Morgunblaðið - 11.08.1985, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. ÁGÚST 1985
&totgtu Útgefandi tMiifcife hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aöstoöarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 400 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 35 kr. eintakiö.
eir skipta tugum ef ekki
hundruðum hér á landi, sem
treysta á heimsþjónustu breska
ríkisútvarpsins BBC — BBC
World Service — vilji þeir hlusta
á greinargóðar og óhlutdrægar
fréttir hvaðanæva úr veröldinni.
Þá er öllum landslýð ljóst, að við
gerð sjónvarpsþátta stendur BBC
framarlega. Þessi merkilega út-
varpsstöð hefur áunnið sér slíkt
traust á 53 ára ferli að með ólík-
indum er, talið er til dæmis að um
100 milljónir manna um víða ver-
öld hlusti á það, sem heimsþjón-
ustan ein býður.
Það þarf því engan að undra, að
það vakti heimsathygli, þegar
starfsmenn allra rása BBC bæði í
hljóðvarpi og sjónvarpi lögðu
niður störf í sólarhring á miðviku-
félagsins TWA var rænt á dögun-
um og tugum farþega var haldið í
gíslinu í Beirút, breyttist sá at-
burður i mikið kapphlaup milli
bandarískra sjónvarpsstöðva.
Hafa þær sætt þungri gagnrýni
fyrir að gera mannræningjana að
einskonar hetjum og gefa þeim
færi á að auglýsa öfgafullan
málstað sinn með óeðlilegum
hætti.
Eftir þann atburð lýstu stjórn-
málamenn austan hafs og vestan
mikilli vandlætingu á þessum
starfsháttum fjölmiðlanna. Meðal
þeirra sem kváðu einna fastast að
orði var Margaret Thatcher, for-
sætisráðherra Breta. Á meðan
umræðurnar fóru fram á almenn-
um forsendum kom ekki fram nein
gagnrýni frá blaða- og frétta-
stöðu BBC og þeirra útvarps-
stöðva sem kommúnistastjórnirn-
ar reka, nema menn vilji gera hlut
kommúnistanna sem bestan, en
það er einmitt helsta markmið
samanburðarfræðinganna á Þjóð-
viljanum. Þá er það jafnframt út í
hött að bera saman deilur á Vest-
urlöndum um það, hvort veita eigi
hryðjuverkamönnum aðgang að
fjölmiðlum, og það sem bannað er
að segja, skrifa og jafnvel hugsa í
einræðisríkjum kommúnismans.
Er furðulegt, hve málgagn Al-
þýðubandalagsins, Þjóðviljinn, er
alltaf seinheppið, þegar það ætlar
að gerast sérstakur talsmaður lýð-
ræðis og frelsis — þó ætti engan
að undra þá seinheppni, því að
hvort tveggja stangast þetta á við
sósíalisma, þjóðfrelsi og marx-
isma í framkvæmd.
Þeim sjónarmiðum hefur verið
haldið á loft í Bretlandi í tilefni af
þessari deilu, að hún sýni best
ógöngurnar sem hið ríkisrekna út-
varp þar hafi ratað út í, vegna
þess að ráðamenn þess og enn síð-
ur starfsmenn þurfi ekki að hafa
neinar áhyggjur af tekjuöflun,
peningarnir komi á silfurbakka í
afnotagjöldum, hvernig svo sem
efni er sýnt eða framleitt. Fyrir
þá, sem litið hafa til BBC með
virðingu vegna óhlutdrægni og
vandaðra vinnubragða, kemur
gagnrýni af þessu tagi á óvart.
