Morgunblaðið - 14.11.1984, Qupperneq 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 14. NÓVEMBER 1984
Blaðamenn mega ekki
láta villa sér sýn ..
IðOCTOBrn 1964
Kipumynd af Far Eastern Economic Review.
Rætt við Derek
Davies í Hong Kong,
aðalritstjóra viku-
blaðsins Far Eastern
Economic Review
l»að hefur varla farið framhjá
þeim, sem fylgjast með skrifum um
erlend málefni, ekki hvað síst Asíu-
landa, að iðulega er vitnað í sem
eina helstu heimild ritið Far Eastern
Economic Review. Þetta er vikurit
og gefið út í Hong Kong. Áhugafólk
um alþjóðamál og pólitíkusar vítt um
veröld leggja sig eftir að lesa blaðið
og óhætt er að segja að hægt er að fá
mjög glögga yfirsýn um þennan
stóra hluta heimsins með því að lesa
blaðið að staðaldri.
Þegar ég var í Hong Kong um
miðjan september fannst mér til-
valið að líta við á ritstjórnar-
skrifstofum þessa ágæta blaðs.
Það er til húsa í Centre Point við
Gloucester-veg, meðfram sjónum
á Hong Kong-eyju.
Ritstjórinn Derek Davies tók
einkar vinsamlega á móti þessum
eina íslenska áskrifanda ritsins og
sagði mér nokkuð frá starfshátt-
um og vinnubrögðum.
Um kvöldið var að hefjast
Tunglhátíðin í Hong Kong og Dav-
ies sagðist því hafa gefið ýmsum
af starfsliðinu fri. Davies er velsk-
ur og sagðist vera mjög stoltur af
i uppruna sínum. Hann sagði að
blaðið hefði verið stofnað árið
1946 og fyrsti ritstjóri þess hefði
heitið Erik Halfen, sem fluttist
um þær mundir til Hong Kong frá
Shanghai. Davies tók við blaðinu
árið 1964 og þá störfuðu ekki nema
sex manns á ritstjórninni og blað-
ið var langtum minna í sniðum.
Davies vill ekki þakka sér upp-
gang ritsins, segist hafa verið
heppinn með starfslið og tekist
hafi að finna ritinu fjárhags-
grundvöll, svo að það gat fært út
kvíarnar.
— Upplagið er nú sextíu þús-
und, fimmtíu og fimm manna
starfslið í Hong Kong og um tutt-
ugu víðs vegar í heimi. í fiestum
Asíulöndum höfum við skrifstof-
ur, þótt sums staðar sé starfsemin
byggð upp á einum manni. Við
höfum lagt megin áherslu á að
afia traustra og áreiðanlegra
frétta og unnið úr því greinaefni,
sem á við á hverjum tíma. Eins og
gefur að skilja erum við ekki
fréttablað. Við erum vikurit og við
leggjum mikið kapp á að vinna all-
ar frásagnir þannig að lesendur
geti fengið sem skýrasta mynd af
atburðarásinni, sögunni bak við
söguna og svo framvegis. Við er-
um metnaðarsöm og frekar en að
vinna frásögn sem er hálfhrá lát-
um við hana bíða um viku til að
hún fái staðist pottþétt og upplýs-
andi og hugsanlega með einhverj-
um viðbótar upplýsingum.
— Það er að sumu leyti erfitt að
halda út riti af þessu tagi í heims-
hluta eins og Asíu. Það er ekki
nema á þremur stöðum sem press-
an er algerlega frjáls, hér í Hong
Kong, á Macaó og í Japan. Alls
staðar annars staðar eru einhvers
konar skorður i mismunandi rík-
um mæli þó. f Thailandi hefur þó
blaðamennska færst til meira
frjálsræðis. Aftur á móti getum
við nefnt staði eins og Singapore
og Pakistan — þaðan hefur okkar
fólki verið visað úr landi. Iðulega
er mjög erfitt að fá vegabréfsárit-
un til Indónesíu. Taiwan og Suð-
ur-Kórea gera okkur oft lífið há-
bðlvað með afskiptum og hálfgild-
ings ritskoðun. Kína er að breyt-
ast, en það gerist hægt. Ekkert
land er þó eins erfitt og Burma.
Þangað fara okkar menn ekki
nema einu sinni hver og oft verður
að viðhafa mikla varfærni. Upp-
Kenndi Ólafur Grímsson
ókeypis
— eftir Hannes H.
Gissurason
íslendingar eru því vanir að sjá
þorska fiakaða. En líklega hafa
þeir aldrei séð þrjá þorska flakaða
jafnfimlega í einu og í umræðu-
þætti í sjónvarpinu föstudags-
kvöldið 31. ágúst. Þorskarnir þrír
voru þeir Birgir Sigurjónsson,
Ólafur Grímsson og Stefán
Ólafsson, en flökunarmaðurinn
var enginn annar en Milton gamli
Friedman, kominn í sjónvarpssal
á Islandi til þess að ræða um
kenningar sínar.
í þessum þætti ætlaði ólafur
Grímsson með miklum upphróp-
unum að gera það að stórmáli, að
aðgangur væri ekki ókeypis að
fyrirlestri þeim, sem Friedman
flytti hérlendis. Sagði hann með
miklum þjósti, að Viðskiptadeild
Háskóla íslands, sem stóð ásamt
Stofnun Jóns Þorlákssonar að
fyrirlestrinum, væri með þessu að
rjúfa langa hefð, því að aðgangur
að slíkum fyrirlestrum hefði áður
alltaf verið ókeypis. Það tæki
verkamanninn hvorki meira né
minna en tvo daga að vinna fyrir
aðgangseyrinum, og þetta væri
ekki sín hugmynd um frelsi eða
réttlæti!
