Morgunblaðið - 07.11.1984, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, MIDVIKUDAGUR 7. NÓVEMBER 1984
Umræður á Fiskiþingi um stjórnun veiða og hámarksafla
Nánast óskorað vald
ráðherra til þriggja ára
— segir Þorsteinn Jóhannesson í Garði
um frumvarp um stjórnun fiskveiða
„NÚ ER í undirbúningi frumvarp um
stjórnin fiskveiða, þar sem sjávarúl-
vegsráðherra er falið slíkt alræðis-
vald við stjórnun veiða og ákvörðun
hámarksafla, að það vantar ekkert á
það nema hakakrossinn. l>að veitir
honum nánast einskorðað vald til
þriggja ára, en áður var sá háttur
hafður á, að hagsmunaaðilar voru
beðnir álits og höfðu tillögurétt í
þessum málum. Nú virðist sem því
eigi að Ijúka. Að vísu er í frumvarps-
drögunum talað um vinnunefnd, sem
ég tel h«pið að geti verið ráðgefandi
eða stefnumótandi," sagði I>orsteinn
Jóhannesson, útgerðarmaður í Garði
og þingfulltrúi á Fiskiþingi, í samtali
við Morgunblaðið.
Þorsteinn sagðist vera eindregið
á móti slíku alræðisvaldi enda væri
hann á móti kvótakerfinu og teldi
tillögur fiskifræðinga um hámarks
þorskafla á næsta ári of lágar.
Meðan við byggjum við lýðræði
væri hann þessarar skoðunar. Þó
sjávarútvegsráðherra hefði á síð-
asta ári verið gefið alræðisvald til
stjórnunar fiskveiða í ár, kæmi
ekki til greina að gefa honum það
til eilífðar, með fullri virðingu fyrir
núverandi sjávarútvegsráðherra.
Halldór Asgrímsson hefði sagt,
að hann vildi garnan fara eftir til-
'ogum fiskifræðinga um hámarks
orskafla á næsta ári og ennfremur
ð hann teldi ástand stofnanna
fa Iítið tilefni til breytinga á
•ornun veiðanna. Þorsteinn sagð-
i vera á öðru máli og benti hann á
i’ ð, sem gæfi mönnum kost á
. ilsræði og því, að koma undir sig
tunum að nýju, hefðu þeir orðið
fyrir einhvers konar áföllum á
þeim árum, sem lægju til grund-
vallar aflamarkinu. Þorskaflanum
yrði þá skipt til helminga milli
báta og togara, viss hafsvæði yrðu
alfriðuð til byggingar og til að
koma í veg fyrir dráp á smáfiski og
hætt yrði þeim skollaleik, sem fæl-
ist í skyndilokunum. í þeim fælist
lítil sem engin verndun, þar sem
fiskurinn væri ekki staðbundinn og
færi því á milli svæða, auðvitað án
tillits til skyndilokana.
Þorsteinn sagðist vera algjörlega
á móti mismunun kvótakerfisins.
Með þvi fengju reyndar sumir þann
afla, sem þeir fengju úthlutaðan,
aðrir ekki og væri það eins og alltaf
áður. Hins vegar væru þeir alveg
settir hjá, sem einhverra ástæðna
vegna hefðu verið með lítinn afla á
viðmiðunarárum aflamarksins og
gæfist ekki tækifæri til að bæta sér
það upp með auknum afla að nýju.
Hann væri einnig hlynntur því,
að í framtíðinni yrði miðað við
350.000 lesta ársafla af þorski og þá
tekið mið af aflasögunni allt frá
1940. Á öllu því tímabili væri und-
antekning að afli hefði farið niður
fyrir það mark og hefði fiskifræð-
ingar þar lítið komið við sögu. Þeir
virtust í flestum tilfellum hin stð-
ari ár ýmist hafa van- eða ofmetið
stofnana og á þessum árum hefðu
bæði verið mjög góð aflaár og afla-
leysi. Þessar sveiflur yrði að stöðva
og vonandi gætu fiskifræðingar
orðið til aðstoðar við ákvörðun há-
marksafla á næstu árum þó tillög-
ur þeirra væru hæpnar nú.