Paul Johnson, rithöfundur, seg-
ir til dæmis, að BBC hafi ekki
lengur neinn sérstakan svip og
persónuleika. Það sé að breytast í
sviplausa opinbera stofnun á
niðurleið og sé því á annað borð
stjórnað þá sé það gert i þágu
starfsmanna þess. „Það hefur ekk-
ert höfuð, ekkert hjarta og enga
sái, og það sem mestu skiptir,
enga samvisku. Trú og ættjarðar-
ást skipta það engu. Það myndi
Starfsmenn
BBC mótmæla
daginn til að mótmæla þvi, sem
þeir kölluðu óeðlileg afskipti ef
ekki ritskoðun af hálfu bresku rík-
isstjórnarinnar. Deilan snerist i
stuttu máli um það, hvort senda
ætti út í sjónvarpinu þátt, þar sem
tveir forystumenn öfgahópa kaþ-
ólskra og mótmælenda, hinna
stríðandi fylkinga á Norður-
írlandi, fengu tækifæri til að láta
Ijós sitt skína. í BBC World Serv-
ice var leikin tónlist í 24 klukku-
stundir en á 15 minútna fresti las
þulur tilkynningu og baðst afsök-
unar á því að venjuleg dagskrá
félli niður. Sagði hann, að þetta
ætti rætur að rekja til þess, að
margir starfsmenn BBC væru í
sólarhrings verkfalli til að mót-
mæla ákvörðun útvarpsráðs BBC
um að taka af dagskrá heimild-
armynd um öfgarnar á Norður-
írlandi eftir tilmæli frá breska
innanríkisráðherranum.
í þessum orðum þularins felst
‘ kjarni deilunnar milli yfirstjórnar
BBC og starfsmanna þess. Frétta-
mennirnir sögðu, að heiður hinnar
ríkisreknu fréttastofnunar væri i
húfi. Vegið væri að því trausti sem
hún hefði áunnið sér fyrir
óhlutdrægni. Þá töldu þeir einnig
að tekist væri á um rétt starfs-
manna við ríkisrekna fjölmiðla og
frelsi gagnvart stjórnmála-
mönnum. Svar yrði að fást við
spurningum um það, hvort þeir
gætu sagt frá því sem þeir teldu
fréttnæmt frá Norður-írlandi.
Leon Brittan, innanríkisráðherra,
sem bæði fer með mál lögreglu og
ríkisútvarpsins sagðist með til-
mælum sínum hafa viljað leggja
þunga áherslu á þá skoðun, að
ekki ætti að veita þeim áróðurs-
vettvang, sem leggja stund á morð
.pg óhæfuv^rk. í október 1984 gerði
• her. kaþólskra öfgamanna á
. Norður-frlandi, IRA, tilraun til að
a;inyrða rlkisstjórn Bretlands með
» spretigju i hóteli í Brighton.
Þegar flugvél bandaríska flug-
mönnum. Enda hljóta allir að vera
sammála um það, að ekki eigi að
gefa öfgalýð færi á að baða sig í
fjölmiðlaljósi vegna hryðjuverka,
sem hann fremur. En um leið og
kemur að sérgreindu atriði eins og
þætti BBC byrja vandræðin. Eftir
á geta menn sagt, að deilan um
sjálfstæði BBC gagnvart stjórn-
málamönnunum hafi f senn veikt
útvarpsstöðina og verið því til
stuðnings að hryðjuverkamenn fái
hindrunarlausan aðgang að fjöl-
miðlum.
Samkvæmt greinargerð Stuarts
Young, formanns útvarpsráðs
BBC, sem birtist i The Times á
miðvikudaginn var ekki gætt
strangra starfsreglna stofnunar-
innar við gerð þessa sjónvarps-
þáttar. Svo virðist sem útvarps-
ráðið og jafnvel æðstu stjórnendur
BBC hafi ekki vitað um þáttinn,
fyrr en komið var að útsendingu.
