Morgunblaðið - 11.05.1985, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. MAl 1985
spurt og svarad
Lesendaþjonusta MORGUNBLAÐSINS
Hafliði Jónsson, garðyrkjustjóri Reykjavíkurborgar, hefur
tekið að sér að svara spurningum lesenda Morgunblaðsins
um garðyrkju. Þau verða síðan birt eftir því sem spurn-
ingar berast. Lesendur geta lagt spurningar fyrir Hafliða,
jafnt um ræktun matjurta sem trjárækt og blómarækt.
Tekið er á móti spurningum lesenda á ritstjórn Morgun-
kl. 11 og 12 árdegis, mánu-
blaösins í síma 10100 á milli
daga til föstudaga.
Enn á ný er ég sestur við að
svara fyrirspurnum frá lesend-
um Morgunblaðsins um vanda-
mál sem upp koma við garðrækt.
Eins og við er að búast verða
svör mín oftast styttri en ástæða
væri til þvi stundum hefði ég
kosið að hafa meiri tíma til að
svara og oft gefa spurningar til-
efni til meiri umfjöllunar en
rúm leyfir í spurningaþætti sem
þessum. Ég hef þó orðið þess
margsinnis var, að svör mín
hafa komið mörgu fólki að góðu
gagni og það hefur verið mér
mikil ánægja, hvað margt fólk
hefur gefið sig á tal við mig á
förnum vegi og þakkað mér fyrir
tilsvörin, eða jafnvel sent mér
bréf. Þá hef ég eignast fjölda
kunningja um land allt vegna
þessara skrifa í Morgunblaðið á
liðnum áratugum.
Margir hafa óskað eftir því að
ég skrifaði dálítinn formála áður
en ég tæki til við að svara fyrir-
spurnum. Vissulega er oft tilefni
til að vekja athygli þeirra sem
rækta garðinn sinn á ýmsu, um-
fram það sem fyrirspurnir gefa
tilefni til og vel má vera að ég
breyti stöku sinnum til og skrifi
dálítið meira en svör við þeim
spurningum sem mér berast.
Þetta vor gefur tilefni til marg-
víslegra hugleiðinga fyrir allt
áhugafólk um garðrækt. Margir
eru þeirrar skoðunar að elstu
menn muni ekki aðra eins bless-
aða árgæsku og við höfum átt
við að búa á liðnum vetri og það
sem af er vori. Og víst er það að
við höfum ekki undan neinu að
kvarta varðandi veðurfarið að
þessu sinni. Fáu erum við þó
fljótari að gleyma en veðrinu frá
degi til dags. Þvi er ekki úr vegi
að rifja lítillega upp hvernig
veðráttan var þrjú undangengin
vor.
Vorið 1982
Marsmánuður var umhleyp-
ingasamur, en engin stórviðri og
sólar naut af og til milli dumb-
ungs og élja og festi ekki snjó á
láglendi.
Suðvestlæg átt ríkti mestailan
apríl og oftast súld eða skúra-
veður. Hitastig oftast 3—7°C, en
síðasta dag mánaðarins var
kominn norðankaldi og 4°C
frost.
Þetta norðan kuldakast hélst
fyrstu vikuna í maí og snjóaði þá
víða í fjöll og tepptust fjallvegir.
Þann 5. maí komst frost í
Reykjavík í 7,7°C og samkvæmt
skýrslum Veðurstofunnar hafði
ekki jafn mikið frost mælst hér í
maímánuði frá því árið 1892.
Þetta vorkuldakast gekk niður
með austanátt og regnúða þann
7. maí og þann 10. maí fór hitinn
í 13°C og jörð að grænka. Jarð-
vinnsla garðlanda hófst þann 16.
maí og var lokið 24. maí. Jörð
var víðast klakalaus og sæmi-
lega þurr og gekk því venju
fremur vel að vinna öll vorverk.
Voriö 1983
Sífelldir umhleypingar voru
allan marsmánuð, en aldrei
gerði verulegt stórviðri. Hins
vegar voru stórhríðarveður á
norðanverðu landinu og Vest-
fjörðum seinustu daga mánaðar-
ins. Nokkuð var um hrakninga
hjá ferðalöngum í því áhlaupi,
en engin stórslys urðu þó.
Fyrsta apríl, sem var föstu-
dagurinn langi, og fólk víða á
flakki vegna páskahelgarinnar,
gerði enn eitt illviðrahretið sem
kostaði það að björgunarsveitir
höfðu nóg að gera við hjálpar-
störf á þjóðvegum landsins.
