Morgunblaðið - 13.01.1985, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 13. JANpAR 1985
Leynist líf annars staðar
en á jörðinni í þessari 200 milljarða
stjörnuþyrpingu?
Bandaríska geimrannsóknastöðin NASA hefur leit að lífi í Vetrar-
brautinni — Svar œtti að fást innan 15—20 ára, segja vísindamenn
Erum við jarðarbúar einu viti bornu verurnar í Vetr-
arbrautinni? Eða eru til samfélög, einhvers staðar
„þarna úti“, í þessari sporöskjulaga stjörnuskífu, sem
við köllum Vetrarbraut, sem eru á sama stigi og við eða
lengra komin í hugsun og tækni? Þessar spurningar eru
sjálfsagt jafngamlar mannlegri hugsun, en það er þó
ekki fvrr en á síðustu áratugum að menn hafa gert
raunverulega tilraun til að fá svar við þeim: stjörnu-
fræðingar hafa sperrt eyrun við útvarpsbylgjum sem
leika lausum hala í stjörnuþokunni í þeirri von að fínna
í þeim einhver boð, „útsendingu“, sem gæti ekki verið
frá öðrum komin en skynsemi gæddum verum. Þessi
leit hefur ekki borið árangur.
Fram að þessu hefur viðleitni
stjörnufræðinga til að hlusta
eftur boðum hugsandi vera utan
úr geimnum verið fremur skipu-
lagslaus og tilviljunarkennd.
Það stendur til að ráða bót á því:
NASA, bandaríska geimferða-
stofnunin, hefur gert 15 ára
rannsóknaráætlun, sem ætlað er
að skera úr um það í eitt skipti
fyrir öll hvort vitvætt líf leynist
annars staðar í stjörnuþoku
okkar eða ekki.
Byggð hafa verið sérstök
rannsóknartæki í þessu skyni;
tölvustýrð tækjasamstæða til að
taka á móti og greina útvarps-
bylgjur. Samstæðan var í haust
tengd 26 metra háum útvarps-
sjónauka í Goldstone-rannsókn-
arstöðinni í Kaliforníu. Sjónauk-
inn magnar upp útvarpsbylgjur,
sem stjörnuþokan vellir látlaust,
en hlutverk tækjabúnaðarins er
að kljúfa bylgjuboðin i 74 þús-
und rásir og fara síðan kerfis-
bundið yfir þær upplýsingar sem
safnast, í þeim tilgangi að finna
reglubundin boð.
Fyrstu sporin
Um miðja síðustu öld lét þýski
stærðfræðingurinn Gauss sér
detta í hug að reyna að ná sam-
bandi við verur úti í geimnum
með því að rækta upp risastóran
skóg, sem væri í laginu eins og
jafnhliða þríhymingur. Slíkt
stór-merki ætti að vera geim-
verum talandi tákn um tilveru
okkar á jörðunni. Þessari hug-
mynd var aldrei hrint í fram-
kvæmd, eins og nærri má geta.
Sá maður sem fyrstur gerði
raunverulega tilraun til að þefa
uppi hugsandi verur í geimnum
var Frank Drake, sem nú er silf-
„Ef það kemur í Ijós að við erum einu
vitsmunaverurnar í Vetrarbrautinni
skilst okkur kannski að við erum of verð-
mæt til að steypa okkur í glötun."
urhærður prófessor við Cornell-
háskólann í Bandaríkjunum, en
var fyrir liðlega tveimur áratug-
um ungur, áhugasamur stjörnu-
fræðingur með sérstakan áhuga
á útvarpsbylgjum. Þegar Drake
hóf rannsóknir sínar í upphafi
sjöunda áratugarins, höfðu
stjörnufræðingar uppgötvað að i
geimnum var mikil geislun út-
varpsbylgna úr öllum áttum.
Drake tók sig til og athugaði „út-
sendingar" tveggja nálægra
stjarna til að freista þess að
nema einhver reglubundin boð.
Leit Drakes varð árangurslaus,
og svo er að segja um alla við-
leitni manna í þessa átt hingað
til, sem hefur verið þó nokkur:
bandarískir, rússneskir og kan-
adískir stjörnufræðingar hafa
fylgt í kjölfar Drakes og hlerað
útvarpsbylgjur frá um 1600
stjörnum og nokkrum stjörnu-
þokum í þeim eina tilgangi að
leita að vitsmunalífi.
Áhugi vísindamanna
Þrátt fyrir daufiegar undir-
tektir geimvera, ef einhverjar
eru, hafa menn ekki látið hug-
fallast, og í ágúst 1982 skipaði
Alþjóðasamband stjörnufræð-
inga stjórn til að vinna sérstak-
lega að þessum málum, undir
forystu Drake og Papagiannis,
prófessors við Boston-háskól-
ann. Tveimur mánuðum siðar
birtist í vísindaritinu Science
„ákall“ eða áskorun, sem Carl