Vildu ritstjórar stofnunarinnar,
að gerðar yrðu endurbætur á hon-
um fyrir útsendingu, hann yrði
kynntur með sérstökum hætti og
efnt yrði til umræðna í sión-
varpssal að honum loknum. Áður
en verkfallinu lauk á miðvikudag-
inn lýsti Álastair Milne, útvarps-
stjóri BBC, þvi yfir, að hinn um-
deildi þáttur yrði sýndur á sinum
tíma eftir nauðsynlegar breyt-
ingar. Jafnframt lýsti Leon Britt-
an, innanrikisráðherra, þvf yfir,
að hann hefði fullvissað forstöðu-
menn BBC um að stöðin myndi
halda óskertu sjálfstæði.
Allt er þetta mál flókið. Það
beinir huganum að mörgum þátt-
um í stjórnkerfi lýðræðisríkjanna.
Það er út i hött að gripa til sam-
anburðarfræðanna eins og gert er
í ritstjórnargrein Þjóðviljans á
föstudaginn og segja í umræðum
um þetta mál að ritskoðun vaid-
hafasé ekkert nýtt fyr.irbæri, „við
þekkjum glöggt dæmi hfennar frá
Austur-Evróprulöndunum“. Auð-
vitað er ekki unnt að bera saman
ekki lyfta litla fingri til að verja
breska stjórnarhætti eða þingið."
Segir Johnson, að hefði BBC átt
afkomu sína undir auglýsendum,
sem taka ákvarðanir með hliðsjón
af vinsældum stöðva væri mjög
ólíklegt að til þess hefði komið, að
stöðin hefði sóst eftir þvf að gefa
hryðjuverkamönnum ókeypis
auglýsingu. Telur hann aö eina
leiðin til að koma siðferðilegum
böndum á BBC sé að neyða það til
að verða háð markaðsöflunum. í
forystugrein The Times á verk-
fallsdag BBC er þvf einnig haldið
fram, að BBC verði að búa sig
undir það, að starfa ekki um aldur
og ævi í skjóli ríkisins.
Fyrir íslendinga er fróðlegt að
kynnast þessum sjónarmiðum.
Margir muna vafalaust eftir um-
ræðunum um íslenska rfkisút-
varpið og aðgerðunum til að rjúfa
fjölmiðlaleysið, þegar starfsmenn
þess lögðu niður störf sl. haust.
Hvorki stjórnmálamenn né pen-
ingaöfl geta eða eiga að ráða því,
hvernig fjölmiðlar starfa. Á milli
fjölmiðla og neytenda þarf að
skapast trúnaður og traust, á það
jafnt við blöð, hljóðvarp og sjón-
varp. Rofni þessi trúnaður hætta
menn að nota miðilinn. Þetta sýn-
ir saga íslenskra blaða og þetta á
eftir að koma í ljós á næsta ári
þegar afnám rfkiseinokunar á út-
varpsrekstri kemur til fram-
kvæmda.
Deilan í Bretlandi minnir okkur
enn einu sinni á þá staðreynd, að
afskipti utanaðkomandi manna,
hvort heldur stjórnmálamanna
eða annarra, af því hvernig fjöl-
miðlar telja best að koma efni á
framfæri eða hvaða efni þeir ætla
að flytja, leiðir yfirleitt til þess að
skúrkurinn fagnðr að lokum.
Hryðjuverkamennirnir hefðu ekki
getað fengið betri auglýsingu —
og hafa þó aðeins áárafáir útvaldir
fengið að sjá þáttinn umdeilda.
Ferðalög - vaxandi
þáttur í lífi
nútímamannsins
að er hægt að mæla
menningu og lífskjör
þjóða á margskonar
mælikvarða: meðalævi-
lengd, hvern veg búið er
að öldruðu fólki, þjóð-
artekjur á hvern vinn-
andi einstakling, stöðu
fræðslukerfis og listgreina og hvern veg
tómstundum er varið. Ferðalög, bæði
um eigin land og á vit fjarlægari staða,
taka i vaxandi mæli upp orlof fólks í
velmegunarríkjum.