Ef það reynist að þorskafli
minnki mikið verður að taka því,
en þá verður einnig að blanda sam-
an afkomu útvegsins og því afla-
magni, sem leyfilegt verður. Það er
ekki hægt að greiða fyrirfram
ákveðinn hundraðshluta aflaverð-
mætis vegna skuldbreytinga og
stofnfjársjóðs, þegar leyfilegur afli
er sífellt dreginn saman. Þá verður
annað hvort að auka afla eða lækka
þennan hundraðshluta.
Þjóðin er varla þess umkomin nú
aö takmarka þorskaflann eins og
nú er lagt til á vafasömum forsend-
um. Ef stofninn er eins slæmur og
fiskifræðingar segja, verðum við að
taka á okkur hægari uppbyggingu
hans eða að gera mönnum kleift að
stoppa og sætta sig viö 200.000
lesta markið. Þá horfir málið öðru
vísi við, en eru menn tilbúnir i
það,“ sagði Þorsteinn.
Níu tonn af þeim gula í trolli Eyjabáts
Frumvarp um stjómun fiskveiða:
Gildistími verði til
þriggja ára í stað eins
NÚ liggur tilbúið frumvarp til laga
um breytingu á lögum um veiðar í
fiskveiðilandhelgi íslands. Fjaliar
það um ákvörðunarrétt sjávarút-
vegsráðherra við stjórnun fisk-
veiða, hámarksafla og skiptingu
hans. Er frumvarp þetta framhald
þeirra breytinga, sem á lögunum
voru samþykktar til eins árs um
síðustu áramót.
í þessu frumvarpi, umfram
þær breytingar, sem samþykktar
voru á síðasta þingi, felst að gild-
istími verði til þriggja ára í stað
eins áður og að ráðherra geti
heimilað , ef sérstaklega stendur
200.000 lesta þorskafli þýðir
áhafnaflótta af flotanum
segir Guðjón A. Kristjánsson, forseti Farmanna- og fiskimannasambandsins
„200.000 lesta þorskafli fyrir næsta
ár er allt of lítið. Það er alveg fráleitt
að fara svo langt niður með aflann. Ef
reka á veiðar og vinnslu á næsta ári
með einhverju skynsamlegu lágmarki
þýðir ekkert að vera að hugsa um
þorskafla á bilinu 200.000 til 250.0<M)
íestir. Það verður að taka um 300.000
lestir og ég tel okkur enga áhætlu
taka með því,“ sagði Guðjón A. Krist-
jánsson, forseti Farmanna- og fiski-
mannasambandsins, í samtali við
Morgunblaðið.
Guðjón sagði ennfremur, að af-
kost þá fáu daga, sem togaraflotinn
hefði verið á veiðum á þessu ári,
hefðu verið góð. Línuafli væri góður
út af Vestfjörð'-m og Vesturlandi
og hefðu það hingað til þótt góð
teikn fyrir komandi vetrarvertíð
H3nn væri ekki sammála fiskifra-ð-
ingum um að þorskstofninn væri i
jafnmikilli lægð og þeir vildu vera
láta. Skilyrði í sjónum hefðu
breytzt svo verulega að undanfórnu,
að þyngdaraukning hvers einstaks
fisks væri orðin 18 til 20'i , ekki
15% eins og fiskifræðingar teldu.
