Morgunblaðið - 26.01.1985, Blaðsíða 31

MORGUNBLADIÐ, LAUGARDAGUR 26. JANÚAR 1985
31
Sigurlaug Gunnars-
dóttir — Minning
Þegar við vorum að alast upp í
Vík á 7. áratugnum og byrjun þess
áttunda var hún nafli alheimsins i
okkar augum. Skólinn, hinir
krakkarnir, ferðir niður í fjöru og
út i Bolabás, allt hafði á sér ævin-
týralegan blæ og í „skóginum" við
sýslumannsbústaðinn endurlifð-
um við sögurnar sem Sigurlaug
hafði lesið fyrir okkur í skólanum
daginn áður. Nonni og Manni,
Grímur grallari, Keli, Laxdæla og
síðast en ekki síst Hjalti litli, en
sú bók er okkur öllum ógleyman-
leg, ekki síst vegna þess hve Sigur-
laug las sérstaklega vel. Með lestri
sínum náði hún þvílíkum tökum á
okkur að hinir óstýrilátustu piltar
héldu sig á mottunni í lestímun-
um. Eftir á að hyggja teljum við
að þarna hafi mörg okkar kynnst
góðum bókum i fyrsta skipti á
ævinni.
Sigurlaug kenndi okkur frá fjór-
um upp í níu vetur hin ýmsu fög,
en það var ekki síst fyrir utan
kennsluna sem hún hafði áhrif á
okkur. Minnisstæðar eru okkur
ferðir i litla húsið vesturfrá til að
skoða hannyrðir hjá henni, en hún
saumaði mikið út. Einnig hafði
hún sérlega fallega rithönd sem
hún reyndi að temja okkur. Þegar
við vorum á aidrinum 7—11 ára
fengum við gönguæði og þá var
svo upplagt að ganga yfir Reyn-
isfjall og koma við að Fossi hjá
Sigurlaugu, hún tók alltaf vel á
móti okkur, gekk jafnvel með
okkur einhvern spöl eða keyrði
okkur heim þegar við vorum úr-
vinda af þreytu eftir að hafa
hreppt vond veður.
Eftir því sem árin liðu og skóla-
göngunni í Vík löngu lokið var það
einmitt í gegnum útivist sem við
kynntumst enn betur, við töluðum
um yndislegar gönguferðir um
Mýrdalinn, hún fór í þær.
Ekki vitum við hvort henni
fannst þröngt um sig í Víkinni, en
við vorum allar sammála um að
eftirfarandi erindi úr ljóði Einars
Benediktssonar, Fákar, ætti sér-
lega vel við um hana:
Ef inni er þröngt tak hnakk þinn og
hest
og hleyptu á burt undir loftsins þök.
Hýstu aldrei þinn harm. Það er best.
Að heiman, út, ef þú berst í vök.
Það finnst ekki mein, sem ei breytist og
bætist,
ei böl, sem ei þaggast, ei lund, sem ei
kætist
við fjörgammsins stoltu og sterku tök.
Lát hann stökkva, svo draumar þíns
hjarta rætist.
Við kveðjum og þökkum Sigur-
laugu fyrir samfylgdina.
Dússa, Magga, Dæda, Steina
H., Stína Ella, Ása, Sigrún og
Strí
Sigurlaug Auður Gunnarsdótt-
ir, eins og hún hét fullu nafni, lést
á Borgarspitalanum aðfaranótt
19. janúar sl. úr heilablæðingu, er
svipti hana meðvitund mitt í önn
dagsins um hádegisbil laugardag-
ínn 12. þessa mánaðar.
Sigurlaug var réttra 45 ára er
hún lést svo skyndilega, fædd í
Neðri-Prestshúsum þann 8. nóv-
ember 1939, dóttir hjónanna Sig-
ríðar Finnbogadóttur frá Neðri-
Prestshúsum og Gunnars Magn-
ússonar frá Reynisdal. Sigurlaug
0
ólst upp hjá foreldrum í Reynisdal
til fermingaraldurs, er þau þurftu
að bregða búi vegna sjúkleika
Gunnars, og var Sigurlaug síðan
ásamt systkinum sínum með móð-
ur sinni hjá afabræðrum sínum á
Suður-Fossi. Sigurlaug lauk stúd-
entsprófi frá Menntaskólanum á
Laugarvatni og síðar kennaraprófi
og stundaði alla tíð kennslu,
lengstum við grunnskólann í Vík.
