Morgunblaðið - 28.11.1984, Qupperneq 37

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 28. NÓVEMBER 1984
37
Stuttar
fjárlagafréttir:
Aukin
framlög
til iðn-
þróun-
armála
2 % af þjóðarfram-
leiðslu til vegamála
Aukin framlög
til iðnþróunarmála
Að meginstefnu er ekki gert
ráð fyrir nýjum verkefnum
hjá ríkisstofnunum í fjárlaga-
frumvarpi komandi árs. Þó
eru í frumvarpinu aukin fram-
lög til iðnþróunarmála, m.a.
til Iðntæknistofnunar og 50
m.kr. hlutafjárframlag til
hins fyrirhugaða þróunarfé-
lags. Þá er gert ráð fyrir 28,5
m.kr. fjárveitingu til nýrrar
deildar Iðnlánasjóðs, i sam-
ræmi við ný lög um samruna
Iðnlánasjóðs og Iðnrekstrar-
sjóðs.
Endurgreiddur sölu-
skattur í sjávarútvegi
Ákveðið hefur verið að
endurgreiða frá og með næstu
áramótum söluskatt í sjávar-
útvegi og gæti sú fjárhæð
numið allt að 400 m.kr. 1985.
Tvöfölduð framlög
til byggingarsjóða
Framlög til Byggingarsjóðs
ríkisins og Byggingarsjóðs
verkamanna verða tvöfölduð í
krónutölu frá frumvarpinu í
fyrra og nema alls um 800
m.kr. Hinsvegar ríkir nokkur
óvissa um öflun lánsfjár til
þessa þáttar á næsta ári.
2% af þjóðarfram-
leiðslu til vegamála
í athugasemdum með frum-
varpinu segir að fjárhæð sem
svarar 2% af þjóðarfram-
leiðslu renni til vegamála
1985. Samsvarandi tala 1984
var 2,08%.
Niðurgreiðslur lækka
í athugasemdum með frum-
varpinu segir að nokkuð sé
„dregið úr“ tilfærslum til at-
vinnurekstrar og einstaklinga.
Þannig er gert ráð fyrir minni
útflutningsuppbótum 1985 en
1984 og niðurgreiðslur, bæði í
vöruverði og orkuverði, lækka
lítillega. Þá lækkar framlag til
olíustyrkja með fækkun styrk-
þega. Alls er fyrirhugað að
verja 1.260 m.kr. til þessara
fjögurra þátta.
A-hluta-lán-
tökur 1.852 m.kr.
Lántökuþörf A-hluta ríkis-
sjóðs verður mikil 1985 eða
1.852 m.kr. Fyrirhugað er að
afla 550 m.kr. innanlands og
l. 300 m.kr. erlendis. Afborg-
anir lána verða 1.236 m.kr. og
hlutafjárframlög 135 m.kr.
| Vaxtagreiðslur á rekstrar-
reikningi A-hluta verða 1.350
m. kr. og hafa liækkað allnokk-
uð.
Ragnv Kolbrún
Fjárlagauinræöan
Ragnar Arnalds:
Byggðafjand-
samleg fjárlög
Ragnar Arnalds (Ahl.) kvað
fjárlagafrumvörp spegil stjórn-
arstefnu á hverri tíð. Stefna þessa
frumvarps væri byggða-fjand-
samleg. Framkvæmdir úti á landi
væru miskunnarlaust skornar við
trog. Skattar á stórfyrirtækjum
og bönkum lækkuðu en ríkissjóður
væri látinn sæta verulegum halla,
samtímis því sem skuldir erlendis
héldu áfram að vaxa. Hinsvegar
fengju sjúklingar, námsmenn og
tekjuminni stéttir að þrengja
mittisólar. Verðbólguverksmiðja
stjórnarinnar hefði verið sett í
gang, í kjölfar kjarasamninga, til
að eta upp ávinning launafólks i
nýgerðum kjarasamningum.
Ragnar sagði efnislega að ríkis-
stjórnin tæki það aftur með ann-
arri hendinni sem hún gæfi með
hinni. 600 m.kr. tekjuskattslækk-
un væri endurheimt með hækkun
áfengis og tóbaks og 320 m.kr.
tekjulið, sem ekki væri nánar til-
greindur, er væri skattheimta í
einhverri mynd.
