Morgunblaðið - 11.05.1985, Page 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. MAÍ1985
Á ári æskunnan
Lífsvon — landssamtök tíl
verndar ófæddum börnum
— eftir Huldu Jensdóttur
13. apríl sl. var stofnfundur
samtakanna Lífsvon. Tillaga und-
urbúningsnefndar að stefnuskrá
félagsins ásamt lögum þess var
samþykkt og kosin fimm manna
stjórn ásamt þremur í varastjórn.
Allt frá árinu 1975, er ný fóstur-
eyðingarlöggjöf tók gildi, hafa
menn og konur látið til sín heyra í
rituðu og mæltu máli og sitt sýnst
hverjum, sem eðlilegt má teljast,
enda viðkvæmt mál og vandmeð-
farið. Einmitt þess vegna hefur
það verið bagalegt, hvað umræðan
hefur oft verið ómálefnaleg og
dýpsti kjarninn sjaldnast snertur.
A þeim tima sem liðið hefur frá
árinu 1975 hafa einstaklingar, sem
ekki hafa sætt sig við túlkun lag-
anna í framkvæmd, rætt saman í
stærri og minni hópum, þótt oft
hafi liðið langur tími á milli. Sum-
ir þessara einstaklinga hafa ekki
haft hugmynd hver um tilvist
annars, en eigi að síður staðið að
málefninu á svipaðan hátt. Um-
ræðan hefur þá gjarnan snúist um
það, hvað hægt væri að gera til að
styðja við bak þeirra fjölmörgu
kvenna, sem samfélagið með af-
stöðu sinni og hin frjálslsega um-
fjöllun laganna hefur í raun
þvingað til fóstureyðinga, á þeim
blekkingargrunni, að slikt væri
spor til frelsis og mannréttinda.
Hins vegar hefur svo umræðan
snúist um þá skyldu að standa
vörð um lífsrétt hins ófædda og þá
kaldhæðni að binda verði enda á
líf barns í móðurkviði, því að vel-
ferðarsamfélagið hafi engan
samastað að bjóða litlu varnar-
lausu manneskjunni, eða að litla
manneskjan falli ekki að lífsáætl-
uninni eða lífsmynstrinu, þar með
talið skemmtanir, húsbyggingar,
utanlandsferðir, menntabrautir
svo eitthvað sé nefnt. Enda sé
þessi litla manneskja hvorki eitt
né neitt fyrr en miðtaugakerfið sé
komið í gagnið — ekki þótt hjart-
að sé farið að slá og litla mann-
eskjan farin að hreyfa sig og finna
til.
Tilurð manneskju, þessa und-
ursamlega sköpunarverks, er svo
flókin og þvílíkt undur, að nútíma-
vísindi vita, þrátt fyrir allt, harla
litið enn, þótt þekkingunni á þessu
sem og öðru hafi fleygt mjög fram
nú hin síðari ár. Þegar fóstri er
eytt, vitum við þvf mjög lítið, hvað
verið er að gera, nema það aug-
ljósa, að lff er hindrað og tekið
fram fyrir hendur sköpunarverks-
ins á freklegan hátt. Slfkt getur
aldrei orðið til gæfu f neinni
mynd, þótt fram hjá því verði ekki
horft, að að þvf lifi, sem hér um
ræðir og ber æðsti sess í lffs-
framvindunni, er of oft staðið á
óheppilegan hátt og ekki með
þeirri reisn, sem því ber og því var
og er ætlað.
Fóstureyðingalögin frá 1975
hafa verið konum þung f skauti f
orðsins fyllstu merkingu. Fram
hjá því verður ekki komist, að þau
eru þvingun á konur. Það er vitað,
að stór hópur kvenna hefur farið
og fer f fóstureyðingu beinlfnis
vegna þrýstings frá vinum og
vandamönnum, þar með talin fjöl-
skyldan, foreldrar, eiginmaður,
eldri börn, barnsfaðir ásamt fleir-
um. Að leggja á herðar konunnar
þá ábyrgð að hindra framgöngu
þess lffs, sem með henni hefur
kviknað, hlýtur að teljast rangt.
