Morgunblaðið - 12.06.1985, Síða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAOUR12. JÚNÍ1985
Afstaða efri deildar Alþingis:
Þjóðaratkvæði um bjórinn
Neðri deild á
völina og kvölina
Kfri deild var mikilvirk á kvöld-
fundi sL mánudag, sem stóð fram
yfir klukkan eitt að nóttu. Tvenn
lög vóru sett: 1) Um veitingu ríkis-
borgararéttar til 30 „nýrra“ ís-
lendinga og 2) Barnalög. Frumvarp
að jarðræktarlögum gekk til neðri
deildar. Frumvarp um stálvölsun-
arverksmiðju (heimild til veitingar
sjálfskuldarábyrgðar ríkissjóðs á
láni allt að 1,55 millj. Bandaríkja-
dala gegn veðum sem fjármála-
ráðherra metur nægileg) var af-
greitt til þriðju umræðu og á eftir
að fara til neðri deildar. Tillaga til
þingsályktunar um sölu „Gullaug-
ans“ (Grænmetisverzlun landbún-
aðarins) var afgreidd til neðri
deildar. Frumvarp um húsnæðis-
skatta, þ.e. 1 % gjald á söluskatts-
stofn, var samþykkt til þriðju um-
ræðu sem og frumvarp um
greiðslujöfnun fasteignaveðlána,
bæði komin frá neðri deild. Ann-
arri umræðu um útvarpslög var
frestað til næsta dags. — Á sama
tíma fór fram umræða í neðri deild
um Byggðastofnun, sem bar öll
einkenni málþófs.
Eins og Morgunblaðið greindi
frá í gær var frávísunartillaga
Helga Seljan (Abl.) og Haraldar
Ólafssonar (F) á bjórfrumvarpið
felld með 11:6 atkvæðum. Hins-
vegar var samþykkt tillaga frá
Ragnari Arnalds (Abl.) og fleiri
þingmönnum um þjóðaratkvæði
um málið. Málið gengur því, að
lokinni þriðju umræðu í efri
deild, á ný til neðri deildar, sem
áður hafði fellt tillögu um sama
efni. Deildin á um þrjá kosti að
ræða: Fallast á þjóðaratkvæði,
þrátt fyrir fyrir afstöðu, sem
sýnizt eini kosturinn til af-
greiðslu málsins af hálfu þings-
ins úr því sem komið er, 2) fella
á ný út úr frumvarpinu ákvæði
um þjóðaratkvæði, sem þýðir
væntanlega að málið fær ekki
fullnaðarafgreiðslu, 3) láta mál-
ið „sofna" í framhaldsmeðferð.
• Eyjólfur Konráð Jónsson (S)
mælti fyrir meirihlutaáliti, fjög-
urra af sjö nefndarmönnum í
allsherjarnefnd, er lögðu til að
frumvarpið yrði samþykkt.
• Eiður Guðnason (A), einn
meirihlutamanna stóð jafnframt
að tillögu um þjóðaratkvæði, en
kvaðst styðja frumvarpið
óbreytt að þeirri tillögu felldri.
• Ragnar Arnalds (Ábl.) kvað
eðlilegt að viðhafa þjóðarat-
kvæði, vegna hefðar um almenn-
ar atkvæðagreiðslur um áfeng-
ismál og vegna þess hve mjótt
væri á munum í afstöðu þing-
deildarinnar með og móti frum-
varpinu. Hann sagði jafnframt
að hann teldi ekki ástæðu til að
hafa aðrar reglur um sölu bjórs
en annars áfengis. Hann styddi
því efnisatriði frumvarpsins en
vildi gefa fólki kost á að taka
afstöðu til málsins í þjóðarat-
kvæði.
• Haraldur Ólafsson (F) kvað
frumvarpið ekki standa til minni
áfengisneyzlu né minni skaðsemi
hennar vegna og því bæri að vísa
því frá.
• Björn Dagbjartsson (S) sagði
neðri deild þegar hafa fellt til-
lögu um þjóðaratkvæði. Sam-
þykkt slíkrar tillögu í efri deild
sýndist því tilraun til þing-
inanna til að hliðra sér hjá að
greiða atkvæði um efnisatriði
frumvarpsins sjálfs.