Franskur fjalla- og ævintýra-
maður lagði einn síns liðs í
gönguför yfir Vatnajökul og var
óttast um afdrif hans, þar sem
hann kom ekki fram eftir áætl-
aðan tíma. Maðurinn skilaði sér
seint og um síðir og var illa leik-
inn eftir veður á jöklinum og
ráðlagði það eindregið, að eng-
inn legði upp í slíka ferð einn
síns liðs eftirleiðis.
Allan aprílmánuð var veðrátta
mjög óstöðug og oftlega mikil
hálka á þjóðvegum og kostaði
það líf tveggja ungmenna frá
Þorlákshöfn þann 14. apríl og
stórhríðarveður kvaldi fólk frá
Hrútafirði að Langanesi. Snjóföl
féll á götur Reykjavíkur 19. dag
mánaðarins og var vaxandi
norðankaldi og komst frost víða
í 10°C. Heiðríka var um mest
allt landið þegar kosið var til Al-
þingis 23.-25. apríl. Eftir kosn-
ingahelgina gekk norðanáttin
niður og menn fögnuðu mildri
sunnanátt, þótt hiti næði ekki
nema 2°C. Þann dag skyggði þó
á gleði manna að lítil flugvél frá
Stóra-Kroppi í Borgarfirði fórst
yfir Hvalfirði og með henni tveir
menn.
Þessi aprílmánuður var sam-
kvæmt upplýsingum Veðurstofu
íslands sá kaldasti sem komið
hefur á þessari öld.
1. maí bar nú upp á sunnudag
og var norðaustan hægviðri og
þurrt, hiti um 5—6°C og mátti
heita að það veður væri ríkjandi
allan mánuðinn, en hiti fór þó
upp í 10°C 21. og 25. maí og 12°C
28. maí. Þann 29. maí komst hiti
upp í 17°C og var mikið blíðviðri
með sólskini og reyndist sá dag-
ur hinn hlýjasti á sumrinu.
Jarðvinnsla hófst 18. maí og
var lokið 24. maí. Muldist mold
óvenjulega vel vegna þess hve
hún var þurr og gekk plæging
mjög vel að þessu sinni. Mikillar
bjartáyni gætti hjá fólki við
niðursetningu, því sjaldan eða
aldrei í áraraðir hefur jörð verið
þægilegri I meðförum og engan
óraði fyrir því að sumarið sem í
hönd fór yrði það kaldasta á
þessari öld. Á haustdögum sætti
fólk sig furðu vel við örlögin,
þótt uppskera yrði sama og eng-
in hjá flestum, en þolanleg hins
vegar hjá fólki, sem ræktaði
undir plastdúk.
Vorið 1984
Hið versta veður gekk yfir
Reykjanesskagann með ofanhríð
og skafrenningi þann fyrsta
mars en það veður sneiddi hjá
höfuðborgarsvæðinu. Að morgni
næsta dags var komið ljúflings-
veður með sunnanþey og tveggja
gráðu hita. Hélst það veður með
sávegis tilbrigðum til 22. mars,
en þá fór að kula úr norðri og
var þó frostlaust um daga, en
undir frostmarki um nætur. Svo
kom sunnan gola með farfuglun-
um 1. apríl og allir snjóruðn-
ingar og klakabingir frá vetrin-
um leystust upp og hurfu I lok-
ræsi eða klakalausa jörð. Stöku
sinnum minnti þó veturinn á sig
með slydduéljum og næturfrost-
um, en á pálmasunnudag, 15.
apríl, var vorilmur í lofti og
björkin að klæðast í sumar-
skrúða.
Sumardaginn fyrsta bar upp á
skírdag og eftir langan og þung-
færan vetur var mikil vorgleði í
fólki með hækkandi sól að hag-
nýta páskahelgina til ferðalaga
og útiveru. Mátti heita að borgin
tæmdist af fólki og farartækj-
um. Allir skiluðu sér þó heilir
heim og fegursta veður hélst alla
dagana. Engin óhöpp urðu, sem
sögur fóru af.
Á annan í páskum var komin
hæg sunnanátt og súld. Hiti var
8°—11°C. Þann 25. apríl var 17
stiga hiti á Akureyri og þótti að
vonum fréttnæmt, enda voru
bændur á Suðurlandi farnir að
plægja akra og sá korni, en öll
tún í Reykjavík og á öllu höfuð-
borgarsvæðinu orðin fagurgræn,
þótt einstöku sinnum yrði vor-
regnið að snjóéljum til fjalla.
Það gaf vel til útihátíðahalda
á frídegi verkamanna, 1. maí,
enda notaði fólk daginn til úti-
vistar, bæði undir merki verka-
lýðsins og til að huga að görðum.
Állir gæðingar Fáksmanna
fengu að spretta úr spori daginn
þann og Snarfaramenn fleyttu
kerlingar um Sundin á bátunum
sínum.
