Morgunblaðið - 13.01.1985, Blaðsíða 57

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 13. JANÚAR 1985
57
Minning:
^ __________
Dr. Astvaldur Eydal
San Francisco
Það virðist vera sterkur þáttur í
ferli Islendinga að kanna gjarnan
ókunna stigu, og hefur það sýnt
sig allt frá landnámsöld og fram
til þessa dags. Þetta var í eðli
landnemanna, sem settust að
hérna á eyðieyju norður við fshaf
fyrir 1100 árum, og ennþá á 20.
öldinni fylgir fjöldi íslendinga
þessari sömu hneigð, að setjast að
víðsvegar um heiminn. Láta þeir
þá jafnan nokkuð að sér kveða
hver á sínu sviði, dvalarlandinu til
gagns og föðurlandinu til sóma.
Margir þessara landa vorra
hafa látist erlendis, en þó borið
beinin hér heima þannig að jarð-
neskar leifar þeirra hafa verið
fluttar heim til föðurlandsins. Svo
varð einnig nú við andlát dr. Ást-
valdar Eydal, professoris emeriti,
vestur í San Francisco þann 26.
nóvember sl. Ástvaldur hafði þá
dvalið í Bandaríkjunum nær óslit-
ið í 26 ár, fyrst sem nemandi og
kennari við Washington-háskóla í
Seattle 1958—’59, en eftir það sem
prófessor við Háskóla San Franc-
isco til ársins 1974, að hann lét af
embætti fyrir aldurs sakir. Síð-
ustu embættisárin var hann for-
seti landafræðideildar háskólans,
en sem prófessor emeritus dvaldi
hann svo áfram í San Francisco til
dauðadags.
Ástvaldur Eydal Kristinsson
fæddist 10. nóvember 1906 að
Steinsstöðum í Skagafirði. ólst
hann þar upp hjá foreldrum sín-
um, en þau voru Kristinn Tómas-
son bóndi þar og kona hans Sigríð-
ur Jóna Óladóttir. Að loknum
barnaskóla hóf Ástvaldur nám i
Gagnfræðaskóla Akureyrar og í
framhaldsdeild þess skóla, sem
stofnuð var um þetta leyti. Stúd-
entsprófi lauk Ástvaldur í
Menntaskólanum í Reykjavik vor-
ið 1930 með 1. einkunn. Þá tók við
háskólanám í landafræði erlendis,
fyrst i Hamborg veturna
1930—’32, Kaupmannahöfn hluta
úr vetrunum 1932—’39 og i
Stokkhólmi 1940-’44. Við Stokk-
hólmsháskóla lauk Ástvaldur sið-
an fil. licentiat-prófi í hagrænni
landafræði árið 1944. Doktors-
nafnbót hlaut hann í Washington-
háskóla árið 1963.
Aðalstarf Ástvaldar Eydal að
loknu námi var alla tíð kennsla.
Fyrstu árin í ýmsum skólum hér-
lendis, m.a. i Háskóla íslands
1951—’58, en síðan í Bandaríkjun-
um, eins og áður var lýst.
Þegar á námsárum sínum skrif-
aði Ástvaldur 2 bækur: Síldveiðar
og síldariðnaður, Reykjavik 1941
og Havets Silver, Uppsala 1944 (2.
útg. 1945). Siðarnefnda bókin kom
seinna út á íslensku aukin og
endurbætt, Silfur hafsins, Rvk.
1948. Ástvaldur flutti 80 fyrir-
lestra i íslenska og sænska út-
varpið um landafræði og náttúru-
fræðileg efni, en síðan skrifaði
hann 2 bækur, sem komu út árið
1955: Jörðin í bókaflokknum Lönd
og lýðir og Kennslubók í landa-
fræði í samvinnu við Steindór
Steindórsson frá Hlöðum. Auk
þessara bóka skrifaði Ástvaldur
fjölda greina i blöð, tímarit og
fjölfræðiorðabækur.