Kristín Ástgeirsdóttir (Kvl.)
sagði söguleg, siðferðileg og heil-
brigðisleg rök mæla gegn bjór-
frumvarpinu. Sannfæring sín
stæði til andstöðu við það.
Helgi Seljan (Abl.) vitnaði m.a.
til umsagnar sérfræðinga um
áfengismál, sem samdóma stæðu
gegn bjórsölu.
Eiður Guðnason (A) taldi and-
stæðinga bjórs fremur una
ákvörðun um bjór í þjóðarat-
kvæði en naumri samþykkt hans
á þingi.
Árni Johnsen (S) óttaðist að
sala áfengs bjórs þýddi aukna
drykkju unglinga og aukna
drykkju á vinnustöðum. Hann
stóð að tillögu um þjóðarat-
kvæði.
Jón Ilelgason (F) kvað al-
menna andstöðu við bjórinn vera
vaxandi.
Óvíst um framgang út-
varpslagafrumvarpsins
Stuðningur Alþýðuflokks er skilyrtur
ÚTVARPSLAGAFRUMVARPIÐ kom til annarrar umræðu í efri deild í g*r,
en ekki tókst að Ijúka henni áður en fundi var slitið. Menntamálanefnd
deildarinnar klofnaði í fernt í afstöðu sinni til frumvarpsins. Kristín Ást-
geirsdóttir (K), mun greiða atkvæði gegn því, ef ekki verða á því veigamiklar
breytingar. Ragnar Arnalds (Abl.), leggur til að fnimvarpinu verði vísað til
ríkisstjórnarinnar. Eyjólfur Konráð Jónsson (S), Árni Johnsen (S), og Har-
aldur Ólafsson mæla með samþykkt þess, en sá síðastnefndi flytur breyt-
.ngartillögu sem skerðir rétt útvarpsstöðva til auglýsingatekna, miðað við
það sem gert er ráð fyrir í frumvarpinu. Eiður Guðnason (A), flytur ásamt
Karli Steinari Guðnasyni (A), nokkrar breytingartillögur, en þeir munu
greiða atkvæði gegn frumvarpinu, ef þær ná ekki fram að ganga.
menn Kvennalistans óttast að ef
Breytingartillaga Haraldar
ólafssonar, gerir ráð fyrir að ef
útsendingum útvarpsstöðva er
þannig háttað að einungis notend-
ur með sérstakan útbúnað geta
n£ð þeim þá sé stöðvunum óheim-
ilt að birta auglýsingar í dagskrá.
Efnislega er tillagan nær sam-
hljóða upprunalegri grein frum-
varpsins, þegar það var lagt fyrir
neðri deild. í meðförum neðri
deildar tók greinin þeim breyting-
um að ekki eru settar skorður við
auglýsingum í útvarpsstöðvum,
enda verði þær skýrt afmarkaðar í
dagskrá. Útvarpsréttarnefnd
ákveður gjaldskrá. Eiður Guðna-
son og Karl Steinar Guðnason,
flytja einnig breytingartillögu um
auglýsingar, en hún skerðir ekki
rétt útvarpsstöðvanna í þessu efni.
Þingmenn Bandalags jafnaðar-
manna, Stefán Benediktsson og
Kolbrún Jónsdóttir, eru og með
tillögu til breytinga, en þau leggja
til að stöðvarnar ákveði sjálfar
gjaldskrá auglýsinga.
I nefndaráliti sínu, undirstrikar
Kristín Ástgeirsdóttir, þá skoðun
Kvennalistans að besta leiðin til
að bregðast við breytingum og
nýjungum sé að breyta skipulagi
Ríkisútvarpsins. Þá er varað við
að hætta sé á að helsti tekjustofn
Ríkisútvarpsins skerðist verulega,
fái aðrir sem reka útvarpsstöðvar
rétt til að birta auglýsingar. Þing-
frumvarpið verður samþykkt
óbreytt grafi það undan ríkis-
fjölmiðlunum, „og verði til þess að
fjársterkir aðilar fari með sigur
að hólmi í frumskógi samkeppn-
innar sem eflaust mun fylgja í
kjölfarið. Reynslan erlendis sýnir
að margir eru kallaðir en fáir út-
valdir. Það er „frelsi" peninganna
sem heldur velli .. “
Ragnar Amalds, Alþýðubanda-
lagi, taldi í umræðum i gær þegar
hann mælti fyrir áliti sínu að
Sjálfstæðisflokkurinn væri að
reyna að þvinga fram samþykkt
nýrra útvarpslaga. Hann gerði
einnig að umtalsefni afgreiðslu
fyrri deildar á frumvarpinu og
benti á að aðeins 16 þingmenn af
40 hefðu greitt því atkvæði. í áliti
sínu leggur þingmaðurinn áherslu
á stefnu Alþýðubandalagsins í út-
varpsmálum. Efla beri ríkisút-
varpið, en afnema einkarétt þess,
þó þannig að aðeins samtök sem
sérstaklega eru til þess stofnuð,
fái heimild til útvarpsrekstrar.
