Morgunblaðið - 18.04.1985, Blaðsíða 16

16
MOBGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 18. APRÍL1985
Litur, hreyfing, líf
Leiklist
Jóhann Hjálmarsson
StúdenUleikhúsið:
Litli prinsinn og Píslarsaga síra
Jóns Magnússonar.
Leikgerð: Halldór E. Laxness.
Tónlist: Kjartan Ólafsson.
Búningar: Ólafur Engilbertsson.
Málverk: Hallgrímur Helgason.
Lýsing: Egill Arnason.
Litli prinsinn og Píslarsaga
Jóns Magnússonar í leikgerð Ha-
lldórs E. Laxness eru i anda
leiktjáningar sem kenna má við
hreyfingu, dans. Orðið, textinn,
skiptir ekki meginmáli i þessum
sýningum heldur er reynt að
kveikja líf með því að láta leik-
arana sjálfa njóta sin sem mest
með þeim brögðum sem felast í
listinni og leikninni.
í Litla prinsinum eru hinar
ýmsu manngerðir leiddar fram á
sviðið eins og þær birtast hinum
undrandi prinsi á ferð um geim-
inn. Við kynnumst konunginum,
montna manninum, drykkju-
manninum, kaupsýslumannin-
um, ljósamanninum og land-
fræðingnum. Ekki er víst að allir
aðdáendur Litla prinsins eftir
Antoine de Saint-Exupéry séu
sáttir við þessa túlkun, en hún er
skemmtileg svo langt sem hún
nær og öll í hugljúfri tóntegund,
stundum hávær, stundum líkt og
hvísl. Tónlist Kjartans ólafsson-
ar er veigamikill hlutj Litla
prinsins.
Píslarsaga síra Jóns Magnús-
sonar er hnitmiðaðra leikverk en
Litli prinsinn, stuttur þáttur, en
laðar fram ógnvænlega stemmn-
ingu, hugsýki manns sem telur
sig verða fyrir ofsóknum, göldr-
um. Tónlist Kjartans ólafssonar
var magnaðri i þessum hluta,
ljóst er að hér er á ferð tónskáld,
sem kann skil á dramatisku efni.
Sýningarnar voru báðar lit-
ríkar, búningar ólafs Engil-
bertssonar ýmist framúrstefnu-
legar eða eins og drög að nýrri
náttfatatísku. Málverk Hall-
gríins Helgasonar voru þrótt-
mikil verk, ekki sist karlfígúran
i lokaatriði Litla prinsins. Um
lýsingu sá Egill Árnason og
mæddi mjög á hann, en hann
gerði sitt til að auka áhrifamátt
sýningarinnar.
Þessi sýning Stúdentaleik-
hússins er góð viðleitni og virð-
ingarverð. Leikarar sem flestir
eru viðvaningar skiluðu sinum
hlut þokkalega. Einkum ber að
geta Hlífar Þorgeirsdóttur í
Litla prinsinum og Tómasar
Tómassonar í Píslarsögunni.
Hlíf var hinn viðkunnanlegasti
prins og Tómas holdi klæddur
þumlungurinn.
Hér gefst fólki kostur á að sjá
nýstárlega sýningu og vel gerða
smámuni, sem vonandi leiða af
sér annað og meira, en eru Stúd-
entaleikhúsinu til sóma.
Dægrastytting
með draugum
Bókmenntir
Jóhann Hjálmarsson
Kynlegir farþegar.
Syrpa um afturgöngur og reimleika.
Þýtt hefur og valið Þorsteinn frá
Hamri.
Bjallan 1984.
Kynlegir farþegar eiga sér er-
lenda hliðstæðu, bókina Spögels-
estimen sem kom út i Kaupmanna-
höfn 1975. Val þýdda efnisins er
grundvallað á fyrrnefndri bók, en
íslenska efnið hefur Þorsteinn frá
Hamri valið. Þorsteinn talar um
að i syrpunni megi kynnast „hin-
um ýmsu blæbrigðum reimleika-
sagna fyrr og síðar“. Hann skrif-
ar:
„Annars er það styst að segja
um syrpu þessa að seilst cr með
minnsta móti til hinna eldri og al-
þekktari þjóðsagna, en fremur
leitað á nýrri mið; til að mynda er
aðeins ein saga valin úr safni Jóns
Árnasonar. Efninu er saman skip-
að með það fyrir augum að það
gegni sem best hinu sígilda hlut-
verki reimleikasagna, hvernig svo
sem þær eru til orðnar, að vekja
sem besta skemmtan, auk þeirra
umþenkinga og heilabrota sem
slíkar bókmenntir hafa löngum
valdið fróðleiksgjörnu og lesfúsu
fólki á öllum aldri."
