Morgunblaðið - 03.05.1985, Page 30

30
MORGUNPLAÐIÐ, FOSTUDAGUR 8. MAÍ 1985
„Tilgangur minn
var að sættast“
Helmut Kohl mælir með heimsókninni til Bitburg
í hálfrar annarrar klukkustundar opinskáu viðtali við William
McWhirter, yfirmann fréttastofu vikuritsins Time í Bonn, svarar Helmut
Kohl, kanslari Vestur-Þýzkalands, gagnrýni á fyrirhugaða heimsókn hans
og Ronalds Reagan forseta Bandaríkjanna til kirkjugarðs í Bitburg, þar
sem grafnir eru þýzkir hermenn er féllu í síðari heimsstyrjöldinni með
því að lýsa á áhrifaríkan hátt stöðu lands síns í dag og sambúðinni við
Bandaríkin. ÞetU er eina formlega viðtali um heimsóknina sem kanslar-
inn hefur átt við bandarískt blað og hann var mjög ákveðinn og fastur
fyrir er hann útskýrði hvers vegna athöfnin yrði að fara fram.
Sp.: Herra kanslari, hvers
vegna Bitburg? Hvers vegna er
þetta svo mikilvægt fyrir yður
og þýzku þjóðina?
Sv.: Ég hef sjaldan á ævi
minni átt jafn erfitt og undan-
farna daga. Ronald Reagan er
vinur. Hann'er maður sem ég vil
ekkert nema gott. Þegar forset-
inn kemur til Bitburg verður
tekið á móti honum með meiri
hlýhug en hann á að venjast.
Þetta getur verið mikilvægara
en þær stöku ritstjórnargreinar,
sem hann neyðist til aö lesa upp
á síðkastið.
Ef við förum ekki til Bitburg,
ef við fylgjum ekki þeirri áætlun
sem við gerðum i sameiningu,
munum við valda þjóð minni
miklum sárindum. A skrifborði
mínu liggja bréf með átakanleg-
um ásökunum. Kona nokkur
skrifar um það þegar herstjóm-
in lét sækja 17 ára gamlan bróð-
ur hennar ásamt skólafélögum
hans, og færa hann i einkennis-
búning SS-sveitanna, en þannig
var hann klæddur er hann féll
nokkru síðar. Þjóðverjar eru
ekki bara hugsuðir. Þeir hafa
einnig mannlegar tilfinningar.
Ég hef lika spurt sjálfan mig
hvort samvinnan undanfarin 30
ár hafi ekki borið neinn árangur.
Þetta á ekkert skylt við neina
vegsömun á nasistum. Ég hef
ekki þörf fyrir neitt slíkt. Þegar
styrjöldinni lauk var ég 15 ára.
Svo er Guði fyrir að þakka að ég
átti ekki aðild að neinum afbrot-
um. Þessvegna get ég verið
hreinskilinn. Bróðir minn féll
þegar styrjöldinni var að ljúka,
en hann var þá 18 ára. Synir
mínir eru nú í hernum. Við höf-
um herskyldu. Hvað eiga ungu
hermennirnir okkar að hugsa ef
minningin um þá sem féllu er
afskræmd nú 40 árum síðar
þannig að hinir látnu fá ekki að
njóta réttlætis? Um 2.000 fyrr-
um hermenn eru grafnir í Bit-
burg. Þeirra á meðal voru 49 úr
sveitum Waffen SS. Meira en
helmingur þessara 49 var undir
tvítugsaldri. Ef þessir ungu
menn hefðu lifað styrjöldina
hefðu þeir hlotið sakaruppgjöf
samkvæmt reglum Banda-
manna.
Tilgangur minn var að sættast
yfir gröfum þess liðna. Við höf-
um aldrei gleymt því hverju
Marshall-hjálpin afrekaði hér.
Þjóðverjar kynntust Banda-
ríkjamönnum sem vinum. Þegar
við vorum hálfsoltnir skóla-
krakkar árið 1946, fylgdumst við
með því þegar bandarískir flutn-
ingabílar komu a hverjum
morgni klukkan 11 inn á skóla-
lóðina með matvæli. Ég kynntist
konunni minni í dansskóla, og
var ég þá í fötum sem kvekarar
höfðu gefið. Konan mín var í allt
of stórum kjól, sem einnig var
gjöf frá Bandaríkjunum. Og svo
var það nú í nóvember 40 árum
seinna að ég var í Hvíta húsinu.