Aðeins Ríkisútvarpið á að hafa
heimild til að birta auglýsingar,
dreifikerfi á að vera í opinberri
eign og að lokum er lögð áhersla á
gerð innlends efnis.
Þingmenn stjórnarflokkanna,
Eyjólfur Konráð Jónsson, Árni
Johnsen og Haraldur ólafsson,
standa að sameiginlegu nefndar-
áliti, en eins og áður hefur komið
fram flytur Haraldur breytingar-
tillögu. Þrímenningarnir eru sam-
mála um að boðveitur, er flytja
útvarpsefni skuli vera í eigu
opinberra aðila, annað hvort Pósts
og síma eða sveitarféiaga. Þá seg-
ir: „Það er mikilvægt að skýrt sé
tekið fram að útsent efni sé á ís-
lensku eða með íslenskum texta,
og sé þar fylgt sömu reglu og
Ríkisútvarpið, fer eftir í dagskrá
sinni. (Menntamálaráðherra hefur
samþykkt að ákvæði þessa efnis
verði sett inn í reglugerð, innsk,
Mbl.)
Ætla verður að fyrirhuguð út-
varpsréttarnefnd fái víðtækt um-
boð samkvæmt reglugerð til þess
að fylgjast með framkvæmd frum-
varpsins ef að lögum verður og
leggi fram innan þriggja ára
hugmyndir að nýjum útvarpslög-
um, þar sem tekið verði tillit til
fenginnar reynslu af rýmkaðri út-
varpsstarfsemi."
Eiður Guðnason, sagði í umræð-
unum, en hann skilar séráliti, að
unnt hefði verið að ná víðtæku
samkomulagi í deildinni, ef ekki
hefði komið til stífni þingmanna
Sjálfstæðisflokksins í
menntamálanefnd, sem vildu engu
breyta. Ýmsir annmarkar eru á
frumvarpinu og sumar greinar
hreinlega standast ekki að mati
þingmannsins.
í áliti sínu getur þingmaðurinn
þess að hann hafi gert óformlega
tillögu um að níu manna nefnd
allra þingflokka vinni að málinu í
sumar og leggi fram nýtt frum-
varp 1 haust, sem síðan yrði af-
greitt í nóvember. Þessi tillaga
hlaut ekki hljómgrunn. Eiður
Guðnason leggur fram nokkrar
breytingartillögur, þar á meðal
um að lækka menningarsjóðsgjald
úr 10% í 4% af auglýsingum út-
varpsstöðva. Þá eru viðamiklar
viðaukatillögur um ákvæði til
bráðabirgða, er snerta eignarhald
boðveitna, sem skulu samkvæmt
því vera í eigu sveitarfélaga.
Stefán Benediktsson og Kolbrún
Jónsdóttir bera fram tillögur til -
breytinga meðal annars um að út-
varpsréttarnefnd skuli ekki starfa
heldur komi hvarvetna mennta-
málaráðherra, þar sem stendur
útvarpsréttarnefnd.
Stuttar
þingfréttir
Ný lög
frá Alþingi
I gær var samþykkt sem lög
frá Alþingi, heimild iðnaðar-
ráðherra til að selja Þörunga-
vinnsluna á Reykhólum. Þá
voru einnig samþykktar breyt-
ingar á gildandi orkulögum, en
þar er ráðherra heimilað að
stofna hlutafélag er hafi það
að markmiði að markaðsfæra
erlendis þá þekkingu sem
Orkustofnun ræður yfir á sviði
jarðhitamála, vatnsorkurann-
sókna og áætlunargerðar í
orkumálum. Tvenn önnur lög
voru sett, annars vegar um
veitinga- og gististaði og um
ríkislögmann.
