Morgunblaðið - 11.08.1985, Blaðsíða 39

MORGIÍNBLAÐIÐ, SUNNUDAöU# 3^. ÁGOST 1985
Atli R. Ólafs-
son - Minning
Fæddur 4. mars 1913
Dáinn 31. júlí 1985
Mig langar til að senda honum
afa mínum kveðju fyrst hann er
dáinn og ég fæ aldrei að sjá hann
aftur. Eg er búinn að vera að
brjóta heilann svo mikið um það
undanfarið, hvað orðið að deyja
þýðir. Áður hélt ég að allir sem
dæju gætu bara fengið lifnatöflu
og þá myndu þeir lifna aftur við.
En ég var nýbúinn að skilja það að
þeir sem deyja koma ekki aftur.
Ég fór að gráta þegar ég skildi að
maður kæmist ekki aftur upp úr
moldinni. Og svo dó afi. Mér finnst
það sorglegt því að það var svo
gaman að heimsækja hann í stóru
blokkina og tala við hann eða bara
horfa á myndbandið með honum.
Dúni bróðir minn veit ekki alveg
hvað það merkir að deyja, en ég
veit að hann á eftir að sakna hans.
Mamma er líka sorgmædd, því að
afi minn var pabbi hennar og
henni þótti mjög vænt um hann.
Pabbi er líka hryggur, þó að það
sjáist ekki eins mikið. Afi og hann
voru góðir vinir. Þó að ég sé bara
fimm ára núna verður hann Atli
afi áreiðanlega alltaf lifandi i
huganum á mér. Það er líka gott
að Ásta amma er ennþá í afa
blokk. Hún er alltaf svo góð. Ég
ætla að heimsækja hana oft.
Atli Sævar
Mánudaginn 12. ágúst verður til
moldar borinn elskulegur vinur,
Atli R. Ólafsson, en hann lést eftir
stutta sjúkrahúslegu í Landakots-
spítala 31. júli sl.
Atla kynntist ég fyrir 10 árum,
er með honum og móður minni
hófst vinátta og kærleikur sem
haldist hefur æ síðan. Þau giftust
ekki frekar en aðrir unglingar nú
á dögum, en kusu að kalla sig kær-
ustupar. Hefðum við sem yngri er-
um, margt getað af þeim lært, af
umburðarlyndi og virðingu fyrir
hinu gagnstæða kyni.
Atli var tvíkvæntur, síðari eig-
inkona hans var Margrét Sigrún
Bjarnadóttir. Þótt þau bæru ekki
gæfu til þess að búa saman í
hjónabandi, voru þau sannir vinir,
hún starfaði hjá honum sem verk-
stjóri í Leðuriðjunni um 40 ára
skeið og starfar þar enn. Bar hann
ávallt mikla umhyggju fyrir
henni.
Atli var einhver sá sérkenni-
legasti maður sem ég hef kynnst
Fædd 18. aprfl 1936
Dáin 3. ágúst 1985
Eitt sinn skal hver deyja, en
einhvern veginn reiknum við ekki
með að stundin stóra renni upp
þegar maður er á besta aldri. Það
kom okkur því mjög á óvart þegar
við fréttum frá Svíþjóð andlát
æskuvinkonu okkar Hjördísar Vil-
hjálmsdóttur sem hress og kát
hafði hitt okkur á liðnu ári þegar
hún ásamt eiginmanni sínum,
Einari G. Sveinbjörnssyni, fiðlu-
leikara, og yngsta barni þeirra
heimsótti Island.
Við spyrjum ósjálfrátt hver sé
tilgangurinn. En fáum engin svör.
Að fella fólk i blóma lífsins en láta
aðra sem þrá vistaskiptin bíða og
bíða, er alltaf jafn erfitt að sætta
sig við.
Hjördís var næstyngst fjögurra
dætra Auðar og Vilhjálms Hjart-
arsonar og ólst upp á Siglufirði
þegar mannlífið þar var sem sér-
stæðast, bæði sumar og vetur.