Sigurlaug var sérstæð mann-
eskja. Hún hafði hlotið þá vöggu-
gjöf að framhandleggsvöðvarnir
þroskuðust lítt eða ekki, sem aftur
olli því að úlnliðir og hendur af-
löguðust og krepptust. Fylgdi
þessu fötlun, sem að einhverju
leyti tókst að bæta með aðgerðum,
en duldist engum sem sá Sigur-
laugu, en gleymdist flestum sem
umgengust hana; því Sigurlaug lét
þetta í engu aftra sér og var jafn-
Oddný G. Guðmunds-
dóttir — Kveðjuorð
Sigurlaug var mikil hestamann-
eskja og átti margar góðar stundir
með tveimur okkar þar, ógleym-
anleg er ferð í Þórsmörk þar sem
Sigurlaug söng með okkur ætt-
jarðarlög sem hún hafði kennt
okkur fyrr og ný kvæði sem ekki
voru í skólaljóðunum en gerðu
lukku samt. Þetta var á kvennaár-
inu og við sungum grimmt lögin af
Áfram stelpur-plötunni og voru
hestamenn ekki allir jafn hrifnir
af tónleikunum í eldhúsinu í
Hólmahjáleigu þar sem vinsæl-
asta lagið var „í augsýn er nú
frelsið, og fyrr það mátti vera“.
Þar sameinaðist ung stúlka sem
var uppfull af draumum og mikl-
um fyrirætlunum og þroskuð kona
sem þorði að fara sínar eigin leiðir
og gerði það, ekki með hrópum og
köllum heldur hægt og rólega.
Sigurlaug las mikið og nutum
við góðs af því. Hún benti okkur á
margar góðar bækur sem flokkast
undir kvennabókmenntir, lánaði
okkur sumar og ræddi um þær við
okkur á eftir.
Sigurlaug var sjálfri sér nóg,
hún giftist ekki, en eignaðist barn
„á eigin vegum", hún hafði mjög
gaman af piparmeyjasambandi
okkar hinna þó hún sækti aldrei
um inngöngu.
Fædd 15. febrúar 1908
Dáin 2. janúar 1985
Hinn lO.þessa mánaðar var til
moldar borin Oddný Gunnhildur
Guðmundsdóttir kennari og rit-
höfundur. Hún var fædd að Hóli á
Langanesi og ólst þar upp í for-
eldrahúsum ásamt bræðrum sín-
um, Gísla og Gunnari.
Oddný tók gagnfræðapróf á Ak-
ureyri árið 1929 og stundaði síðar
nám við Fornby Folkhögskola í
Svíþjóð árið 1933, Norræna lýð-
háskólann í Genf árið 1936 og Int-
ernational Höjskole í Danmörku
árið 1937.
Árið 1940, að loknu námi, hóf
Oddný lífsstarf sitt, kennarastarf-
ið. Hún stundaði farkennslu víða
um land og valdi þá oft afskekkta
staði, t.d. kenndi hún viða á Vest-
fjörðum og á Ströndum. Mér þykir
trúlegt að hún hafi verið síðasti
farkennari á íslandi. Á sumrin
vann hún ýmis störf, oftast til
sveita, og ferðaðist þá um landið á
hjóli. Má með sanni segja að hún
hafi farið um nær alla akvegi
landsins á hjóli.
Oddný var alltaf sískrifandi og
var meðal annars fréttaritari ís-
lenska Ríkisútvarpsins meðan hún
var við nám í Svíþjóð. Árið 1943
kom út eftir hana fyrsta skáldsag-
an, „Svo skal böl bæta". Síðar
komu út eftir hana skáldsögurnar
„Veltiár", „Tveir júnídagar", „Á
því herrans ári“ og „Skuld“. Einn-
ig skrifaði Oddný smásögur og
greinar í blöð og tímarit. Nokkur
leikrit samdi hún og voru sum
þeirra flutt í útvarpinu, t.d. „Vel-
lýgni Bjarni", „Hraði" og Fóstur-
landsins freyja. Einnig fékkst
Oddný við þýðingar. Árið 1982
kom út eftir hana unglingabók,
„Haustnætur í Berjadal" og sama
ár kom út ljóðabók, „Kvæði og
kviðlingar“.