Á námsárum sínum, bæði heima
og erlendis, vann Ástvaldur öll
sumur hér heima, eins og náms-
manna var þá siður. Sumarvinna
hans var alltaf tengd síldariðnaði,
einkum síldarsöltun. Árið 1935
gerðist hann eftirlitsmaður með
síldarsöltun á íslandi fyrir
sænska saltsíldarkaupendur og
Guðbjörg Kristins-
dóttir — Kveðjuorð
Fedd 9. ágúst 1899
Dáin 19. desember 1984
Guðbjörg Kristinsdóttir, kær
vinkona mín í fjöldamörg ár, er
látin. Hún lést skyndilega i Borg-
arspítalanum 19. desember sl., en
síðustu ár hafði heilsu hennar
hrakað verulega, en andlegri reisn
hélt hún til síðustu stundar.
Heimili Guðbjargar og eigin-
manns hennar Jóns Arnfinnsson-
ar, sem nú er látinn, var mér sem
annað heimili árum saman. Það
stóð mér ætíð opið, og þangað var
mér boðið á hátíðum og tyllidög-
um. Það var oft glatt á hjalla á
hinu hlýlega og fallega heimili
þeirra Guðbjargar og Jóns og ynd-
islegra dætra þeirra, Kristinar og
Arndísar, á Baldursgötu 4. Þar var
spilað á píanó og sungið af öllum
kröftum. Spilað var á spil og góðra
veitinga notið.
Guðbjörg var frábær húsmóðir,
og allt sem hún gerði var fram-
úrskarandi gott. Það var sama
hvað hún tók sér fyrir hendur, allt
lék i höndum hennar. Hún saum-
aði föt, saumaði út, heklaði, prjón-
aði, gimbaði og flosaði. Við erum
mörg sem eigum fallega hluti sem
hún bjó til, og okkur þykir vænt
um þá.
Guðbjörg var tryggur vinur
vina sinna. Allt vildi hún fyrir
okkur gera, ef það gæti orðið
okkur að gagni. Það reyndi ég oft
og er Guðbjörgu mjög þakklát
fyrir allt, sem hún gerði fyrir mig.
Því gleymi ég aldrei.
Guðbjörg var gáfuð kona, ætt-
fróð og minnug og kunni öll ósköp
af ljóðum og vísum. Oft kváðumst
við á og ræddum um góðar bækur
og þekkta menn. Það var gaman
að ræða við Guðbjörgu, því hún
var mjög fróð og skarpskyggn.
Stundum fórum við í stuttar
skemmtiferðir, og þar var alltaf
ánægjulegt að vera með þeim Jóni
og Guðbjörgu.
Guðbjörg var af ágætu fólki
komin. Foreldrar hennar voru
Kristinn Kjartansson, smiður, og
kona hans Svanfríður Jónsdóttir.
Þau voru bæði góðum kostum búin
og mestu myndarhjón. Ég þekkti
þau bæði og þótti vænt um þau.
Nú er Guðbjörg komin á ljóssins
land og hittir þar fyrir ástvini
sína sem farnir eru á undan henni.
Guð gefi Guðbjörgu sinn kærleika,
sína gleði og sinn frið. Hann leiði
hana inn í dýrð sina og ljósið sitt.
ÖUum aðstandendum Guðbjarg-
ar votta ég mína innilegustu sam-
úð.
síðan umboðsmaður þeirra hér.
Var þetta bæði erilsamt og
ábyrgðarmikið starf.
Árið 1940 kvæntist Ástvaldur
sænskri konu, Ingrid Johanson.
Eignuðust þau 4 börn. Elst þeirra
er Ingunn (f. 1942) listmálari í
Reykjavik, gift Guðbergi Guð-
bergssyni forstjóra, en hin eru:
Sigrún (f. 1944), hjúkrunarkona,
Áslaug (f. 1947), læknaritari, og
Anders (f. 1950), lögfræðingur, öll
gift og búsett í Svíþjóð. Eina dótt-
ur hafði Ástvaldur eignast áður
með Friðmeyju Þorgilsdóttur.