Frá barna- og gagnfræðaskóla-
árunum eigum við margar góðar
minningar um samheldni, trygg-
lyndi og græskulaust sprell.
um dagana. Hann setti svip á um-
hverfi sitt og var allt í senn, ein-
læg barnssál, fræðimaður, mikill
húmoristi, þúsund þjala smiður og
síðast en ekki síst, geysilegur
sérvitringur. Hann hafði áhuga á
öllu sem lifði í kringum hann, ekk-
ert var svo ómerkilegt sem var að
gerast að hann vildi ekki fylgjast
með og vera þátttakandi I. Honum
féll aldrei verk úr hendi, ef eitt-
hvað bilaði eða fór úrskeiðis var
hafist handa samsiundis, hvort
sem það var að sauma, smíða,
bæta eða að bora í sundur til að
skrúfa saman aftur, þá voru alltaf
réttu verkfærin og réttu skrúfurn-
ar einhvers staðar á réttum stað
mitt í öilu draslinu, hefi ég aldrei
séð aðra eins reglu á óreglunni
eins og hjá honum Atla, en verkið
tók oft langan tíma, því allt varð
þetta að gerast eftir kúnstarinnar
reglum.
Atli varð aldrei auðugur maður
af veraldlegum gæðum, hann rak
sitt eigið fyrirtæki, Leðuriðjuna í
Reykjavík, í tæpa hálfa öld og
fannst mér alltaf þetta vera eins-
konar tómstundagaman hjá hon-
um. Hann taldi ekki tímana sem
fór í að halda þessu gangandi og
vann oft mikið og lengi en alltaf
með sömu ánægjunni, það var
gleðin af vinnunni sem skipti
hann máli en ekki peningarnir
sem fyrir hana fékkst.
Atli var dellumaður mikill, en
síðustu árin bar hæst myndatöku-
og fjölmiðladella hans. Hann tók
myndir af öllu sem vakti athygli
hans, hvort sem um var að ræða
gangandi vegfarendur eða eitt-
hvað annað sem okkur hinum
fannst álíka hversdagslegt. Fjöl-
miðladellan var í því fólgin að
taka upp á segulbönd öll erindi
sem flutt voru í útvarpinu, merkja
allar spólurnar og raða þeim svo
eftir ákveðnum reglum, ef ske
kynni að eitthvað athyglisvert
kæmi þar fram scm hann ekki
mætti missa af, hvenær hann
hafði tíma til að hlusta á allt veit
ég ekki. Hann fylgdist vel með öll-
um nýjungum á upptökutækjum
og þegar eitthvað nýtt kom á
markaðinn, varð hann alltaf að
kaupa tvö tæki, eitt til vara.
Atli var félagsvera og naut þess
í ríkum mæli að vera innan um
fólk. Glæsilegur var hann þegar
hann var kominn í hvítan smóking
og bauð móður minni sem oftar á
Akoges-böllin, sagði hún mér oft
frá því afskaplega hreykin að
Hjödda var sérlega lagleg
stúlka, snaggaraleg með góða
kímni, lokkaprúð og litfríð og
minnti oft á barnastjörnuna
Shirley Temple. Dugleg í öllum
íþróttum strax í barnaskóla, enda
varð íþróttakennsla hennar annað
ævistarf og kom það engum á
óvart að hún skyldi velja það.
Aldrei rofnaði sambandið við
æskuvinina, þótt lönd og höf væru
á milli, slík voru vináttuböndin og
alltaf var gaman að hitta hana
hressa og káta og rifja upp gamlar
minningar frá æsku- og unglings-
árum og mikið var hlátur hennar
perlandi skær þegar skondnir at-
burðir skutu upp kollinum.
Við kveðjum hana í djúpri
hryggð með kvæði Davíðs, Vor-
boði, og sendum ástvinum hennar
okkar innilegustu samúðarkveðj-
ur.
Ég veit, að vorið kemur,
og veturinn líður senn
kvæðið er um konu
en hvorki um guð né menn.