Gegn lögverndun
Meirihluti menntamála-
nefndar neðri deildar hefur
skilað áliti á frumvarpi um
lögverndun á starfsheiti kenn-
ara og leggur hann til að því
verði vísað til ríkisstjórnarinn-
ar. Bent er á að nefnd á vegum
menntamálaráðuneytisins
vinni að því að kanna með
hvaða hætti unnt sé að ná sam-
komulagi við kennarasamtökin
um hvað felast skuli í frum-
varpi um lögverndun á starfs-
heiti kennara, án þess að skóla-
starfi í landinu verði stefnt í
hættu vegna kennaraskorts.
Að áliti meirihlutans standa
Halldór Blöndal, ólafur G.
Einarsson, Birgir Isleifur
Gunnarsson og ólafur Þ. Þórð-
arson. Minnihluti hefur þegar
mælt með samþykkt frum-
varpsins og telur að með því sé
komið til móts við réttmætar
kröfur kennara.
Gullaugaö selt
Efri deild samþykkti síðast-
liðinn mánudag þingsályktun-
artillögu um sölu Gullaugans
og var henni vísað til neðri
deildar. Tillagan hljóðar svo:
„Alþingi ályktar að fela ríkis-
stjórninni að selja Gullaugað í
samráði við bændasamtökin.
Hreinum söluhagnaði verði
varið til styrktar landbúnaðin-
um eftir ákvörðun Alþingis."
Rétt skil
afurðasölufyrirtækja
Meirihluti fjárhags- og við-
skiptanefndar styður tillögu til
þingsályktunar um rétt skil af-
urðasölufyrirtækja til bænda.
Þar er ríkisstjórninni falið að
hlutast til um að afurðasölu-
og verslunarfyrirtæki, sem
ekki hafa á undanförnum árum
staðið bændum full skil á
grundvallarverði afurða, geri
það nú þegar, ásamt vöxtum og
verðbótum. Ef dráttur verður á
greiðslu, er lagt til að bændum
verði veitt gjafasókn ef þeir
hyggjast reyna að ná rétti sín-
um fram. Eyjólfur Konráð
Jónsson er fyrsti flutnings-
maður tillögunnar.
Jón Kristjánsson, Fram-
sóknarflokki, skilar séráliti og
leggur til að tillagan verði
felld.
Fiskiðnskóli á Siglufirði
ENN er ekki Ijóst hvort þingsályktunartillaga, sem samþykkt var fyrir
nokkrum árum um stofnun fiskiðnskóla á SiglufirAi kemst í framkvæmd eAa
ekki. Ýmislegt þarf aA athuga áAur en ákvörAun um stofnun skólans verAur
tekin s.s. hvort þörf er á síikri stofnun, hve stór hún á að vera og lengd
námstíma. Þetta kom fram í svari Ragnhildar Helgadóttur, menntamála-
ráðherra við fyrirspurn tveggja þingmanna úr NorAurlandskjördæmi vestra,
þeirra Ragnars Arnalds og Eyjólfs Konráðs Jónssonar í sameinuðu þingi í
gær.
í svari sínu gat ráðherra þess að
Stefán ólafur Jónsson, starfsmað-
ur ráðuneytisins hefði gert athug-
un á þeim kostum sem fyrir hendi
eru varðandi skóla á Siglufirði.
Þar kom fram að skólinn yrði bæj-
arfélaginu ávinningur og mögu-
leiki væri á því að breyta Hótel
Hvanneyri í skóla- og heimavist-
arhús fyrir 30 til 40 nemendur.
Hins vegar þarf að útvega aðstöðu
til verknáms, þar eð hótelhúsið
hentar ekki undir þá starfsemi, né
starfandi fyrirtæki í fiskvinnslu,
þó við þau verði höfð samvinna.
Þá er ljóst að ekki er kostur á
stundakennurum og því verður að
fastráða kennara til skólans.
Ragnhildur Helgadóttir sagði
að leitað yrði samstarfs bæjar-
stjórnar og Fiskifélags íslands um
þessi mál. Auk þess sem að fram-
an greinir er nauðsynlegt að kost-
ir og gallar staðsetningar skólans,
sérstaklega hvað varðar samgöng-
ur, verði kannaðir, rekstrarkostn-
aður og hlutdeild hans í endur-
menntun fiskvinnslufólks sömu-
leiðis.