Heitir hún Auður Sigríður, fædd í
Reykjavík 1938 og alin upp hjá
móður sinni.
Fjölskylda Ástvaldar fylgdi
honum til Bandaríkjanna en árið
1966 slitu þau hjónin samvistir og
fór Ingrid með 3 barnanna til Sví-
þjóðar. Ingunn, sem þá var gift,
hafði farið með manni sínum og 2
börnum þeirra til íslands árið áð-
ur.
Við Ástvaldur og undirritaður
áttum oft samleið á okkar náms-
árum, þó að ekki sætum við í sama
skóla að loknu stúdentsprófi,
nema 1 Vfe vetur í Kaupmanpahöfn
(1932—’33). Eru mér minnisstæð-
ar margar ánægjulegar samveru-
stundir frá þessum Hafnarárum.
Ástvaldur var glaðlyndur maður,
hófsamur i skemmtanalífinu og
stundaði nám sitt af kappi, enda
ágætur námsmaður. Hann var
mjög góður skákmaður, svo mjög
að á embættisárum sínum í San
Francisco var hann einn af 10
bestu skákmönnum Kaliforniu.
Önnur var sú íþrótt, sem heill-
aði Ástvald síðar meir, en það
voru fjallgöngur, og þær ekki af
smærri gerðinni. Hæstu fjalltind-
ar þóttu honum einkar áhugaverð-
ir. Met sitt á þessu sviði setti Ást-
valdur 21.2. 1975, er hann 68 ára
gamall gekk á hæsta tind Chimb-
orazo (6273 m) á vesturströnd
Ecuador, en það mun hæst fjalla á
vesturhveli jarðar.
Við andlát Ástvaldar Eydal hef-
ur ísland misst einn af þeim son-
um, sem hvarf burt af landinu 1
blóma lífsins og starfaði erlendis
það sem eftir var ævinnar. Hann
hélt þó tryggð við föðurland sitt
og heimsótti það alltaf ööru
hverju og hafði að síðustu mælt
svo fyrir, að hann skyldi lagður til
hinstu hvíldar við hlið Alberts
bróður síns við Hofskirkju á
Skagaströnd.
Ég votta börnum Ástvaldar Ey-
dal, tengdabörnum og skyldfólki
innilega samúð mina og þakka
veitta huggun harmi gegn, að duft
hans skuli þó fá að hverfa aftur til
fósturjarðarinnar.
Sigurður Pétursson
Legsteinar
granít — marmari
Opið alla daga,
einnig kvöld
og helgar. ,
'jýla/nii x{
Unnarbraut 19, Saltjarnarneai,
símar 620809 og 72818.
Legstelnar
Framieiðum allar stærðir og gerðir af legsteinum.
Veitum fúslega upplýsingar og ráðgjöf
_______um gerð og val legsteina.
Ífi S.HELGASON HF
I STEiNSMKUA
■ ~..
SKBlWUVEGI 48 SiMI 76677
NÝTT Á ÍSLANDI
VISA ÍSLAND
kynnir nýjung í miðasölu
/
Visa Island gefur þér kost á
að kaupa aðgöngumiða á
Litlu hryllingsbúðina,
gamansöngleik með hrollvekjuívafi
með einu símtali.
Þú hringir í síma 11475, gefur upp nafn, nafnnúmer og Visakortnúmerið þitt
og aðgöngumiðarnir eru þínir. Þú færð miðana afhenta um leið og þú kemur
á sýninguna. Miðasalan er opin kl. 14-19.
Frumsýning 13. janúar-uppselt
2. sýning 15. janúar-kl.21.-00
3. sýning 17. janúar-kl.21K)0
4. sýning 21. janúar-kl.21:00
5. sýning 22. janúar-kl. 21:00
H/TT LcÍkhúsiÖ
Hólmfríður Jónsdóttir