Lög um frjálsar fóstureyðingar,
eins og lögin eru framkvæmd á
íslandi, eru móðgun við konur og
Hulda Jensdóttir
„Við viljum ekki missa
sjónar á lífs- og mann-
gildi. Við viljum ekki
verða andleg vélmenni.
Við erum af holdi og
blóði og fínnum til. Við
erum bræður og systur
til að styðja hvert við
annað.“
hrein svik samfélagsins við þær.
Það frelsi, sem lögunum er ætlað
veita, að mati einhverra, eru dul-
búnir fjötrar.
Hlutverk konunnar f lffsfram-
vindunni hefur ávallt verið aug-
ljóst og svo er enn. Fram hjá því
verður aldrei komist. Þess vegna
er það skylda löggjafarvaldsins,
stjórnvaldsins og samfélagsins að
veita nauðsynlegan stuðning. öll
umræða um fóstureyðingu er út f
hött, ef þessu er sleppt.
Um leið og kona er barnshaf-
andi, hefur hún skyldum að gegna
gagnvart nýjum einstaklingi, þær
sömu skyldur hefur barnsfaðir og
samfélagið allt. Réttur barns til
lífs í móðurlífi er skilyrðislaus. Sá
réttur er eign barnsins. Barnið í
móðurlífi á einnig rétt til verndar
frá löggjafa, stjórnarfari og
okkur, hinum almenna borgara.
Því miður er svo komið, að hið
heilaga lif, sem svo var kallað og
eitt sinn átti sér f raun nær einn
öruggan griðastað, móðurlffið, er
nú þar orðið i hinni allra mestu
hættu. Sá dvalarstaður er nú
hættulegri en umferð stórborgar-
innar, hættulegri en náttúruöflin,
því flest eru nú mannslífin tekin f
móðurlífi.
Hvernig getum við, f landi alls-
nægta sem raun ber vitni, verið
svo fjandsamleg börnum? Hvers
vegna fögnum við ekki hverju nýju
lffi, bjóðum það velkomið og búum
því stað með sæmd. Engin þjóð
verður fátæk af þvf að leyfa börn-
um sínum að lifa. Ekkert barn
sem fær að lifa þarf að vera óvel-
komið. Hendurnar eru margar
sem vilja umvefja það, elska það,
hlúa að þvf og búa þvf verðugan
stað.
Barnið í móðurlffi er þegar frá
fyrstu byrjun lifandi einstakling-
ur, ólíkur öllum öðrum, sem fyrr
og sfðar munu dvelja þar og þaðan
líta dagsins ljós. Barnið í móður-
lífi er ekki hluti af öðrum lfkama,
það er sjálfstæður einstaklingur,
en að fullu og öllu háð þeim Iík-
ama, sem geymir það.
í árþúsundir hefur siðfræði
lækna byggst á óskoraðri virðingu
og lotningu fyrir lífinu. Hinn
hippokratfski læknaeiður (Hipp-
okrates d. 377 f.Kr.) kveður á um
að vernda lff allt frá getnaði. Sá
sami eiður var ftrekaður f Genf
árið 1948 á ráðstefnu WHO (Al-
þjóðaheilbrigðismálastofnunar).
n... Ég heiti því að virða mannlíf
öllu framar, allt frá getnaði þess,
enda láta ekki kúgast til að beita
læknisþekkingu minni gegn hug-
sjón mannúðar og mannhelgi ..."
Frá árinu 1959 höfum við yfir-
lýsingu Sameinuðu þjóðanna um
rétt barna á þessa leið: „ ... Vegna
sálar- og líkamlegs þroskaleysis
þarfnast börn sérlegrar réttar-
verndar og umhyggju jafnt fyrir
sem eftir fæðingu ... “
Á alheimsþingi lækna árið 1970,
er allt þetta undirstrikað. Þar seg-
ir að læknavisindin eigi að þjóna
og vernda einstaklinginn frá getn-
aði til grafar.
Að þessu athuguðu er augljóst
að fóstureyðing stríðir gegn sið-
fræði og ætlunarverki lækna.
