Morgunblaðið - 11.08.1985, Blaðsíða 6

GARRI
KASPAROV
Sovézki skáksnillingurinn
Garri Kasparov er um þessar
mundir í betri þjálfun og
sýnir enn meiri leikni í
skáklistinni en nokkru sinni
áður. Hinn tuttugu og
tveggja ára gamli stórmeist-
ari og áskorandi núverandi
heimsmeistara í skák, Ana-
tolij Karpovs, fékk nýlega
leyfi sovézka skáksam-
bandsins og tjórnvalda til að
ferðast til Vesturlanda, nán-
ar tiltekið til Þýzkalands, í
boði hins kunna fréttarits
„Der SpiegeV', og þá sýndi
hann svo um munaði hvað í
honum býr.
Faðir hans hét að
fornafni „Komm-
úníski internasjón-
al æskunnar“, en
þau samtök eru
skammstöfuð KIM
á rússnesku. Sjálf-
ur er Garri Kasp-
arov félagi í Kommúnistaflokki
Ráðstjórnarríkjanna og ætlar sér
að vera það framvegis.
Það eru annars háttsettir
flokksliðar, áhrifamenn innan
Sovézka skáksambandsins og full-
trúar í Alþjóða skáksambandinu,
FIDE, er reyna allt sem þeir geta
til þess að koma í veg fyrir, að
Garri Kasparov takist að ná því
markmiði, sem hann hefur einsett
sér, en það er að verða heims-
meistari í skák.
Sem stendur er það eins og al-
kunnugt er annar Sovétmaður,
hinn þrjátíu og fjögurra ára gamli
Anatolij Karpov, sem ber þennan
eftirsótta virðingartitil, og það er
einlægur vilji flokksforystu og
FIDE-fulltrúa, að svo verði áfram.
Karpov er nefnilega virkur félagi í
Flokknum og mikilsverður merk-
isberi hins sovézka kerfis.
Tuttugu og tveggja ára að aldri
er Garri Kasparov aftur á móti nú
þegar orðinn bezti skákmaður í
heimi, að minnsta kosti skipar
hann fyrsta sætið á hinum opin-
bera lista Alþjóða skáksambands-
ins með tilliti til fjölda sigra á
skákmótum. Á þeim lista er hann
þegar kominn upp fyrir sjálfan
heimsmeistarann. Það er einnig
skoðun helztu sérfræðinga í skák,
að Kasparov sé betri skákmaður.
Jafnvel hinn afburða snjalli
Bobby Fischer var ekki kominn
svo nálægt heimsmeistaratitlinum
jafn ungur að árum og Kasparov,
því að Bandaríkjamaðurinn Fisch-
er var orðinn 27 ára, þegar honum
áskotnaðist titillinn í Reykjavik.
Langvinnt taugastríð
Áskorendaeinvígið um heims-
meistaratitilinn í skák hófst hinn
10. september í fyrra í Moskvu, en
eftir 48 skákir var einvíginu frest-
að, gegn vilja Kasparovs. Þegar
þar var komið sögu hafði heims-
meistarinn Karpov að vísu unnið
fimm punkta gegn þremur punkt-
um, sem Kasparov höfðu hlotnast,
og þurfti heimsmeistarinn því ein-
ungis einn einasta punkt til þess
að sigra í einvíginu, en það var
áskorandinn, sem vann tvo síðustu
punktana í tveimur unnum skák-
um. Skæðar tungur sögðu, að
skákeinvíginu hefði verið frestað
vegna þess að Karpov hafi þá ver-
ið að niðurlotum kominn.
í baráttunni um réttindi sín
hafði Kasparov tvívegis gengið
mun lengra en nokkur annar Sov-
étmaður hefur hingað til vogað sér
að ganga á undan honum: Hinn 15.
febrúar hleypti hann upp opinber-
um blaðamannafundi, sem sov-
ézka utanríkisráðuneytið hafði
gengizt fyrir, en þar var ætlunin
að rökstyðja frestun einvígisins
með því, að báðir skákmeistararn-
ir hafi verið orðnir andlega og lík-
amlega gjörsamlega úrvinda af
þreytu. Við þessi ummæli snarað-
ist Garri Kasparov aftan úr 17.
sætaröð og fram á sviðið og bar
fram mótmæli: „Ég er hinn hress-
asti og vil tefla áfram." Og hann
bætti við: „Karpov hefur fengið
því framgengt, sem hann vildi."
í maílok lýsti Kasparov því yfir
í viðtali við þýzka fréttaritið „Der
Spiegel" hver staða málanna væri
að hans áliti: „Sem stendur er eng-
inn heimsmeistari í skák. Karpov
hefur glatað rétti sínum til að
kalla sig heimsmeistara."
