Morgunblaðið - 08.12.1985, Qupperneq 42

'42
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. DESEMBER1985
Maríus Helgason
Akureyri -Minning
Fæddur 22. desember 1906
Dáinn 1. desember 1985
Vinur minn Maríus Helgason er
allur. Hann lést í Akureyrarsjúkra-
húsi morguninn 1. desember eftir
langa baráttu við erfiðan sjúkdóm.
Útför hans verður gerð frá Akur-
eyrarkirkju í dag.
Maríus fæddist á Stokkseyri 22.
desember 1906. Sonur hjónanna
Helga Halldórssonar trésmiðs þar
og Guðrúnar Benediktsdóttur. Hann
var næstyngstur 5 systkina.
Er Maríus var enn ungur að árum
'fluttust þau Guðrún og Helgi til
Reykjavíkur. Þar stundaði Helgi
faðir hans trésmíðar meðan honum
entist aldur til, en Guðrún hélt
heimili að Helga látnum með börn-
um sínum uns hún lést 96 ára að
aldri.
Á þeim tímum sem hér um ræðir
var aðstaða til skólagöngu öll hin
erfiðasta, en Maríus gerði sér fljótt
grein fyrir gildi menntunar og jók
því við þekkingu sína með sjálfs-
námi, einkum í málum og tæknivís-
indum.
14 ára að aldri réðst hann sem
sendill til Landsímans, en sú stofnun
átti eftir að verða vinnustaður hans
mestan hluta starfsævinnar. 18 ára
hóf hann svo nám í Loftskeytaskól-
-• 'anum og varð að fá undanþágu, til
þess að mega hefja nám þar svo
ungur. Talið er að það hafi verið
vegna mjög sterkra meðmæla vinnu-
veitenda hans á Landsímanum sem
skólavistin fékkst. Þeir munu hafa
talið sig hafa reynslu af vinnusemi,
hæfni og einbeitni unga mannsins
og að þar mundi liðtækur framtíðar-
vinnukraftur.
Að loftskeytanámi loknu árið 1925
réðst Maríus til Kveldúlfs og var
loftskeytamaður á togurum þess
fyrirtækis um nærri 10 ára skeið. í
- starfi var Maríus sérlega traustur
GENGIS-
SKRANING
Nr.233 — 6. desember 1985
Kr. Kr. TolF
Ein. Kl. «9.15 Kaup Sala gengi 41,660
Dollari 41,540 41,660
SLpund 61^42 61,419 61461
Kan.dollari 29,753 29,839 30,161
Dönslt kr. 44387 44518 4,5283
Norsk kr. 5,4561 5,4719 5,4611
San.sk kr. 5,4177 5,4333 5,4262
Fi. mark 7,6046 7,6265 7,6050
Fr. franki 5,3927 5,4083 54770
Belg. franki 0,8094 0,8118 04100
St. franki 19,7415 19,7985 19,9140
Holl. gyllini 14,6139 14,6561 144649
V-þ. mark IL líra 16,4515 16,4990 164867
0,02410 0,02417 0,02423
Auxtnrr. 9ch. 2,3414 24482 2,3323
PorL escudo 0,2613 04620 0,2612
Sp. peseti 0,2664 04672 0,2654
fap. jen 0,20420 040479 0,20713
Irskt pund 50,826 51,973 50,661
SDR (SérsL 45,1825 454133 | 454689
y
og íhugull. Hann stundaði hvert það
starf sem honum var falið af kost-
gæfni og samviskúsemi. Því var það
að þegar hann varð var veilu á heils-
unni og hann treysti sér ekki til að
stunda sjóinn lengur, þá reyndist
honum auðvelt að fá starf hjá fyrri
vinnuveitendum fyrst á Loftskeyta-
stöðinni í Reykjavík og síðar á rit-
símastöðinni þar.
Þessi veila í heilsufari Maríusar
hafði þær afdrifaríku afleiðingar,
að 1938 var hann lagður inn á Vífils-
staðahæli með lungnaberkla. Á Víf-
ilsstöðum lágu leiðir okkar saman.
Þau kynni leiddu til náins samstarfs
um áratugi og vináttu sem entist
meðan báðir lifðu. Maríus var til-
tölulega stuttan tíma á hælinu og
hvarf þaðan beint til sinnar fyrri
vinnu.
Nú hafði hann eignast nýtt áhuga-
mál. Samband ísl. berklasjúklinga,
SÍBS, var stofnað um þessar mundir
og Maríus var að sjálfsögðu öflugur
liðsmaður frá upphafi. Hann var í
fyrstu stjórn deildar félagsins í
Reykjavík og kom inn í miðstjórn
samtakanna árið 1942. Þar starfaði
hann á meðan hann átti heimili hér
syðra. Það var að sjálfsögðu mjög
þýðingarmikið fyrir ung félagasam-
tök með ofviða verkefni að fá slíkan
eldhuga til starfa þegar í upphafi.