Rétturinn til að hleypa heimdragan-
um, ferðafrelsið, er einn af hornsteinum
almennra þegnréttinda á líðandi stund,
hvarvetna um hinn vestræna heim. ís-
lendingar hafa nýtt þennan rétt í ríkum
mæli, ekki sízt eftir stofnun lýðveldis-
ins. Þannig hefur utanferðum íslend-
inga fjölgað um 2.230% frá 1947: vóru
3.853 1947 en 89.728 1984.
Tæplega níutíu þúsund íslendingar
eða 37,5% af landsmönnum öllum fóru
utan á síðastliðnu ári. Þetta þýðir, var-
lega áætlað, að góður helmingur þeirra,
sem eru á vinnualdri, hafi brugðið sér
yfir íslandsála til annarra landa árið
1984, sem þó var um margt „kreppuár" í
kjaralegu tilliti. Þessar utanferðir segja
meira en margur hyggur og getur hver
og einn lesið það út úr þeim sem dóm-
greind hans og þekking standa til.
Erlendum ferðamönnum, sem leggja
leið sína til íslands, fer og fjölgandi,
enda eru ferðalög fleirum kær en land-
anum. Árið 1983 komu tæplega 77.600
erlendir ferðamenn hingað en 85.220 á
síðastliðnu ári. í bæklingi, „Ferðamál á
íslandi", sem samgönguráðuneytið gaf
út 1983, eru því gerðir skórnir, að „árleg
fjölgun erlendra ferðamanna verði að
meðatali um 3.5% til 1992. Þessi aukn-
ing ásamt 7% aukningu á yfirstandandi
ári (1983) jafngildir því að 106 þúsund
erlendir ferðamenn kæmu hingað til
lands 1982 ...“ Fyrir aldarfjórðungi, ár-
ið 1960, komu aðeins 12.800 erlendir
ferðamenn til íslands.
Láta mun nærri að tekjur okkar af
erlendum ferðamönnum svari til eigin
ferðaútgjalda eriendis, svo við erum
ekki langt frá „jöfnuði" í þessum mál-
um.
Sem dæmi um, hve ferðaþjónusta er
orðin stór þáttur í atvinnulífi lands-
manna, er talið, að rúmlega fjögur þús-
und ársstörf tengist með einum eða öðr-
um hætti þessari atvinnugrein: flugfé-
lög og önnur samgöngufyrirtæki, hótel,
ferðaskrifstofur o.fl. o.fl. Hér á því
veigamikill atvinnu- og afkomuhlekkur
í hlut.
Land míns föður,
landið mitt
Samtímis því sem ferðir íslendinga
um fjarlæg lönd og heimshorn hafa
aukizt, svo sem framangreindar tölur
tala skýru máli um, hefur sama þróun
sagt til sín í ferðum okkar um eigið
land. Ekki eru haldbærar tölur tiltækar
er greina slíkar ferðir niður í orlofsferð-
ir og ferðir annarra erinda.
Fjölmargt hefur stuðlað að fjölgun
ferða um heimaslóðir: verulega bættar
samgöngur hvers konar, mikil fjölgun
einkabíla og stórbætt ferðamannaþjón-
usta víða um land, ekki sízt hótelþjón-
usta. Þá hefur fjölgun orlofsheimila
stuðlað að þessari þróun, lenging
sumarleyfa og bættur efnahagur. Mörg
heimili í sveit hafa opnað dyr sínar fyrir
ferðamönnum. Sveitarfélög hafa og lagt
vaxandi áherzlu á vel búin tjaldsvæði,
þó víða sé enn pottur brotinn í þeim
efnum. Loks hefur landinn endurfundið
öbyggðir og öræfaslóðir, sem þjóðsögur
og forn munnmæli töldu vettvang úti-
legumanna og trölla; náttúruundur og
hrikalega fegurð, sem standast saman-
burð við eftirsóttustu bletti jarðarinn-
ar.