Að vísu er þegar búið að lýsa því
yfir af opinberri hálfu, að einvíg-
inu um heimsmeistaratitilinn
verði fram haldið hinn 2. septem-
ber og þá aftur miðað við stöðuna
núlhnúll og einvígið takmarkað
við 24 skákir alls. Kasparov dreg-
ur það hins vegar mjög í efa, að
Anatolij Karpov muni sitja and-
spænis honum við taflborðið á
hausti komanda. Kasparov lítur
svo á, að helzti og illvigasti and-
stæðingur sinn sé enginn annar en
sjálfur forseti FIDE, Florencio
Campomanes, auk Karpovs. Þá
telur hann og, að háttsettir menn
í Kommúnistaflokknum eigi vissa
sök á hneykslinu í sambandi við
heimsmeistaraeinvígið í skák.
Krýning heimsmeLstarans Karpovs í
Baguio City í Filippseyjum irið
1978.
Heimsmeistaraeínvígið í skák
1984—’85 í Moskvu:
Eftir 22 vikur var heims-
meistaranum bjargað með því
að ganga í berhögg við allar
gildandi keppnisreglur.
Einvígi á borð við það, sem þeir
Karpov og Kasparov háðu um
heimsmeistaratitilinn í skák, vek-
ur vissulega athygli um allan
heim, en þó er hvergi fylgzt betur
og ákafar með slíkum átökum en
einmitt í Ráðstjórnarríkjunum
sjálfum, sem telja hvorki meira né
minna en heilar fimm milljónir
félaga í tugþúsundum skákfélaga
um allt hið víðlenda ríki. Þarlend-
is er einvígi þeirra Karpovs og
Kasparovs talið vera átök milli að-
skotadýrs og eins af máttarstólp-
um sovézks þjóðfélags.
Ólík kynfylgja
keppendanna
Kasparov er sonur gyðings af
þýzkum ættum og armenskrar
konu. Faðir hans andaðist árið
1971, og allt fram til ársins 1975
bar Garri fjölskyldunafnið Wein-
siein eins og faðir hans, en þá tók
hann upp ættarnafn móður sinn-
ar, Kasparov. Hann á heima á til-
tölulega afskekktum stað í risa-
ríkinu, þ.e. suður í Bakú, höfuð-
borg sovétlýðveldisins Asjerba-
idsjans, og ekki hefur hann verið
virkur á vegum hins almáttka
Flokks. Hann býr ásamt móður
sinni í fjögurra herbergja íbúð í
fjölbýlishúsi í borginni og ekur um
í vandaðri Volgu.
Anatolij Karpov er aftur á móti
hreinræktaður Rússi. Hann á sæti
I miðstjórn kommúnísku æsku-
lýðssamtakanna Komsomol, er
forseti hins sovézka Friðarsjóðs
og hefur verið sæmdur Lenínorð-
unni. Frá því að hann skildi við
eiginkonu sína býr hann einn síns
liðs í fallegu einbýlishúsi um það
bil 40 km frá Moskvu, og þangað
sækja vinir hans og kunningjar
hann gjarnan heim. Hann á
Mercedes af fínustu gerð, sem
meöal annars er búin bifreiða-
síma. „Það er einungis tvennt sem
skiptir mig meginmáli og það er
skákmennska og marxísk fræði,"
er dæmigerð setning fyrir Karpov.
Allmargir sovézkir skákmenn í
úrvalsflokki hafa snúizt öndverðir
gegn refsiaðgerðum og skrif-
finnsku-ákvörðunum harðsnúinna
flokksliða á undanförnum árum,
en enginn þeirra hefur vogað sér
að ybba sig jafn ótrauður og Kasp-
arov, jafnvel ekki þeir allra fræg-
ustu eins og sovézki gyðingurinn
Viktor Kortsjnoi, sem hvarf úr
landi árið 1972, og fyrrverandi
heimsmeistari, Boris Spasski, sem
tapaði titlinum í hendur Bobby
Fischer í Reykjavík og fluttist á
lögmætan hátt úr landi með sinni
frönsku eiginkonu árið 1977, en
þau búa nú í Paris.
Garri Kasparov er sannarlega
ólíkt hugdjarfari en þessir tveir
stórmeistarar, Spasski og Korts-
jnoi, sem létu harðorða gagnrýni
sína fyrst í ljós, þegar þeir voru
fluttir frá Sovétríkjunum: Kasp-
arov ætlar sér að búa um aldur og
ævi í heimalandi sinu og berjast
til úrslita innan landamæra Sov-
étríkjanna, sama hve lengi sú bar-
átta á eftir að standa og hvað sem
tautar og raular. Sú úrslita-
barátta mun standa, þar til Kasp-
arov hefur tekizt að sigra Karpov
og hefur unnið heimsmeistaratit-
ilinn í skák.
Það hlé, sem gert var á skák-
einvíginu i Moskvu siðastliðinn