Hann var tillögugóður og fylginn sér
og eftir að SÍBS hafði fastmótað
hugmyndir sínar um framtíðarverk-
efni þá vann Maríus ötullega að
framgangi þeirra mála.
Hann var mikill áhugamaður um
byggingu Vinnuheimilisins að
Reykjalundi. Var í nefnd er vann
að undirbúningi þess máls og síðan
í fyrstu stjórn Reykjalundar.
Hvarvetna reyndist hann ötull og
vel fallinn til að leita lausnar á
hinum ólíkustu vandamálum.
í ársbyrjun 1945 var Maríus vara-
forseti SfBS og það kom i hans hlut
að flytja vígsluræðuna við opnun
Reykjalundar 1. febrúar 1945, þar
eð forsetinn Andrés Straumland var
forfallaður vegna veikinda.
Maríus var forseti SÍBS frá
1945—1956. Um störf hans fyrir
SÍBS á þessu tímabili segir Þórður
Benediktsson sem tók við forseta-
starfinu af honum meðal annars
eftirfarandi í grein í blaði SÍBS,
Reykjalundi, 1956:
„Ferill Maríusar í stöðu forystu-
manns sambandsins var bæði því og
honum til mikils sóma. Framkoma
hans öll sómdi vel forystumanni, var
í senn virðuleg og prúðmannleg."
Störf hans í þágu samtakanna
innti hann af hendi með einstakri
alúð og samviskusemi. Hann fylgdist
af nákvæmni með öllum daglegum
störfum, hvort sem unnin voru í
aðalstöðvum sambandsins eða úti
um byggðir landsins. Persónuleg
kynni og góð tókust með honum og
öllum trúnaðarmönnum sambands-
ins, hvar í sveit sem þeir voru settir,
enda notaði hann löngum sumarfrí
sín til að ferðast um landið og heim-
sækja þá og treysta samstarfið —
og síðar segir Þórður: „Æfi sína alla
mun hann verða sami trúi, sterki
og góði samherjinn, reiðubúinn að
vinna þeim allt það gagn sem núver-
andi staða gerir honum kleift" (til-
vitnun lýkur).
Þannig var Maríus trúr og sterkur
í starfi, reiðubúinn til að veita
samherjunum alla þá aðstoð er hann
mátti.
Þegar litið er til baka þá verður
manni ljósara en áður hið geysivið-
amikla og erfiða sjálfboðastarf sem
forystumenn SÍBS leystu af hendi á
þessum árum. Vikulegir kvöld- og
næturfundir og margvíslegir erfið-
leikar við að fást, á tímum hafta og
vöruskorts, i miðju stríði, þegar
óþekktur og áhrifalítill hópur byggði
upp stofnun á stuttum tíma.
Þá var mikils um vert að hafa
trú á málefninu, gera sér grein fyrir
þörfinni og horfa ekki um of á erfið-
leikana.
Árið 1956 var Maríus skipaður
umdæmisstjóri Pósts og síma á
Vestfjörðum. Þar vann hann hið
ágætasta starf í sínu umdæmi en
auk þess vann hann áfram að félags-
málastörfum fyrir SÍBS.
1966 var Maríusi veitt umdæm-
isstjóraembætti Pósts og síma á
Norðurlandi eystra, með aðsetri á
Akureyri. Þar starfaði hann, þar til
hann lét af störfum fyrir aldurssakir
1976.
Fyrir utan hin miklu störf fyrir
SÍBS þá sinnti Maríus öðrum störf-
um á félagsmálasviðinu.
Hann var meðlimur fyrsta Lions-
klúbbsins hérlendis og stofnaði síðar
nýja klúbba á Vestfjörðum og á
Norðurlandi. Hann hlaut heiðurs-
merki Lions fyrir frábær störf.
Félagi í Oddfellowstúku var hann
lengi og þann félagsskap mat hann
mikils. Hann var einnig mjög lengi
í stjórn stéttarfélaga sinna, Félags
ísl. lfotskeytamanna og Félags ís-
lenskra símamanna. Um skeið var
hann einnig stjórnarmaður BSRB.
Framkoma hans, áhugi og vand-
virkni leiddi til þess að hann var
gjarnan kosinn til forystu. Það er
hreint ótrúlegt hve miklu Maríus gat
afkastað á félagsmálasviðinu.
Auk þess sem áður er getið var
hann um árabil í Dýraverndunarfé-
lagi Norðurlands og hafði brennandi
áhuga á málefnum þess félags.
Maríus var alla tíð eindreginn
sjálfstæðismaður og tók á tímabili
mjög virkan þátt í flokksstarfinu.