Kynni okkar Oddnýjar hófust
þegar hún var kennarinn minn
veturinn 1948—49 á Skógarströnd.
Vinátta okkar hefur haldist síðan.
Það voru alltaf fagnaðarfundir
þegar Oddný kom á hjólinu sínu á
sumrin og dvaldi þá oft um lengri
eða skemmri tíma hjá foreldrum
mínum. Oddný var fræðabrunnur
og veitti okkur krökkunum óspart
af þeim brunni.
Oddný var einstaklega trygg-
lynd og góður vinur vina sinna.
Heyrt hef ég að hún hafi á ferðum
víg á fínasta bróderingssaum og
að girða hnakk eða moka skít og
iðkaði allt jöfnum höndum. Hún
var náttúruunnandi og náttúru-
skoðari og var líklega flestum
kunnugri á austurafrétti Mýrdæl-
inga öðrum en þeim sem hann
smala árlega, en þar lagði hún
gjarnan leið sína, ýmist gangandi
eða ríðandi og oft ein síns liðs.
Sigurlaug lét sér fátt mannlegt
óviðkomandi, las mikið og var víða
vel heima og hafði ánægju af sam-
ræðum um hin ólíkustu efni. Hún
valdi ekki vini eftir kyni eða aldri.
Dönsk menntakona, sem kynntist
Sigurlaugu síðastliðið vor, taldi
hana lífslistamann (en livskunstn-
er) og var nærri sanni. Sigurlaug
skoraðist ekki undan viðfangsefn-
um, sem lífið færði henni á hendur
og lagði rækt við allt sem hún tók
að sér, einsog meðal annars sást á
áhuga hennar á að viðhalda
menntun sinni. Félagar hennar i
hestamannafélaginu Sindra kusu
hana sér að formanni fyrir þrem
árum og gegndi hún því embætti
síðan.
Kynni mín af Sigurlaugu voru
löngum tengd hestum og útreið-
um. Fórum við margar ferðir sam-
an, bæði lengri og skemmri. Það
var Sigurlaug sem opnaði okkur
afréttinn og henni á ég meðal ann-
ars að þakka ógleymanlega ferð að
Gæsavatni, á Gæsatind og Norð-
urgilsbrúnina gegnt Gvendarfelli
síðla á liðnu sumri. Ferðin sem við
ráðgerðum í Stórhöfða næsta
sumar verður vonandi farin í
minningu hennar.
Sigurlaug sameinaði náttúru-
skoðarann og hestamanninn. Hún
var áræðin í besta iagi, með ólík-
indum dugleg á hesti og fór marg-
ar skoðunarferðir einsömul ríð-
sínum um landið oft staldrað við á
barnmörgum heimilum og saumað
alklæðnað á allan hópinn ef þess
þurfti með.
I gegnum árin höfum við Oddný
oft átt góðar stundir saman þegar
við ræddum sameiginleg áhuga-
mál. Oddný hafði brennandi
áhuga á þjóðmálum og óbugandi
trú á landi og þjóð. Friðarmál og
mannréttindi voru henni ofarlega
í huga og alltaf var hún trúr
málsvari þeirra sem minna mega
sín í lífinu. Einnig hafði hún unun
af að ræða um bókmenntir og list-
ir.
Eitt áhugaefni held ég þó að
hafi verið ofar flestu öðru hjá
Oddnýju en það var ritun og með-
ferð á islensku máli. Hún ritaði
margar greinar f blöð um þetta
efni og gaf út bókina „Orðaleppar
og aðrar ljótar syrpur"
Síðustu árin, eftir að Oddný
hætti kennslu, dvaldist hún á
Langanesi í grennd við æskustöðv-
ar sínar, á Þórshöfn, Bakkafirði
og Raufarhöfn, og hélt áfram að
stunda ritstörf, og á Raufarhöfn
var hún búsett er hún lést.