Hann kvað stefnt að afturkipp í
vegaframkvæmdum og ýmsum
spurningum væri ósvarað varð-
andi lánsfjáröflun til annarra
framkvæmda.
Það er skylda ríkisstjórnarinn-
ar að tryggja hallalaus fjárlög,
sagði Ragnar, og hann kvaðst
vona, að ekki færi eins fyrir þessu
fjárlagafrumvarpi og því, sem
hafi verið að bögglast fyrir brjósti
Alþingis langtímum saman á liðn-
um vetri.
Guðmundur Bjarnason:
Fyrsti áfangi af-
náms tekjuskatts
Þróunarstofnun á Akureyri
Þau nýmæli eru helzt í þessu
fjárlagafrumvarpi, sagði Guð-
mundur Bjarnason (F) efnislega í
fjárlagaumræðu, að fyrsti áfangi í
niðurfellingu tekjuskatts af al-
mennum launatekjum kemur til
framkvæmda, þ.e. 600 m.kr. tekju-
skattslækkun. Tilgangurinn með
þessari lækkun, sem og hækkun
bótagreiðslna almannatrygg-
ingakerfisins, er að milda
verðlagsáhrif gengisbreytingar og
skapa meira framkvæmdasvigrúm
fyrir fólk. — Þá skipti og miklu
máli að stefnt er að stofnun
þróunarstofnunar, þ.e. auknum
stuðningi við rannsóknar- og
þróunarverkefni, til að byggja upp
ný atvinnutækifæri og stuðla að
frekari verðmætasköpun í
atvinnulífinu.
Guðmundur kvað tekjuskatt
koma mjög misjafnlega við þjóð-
félagsþegnana; margir slippu um
möskva hans. Réttara væri að
skattleggja eyðslu um neyzlu-
skatta en vinnuframlag um tekju-
skatt. Hann kvað hóp manna hafa
komizt yfir eignir um verðbólgu-
gróða og athugandi væri, hvort
þar væri ekki skattstofn til tekju-
auka fyrir ríkissjóð.
Hann vék að nauðsyn þess að
dreifa fyrirtækjum og stofnunum
um Iandið og lagði til að væntan-
leg þróunarstofnun verði staðsett
á Akureyri.
Við uúverandi kringumstæður
Gnðmnndar Kjartan
væri nauðsynlegt að beita aðhaldi
í ríkisbúskapnum. Gagnrýni þyrfti
að vera jákvæð og réttvísandi, en
á það skorti á stundum.
Milljarður í búvöruna:
Endurskoða
þarf land-
búnaðardæmið
— sagði Kolbrún
Jónsdóttir
Það fer rúmur milljarður króna
í niðurgreiðslur búvöru innan-
lands og útflutningsbætur með
henni á erlendan markað, sagði
Kolbrún Jónsdóttir (BJ) efnislega
í fjárlagaumræðu á Alþingi. Það
er full þörf á að endurskoða land-
búnaðardæmið í heild, hvort þess-
ir fjármunir, sem sóttir eru til al-
mennings, komi milliliðakerfinu
fremur til góða en bændum sjálf-
um.
Kolbrún kvað allt benda til þess
að stefnan væri niðurskurður
framkvæmda en vöxtur hvers kon-
ar yfirstjórnunar, samanber
kostnaðarþróun hjá ráðuneytum.
Ef fram héldi sem horfði yrði ekki
rúm fyrir annað í fjárlagadæminu
en yfirstjórnir og greiðslubyrði af
skuldasúpunni. Hún gagnrýndi
ýmiss konar meint fjárfestingar-
mistök, sem þjóðin þyrfti að bera í
skertum lífskjörum, og áframhald
erlendrar skuldasöfnunar. Það er
haldið áfram að lifa um efni fram,
sagði hún og skrifa ávísanir á
framtíðina, uppvaxandi börn.
Þessi sömu börn fengju þó skertan
hlut í stýfðum framlögum til
dagvistarstofnana og mennta-
mála.
