kunnugur von Brauchitsch. Þeir
ræddu skattamál Flick-fyrir-
tækisins heima hjá von Brauch-
itsch í ágúst 1980, samkvæmt
minnisblöðum forstjórans, og
hann hefur eftir Genscher að
reynslan hafi sýnt „að tíminn
milli kosninga og stjórnarmynd-
unar sé best til þess fallinn „að
bera sameiginleg lík út úr kjöll-
urunum", hvað sem hann á við
með því, eins og vikuritið Spiegel
veltir fyrir sér.
Kohl ætlaði að fá þingiö til að
samþykkja uppgjöf saka fyrir
þingmenn, sem blandast inn i
Flick-hneykslismálið fyrr á
þessu ári. Honum hefði tekist
það ef fulltrúaráð Frjálslynda
flokksins hefði ekki þvertekið
fyrir stuðning þingflokksins við
slíka tillögu. Rannsókninni var
því haldið áfram og hún hefur
leitt í ljós að Flick-fyrirtækið
samþykkti að greiða Barzel
óbein „laun“ árið 1973 svo að
hann myndi hætta formennsku I
flokki kristilegra demókrata og
Helmut Kohl gæti tekið við.
(Heimild: Der Spiegel.)
ab.