Sjálfsagt er að gera allt sem hægt er
að gera til að beina innlendri eftirspurn
að innlendu framboði, jafnt á sviði
ferðamála sem á öðrum sviðum við-
skipta. Ferðir íslendinga um eigið land,
ekki sízt þéttbýlisbúa, sem ekki hafa
dagleg tengsl við náttúru þess, hafa
margvíslegt og mikilvægt gildi, utan
þess að halda störfum og fjármagni í
landinu. Þessar ferðir opna augu okkar
og skilning á íslenzkri náttúru og þýð-
ingu þess að varðveita viðkvæman gróð-
ur hálendisins og dýrmæt náttúruund-
ur. Þær knýta þjóð og land fastar sam-
an; endurnýja tengsl sem hafa trosnað;
hjálpa okkur til að eygja fegurð, sem
hefur dulizt, og þroska eigið gildismat.
Síðast en ekki sízt auka þær skilning
milli þéttbýlis og strjálbýlis, þ.e. þjóðar-
vitund okkar, og á nauðsyn þess að
halda landinu öllu í byggð, eða að svo
miklu leyti sem frekast er kostur.
Svo margt er sinnið sem skinnið — og
áhugamálin, sem fólk hefur, eru ótelj-
andi. Fólki er að sjálfsögðu frjálst að
verja tómstundum sínum að eigin vild,
eftir því sem hugur þess stendur til að
aðrar aðstæður leyfa. Hugur til ferða-
laga er þó sameiginlegur flestum. ís-
lendingum væri gjörsamlega um megn
að sætta sig við heft ferðafrelsi, átt-
hagafjötra, ámóta þeim, sem er sam-
gróin staðreynd ríkjum sósíalismans i
A-Evrópu og víðar í veröldinni. Þeir
vilja eiga völina og kvölina, hvort farið
er utan eða um heimaslóðir. Og þeir
leggja á sig mikla vinnu til að breyta
löngun í veruleika þegar ferðalög eiga í
hlut; jafnvel þó þau leiði öll til sömu
niðurstöðu, að heima er bezt. Hver ferð,
sem undirstrikar þá staðreynd, er
kostnaðarins virði.
Helsinkisamþykktin
tíu ára
Helsinkisáttmálinn var undirritaður
af leiðtogum þrjátíu og fimm ríkja í
V-Evrópu og N-Ameríku í höfuðborg
Finnlands fyrir tíu árum. Utanríkis-
ráðherrar þeirra ríkja, sem að sam-
þykktinni stóðu, hittust á fundi í Hels-
inki fyrir skemmstu af þessu tilefni.
Með þessum sáttmála fékk stjórn
Sovétrikjanna viðurkennd núverandi
landamæri í Evrópu, sem var henni
mjög mikilvægt. í stað þess féllst hún á
að virða mannréttindi þegna sinna og
halda í heiðri mannréttindayfirlýsingu
Sameinuðu þjóðanna, sem hún hefur
undirritað. í reynd hefur Sovétstjórnin
hvorugt efnt. Helsinkisáttmálinn og
mannréttindayfirlýsingin hafa nánast
verið „marklaus" plögg í Sovétríkjun-
um. Þar um vitna fjölmörg dæmi, m.a.
Sakharov-vitnaleiðslunnar í Lundúnum
í aprílmánuði síðastliðnum. Þessar
mannréttindayfirlýsingar féllu einfald-
lega ekki að „skoðanalegri forsjá" hinn-
ar kommúnísku alræðishyggju.
Þar með er ekki sagt að Helsinkisam-
þykktin hafi ekki þjónað nokkrum til-
gangi. Morgunblaðið segir svo í forystu-
grein 28. júlí sl.:
„Þetta skjal hefur orðið haldreipi fjöl-
margra einstaklinga og hópa, sem vilja
halda ríkisstjórnum kommúnistaríkja
Austur-Evrópu við efni þess og ákvæði,
meðal annars um virðingu fyrir mann-
réttindum." Helsinkisáttmálinn hefur
því bæði verið vopn í hendi ofsóttra í
Sovétríkjum og viðvarandi hvatning í
þeirra huga í baráttu fyrir sjálfsögðustu
mannréttindum.