Af íslenskum höfundum er Þór-
bergur Þórðarson fyrirferðar-
mestur. Eftirfarandi sögur eru
skráðar af honum: Kynlegur far-
þegi, Andarnir í hjólsöginni, Fáðu
mér beinið mitt, Gunna!, Draugur
leysir hnút og Vélstjórinn frá Ab-
erdeen. Allt eru þetta góðar sögur
og bera þess merki að skrásetjar-
inn trúir orðum sögumanna sinna
eins og nýju neti.
Meðal annarra sagna af íslensk-
um draugum er Hverf er haust-
gríma skráð af Pálma Hannes-
syni, óvenjulegur andstæðingur
Friðgeirs H. Berg, Nesvogur Theo-
dóru Thoroddsen, Retap retson
Þorsteins Erlingssonar og þannig
mætti áfram telja. Nokkra sér-
stöðu hefur Strigastakkurinn eftir
Guðmund Friðjónsson því þar er á
ferðinni fullgild smásaga list-
rænnar gerðar. Þrjú ljóð hefur
Þorsteinn tekið með og eru þau öll
Kreisler strengjasveitin
Tónlist
Jón Ásgeirsson
Síðari tónleikar
Kreisler-strengjasveitarinnar voru
haldnir í Langholtskirkju og voru
flutt þar verk eftir Vaughan-Willi-
ams, J-S. Bach, Britten og Tsjaík-
ofsky, alit feikna vinsæl og fógur
tónverk. Kreisler-strengjasveitin er
skipuð atvinnutónlistarmönnum,
sem ýmist starfa sem kammertón-
listarmenn eða leika í hljómsveitum
eins og Ensku kammersveitinni,
hljómsveit þjóðaróperunnar og
fleiri hljómsveitum. Jafnframt því
æfir hljómsveitin nú að staðaldri og
hefur þegar fengið tilboð um að
halda tónleika víða um England.
Hver svo sem framtíð sveitarinnar
verður er ekki annað hægt að segja,
en að leikur hennar á fyrrgreindum
tónleikum haH verið glæsilegur.
Tónleikarnir hófust á konsert
fyrir tvær fiðlur, eftir J.S. Bach.
Einleikararnir voru stjórnand-
inn, Michael Thomas, og Simon
Lewis, sem er fastráðinn við
ensku kammersveitina. Þeir eru
mjög ólíkir fiðluleikarar, Lewis
með sinn hvellskýra tón og
Thomas með sinn mjúka en safa-
ríka tón, sem naut sín einkar vel i
hæga kaflanum. í heild var leikur
þeirra mjög vel útfærður og brá
víða fyrir fallegum samleik.
Annað verkið á tónleikunum
var Thomas Tallis-fantasían, eft-
ir Vaughan-Williams, og var leik-
ur sveitarinnar með því falleg-
asta sem undirritaður man eftir
að hafa heyrt á tónleikum, bæði
hvað snertir tónblæ, samspil og
styrkleikabreytingar.
Þriðja verkið, Frank Bridge-
tilbrigðin eftir Britten, var einnig
á efnisskrá fyrri tónleikanna og
var sannarlega gaman að heyra
verkið aftur og bera saman
heyrðina í Langholtskirkju og
Bústaðakirkju. Hljómurinn er
töluvert lengri í Langholtskirkju
svo að líklega er erfiðara að
hlusta á margbrotna „kontra-
púnktíska" tónlist þar en í
Bústaðakirkju. Aftur á móti ætti
hljómræn tónlist, eins og reyndar
kom fram á þessum tónleikum, að
verða sérlega lifandi og safarík i
þessari ágætu kirkju Langholtss-
afnaðar. Það var það sama upp á
teningnum með tilbrigði Brittens
og með fantasiu Vaughan-Willi-
ams, að leikur sveitarinnar var
frábær og fyrir íslenska hlust-
endur sannarlega nýnæmi að
heyra þvilikar andstæður i styrk
og jafnframt skýrleika í tóntaki,
frábær tóngæði og áhrifamikla
túlkun. Það er auðheyrt að
stjórnandinn, Michael Thomas,
er vel heima í rómantfkinni og
lætur vel að túlka hástemmdar
tilfinningar og leikræn tilþrif.