Hún minnti á kvæði og kossa
og kvöldin björt og löng
hann hefði verið mesta prúðmenn-
ið og sætastur allra á ballinu og að
enginn dansaði eins vel og hann
Atli.
Ekki get ég látið hjá líða að
minnast áhuga hans á tungumál-
um, þar var hann óþreytandi, ef
hann var í vafa um eitthvert orð
gat hann eytt óratíma í að finna
rétta þýðingu og gat það haldið
fyrir honum vöku ef ekki úr rætt-
ist. Réði hann jafnan krossgátur á
hinum ýmsu tungumálum til að
halda kunnáttuni við.
Við systurnar eigum Atla mikið
að þakka og mest þá umhyggju og
góðmennsku sem hann veitti móð-
ur okkar, hann færði henni mikla
gleði og dekraði við hana á allan
hátt. Það er sárt að sjá á eftir
þessum góða manni sem var svo
fullur af lífsgleði, hann skilur eft-
ir sig stórt skarð sem ekki verður
fyllt en minningin mun lifa með
okkur.
Margrét Kjartansdóttir
Hver er þessi enski lord? Þessi
orð sagði sveitastúlkan, gestur
okkar á Akóges-skemmtun, þegar
hún sá Atla R. ólafsson í fyrsta
sinn í fjörugum dánsi. Atli var
nefnilega svolítið sérstakur, hann
var fallegur maður, meðalmaður á
hæð og hafði gaman af því að
klæða sig vel. Hann dansaði af
mikilli kúnst og hafði yndi af fal-
legum konum, enda naut hann
kvenhylli í ríkum mæli.
Atli R. Ólafsson fæddist 4. mars
1913 í Kaupmannahöfn. Hann var
einkabarn foreldra sinna en þau
voru Ólafur Friðriksson og Anna
Friðriksson, fædd Christensen.
Upphaflega hét faðir Atla Ólafur
Muller, en langfeðgar hans voru
malarar frá Fludeval og kom
nafnið þaðan. Faðir hans hætti að
nota nafnið þegar hann var átján
ára, en hann var átta ár í Kaup-
mannahöfn og starfaði þar sem
blaðamaður, rithöfundur og fyrir-
lesari. Þar kynntust þau Ólafur og
Anna, foreldrar Atla. ólafur Frið-
riksson var um tíma ritstjóri Al-
þýðublaðsins, hinn landskunni
stjórnmálaskörungur og alþýðu-
leiðtogi, sem óþarft er að kynna
nánar. Anna Friðriksson stofn-
setti Hljóðfærahúsið sem hún rak
um árabil eða þar til elsta sonar-
dóttirin Dís tók við rekstrinum
um skeið áður en það var selt. Afi
og amma Atla í móðurætt voru frá
Jótlandi. Afi Atla, sá íslenski, var
Friðrik Muller póstmeistari á Ak-
ureyri, en fæddur á Eskifirði. Þeg-
ar Atli var tveggja ára gamall
kom móðir hans með hann frá
Kaupmannahöfn til ísiands á
skipinu Botníu og fannst honum
hann muna eftir þessu. Skipið fór
austur um land og þegar það kom
til Akureyrar bar afi hans hann í
og hvita fleyga fugla
og fjaöraþyt og aöng.
Og svipur hennar sýndi
hvaö sál hennar var góð.
Þaö hló af ást og æsku
hið unga villiblóð.
Ég bý að brosum hennar
og blessa hennar spor.
Því hún var mild og máttug
og minnti á jarðneskt vor.
(D.St.)
Auður, Erla, Guðný,
Núra og Heiðar.
M
land, Pollurinn var frosinn og
skipið gat ekki lagst að bryggju.
Átli átti auðvitað að verða fínn
menntamaður, en skólaganga
hans varð ekki mikil, hann sagðist
hafa verið latur að læra. Hann var
fyrst í Landakoti og varð læs níu
ára, var síðan eitt ár í Miðbæjar-
barnaskólanum og nokkur ár í
Menntaskólanum í Reykjavík.
