Morgunblaðið - 07.11.1984, Blaðsíða 42

42
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 7. NÓVEMBER 1984
Héraðsskólinn í
Reykjanesi 50 ára
Skólahúsið, heimavistarhús og sundlaugin á fyrstu árum skólans.
eftir Hallgrím
Kristjánsson
Þann 3. nóvember 1934 var
Reykjanesskóli við ísafjarðardjúp
settur og vígður í Reykjanesi og er
hann því fimmtíu ára i dag. Þessa
afmælis var minnst í sumar, laug-
ardaginn 4. ágúst, með veglegu
hófi og hátíðarsamkomu í Reykja-
nesi. Margir gamlir nemendur,
makar þeirra og fleira fólk var
þarna mætt og auk þess sáu Aðal-
steinn Eiríksson og frú hans,
Bjarnveig Ingimundardóttir, sér
fært að vera þarna viðstödd.
Hátíðarsamkoman var sett kl.
17.00 af skólastjóranum, Skarp-
héðni ólafssyni, sem stjórnaði
henni. Rakti hann fyrst starfsemi
skólans og rekstur í ýtarlegu máli.
Síðan flutti séra Baldur Vil-
helmsson, Vatnsfirði, hátíðarræðu
og fór m.a. hlýlegum orðum um
stofnanda og fyrsta skólastjórann,
Aðalstein Eiríksson.
Þá fluttu ávörp og ræður Sig-
urður Bjarnason, sendiherra frá
Vigur, Hallgrímur Kristjánsson,
Melgraseyri, Friðrik Guðjónsson,
Vogum, Einar Guðfinnsson, sem
fulltrúi fræðsluráðs Vestfjarða,
Engilbert Ingvarsson, Tyrðilmýri,
og tveir fyrrverandi skólastjórar,
Aðalsteinn Eiríksson og Páll Að-
alsteinsson. Tryggvi Þorsteinsson,
læknir, Vatnsfirði, spilaði undir
Reykjanessönginn, sem sunginn
var af viðstöddum. Þá sungu ein-
söng og tvísöng Árni Jóhannsson,
Bæjum, og Guðmundur Rögn-
valdsson við undirleik Erlu Þór-
ólfsdóttur. Þá flutti frúa Ása Ket-
ilsdóttir, Laugalandi, tvö ljóð og
Baldvin Halldórsson, Arngerðar-
eyri, las upp frásögukafla eftir
meistara Þórberg. Einnig fluttu
þrjár húsfreyjur úr Reykjarfjarð-
arhreppi tvo leikþætti. Ólafur
Jónsson, læknir, Skálavík, kvik-
myndaði alla athöfnina og tókst
vel. Allt virtist þetta fara vel fram
og falla í góðan jarðveg en þessu
lauk svo kl. 20.30. Þá var gefið
matarhlé en að því loknu hófst
dansleikur sem stóð til kl. 3 um
nóttina.
í sambandi við þetta fimmtíu
ára afmæli er margs að minnast
og ekki aðeins 50 ár aftur í tímann
heldur að minnsta kosti til ársins
1773, en þá hófst í Reykjanesi
saltsuða að frumkvæði Skúla
Magnússonar landfógeta, 6. sept.
1773. Þessi saltsuða skilaði ekki
hagnaði svo hún var lögð niður
með konungsúrskurði 21. nóv.
1792. Víkin norðan á nesinu heitir
Pumphúsvík og þaðan var sjónum
dælt upp í saltpönnur sem urðu
mest talsins 32. Man ég eftir er við
í æsku sáum móta fyrir þessum
mannvirkjum.
Síðan gerist næsta lítið næstu
45 árin en þá, 1837, er gamla torf-
laugin, sem er inni á nesinu, byggð
og sundkennsla hefst og hefur
sund verið kennt síðan í Reykja-
nesi.
í sambandi við sundnám og
kennslu er rétt að skrá hér grein-
argerð frá Þorsteini Einarssyni
íþróttafulltrúa ríkisins er hann lét
mér góðfúslega í té í sumar. En
þar segir:
„Reykjaneslaug við Djúp.
Einn merkastur sundstaður ís-
lenskur. Fyrsta torflaug gerð 1837.
Líkur til þess að Gestur Bjarnason
(Sund-Gestur — Glímu-Gestur)
kenni í henni 1837. Markús i Ár-
múla, Nauteyrarhreppi ritar 21/6
1853 Jóni forseta Sigurðssyni bréf
þar sem hann greinir frá því í
fréttaskyni að sonur hans sé við
sundnám og glímunám hjá Gesti
Bjarnasyni. Minjar tengdar ör-
nefnum í Reykjanesi eru: Gests-
laug (fyrsta laugin?) og Gests-
altari, steinn sem staðið hefur
verið uppi á á sundprófsdegi er
ræður voru fluttar eða nemendur
ávarpaðir. Þegar Skúli Thorodd-
sen, sýslumaður og þingmaður ís-
firðinga, berst fyrir styrk úr
landssjóði til eflingar sundmennt
landsmanna og þá fyrst og fremst
til sundkennslu skólasveina hins
lærða skóla í Reykjavík um 1890
getur hann lofsamlega sund-
kennslu í Reykjanesi sem ætla má
samkvæmt ræðum hans að hafi þá
lengi verið starfrækt þar vestra.