í þessum sama leiðara segir og:
„Hitt er staðreynd, sem allir sovézkir
andófsmenn eru sammáia um, að það
skiptir þá einstaklinga miklu, sem
Kremlverjar ofsækja, að barist sé fyrir
frelsun þeirra á Vesturlöndum. í þeirri
baráttu er Helsinki-samþykktin eins og
fleirtn í holdi Kremlverja. Þar segir m.a.
að ríkin viðurkenni „allsherjargildi
mannréttinda og-grundvallarfrelsis“ og
það -er skýrt fram tekið, að virðingin
fyrir þessum réttindum sé „ein af frum-
þáttum þessfriðar, réttlætis og velfarn-
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR11. AGÚST 1985
REYKJAVÍKURBRÉF
laugardagur 10. ágúst
aðar, sem nauðsynlegur er til að tryggja
að vinsamleg samskipti og samvinna"
þróist milli ríkja.
í tíu ár hefur Helsinki-samþykktin
verið siðferðilegt vopn í höndum and-
ófshópa í Sovétríkjunum.
Heimsmót æskunnar
í Moskvu
Sovétríkin hafa um langt skeið rekið
umfangsmikla áróðursstarfsemi hvar-
vetna um hinn vestræna heim. Þeir hafa
skipulagt margs konar meintar „fjöl-
þjóðahreyfingar", sem starfa undir ým-
iss konar yfirbragði, en eru í raun mið-
stýrð áróðurstæki (áróðursfarvegir) í
höndum Kremlverja. Meðal þessara
samtaka eru IUS (alþjóðasamband
stúdenta með aðsetur í Prag), WFDY
(alþjóðasamband lýðræðissinnaðrar
æsku með miðstöðvar í Búdapest),
WFTU (alþjóöasamband verkalýðsfé-
laga), WPC (Heimsfriðarráðið, sem á
verulegan hlut að „friðarbaráttu" á
Vesturlöndum) og a.m.k. 9 önnur,
hliðstæðrar tegundar og þegar talin.
Tvö fyrst nefndu „alþjóðasamtökin",
sem lúta í einu og öllu vilja þeirra sem
fjármagna þau, stjórnar Sovétríkjanna,
gangast fyrir heimsmótum æskunnar,
sem haldin hafa verið í Prag 1947, Búda-
pest 1949, Austur-Berlín 1951, Búkarest
1953, Varsjá 1955, Moskvu 1957, Vín
1959, Helsinki 1962, Sofíu 1968, Austur-
Berlin 1973, Kúbu 1978 og loks nú á
heimaslóðum í Moskvu 1985. Tilgangur
þessar móta og starfsemirinar i heild er
tvenns konar. í fyrsta lagi að koma
áróðurssjónarmiðum sovétstjórnarinn-
ar á framfæri við ungt fólk á Vestur-
„Tæplega níu-
tíu þúsund ís-
lendingar eða
37,5% lands-
manna fóru
utan á síðast-
liðnu ári. Þetta
þýðir, varlega
áætlað, að góð-
ur helmingur
þeirra, sem eru
á vinnualdri,
hefur brugðið
sér yfir
íslandsála ...
Árið 1983
komu tæplega
77.600 erlendir
ferðamenn
hingað en
85.200 á síð-
astliðnu ári...
íslendingum
væri gjörsam-
lega um megn
að sætta sig
við heft ferða-
frelsi, átthaga-
fjötra, ámóta
þeim, sem eru
samgróin stað-
reynd ríkjum
sósíalismans í
A-Evrópu ..."
löndum. í annan stað að slá á efasemdir
ungs fólks í kommúnistaríkjunum.