Ég sagði (Reagan forseta) að 8.
maí í ár gæti verið okkur erfiður
þegar við litum til baka til
lausnarinnar undan nasisman-
um, en einnig til þeirra daga
þegar þjóðarskömm okkar var
opinberuð. Ég sagði að okkur
langaði til að helga daginn
minningunum, og síður en svo að
draga úr hryðjuverkum nasism-
AP/Símamynd
Helmut Kohl, kanslari Vestur-Þýskalands, fagnaði Ronald Reagan, Banda-
ríkjaforseta, er þeir hittust í Bonn í gær.
ans, en gera allt til að sjá um að
þau geti aldrei aftur gerzt.
Sp.: Gagnrýnendur yðar hér
og í Bandaríkjunum halda því
fram að þetta sé ekki rétti tím-
inn fyrir svona táknræna at-
höfn, að svona sáttafundur verði
aðeins til þess að ýfa gömul sár.
Sv.: Ef til vill er þettft rétt.
Bandaríkjamenn hafa önnur við-
horf en Þjóðverjar, þar eru skoð-
anir skiptar og finnst sumum
þetta ekki rétti tíminn. En ég
vildi bera fram eina spurningu.
Við hér í þessu landi höldum
ekki aðeins uppi vörnum fyrir
Þjóðverja, heldur einnig fyrir
Bandaríkjamenn. Innan skamms
munum við lengja herskyldu
ungmenna okkar úr 15 í 18 mán-
aða þjónustu. Getið þér sagt mér
hverju ég á að svara hermönnum
okkar þegar þeir spyrja til hvers
þeir eigi að færa þessar persónu-
legu fórnir? Margir samborgara
minna hafa sagt við mig að und-
anförnu að við höfum gert rétt í
að styja ákvörðun Bandaríkj-
anna varðandi staðsetningu eld-
flauga. En þeir hafa einnig spurt
mig hvort það væri rétt að við
stæðum einir uppi með okkar
óskir.
Sp.: Engu að síður hafið þér
áhyggjur af því að þessi ágrein-
ingur geti hafa skaðleg áhrif á
væntanlegan leiðtogafund, og
jafnvel á persónuleg samskipti
Þjóðverja og Bandaríkjamanna?
Sv.: Ég vona að svo verði ekki.
Reynist þetta rétt, verðum við að
spurja sjálfa okkur hvort við
höfum verið að byggja á sandi
undanfarna áratugi eða ekki. Ég
held ekki. Þegar fellibylur nálg-
Skoðanakönnun í Frakklandi:
Hægri flokkarnir
fengju meirihluta
Paris, 2. mai. AP.
FRÖNSKU hægriflokkarnir myndu snúa á Sósíalistaflokkinn og fá meiri-
hluta á þjóðþinginu, ef þingkosningar færu fram nú, að því er fram kemur í
skoðanakönnun, er birt var í dag.
I skoðanakönnuninni, sem gerð
var fyrir vikuritið Paris-Match,
kemur fram, að hægriflokkarnir
myndu fá 57,5% atkvæðanna, ef
kosið væri nú; vinstriflokkarnir
37,5% og umhverfisverndarmenn
5%.
Samkvæmt skoðanakönnuninni
fengju stóru hægriflokkarnir tveir
alls 43% atkvæðanna, hægri öfga-
Framburður vitnis:
Hermaður
drap
Aquino
Manila, 2. mu'. AP.
KONA ein sem sást grátandi ákaf-
lega er stjórnarandstöðuleiðtoginn
Benigno Aquino var myrtur við
komuna heim úr útlegð 21. ágúst
1983, vottaði fyrir rétti í gær, að
hún hefði séð hermann skjóta
Aquino, það hefði ekki verið Rol-
ando Galman sem það gerði, en
hermenn á flugvellinum skutu
Galman til bana í sömu andránni
og Aquino hneig niður, sögðu
Galman síðan hafa skotið Aquino.
Konan, frú Quijano, neitaði í
20 mánuði að greina frá því
opinberlega sem hún sá á hinum
örlagaríka degi. Sjálf kom hún
til Manila með sömu flugvél og
Aquino. Hún sagði: „Ég sá einn
hermann sem gekk fyrir aftan
Aquino halda byssu að höfði
hans og um leið heyrði ég hvell
og Aquino féll til jarðar. Sfðan
skutu þeir Galman, en hann
gerði Aquino ekkert mein, það
var hermaðurinn," sagði frú Qu-
ijano.
flokkurinn Þjóðarfylkingin 6,5%
og óháðir hægriframbjóðendur
8%.
Gengi þetta eftir í kosningunum
vorið 1986 gætu stóru hægri flokk-
arnir tveir hugsanlega myndað
meirihlutastjórn án tilstyrks
Þjóðfylkingarinnar.
Það veltur þó mikið á því,
hvernig „óháðu hægri frambjóð-
endurnir" raðast á jötuna.