Enda hafa læknar borið ótviræða
virðingu fyrir lífinu og rétti
manneskjunnar til lffs og lagt sig
fram um að veita alla þá aðstoð
sem mannlegt hyggjuvit hefur
haft yfir að ráða og svo er enn.
Þess vegna hlýtur það að teljast
gróft brot gegn öllu velsæmi og
mannréttindum þegar hið háa Al-
þingi setur lög, sem f raun þvinga
lækna og aðrar heilbrigðisstéttir
til að vinna gegn betri vitund og
heiti sem í þúsundir ára hefur ver-
ið hornsteinn læknisfræðinnar.
Lög hvers lands hljóta að hafa
það að markmiði að styrkja og
efla siðgæðis- og réttarvitund
fólks, enda nauðsyn ef viðhalda á
menningu og lífskrafti þegnanna.
Lffið krefst réttlætis og virðingar,
ef það er ekki fyrir hendi, er hrun
á næsta leiti. Lög mega ekki
brjóta niður siðgæðisvitund og
þann þroska, sem því fylgir að
takast á við vanda. Aðhald og að-
stoð skapar tryggari og betri heim
fyrir konur, fyrir börn, fyrir okkur
öll.
Samtökin Lffsvon vilja vinna að
breyttu hugarfari. Vilja vinna að
sameiningu fjölskyldunnar, að
fjölskyldan með hjálp réttláts og
víðsýns stjórnarfars öðlist þann
Gísli Jónatans8on kaupfélagsstjóri í ræöustóli á aóalfundinum. HorgunblsðiS/Albert Kemp

ByRging Kaupfélagsins á Fáskrúósfirói.
FáskruðsQörðun
6,2 milljóna hagnaður á
fyrirtækjum kaupfélagsins
HAGNAÐUR af rekstri Kaupfé-
lags Fáskrúósfiröinga árió 1984
nam kr. 83 þús., en hagnaóur
Hraófrystihúss Fáskrúósfjarðar
hf., sem er f eigu kaupfélagsins,
varð kr. 6.114 þús. Samtals var því
hagnaður fyrirtækja Kaupfélags
Fáskrúðsfiróinga kr. 6,2 millj. árió
1984. Heildarfjármunamyndun
fyrirtækjanna var kr. 13,2 millj.
Þegar metin er afkoma ársins 1984
veróur aó hafa þaó í huga aó upp-
haflegt stofnveró togaranna Ljósa-
fells og Hoffells var aó fullu af-
skrífaó í uppgjöri 1983 og er því
fallinn út afskriftarlióur að fjár-
hæó kr. 14 millj. skv. ársreikningi
1983.
Fyrirtækin greiddu í vinnu-
laun kr. 71,1 millj. til 478 manna
sem komu á launaskrá. Velta
fyrirtækjanna var kr. 356,1
millj. og hafði hækkað um 28%
frá fyrra ári.
Fjárfest var á árinu fyrir 9,2
millj. en helstu framkvæmdir
eru þær að hafin er bygging 500
m* vélaverkstæðis og einnig er
hafinn undirbúningur að endur-
bótum á togurum félagsins.
Sérmál aðalfundarins var
þátttaka kvenna i Samvinnu-
hreyfingunni. Framsöguerindi
flutti Eygló Aðalsteinsdóttir og
urðu góðar umræður um erindi
framsögumanns. Ákveðið var að
hefja útgáfu fréttabréfs og voru
kosin í ritnefnd þau Eygló Áðal-
steinsdóttir, Kristín Eide og
Stefán Stefánsson.
Úr stjórn átti að ganga Gunn-
ar Jónasson en hann var endur-
kosinn með öllum greiddum at-
kvæðum. Gunnar er búinn að
vera í stjórn félagsins í 15 ár,
þar af formaður siðastliðin 10
ár. Eygló Aðalsteinsdóttir var
endurkjörin varamaður í stjórn.
Aðrir í stjórn eru Björn Þor-
steinsson og Kjartan Sigurgeir-
sson. Framkvæmdastjóri Kaup-
félags Fáskrúðsfirðinga og
Hraðfrystihúss Fáskrúðsfjarðar
hf. er Gísli Jónatansson.