Friedman benti á það, að þetta
væri einföld hugsunarskekkja.
Aðgangur að fyrirlestri væri aldr-
öll þessi
„Til eru þeir, sem hafa
haldið, aö Ólafur
Grímsson væri lax, sem
leitaði á móti straumi
sterklega og stiklaði
fossa. En síðasta árið
hef ég nokkrum sinnum
haft tækifæri til þess að
sýna, að þetta er ekki
lax, heldur þorskur. Og
nú hefur Milton Fried-
man flakað hann og tvo
aðra fyrir framan al-
þjóð.“
ei ókeypis. Fyrirlestrarsalur kost-
aði alltaf sitt, stundum þyrfti að
auglýsa fyrirlesturinn, greiða
þyrfti fyrirlesaranum fyrir ómak-
ið og kosta þyrfti ferðir hans,
kæmi hann langt að. Spurningin
væri því, hverjir bæru kostnaðinn
— þeir, sem sæktu fyrirlesturinn,
eða hinir, sem sæktu hann ekki.
Væri það ekki ósanngjarnt, að
þeir, sem sæktu ekki fyrirlestur-
inn, þyrftu að greiða fyrir hann?
Ég hef engu við þetta svar
Friedmans að bæta, þótt ég benti
ár?
sjónvarpsmönnum á það eftir upp-
töku þáttarins, hversu óeðlilegt
það væri að gera aðgangseyri að
fyrirlestri að umræðuefni í þætti
um fræðilegar kenningar Milton
Friedmans. En ég get ekki stillt
mig um að fara nokkrum fieiri
orðum um málið, þegar í hlut á
maður, sem vann reyndar i mörg
ár við það að flytja fyrirlestra —
því að Ólafur Grímsson var í mörg
ár kennari í Félagsvisindadeild
Háskóla Islands.
Kenndi ólafur ókeypis öll þessi
ár? Ég er hræddur um ekki. En
seldi hann þá aðgang að fyrir-
lestrum sínum? Nei, ekki heldur.
Hvað gerði hann þá? Hann kom
því svo fyrir, að þeir, sem ekki
sæktu fyrirlestra hans, skatt-
greiðendur í landinu — ég og þú,
lesandi góður — greiddu þá, en
ekki hinir, sem sóttu þá! Hvaða
réttlæti er það?
Það, sem máli skiptir, er, hvort
menn hafa frelsi til að velja. Og
það hafa þeir ekki, ef þeir þurfa að
greiða fyrirlestra ólafs Grímsson-
ar með sköttum sínum án þess að
hafa með neinum hætti samþykkt
það. Þeir mörgu menn, sem ekki
gátu hugsað sér að sækja fyrir-
lestra ólafs, urðu á sínum tima að
bera kostnaðinn af þeim. Hvað tók
það verkamanninn langan tíma að
vinna fyrir því?
Ólafur á í rauninni þakkir skilið
fyrir að efna til umræðna um
Hannes H. Gissurarson
þetta mál, þótt hann hefði átt að
velja heppilegri stað til þess. Það,
sem er ósiðlegt, er ekki að selja
aðgang að fyrirlestri, heldur að
selja hann ekki — og láta ein-
hverja aðra en sjálfa gestina bera
kostnaöinn. Því er síðan við að
bæta, að aðgangseyririnn í þessu
dæmi, 1.200 kr., nam svipaðri upp-
hæð og háskólastúdent eyðir á
laugardagskvöldi, þegar hann fer
út að skemmta sér! ólafur hafði
þess vegna getað snúið allri sinni
vandlætingu að öðrum!
Til eru þeir, sem hafa haldið, að
Ólafur Grímsson væri lax, sem
leitaði á móti straumi sterklega og
stiklaði fossa. En síðasta árið hef
ég nokkrum sinnum haft tækifæri
til þess að sýna, að þetta er ekki
lax, heldur þorskur. Og nú hefur
Milton Friedman flakað hann og
tvo aðra fyrir framan alþjóð.
Munurinn á þessum þorskum
þremur og hinum, sem í sjónum
synda, er þó því miður sá, að góður
markaður er í Bandaríkjunum
fyrir þorskana úr sjónum, en ólaf
og vini hans getum við ekki gert
að útfiutningsvöru. Því að hver
myndi ótilneyddur kaupa fyrir-
lestra af þessum mönnum?
Hannea H. Giasurnraon er aagn-
fræóingur og framk ræmdastjóri
Stofnunar Jóna Þorlákasonar.
Herstöð byggð á Iwo Jima
Tókýó, 13. nótember. AP.
Varnarmálaráðuneyti Japans
íhngar nú áætlun um að byggja
meiriháttar hemaðarbækistöð á
eynni Iwo Jima, en orrustan um
hana varð fræg í síðari heimsstyrj-
öldinni. Iwo Jima er um 1000 km frá
Tókýó og Guam og þykir henta vel
sem kafbáta- og freigátulægi. Auk
þess er stefnt að því að stórar
orrustu- og könnunarvélar geti lent
þar.
Árið 1981 hét Reagan Banda-
ríkjaforseti, þáverandi forsætis-
ráðherra Japans, Suzuki, að veita
Japönum aðstoð á Kyrrahafi á allt
að eitt þúsund kflómetra svæði
suður af Japan og munu Japanir
nú stefna að því að Bandaríkja-
menn styðji við bakið á þeim í
byggingu stöðvarinnar.