Með Oddnýju er horfin merkileg
kona og einn besti útvörður ís-
lenskrar tungu en verk hennar
munu lifa og bera henni vitni um
ókomin ár.
Ég þakka Oddnýju fyrir allar
ánægjustundir sem við áttum
saman og sendi ættingjum hennar
og vinum samúðarkveðjur. Ég vil
andi og kannaði þá iðulega nýjar
reiðleiðir til að geta síðar leitt
aðra um sömu slóðir. Hún átti
hesta, sem flestir voru ættaðir eða
fengnir frá frændum hennar á
Fossi, þar sem hún lengstum hafði
hesthúsnot eða þar til hún eignað-
ist hesthúspláss í Vík fyrir nokkr- •»*
um árum, en síðan hafði hún hest-
ana þar hjá sér um innistöðutím-
ann. Henni þótti vænt um hestana
sina. Kærastir hygg ég hafi verið
henni síðast þeir Draumur og Eld-
ur, ungi folinn sem hún byrjaði
með í fyrra og kom svo skemmti-
lega fyrir. Hún var stolt af Eldi
sínum, hafði enda tamið hann al-
geriega sjálf. Á honum og Draum
hefði hún orðið flestum betur
ferðafær.
Sigurlaug giftist ekki, en son
lætur hún eftir sig, Njörð, sem nú
stendur a tvítugu. Sigurlaug hafði "*
búið þeim mæðginum heimili þar
sem vinir nutu gestrisni. Hún var
stolt af syni sínum og lét þess oft
getið að nú hefði hún komið sér
upp járningamanni og hver munur
væri að þurfa ekki að vera upp á
aðra komin með járningar. Ékki
veit ég, hvort Njörður tekur upp
merki móður sinnar varðandi
hesta, en efnismaður er hann og
til góðs líklegur.
Daginn áður en Sigurlaug veikt-
ist höfðu þau Njörður einmitt
járnað og við hesthúsið fannst
hún síðan meðvitundarlaus, þar
sem hún hafði lokið við að moka
út. Sigurlaug mun ekki njóta
þeirrar járningar, en vel fellur
mér að sjá í hugsýn hvar hún rið-
ur Gamla-Jarp um Gjallarbrú.
Við Fanney vottum Nirði og
Sigriði, vandamönnum og vinum
samúð.
Vigfús Magnússon
svo ljúka þessum línum með síð-
asta ljóðinu í ljóðabók Oddnýjar.
Ekki var stormurinn alltaf hlýr
utan við gamla bæinn.
Eldarnir brunnu allir þrír,
til ösku handan við sæinn.
Forlögin verða flestum dýr.
Og fjarri er, að é kveini.
Eldarnir brunnu, allir þrír,
engri skepnu að meini.
Emilía Guðmundsdóttir
Birting
afmælis- og
minningar-
greina
ATHYGLI skal vakin á því, að
afmælis- og minningargreinar
verða að berast blaðinu með góð-
um fyrirvara. Þannig verður
grein, sem birtast á í miðviku-
dagsblaði, að berast í síðasta lagi
fyrir hádegi á mánudag og hlið-
stætt með greinar aðra daga. í
minningargreinum skal hinn
látni ekki ávarpaður. Þess skal
einnig getið, af marggefnu til-
efni, að frumort Ijóð um hinn
látna eru ekki birt á minningar-
orðasíðum Morgunblaðsins.
Handrit þurfa að vera vélrituð og
með góðu línubili.
HURÐIR
á nýjar og gamlar innréttingar
Veist þú hvað massífu fulningahuröirnar frá Lerki hf.
geta gert eldhúsinnréttinguna þína glæsilega? — líka þá
gömlu og þá opnaniegar í staó rennihuröa. Huröir, for-
stykki o.fl. sem til þarf, smíðaö eftir máli. Efni: eik, beyki
og fura. Litað, lakkað eöa hvítt.
Lerkihf.
Skeifan 13,108 Reykjavik
sími 82877 — 82468