Þessi hæfileiki naut sin einkar
vel í síðasta verkinu, serenöðunni
eftir Tsjaíkofsky. 1 þvi verki voru
fyrsti og þriðji þátturinn sérlega
vel leiknir. Annar þátturinn,
Valsinn frægi, var helst til hrað-
ur en að öðru leyti mjög vel út-
færður. í síðasta kaflanum var
leikur sveitarinnar einkar glæsi-
iegur, þrátt fyrir mikinn hraða.
Enskir hljóðfæraleikarar hafa
verið taldir mjög góðir og ef það
unga tónlistarfólk, sem safnast
hefur undir merki Kreisler-
strengjasveitarinnar, nær að
hasla sér völl, er ekki vitað nema
þvi takist að vinna þau verk er
eyði hræðslu manna við að viður-
kenna þessa nú óþekktu hljóm-
sveit. Stjórnandinn er kunnáttu-
maður i fiðluleik og leggur mikla
áhersiu á mótun stefja en forðast
að festa tónferli þeirra á klafa
hrynfestunnar með einhverjum
„skóla“-taktslætti. Slíkt er f raun
óþarfi fyrir tónlistarfólk, sem
notið hefur þjálfunar í flutningi
kammertónlistar. 1 heild voru
þetta glæsilegir tónleikar og von-
andi munu þessir ungu tónlist-
armenn ekki telja eftir sér að
koma aftur til fslands. Slík heim-
sókn sem þessi er sannarlega
nokkur viðburður, þó um margt
sé hér að velja.
tengd efni sagna, „bragðbæti“
kallar hann þau. Þetta eru Hvarf
séra Odds frá Miklabæ eftir Einar
Benediktsson, Stokkseyrarreim-
leikinn 1892 eftir Grím Thomsen
og Draugaskipið eftir Davíð Stef-
ánsson. öll eru þessi ljóð ágæt
sem slík, en erindi þeirra með sög-
unum vafasamt.
Erlendar sögur eru margar
snjallar, sumar miðlungi góðar,
nokkrar veigalitlar. Þýðingar
Þorsteins vel gerðar. Meðal sagna
sem ég las af athygli var Grái
maðurinn eftir Max Lundgren,
kímin saga sem lýsir jákvæðri af-
stöðu til drauga. Höndin eftir Guy
de Maupassant er sígild hryll-
ingssaga og sama er að segja um
Metzengerstein eftir Edgar Allan
Poe. Presturinn í Herlöw eftir
Frank Jæger er lúmsk saga skrif-
uð af hreinni snilld. óreynd aft-
urganga eftir H.G. Wells er líka
skemmtilestur, ekki síst vegna
þess hve fyndin hún er. Draugur-
inn eftir Knut Hamsun er saga
full af dul. Gabriel-Ernest eftir
Saki er að sama skapi dularfull,
höfundurinn veltir fyrir sér var-
úlfseðlinu. Eftir Asbjörnsen og
Moe er hin einkennilega stutta
saga Vinirnir. R.B. Middleton og
Sanfried Neander-Nilsson fjalla
báðir um hvað hinir dauðu gera
sér til skemmtunar. Ýmsir smá-
munir eins og til dæmis Vofubarn-
ið, sænsk þjóðsaga minna á tengsl
ævintýra. Þessi saga er ekki ólík
sögunni Móður minni í kví, kví.
Ymsir hafa myndskreytt er-
lendu sögurnar, meðal þeirra Carl
Larsson (hans myndskreyting ber
reyndar af), Tord Nygren, Hans
Arnold og Ib Spang Olsen. ís-
lensku sögurnar eru allar skreytt-
ar af Hringi Jóhannessyni, og
skera myndir hans sig úr að þvi
leyti að þær eru þyngri, hafa ekki
yfir sér þann léttleika sem ein-
kennir hina þjálfuðu teiknara.
Kynlegir farþegar er ójöfn bók,
blandað frjálslega. En fyrir bragð-
ið ætti hún að höfða til margra.
Hún er að minnsta kosti prýðileg
afþreying.