Nú væri mikið af fjögurra og fimm
ára fiski í stofninum, sem hefði óll
skilyrði til þess að vaxa mjög hratt,
og því væri náttúrulegur dauða-
stuðull hans mun la*gri en 18%,
sern taiið væri meðaltal. Þá va*ri
það þekkt staðreynd, að minni fisk-
urinn hefði betri vaxtarmöguleika,
þegar minna væri um stórfiskinn i
stofninum. Því væri hann þeirrar
skoðunar, að hefðum við stundað
eólilegar veiðar á Jæssu ári, hefði
aflinn í árslok af Jtorski náð um
3(M).<KMI lestum. Með kvótastjórnun
fiskveiða og aldri fiskiskipafjotans
'ia^tuLðU^an veginn raunhæf mynd
af sókn. Að líkindum væri meðal-
sókn togaraflotans um eða innan
við 200 veiðidagar á árinu.
Þá sagðist Guðjón ekki geta séð
annað en að ef reka ætti sjávarút-
veginn á 200.000 lesta þorskafla
yrði afkomu sjómanna stefnt í voða.
Menn væru Jægar farnir að flýja
unnvörpum i land, fengju Jæir
vinnu þar, og miðað við annað lág-
marksár í Jiorskafla hlypu menn
beint i land. Það þyrfti þá ekki aðr-
ar veiðitakmarkanir en þær, sem
fælust í því, að manna skipin. Ef á
einhvern hátt ætti að vera mögu-
legt að hamla gegn þeirri þróun,
yrði að gjörbreyta launakerfi sjó-
manna. Kasta hlutaskiptakerfinu
fyrir róða og taka þess í stað upp
föst laun, biðlaun í landi vegna
stöðvunar skipa eða fráhvarf frá
veiðum og hugsanlega yfirtíð eða
hónus miðað við afla og stöður.
Alltjent þ.vrfti að taka upp eitt-
hvert kerfi, sem óháð væri bæði
fiskverði og aflabrögðum.
„Nú er málum komið svo, að
Verðlagsráð sjávarútvegsins treyst-
ir sér ekki til að ákveða verð á síld
til frystingar. Þess vegna hafa þeg-
ar tekizt sérsamningar útgerðar,
fiskvinnslu og sjómanna um verð til
sjómanna fyrir síld til frystingar,
meðal annars á Hornafirði. Það
kann að vera að sama staða komi
upp í verðlagningu á bolfiski. Sú
einkennilega staða er nú komin upp
á haustmánuðum, að verið er að
lækka verð á afla upp úr sjó til sjó-
manna á sama tíma og verið er að
hækka laun Jieirra, sem vinna við
vinnslu þessara afurða, og til
þeirra, sem á einn eða annan hátt
Jijónusta sjávarútveginn. Þetta
dæmi gengur illa upp gagnvart sjó-
mönnum. Eiga þeir að taka einir á
sig tekjuskerðinguna í þjóðfélag-
inu? Það þarf samstarf sjómanna,
stjórnvalda og allra Jæirra, sem
vinna við sjávarútveginn, til að
leysa það vandamál, sem felst í þvi,
hvernig reka má sjávarútveginn út
frá tekjulegu sjónarmiði á næsta
ári,“ sagði Guðjón.
á, að aflamarki tiltekins skips
verði úthlutað til vinnslustöðva.
í frumvarpi þessu felast meðal
annars heimildir ráðherra til að
ákveða aflamark, til að ákveða
skiptingu afla, meðal annars
milli ákveðinna veiðarfæra,
gerða fiskiskipa og einstakra
skipa og að ráðherra geti ákveðið
skiptingu hámarksafla milli
skipa, meðal annars með hliðsjón
af fyrri veiðum skipa, stærð
þeirra eða gerð. Ráðherra geti
einnig sett reglur um leyfilegan
fjölda sóknardaga tiltekinna
gerða fiskiskipa og einstakra
skipa og með tilteknum veiðar-
færum í ákveðna nytjastofna.
Ráðherra geti heimilað framsal
úthlutaðs aflamarks og sóknar-
daga og sett reglur um skilyrði
framsals og riftun þess, telji
hann ástæðu til.