Sundlaug steinsteypt 1925, á þeim
stað þar sem hún er enn, að stærð
33'AxlO. Aðalsteinn Eiríksson
lætur lengja hana í 50 metra 1944.
Steypa í veggjum orðin ótraust og
því laugin varasöm. Einnig vantar
laugarhús (böð og fataherbergi)
og vatnshreinsitæki. Væri það
verðug afmælisgjöf til hins ágæta
menntaseturs að skólinn eignaðist
nýja laug með nauðsynlegum
húsakosti og hreinlætistækjum.
Stofnun skólans 1934 og svo að
hann er 1936 samþykktur hér-
aðsskóli efldi mjög sundmennt í
héraðinu. Enn minnast karlar og
konur sundnámsdaga í Nesinu
með ánægju, því skólastjórar
lögðu sig fram um að gera dvölina
ánægjulega, og góðir sundkennar-
ar voru þarna löngum: Tryggvi
Þorsteinsson, Eiríkur Stefánsson,
Ólafur S. Ólafsson, Aðalsteinn
Hallsson, Sæmundur ólafsson og
ekki skyldi gleyma konunum
Maríu Gunnarsdóttur, Guðlaugu
Kristófersdóttur og fleiri.
í sambandi við sundnám í
Reykjanesi urðu til Reykjanes-
sundstig. Erfiðari miklu en þau
sem urðu til 1942 fyrir allt landið.
Rétt er að geta þess hve sýslu-
nefndir Norður-ísafjarðarsýslu
höfðu mikinn áhuga á sundnám-
inu og styrktu vel úr sýslusjóði.
Varð þessi áhugi öðrum hvatning.
Vildi ég margt fleira um starfsemi
Reykjanesskóla og kennara þar
skrifa.
Færðu afmælisbarninu sem nú
mun mega teljast einnar og hálfr-
ar aldar gamalt óskir og kveðjur.
— Þorsteinn Einarsson."
Þessi greinargerð Þorsteins er
mikill og góður fróðleikur um
sundmennt og kennslu í Reykja-
nesi, en þá komum við að hinum
eiginlega tilgangi þessa afmælis.
Árið 1933 kemur vestur að Djúpi
ungur skólamaður, Aðalsteinn
Eiríksson. Hann var á vegum
menntamálaráðuneytisins í leit að
heppilegum stað fyrir skólasetur.
Á hvítasunnudag eftir messu 1933
hélt Aðalsteinn fund í Nauteyr-
arkirkju og reifaði skólamál og
daginn eftir, á annan hvítasunnu-
dag, hélt hann fund í Vatnsfjarð-
arkirkju eftir messu í sama skyni.
Árangurinn af þessum fundum
varð sá að allir lýstu sig fúsa til
stuðnings skólabyggingu í Reykja-
nesi. Með þessa viljayfirlýsingu
fór Áðalsteinn suður og árangur-
inn af þessu varð sá að skólinn var
byggður og síðan settur og vígður
haustið eftir, eða 3. nóv. 1934 eins
og áður sagði. Ef nokkrum einum
manni er þetta að þakka, þá er það
Aðalsteinn Eiríksson, en að sjálf-
sögðu naut hann hjálpar skóla-
nefnda og frammámanna í Naut-
eyrar- og Reykjarfjarðarhreppum.
Þessir menn voru meðal annarra
Jón H. Fjalldal, Melgraseyri, Hall-
dór Jónsson, Rauðamýri, séra
Þorsteinn Jóhannesson, Vatns-
firði, Páll Pálsson, Þúfum, Ólafur
Ólafsson, Skálavík, Halldór Jóns-
son, Arngerðareyri, Sigurður
Þórðarson, Laugabóli, og auðvitað
fleiri. Þá má ekki gleyma fyrsta
kennaranum, Eiríki Stefánssyni,
sem réðst til skólans strax fyrsta
árið og er slíkur öndvegismaður að
ógerlegt er að gera upp á milli
þeirra Aðalsteins og hans.
Þetta afrek Aðalsteins hafði gíf-
urleg áhrif á félagslíf, menntun og
víðsýni fólks við Djúp. Þó þessi
skóli væri reistur fyrst og fremst
sem barnaskóli, þá var strax á
fyrsta ári stofnuð unglingadeild. í
henni voru 15 nemendur fyrsta ár-
ið, 1935, og starfaði í þrjá mánuði,
janúar, febrúar og marz. Eftir
þetta hefur verið starfandi ungl-
ingadeild öll árin og nú er þetta
barnaskóli og héraðsskóli með rétt
upp í fyrsta bekk menntaskóla.