Alþýðubandalagið, sem fyrr hét Sam-
einingarflokkur alþýðu, sósíalistaflokk-
urinn og þar áður Kommúnistaflokkur
íslands, hefur lengi undanfarið svarið
af sér náin tengsl við Kommúnistaflokk
Sovétríkjanna. Það vekur athygli, annó
1985, að flestir íslenzkir þátttakendur í
„Heimsmóti æskunnar" í Moskvu koma
úr ungliðaröðum Alþýðubandalagsins,
samkvæmt fjölmiðlafréttum hér heima.
Hinn sovézki fridur
Friður á jörðu er vissulega fegursta
og dýrmætasta markmið, sem mannkyn
getur stefnt að. Það vekur hinsvegar
ugg í brjósti þegar yfirlýstir fulltrúar
heimskommúnismans brugga launráð í
skjóli meintrar friðarbaráttu, eins og
Heimsmót æskunnar i Moskvu er glöggt
dæmj um.
Þeir sem muna fjórða áratuginn, þeg-
ar nazisminn réri öllum árum að vopn-
leysi lýðræðisríkja, í nafni friðar, en
vígbjóst með miklum krafti heima fyrir,
sjá máske samlíkingu við hegðun Sov-
étríkjanna nú. Ef til vill hefði aldrei
komið til heimsstyrjaldarinnar síðari,
og þeirra hörmunga er henni fylgdu, ef
Vesturlönd hefðu þá búið að viðlíka
varnarmætti og í dag.
„Friðarframtak" Sovétríkjanna á sér
langa sögu. Nefna má dæmi eins og inn-
rás Sovétríkjanna í Finnland á fjórða
áratugnum, en allnokkur hluti þáver-
andi Finnlands (10%) heyrir nú til Sov-
étríkjunum. Stærstu herbúðir Sovét-
ríkjanna og eitt mesta víghreiður heims
er á Kolaskaga, ekki fjarri landsvæði,
sem var finnskt fyrir innrásina. Það
kom einnig fram í innlimun þriggja
sjálfstæðra smáríkja við Eystrasalt, hið
næsta Norðurlöndum, Eistlands, Lett-
lands og Litháen. Ekki síður í eldflaug-
um, sem bera kjarnavopn, staðsettum
Sovétmegin Finnlands, Eystrasalts og
V-Evrópurikja. Hlutskipti ríkja A-Evr-
ópu og viðvarandi harmsaga þeirra i
„sovézkum friði“ er og víti til varnaðar.
Innrás ' Sovétríkjanna í Afganistan,
sem heimamenn kalla „þjóðarmorð", er
„friðartákn", sem flestar þjóðir frábiðja
sér. En það dæmi um kommúnískan
frið, sem talar hvað skýrustu máli, er
innrás Víetnam í Kambódiu, eins
kommúnistaríkis i annað.
Það er svo saga út af fyrir sig, hver
tengsl Sovétríkjanna eru við ýmsar
hermdarverkahreyfingar i veröldinni,
sem vinna hvert voðaverkið á fætur
öðru. Tilræðið við páfann talar þar sínu
máli. Kommúnistaríkið Kúba, sem mjög
er háð Sovétríkjunum, bæði efnahags-
lega og stjórnarfarslega, hefur sérþjálf-
aðar hersveitir víða um heim, einkum í
svokölluðum vanþróuðum ríkjum.
Sovétrikin gengust í næstliðnum
mánuði fyrir umtalsverðum flotaæfing-
um á Norður-Atlantshafi, þar sem land-
göngusveitir vóru með í „leik“. Sovézkar
flugvélar og kafbátar sveima dag hvern
um og yfir hafsvæði, hið næsta landi
okkar. Hinn „sovézki friður" er aldrei
langt undan.
Þrátt fyrir margskonar viðblasandi
staðreyndir, sem vitna um Sovétkomm-
únismann, og viðvaranir landflótta
fólks frá Sovétríkjunum, finnast enn
einstaklingar sem ganga erinda hans á
Vesturlöndum. ísland er engin undan-*
tekning í þvi efni, því miður.