í frumvarpinu felst, að það öðl-
ist gildi 1. janúar 1985 og gildi til
ársloka 1987.
Sjávarútvegsráðherra hefur
móðgað og lítilsvirt Fiskiþing
— segir Jón Magnússon útgerðarmaður á Patreksfirði
„Ég tel, að með yfirlýsingum sínum
á furdi suður með sjó um að á næsta
ári skuli stjórnun fiskveiða verða nán-
ast óbreytt, hafi sjávarútvegsráðherra
gróflega móðgað og lítilsvirt Fiski-
þing. Svo var einnig að skilja á honum
hér á Fiskiþingi á mánudag, en það er
sök sér, að hann lýsi hugmyndum sín-
um á þinginu. Svona yfirlýsingar fyrir
þingsetningu eru móðgun við þingið
og ég sé ekki að það hafi neina þýð-
ingu fyrir fulltrúa á Fiskiþingi að vera
að álykta um stjórnun fiskveiða.
Káðherrann hefur þegar ákveðiö með
hverjum hætti hún skuli vera,“ sagði
Jón Magnússon, úlgerðarmaður frá
Patreksfirði og einn Fiskiþingsfull-
trúa, i samtali við Morgunblaðið.
Jón sagði ennfremur, að svona yf-
irlýsingar gætu auk þess orðið
stefnúmarkandi fyrir ákvarðanir
manna í atkvæðagreiðslu í þessu
mikilvæga máli. Það hefði verið
hlutverk Fiskiþings, samkomu allra
helstu hagsmunaðila í sjávarútvegi,
að móta stefnuna og ðítir þvi hefði
verið farið á síðasta ári. Það hefði
[>ó kannski verið vegna þess, að ráð-
herra hefði verið kominn í þrot
vegna fyrri yfirlýsinga, meðal ann-
ars Jæss efnis, að til greina kæmi að
taka hluta togaraflotans úr rekstri.
Því mætti segja að Fiskiþing hefði
þá bjargað honum frá skipbroti.
Þá sagði Jón, að kostir kvóta-
kerfisins hefðu ekki verið og væru
ekki alveg eins miklir og ráðherra
vildi vera láta. Honum hefði orðið
tíðrætt um aukin gæði, sem hann
þakkaði að mestu kvótakerfinu.
Samkvæmt skýrslum hefðu gæði á
þessu ári aukizt um 5%, en það
væri í raun ekkert sem benti til
þess, að það væri kvótanum að
þakka, nema að sáralitlu leyti.
Miklu af lakari fiskinum hefði verið
hent út um lensportin vegna þessa
kerfis, líklega hefði á þann hátt
verið hent meiri verðmætum en
kvótinn hefði hugsanlega skapað.
Þá hefði mikill verðmunur á milli
flokka gert það að verkum, að menn
vönduðu betur meðferð aflans,
gæftir hefðu verið mjög góðar og
auk þess væru mörg fiskiskip kom-
in með fiskikör um borð í stað þess
að stía fiskinn, en ljóst væri að það
yki verðmæti netafisks um 10 til
15%.
„200.000 lesta þorskafli er vafa-
laust of lítið fyrir alla, bæði útgerð
fiskvinnslu og sjómenn. Útgerðin
gæti ekki borgað sig með þessum
takmörkunum og sjómenn fengju
ekki mannsæmandi laun. Ég vil
hins vegar ekki leggja dóm á það
hvort hagkvæmt væri að taka
meira úr stofninum. Fyrir átta ár-
um síðan, þegar ein af svörtu
skýrslunum leit dagsins ljós, varaði
ég við þróun mála og sagði, að við
ættum næg skip til að taka þann
afla, sem leyfilegt og heppilegt
væri. Síðan þá hafa verið byggðir 50
togarar. Hefði verið hlustað á þær
röksemdir, væri enginn vandi fyrir
hendi í dag,“ sagði Jón Magnússon.