Ríkissjóður rekinn á
erlendum lánum:
Eins og allt
menntakerfið
sé lánsfjár-
magnað erlendis
— sagði Kjartan
Jóhannsson
Það er eitt af megineinkennum
fjárlagafrumvarpsins, að ríkis-
sjóður er í vaxandi mæli rekinn á
erlendum lánum, sagði Kjartan
Jóhannsson (A) efnislega í fjár-
lagaumræðu á Alþingi í gær.
Þetta svarar til þess, bætti hann
við, að allt menntakerfið, frá
grunnskólum upp i háskóla, sé
fjármagnað með erlendu lánsfé.
Annað megineinkenni þess er
skerðing fjárframlaga til félags-
legra þátta. Það þriðja er að lækk-
un tekjuskatts er tekin aftur í nýj-
um sköttum, þ.e. hækkuðu verði
áfengis og tóbaks og ótilgreindum
230 m.kr. tekjuauka. Fjórða ein-
kennið er að aðhaldið, sem beitt er
gagnvart félagslegum þáttum,
nær ekki til ráðuneytanna sjálfra,
sem að útgjöldum hækka frá tvö-
til þrefalt umfram verðlagsfors-
endur.
Þá er það ekki góðs viti að nú-
verandi fjármálaráðherra gerir
viðskiptahallann við útlönd að
r.kattstofni eins og Iiagnar Arn-
alds, fyrrv. fjármálaráðherra.
í frumvarpinu eru tæpar fimm
Kristín
m.kr. gjaldfærðar vegna kostnað-
ar við ríkisjarðir. En hvar eru
tekjurnar? Getur verið að ríkið
reki eignir sínar með þeim hætti
að tekjur standi nálægt núlli í
stað þess að mæta kostnaði?
Pálmi Jónsson, form.
fjárveitinganefndar:
12%samdráttur
þjóðartekna
— setur mörk á
greiöslugetu
samfélagsins
Fjárlög eru að hluta til spegil-
mynd af stjórnarstefnu en fremur
þó af aðstæðum i þjóðar- og rikis-
búskapnum á hverri tið, sagði
Pálmi Jónsson (S), formaður fjár-
veitinganefndar, er hann svaraði
Ragnari Arnalds í fjárlagaum-
ræðu í gær. Þjóðartekjur hafa nú
dregizt saman þriðja árið í röð,
samtals um 12% á hvern vinnandi
mann. Þjóðarbúið hefur úr minna
að spila nú en í fyrri góðærum, t.d.
1981, og því væri óhjákvæmilegt
að mun minni greiðslugeta þess
segði til sin i samdrætti ýmissa
fjárlagaliða. Við þær aðstæður,
sem fjárlög eru sett saman við nú,
væru framlög til flestra þátta við-
unandi, þó ýmsar þarfir þurfi að
bíða um sinn. Meginmálið væri að
vinna þjóðarbúið i þá fjárhags-
getu að það risi undir samtlma-
kröfum.
Hallalaus ríkisbúskapur er
markmið, sem keppa verður að,
sagði Pálmi, um það er ég sam-
mála Ragnari Arnalds, en kröfu-
gerð af þvi tagi, sem stjórnar-
andstæðingar halda nú uppi á
hendur rikissjóði, langt umfram
getu hans á liðandi stund, sam-
ræmist ekki því markmiði.
Samtök um kvennalista:
Andvíg frekari
neyzlusköttum
„Það verður lítið úr fögrum
fyrirheitum i stefnuræðu forsæt-
isráðherra þegar þau eru borin
saman við rauntölur fjárlaga-
frumvarps," sagði Kristín
Halldórsdóttir (Kvl.) efnislega í
fjárlagaumræðu á Alþingi i gær.
„Frumvarpið veldur mér þó ekki
vonbrigðum, vegna þess að ég
bjóst ekki við neinu góðu.“ Kristín
gagnrýndi hve siðbúin fjárlaga-
umræðan væri og að ekki fylgdi
nauðsynlegt hliðarmál, fjárfest-
ingar- og lánsfjáráætlun.
Kristín varaði við virðisauka-
skatti, sem hækka myndi verð
matvæla, sem nú eru undanþegin
söluskatti. Hann myndi bitna
harðast á þeim er sízt skyldi.
Kvennalistinn væri andvígur
auknum neyzlusköttum.