Hann sagðist ekki hafa verið dug-
legur að koma sér áfram. Hvað um
það, Atli varð löggiltur skjalaþýð-
andi og dómtúlkur bæði I dönsku
og þýsku, hann var frábærlega vel
að sér í ensku þannig að það undr-
aði mig oft af hverju hann væri
ekki einnig löggiltur í því máli.
Hann hafði mikinn áhuga á
frönsku og fór gagngert til
Frakklands til þess að tileinka sér
það mál, auk þess sem hann nam
það mál af hljóðupptökum. Frá-
bær íslenskumaður var Atli einnig
og fannst mér að hann hefði orðið
það við stöðuga sjálfsgagnrýni,
gagnrýni sem stundum færðist yf-
ir á aðra, oft svo að stundum þótti
hann allt að því þreytandi. Hann
varð að kryfja hvert mál til
mergjar hvort sem um var að
ræða tungumál eða önnur vísindi.
Hann hafði mikinn áhuga á allri
tækni, eðlis- og efnafræði og
gróðri. Það var oft að Atli kom
yfir til mín til þess að rökræða og.
fletta upp í ýmsum fræðiatriðum,
sem ég er honum eiliflega þakklát-
ur fyrir.
Atli stofnaði Leðuriðjuna (At-
son) 1936 og rak alla tíð síðan,
jafnframt því sem hann stundaði
þýðingar. Fyrst var Leðuriðjan til
húsa á Leifsgötu, síðan að
Vatnsstíg 3, Ægisgötu og lengst af
í Brautarholti 4, þar sem ég var
nokkuð tíður gestur. Hann hafði
gaman af að búa þennan stað út
með allskonar tækni, ljós gátu
kviknað og slokknað eftir því hvar
maður var staddur, og þegar ég
kom með honum á vinnustað eftir
lokun varð maður að smeigja sér
inn um rifu á lítið opnum útidyr-
unum til þess að allur þremillinn
færi ekki í gang. Hann var áskrif-
andi og einlægur lesandi Scientific
American og lifði sig inn í margt
það er hann tileinkaði sér þaðan.
Stundum var það spaugilegt, ef til
vill þreytandi, en þó rökrétt að
þegar maður fór með honum í bíl
og steig út úr honum að loknum
akstri varð maður að halda dyrun-
um opnum um stund meðan loftið
úti og inni jafnaði sig þannig, að
ekki myndi setjast raki á innfleti
bílsins og orsaka ryðmyndun.
Þannig mætti lengi telja en þetta
lýsir Atla nokkuð á þessu sviði.
Atli kvæntist fyrst áður en
hann varð tuttugu og eins árs,
hann hafði kynnst þýskri konu,
Marianne Stehn, þegar hann var
átján ára við verslunarskólanám í
Kiel f Norður-Þýskalandi. Þau
eignuðust þrjú börn, elsta er Dís
Ragnheiður og á hún þrjú börn, þá
Úlfar sem á tvö börn, og síðan
Anna er á eitt barn. Þau Atli og
Marianne skildu eftir tíu ára sam-
búð. Atli kvæntist aftur 4. mars,
___________________________39 *
1949 Margréti Sigrúnu Bjarna-
dóttur og áttu þau einnig þrjú
börn; elst er Nanna Mjöll, hún á
tvö börn, hennar maður er Guð-
mundur Sæmundsson; þá er Gyða
Björk sem á þrjú börn, maki er
Tómas Þór Þorkelsson; yngst er
Edda Hrönn og á tvö börn, maki
Arnór Sighvatsson. Atli hefur
þannig eignast sex börn og átti
orðið þrettán barnabörn. Þau Atli
og Margrét skyldu árið 1967. Þau
héldu þó áfram góðri vináttu og
hittust nær daglega þar sem þau
unnu saman við Leðuriðjuna.