Jarðvinnsla í garðlöndum
borgarinnar hófst 9. maí og dag-
inn eftir hófst grassláttur í
skrúðgörðum borgarinnar.
Að loknum þessum upprifjun-
um er rétt að snúa sér að fyrstu
fyrirspurnunum sem fyrir mig
hafa verið lagðar.
Mosi í grasflöt
Birna Bjarnadóttir, Arnarhrauni
1, Grindavík spyr: Hvað er til
ráða við miklum mosa í grasflöt
og í trjábeðum?
Svar: Mosinn er jafnan fyrsta
vandamálið sem flestir garðeig-
endur þurfa að kljást við á
hverju vori. Oft eru það vetr-
arhlýindi og úrkoma sem orsaka
þá mosaþembu sem við okkur
blasir á fyrstu vordögum, en
strax og sól hækkar á lofti ná
grösin yfirhendinni. Oftar er þó
hætt á að mosinn nái yfirhönd-
inni, einkum ef sumarið er kalt
og vætusamt.
Víðar hefur það gleymst í upp-
hafi ræktunar að sjá fyrir nægi-
legri framræslu. Þegar mikið er
af trjám í görðum varpa þau
skugga, líkt og hús eða önnur
mannvirki gera stundum, og þá
hefur mosinn betri vaxtarskil-
yrði en grasið. Mörgum leiðist
einnig að slá grasflötina og
spara því áburð til að draga úr
grassprettu. Með því er mosan-
um hins vegar hjálpað.
Besta ráðið er að bera vel á
grasflötina, t.d. 25 kg af garð-
áburði sem dreift er þrisvar eða
fjórum sinnum í hæfilegum
skömmtum á 100 m! grasflöt frá
maí til júlíloka.
Súr jarðvegur
Halla Hallgrímsdóttir, Mosfells-
sveit, spyr: Sáð var i grasflöt eina
fyrir sex árum og þar sem flötin
var slétt var hún ekki tætt upp.
Þrátt fyrir áburðargjöf undan-
farin ár er mikill mosi og órækt
í flötinni og jarðvegur súr. Eru
einhver ráð til að laga flötina,
önnur en að tæta hana upp og
byrja aftur frá grunni?
Svan Sennilega hefur ekki ver-
ið nægilega vel vandað til rækt-
unar í upphafi. Mikilvægt er að
jarðvinnsla sé góð og vatnshalli
nægur á grasflötinni. Það verður
erfitt að bæta úr slíkum göllum
síðar. Helst er til ráða að búa til
áburðarlög úr mykju eða sauða-
taði og hella yfir grasflötina, eft-
ir að skipulega hefur verið geng-
ið yfir hana með stungugaffli og
með honum gerðar loftrásir
niður í jarðveginn. Slíka með-
höndlun mætti gjarnan endur-
taka tvisvar eða þrisvar sinnum
yfir sumarið. Auk þess er sjálf-
sagt að dreifa tilbúnum, blönd-
uðum áburði yfir flötina eftir
hvern slátt fram í miðjan júlí.
Miða skal þá áburðarskammtinn
við 5—7 kg á 100 m! hverju sinni.
Aðalsteinn Helgason, Stórholti
47, spyr: Hvernig getur staðið á
því að nýjar greinar, sem vaxa á
brekkuvíði yfir sumartímann,
drepast að jafnaði næsta vetur?
Getur orsökin verið skortur á
áburði?
Svan Heldur er það ólíklegt að
um áburðarskort sé að ræða
enda brekkuvíðir afar nægju-
samur þótt hann launi vel góðan
viðurgjörning eins og annar
gróður. Brekkuviðir er einnig
sérlega vindþolinn og stendur
betur af sér vetrarvinda en ann-
ar trjákenndur gróður. Ég hef
því ekki skýringu á reiðum hönd-
um á því hvað veldur þeim skaða
er fyrirspyrjandi greinir frá.
Ingibjörg Þorgrímsdóttir spyr:
Ég er með nokkur reynitré i
garðinum hjá mér og virðist eitt
þeirra vera sjúkt þar sem börk-
urinn verður rauður og flagnar
af. Greip ég til þess ráðs að gróð-
ursetja mispilrunna meðfram
sjúka trénu sem skjólvegg. Get-
ur reynitréð sýkt runnann og ef
svo er, er annað að gera en fjar-
lægja sýkta tréð?
Svar: Allt bendir til þess að
rotsveppir séu komnir í reynivið-
inn og ef bðrkurinn hefur losnað
eða flagnað af hringinn í kring-
um trjábolinn, er ekki eftir
neinu að bíða með að fella það.
Heldur ólíklegt er hinsvegar að
rotsveppir séu farnir að herja á
mispilinn.