Hún gagnrýndi einnig að fjár-
lagaaðhaldið næði ekki til ráðu-
neyta, sem flest hækkuðu langt
umfram verðlagsforsendur, þó
niðurskurðarhnífnum væri beitt
annars staðar. Það skyti og
skökku við að fjárlagaframlög til
iþrótta, þ.e. til heilbrigðra, hækk-
uðu verulega meðan framlag til
framkvæmastjóðs fatlaðara væri
stýft.
í þessu frumvarpi er ckki vísir
að neins konar nýrri uppbyggingu
í þjóðfélaginu.
Fjárlagapunktar:
Ríkið tekur
milljarði
minna til sín
Hér fara á eftir nokkrir efnis-
og fréttapunktar úr fjárlagaræðu
Alberts Guðmundssonar fjár-
málaráðherra:
• Hlutfall ríkisumsvifa af
þjóðarframleiðslu 1983 nam
30,7%. í ár er þetta hlutfall
29,4%. Samkvæmt fjárlögum
næsta árs fer það niður I
29,2%. í fjárhæðum talið nem-
ur þetta 1,3 milljörðum króna,
sem ríkið tekur minna til sin
en 1983.
• Útflutningsbætur með bú-
vöru verða að hámarki 380
m.kr. 1985.
• Niðurgreiðsla á raforku:
Varið verður 200 m.kr. í
greiðslur til RARIK o.fl. aðila
til að draga úr hækkun raf-
orkuverðs til húshitunar.
• Lánasjóður íslenzkra
námsmanna: I fjárlagafrum-
varpi 1985 er gert ráð fyrir
fjárveitingu og lánsfjáröflun
til sjóðsins, samtals að fjár-
hæð 781 m.kr. Lánshlutfall
helzt óbreytt, 95% af lánsfjár-
þörf.
• Helmingur alls fram-
kvæmdafjár fjárlaga gengur
til tveggja málaflokka, vega-
mála, 730 m.kr, og bygg-
ingarsjóða, 800 m.kr.
• Meðaltalshækkun fram-
færsluvísitölu milli áranna
1983 og 1984 er talin nema
29%.
• Heildarskuldir A-hluta rík-
issjóðs til lengri tíma, að frá-
dregnum skammtímakröfum
og veittum lánum, námu í
árslok 1983 5,2 milljörðum
króna, og höfðu aukizt á því
ári um 3,7 milljarða króna, þar
af vegna endurmats um 2
milljarða.
• Á árinu 1983 námu greiddar
rikisábyrgðir 193 m.kr., en
endurgreiðslur 91 m.kr.
• Innheimtur tekjuskattur
einstaklinga 1984 nemur
væntanlega um 1,7 milljörðum
króna, eða um 9% af heildar-
tekjum rikissjóðs.
• Gert er ráð fyrir endur-
flutningi frumvarps um virð-
isaukaskatt.
Afkoma ríkissjóðs 1984:
Tekjur fara
9 % fram úr
áætlun en
gjöld 7%
REKSTRARAFKOMA rfkissjóðs
í árslok 1984 er talin verða
nokkru betri en áætlað var við
gerð fjárlaga fyrir líðandi ár.
Tvennt veldur: 1) Aðhaldsað-
gerðir og 2) auknar tekjur vegna
meiri veltu og eftirspurnar í land-
inu en reiknað var með. Endur-
skoðuð áæthin 1984 gerir ráð
fyrir rúmlega 19,5 milljarða rfkis-
sjóðstekjum en tæplega 19,6
milljarða gjöldum. Þetta eru 9%
hærri teljur og 7 % hærri útgjöld
en fjárlög stóðu til.
í fjárlögum og lánsfjárlög-
um 1984 var gert ráð fyrir 945
m.kr. innlendri lánsfjáröflun
og 588 m.kr. erlendis. Nú er
hinsvegar gert ráð fyrir að inn-
lend lánsfjáröflun ársins verði
einungis 230 m.kr. Þrátt fyrir
að rekstrarafkoma rikissjóðs
1984 verði nokkru skárri en
spár stóðu til, leiðir lítill hlut-
ur innlendrar lánsfjáröflunar
til mikilla lántaka erlendis, ovo
oem verið hefur um nokkurt
órabil.