Við Atli kynntumst upp úr 1964
þegar hann gekk í félagið okkar
Akóges í Reykjavík og urðu kynni
okkar enn nánari í einstæðings-
skap okkar þegar fór að losna um
hjónaböndin. Það lá nærri að við
tækjum okkur íbúð saman og í
sumarferðum Akóges bjuggum við
í tvígang saman í tjaldi. Frá þessu
tímabili áttum við margar góðar
endurminningar. Atli, alltaf þessi
ljúfi og glaðlegi félagi, fagurker-
inn, sem dáði fegurð kvenna, enda
hafði hann einstaka kvenhylli og
naut þess að vera í faðmi þeirra. A
vissan hátt held ég að Átli hafi
notið þessa tímabils, og þó að þær
hafi verið orðnar nokkuð margar
konurnar sem hann kynntist, held
ég að hann hafi haldið tölu þar um
og haft ánægju af að hún jókst
stöðugt. Þar kom þó um síðir að ég
festi ráð mitt á ný og fór að búa í
blokk, og viti menn, að einn morg-
uninn vaknar Atli, án minnstu
íhlutunar minnar, í næstu íbúð við
hliðina, hann gerði sér enga grein
fyrir þessu, en þarna bjuggum við
hlið við hlið það sem eftir var ævi
hans. Þarna var þá komin kærast-
an hans Ásta Bjarnadóttir, sem
hann trúlofaðist og bjó með þar til
yfir lauk. Mér er það minnisstætt
þegar ég kom þangað til þeirra í
fyrsta sinn og sá Atla sitja yfir
góðri máltíð sem Ásta hafði til-
reitt fyrir hann. Þarna var komin
einhver værð yfir Atla sem hann
kunni auðsjáanlega vel að meta.
Þetta var nú eitthvað annað en að
hokra einn í hliðarkompu í verk-
smiðjuhverfinu upp í Leðuriðju.
Nú varð Atli nær daglegur gestur
á heimili okkar. Milli þeirra Atla
og Ástu ríkti gagnkvæm virðing
og ástúð, þau fóru mikið saman í
sund og ferðalög, saman eða sitt í
hvoru lagi. Nú síðast þegar ég átti
tal við Ástu lýsti hún Atla sem
ljúfmenni, lífskúnstner og
menntamanni.
Síðustu árin þurfti Atli að flytja
Leðuriðjuna í tvígang, fyrst úr
Brautarholtinu á Grettisgötuna og
síðan þaðan á Kleppsmýrarveg.
Það þarf ekki aö segja manni að
þessir flutningar með þetta stóra
verkstæði hafa lagst þungt á Atla,
mann kominn á áttræðisaldurinn.
Engan veginn fannst manni þó að
timi Atla væri kominn. Hjartað
hafði að vísu verið veilt. Hann
gekkst undir aðgerð vegna gall-
steina, sem virtist hafa tekist vel,
hann var vaknaður glaður og kát-
ur, en þá fór hjartað að gefa sig. I
kring um hann voru fallegar
hjúkrunarkonur og meira að segja
læknirinn var kona, allt var reynt,
hann hafði haft á orði hve sér liði
vel. Hann dó að morgni þess 31.
júlí með bros á vör.
Þennan sama dag var ég að
koma úr ferðalagi og hafði frétt
lát Atla. Bíll Atla stóð fyrir utan
húsið. Þegar ég steig út úr mínum
bíl lét ég hurðina standa opna um
stund svo að loftið jafnaði sig
bæði úti og inni. Þannig var hann,
þessi enski lord.
Atli R. ólafsson verður okkur
félögunum í Akóges ætíð mlnn-
isstæður. Fyrir hönd félaganna
færi ég þakkir og bestu kveðjur.
Við hjónin þökkum Atla og biðj-
um fyrir samúðarkveðjur til allra
hans nánustu.
Jón H. Björnsson
LEGSTEINAR
MOSAIK H.F.
Hamarshöfða 4 — Sími 81960
Hjördís Vilhjálms-
dóttir — Minning