Skoðanakönnunin gefur einnig
til kynna, að Sósíalistaflokkurinn
mundi tapa forystuhlutverki sínu
í frönskum stjórnmálum og yrði
ekki lengur stærsti flokkurinn, ef
kosið yrði nú. Gaullistaflokkurinn
fengi þá 25% atkvæðanna, en
Sósíalistaflokkurinn 20,5%, sam-
kvæmt könnuninni.
Kommúnistar fengju 11% at-
kvæðanna, að því er fram kemur f
skoðanakönnun Paris-Match,
frambjóðendur yst til vinstri 1%
og óháðir vinstrimenn 5%.
_ . /■ ■ • * AP/Símamynd
Prmsessa 1 kappreiðum
Anna prinsessa á Bretlandi hefur mikinn áhuga á útilífi og reið-
mennsku, og á dögunum tók hún þátt í kappreiðum í Epsom á Englandi
og lenti í fjórða sæti. Eftir keppnina lauk hún miklu lofsorði á klárinn
sinn og sagði, að hann hefði verið „sannur herramaður“.
Meint fómarlamb breytti framburði:
Dæmdum nauðgara var
sleppt gegn tryggingu
> hk*go, 2. maí. AP.
GARY Dotson, sem setið hefur í fang-
elsi í Chicago í sex ár eftir að hafa
verið fundinn sekur um að hafa
nauðgað og rænt táningsstúlku að
nafni Cathleen Crowell Webb, var
sleppt úr prfsundinni gegn tryggingu f
dag. Fvrir nokkru dró frú Webb
framburð sinn til baka, sagði að
Dotson hefði aldrei nauðgað sér, hún
hefði spunnið söguna er hún varð
hrædd um að vinur hennar hefði gert
hana ófríska.
Dotson var einnig látinn laus
fyrir nokkru, einnig gegn trygg-
ingu, en þá var honum stungið í
steininn á ný aðeins viku síðar eftir
að dómari kvað upp þann úrskurð
að það væri engin ástæða til að
ætla að frú Webb segði satt og það
yrði að sanna það áþreifanlega að
hún hefði borið ljúgvitni fyrir sex
árum. Móðir Dotsons, Barbara,
sagði í samtali við fréttamenn í
dag, að hún fyndi á sér að allt
myndi fara vel að þessu sinni.
Barbara Dotson lagði fram til-
skilda 10.000 dollara í reiðufé af
100.000 dollara tryggingu sem sett
var sem skilyrði fyrir frelsun Dots-
ons. Peningana fékk hún í banka.
Von á reglum
um medferð iðn-
aðarúrgangs
Peking, 29. nprfl. AP.
YFIR 400 milljón tonn úrgangsefna
koma ár hvert frá kínverskum verk-
smiójum, og er mestu af þessum efn-
um hent í sjóinn eða á sorphauga án
frekari vinnslu, að því er yfirvöld
greindu frá á sunnudag.
Opinbera fréttastofan Xinhua
sagði, að umhverfismálaráð lands-
ins teldi nauðsynlegt að setja regl-
ur um meðferð úrgangsefna og
væri þeirra von á næsta ári.
Xinhua kvað verksmiðjur
fleygja 80% iðnaðarúrgangsefna,
sem frá þeim kæmu, óendurunn-
um, og söfnuðust þessi efni fyrir á
sorphaugum fyrir utan borgir.
Einnig lenti þó nokkurt magn úr-
gangsefna í sjó, ám eða vötnum.
Stríðsglæpa-
maður framseldur
Los Angeles, 2. nui. AP.
BANDARÍSKUR saksóknari hefur
fallist á kröfu stjórnvalda í Júgóslavíu
að hinn 85 ára gamli Andrija Artuko-
vic verði framseldur fyrir meinta
stríðsglæpi í síðari heimsstyrjöldinni.
Artukovic hefur barist gegn framsali í
40 ár, en allan þann tíma hefur hann
dvalið í Bandaríkjunum. Er talið að
hann kunni að bera ábyrgð á dauða
700.000 gyðinga, serba og tatara, en
stjórnvöld í Júgóslavíu ætla að láta
hann svara til saka fyrir 6000 til 7000
morð.
Artukovic var innanríkisráð-
herra í leppstjórn Adolfs Hitler í
Króatíu, en flúði til Bandaríkjanna
er veldi Hitlers hrundi. Verjandi
Júgóslavans, Gary Fleischman,
sagði að allar mögulegar áfrýjanir
yrðu nýttar og það tæki trúlega
þrjú ár fyrir málið að berast í gegn-
um áfrýjunarstigin og fyrr yrði
skjólstæðingur sinn ekki fluttur
nauðugur til Júgóslavíu. Hann sak-
aði stjórnvöld í Júgóslavíu um að
hafa falsað margt í gögnum þeim
sem notuð voru til að fá Artukovic
framseldan.