Áhugi ungmenna hér i héraði á
námi i skólanum var slíkur vegna
menntunarskorts að allt að 25 ára
meyjar og piltar settust hér á
skólabekk. Óg þótt námstíminn
væri ekki nema þrír mánuðir á
ári, þá var áhuginn svo mikill að
undraverður árangur náðist.
Ég man að Aðalsteinn skóla-
stjóri sagði eitt sinn sem oftar að
skýrslur fræðslumálaskrifstof-
unnar sýndu síst lakari árangur
hér en í öðrum skólum, sem störf-
uðu allan veturinn, og jafnvel i
mörgum greinum betri.
Nú er bjart yfir Reykjanesi og
flest mannvirki nýleg, utan sund-
laugin, sem eins og Þorsteinn Ein-
arsson íþróttafulltrúi getur, þarf
að endurnýja. Það ætti ekki að
vefjast fyrir mönnum á okkar
lækniöld að endurnýja laugina
sem byggð var árið 1925, en hún
var byggð milli sauðburðar og
sláttar eða á u.þ.b. einum mánuði.
Öll mannvirki þarfnast viðhalds
og það má ekki koma fyrir að
mannvirki séu látin drabbast
niður sökum viðhaldsleysis eða
gleymsku, sem virðist því miður
hafa bitnað á Reykjanesi, sam-
anber það að enginn frá mennta-
málaráðuneyti íslands mundi eftir
því að skólinn hélt upp á 50 ára
afmæli sitt í sumar. En skólinn
fékk þó þá afmælisgjöf að hann er
fullskipaður á yfirstandandi
skólaári og þurfti að vísa nemend-
um frá, því svo margir sóttu um
skólavist, en sömu sögu er vist
ekki hægt að segja um marga aðra
skóla, sem svipað er ástatt um og
Reykjanesskóla.
Eg vil svo að lokum óska
Reykjanesskólanum alls velfarn-
aðar á ókomnum árum og biðja
honum guðs blessunar.
Hallgrímur Krístjánsson trá
Melgraseyrí er pípulagningameist-
ari í Reykjarík.
Skipstjóra- og stýrimannafélög á Norðurlöndum:
Öryggið fyrir borð borið með
ótakmörkuðum undanþágum
Sigríður Kjartansdóttir og Anton Óskarsson framan við borðið í Borgaranum.
Nýr veitingaskáli opnaður í Bolungarvík
NÝR söluskáli og videoleiga var
opnuð hér í Bolungarvík 1. nóv. sl.
við Hólastíg.
Söluskálinn hefur hlotið nafnið
Borgarinn og eru eigendur hjónin
Anton Óskarsson og ' Sigríður
Kjartansdóttir. .
Ætlun eigenda er að starfrækja
einnig grillskála í húsnæðinu og er
gert ráð fyrir að sú starfsemi hefj-
ist 1. desember. Innréttingarnar í
Borgaranum eru mjög smekklegar
en Kristján Eggertsson smiður
annaðist smiði og uppsetningu
þeirra. . . » 4
VEITING undanþága frá atvinnu-
réttindum var mjög til umræðu á
fundi skipstjóra og stýrimannafé-
laga á Norðurlöndum í byrjun
septembermánaðar sl. Morgun-
blaðinu hefur borist eftirfarandi í
því tilefni frá Stýrimannafélagi ís-
lands:
„Samtök skipstjórnarmanna á
Norðurlöndum, sem hafa innan
sinna vébanda félög skipstjórn-
armanna í Danmörku, Færeyj-
um, íslandi, Svíþjóð, Finnlandi
og Noregi, ræddu á fundi sínum
í Kaupmannahöfn dagana 6.-7.
september 1984, undanþágu-
vanda með hliðsjón af að yfir-
völd veita undanþágur bæði til
skipstjórnar og vélstjórnar.
A fundinum voru veittar upp-
lýsingar um að á íslandi hafa á
12 mánaða tímabili verið gefnar
út 1.592 undanþágur fyrir yfir-
menn á skimim.
Þegar tillit er tekið til þess að
um það bil 75% þjóðarteknanna
er aflað á hafinu (fiskveiðar og
siglingar), er uggvænlegt að yf-
irvöld og útgerðir viðurkenni
slíka minnkun á kröfum til
hæfni yfirmanna, sem bera
ábyrgð á öryggi skipsins.
Það er mat fundarins, að ör-
yggið sé fyrir borð borið, þegar
ótakmarkaðar undanþágur eru
Yeittar mönnum, sem hafa
hvorki næga fræðilega né verk-
lega kunnáttu, til þess að
stjórna skipi eða hirða um vélar
þess.
Afleiðingin af sveigjanleika
yfirvaldanna gagnvart mennt-
unarkröfum er að aðsókn að
stýrimanna- og vélstjóraskólun-
um hefur hrapað niður í þriðj-
ung þess sem áður var.
Þegar verst lætur getur van-
kunnátta yfirmanna leitt til
manntjóns.
Einróma aðvarar fundurinn
yfirvöld á íslandi, sem og í öðr-
um löndum, mjög eindregið við
að.draga úr kröfum til hæfni
skipstjórnarmanna."