Hann var alllengi í fulltrúaráði
Sjálfstæðisflokksins á Norðurlandi
eystra og um tíma formaður kjör-
dæmisráðs. Fyrir félagsmálastörf
sæmdi Forseti íslands Marius ridd-
arakrossi hinnar íslensku fálkaorðu
árið 1954.
Maríus var tvíkvæntur. Fyrri
konu sinni, Sigríði Berndsen, kvænt-
ist hann árið 1933, þau eignuðust tvö
börn, Baldur og Ernu, sem bæði eru
búsett í Reykjavík. Sigríður er nú
látin. Seinni konu sinni, Bergþóru
Eggertsdóttur, kvæntist Maríus árið
1957, hún lifir mann sinn.
Heimili Maríusar stóð jafnan opið
vinum þeirra hjóna og samstarfs-
mönnum. Maríus var sérstakur heim
að sækja, einlægur og hlýr, víðlesinn
og margfróður. Hann var hinn mesti
fagurkeri sem unni bæði listum og
bókmenntum. Hann var vinmargur
og munu nú margir sakna vinar í
stað.
Við hjónin þökkum ótal ánægju-
legar samverustundir og vottum
ekkjunni, börnunum og öðrum að-
standendum okkar dýpstu samúð.
Fyrir hönd stjórnar Reykjalundar
votta ég virðingu og þakklæti fyrir
ómetanleg störf í þágu þeirrar stofn-
unar.
Oddur Ólafsson
í gær kvöddum við í SÍBS for-
seta okkar og félaga Maríus Helga-
son.
Hann var einn af stofnendum
SÍBS, mætti á stofnfund Berkla-
varnar i Reykjavík og var kosinn
formaður deildarinnar þar 1939,
en sambandið hafði verið stofnað
á Vífilsstöðum um haustið 1938 af
fulltrúum berklahælanna, sem þá
voru þrjú öll fullsetin af berkla-
sjúklingum.
í stjórn SÍBS var Maríus síðan
kosinn 1941, sem varaforseti sam-
bandsins, en við fráfall fyrsta
forseta þess, Andrésar Straum-
land, 1945, tók Maríus við og
gegndi forsetastarfinu óslitið til
ársins 1956 þegar hann sagði af
sér vegna starfs síns, sem um-
dæmisstjóri Pósts og síma á
ísafirði og flutnings þangað frá
Reykjavík.
Þótt Maríus flyttist búferlum
vegna starfs síns í fjarlægt byggð-
arlag og léti af störfum forseta
SÍBS sleit hann ekki tengslin við
sambandið.
Gerðist Maríus strax virkur fé-
lagi í deild sambandsins á ísafirði
og mætti sem fulltrúi hennar á 12.
þing þess 1960.
Var Maríus kosinn fyrsti forseti
þingsins og gegndi þeim störfum
með sama sóma og hann hafði áður
gegnt í forsetatíð sinni fyrir sam-
bandið.
Þau 14 ár sem Maríus var í
forystusveit SÍ BS, þar af 12 ár sem
forseti þess, hafa stærstu sigrar
þess verið unnir og sá stærsti er
Reykjalundur, sem var vígður af
Maríusi 1. febrúar 1945, en sú
stofnun hefur borið hróður sam-
bandsins víða og landsins okkar,
og er fagurt vitni um hverju má
koma í verk og framkvæmd ef vilji
og hyggindi haldast í hendur að
settu marki.
Maríus Helgason tók loftskeyta-
mannspróf 1925 og starfaði fyrst
á togurum frá þeim tíma til 1934
að hann hóf störf hjá Landsíman-
um hjá Loftskeytastöðinni og sið-
an hjá ritsímanum. Var hann
mikill félagshyggjumaður og tók
þátt í félagsstörfum loftskeyta-
manna og starfsmanna símans,
auk mikilla starfa hans að stjórn-
málum í fulltrúaráðum sjálfstæð-
ismanna á ísafirði og síðar á
Akureyri er hann fluttist þangað
1966, en um þann þátt í störfum
Maríusar munu aðrir mér fróðari
væntanlega skrifa.
Margvíslegur sómi var Maríusi
sýndur vegna félagsmálastarfa
hans m.s. var hann sæmdur Fálka-
orðu íslensku þjóðarinnar og SÍBS
veitti honum æðsta heiðursmerki
sitt, gullmerki sambandsins, en á
það höfum við verið heldur spör.
Tvíkvæntur var Maríus Helga-
son. Fyrri konu sinni, Sigríði
Berndsen, kvæntist hann 10. sept-
ember 1933 og átti með henni tvö
börn; Baldur, kvæntur Ingu Clea-
ver og eiga þau þrjú börn, og Erna,
gift Val Pálssyni, og eiga þau 4
börn. Sigríður er látin fyrir nokkr-
um árum.
Seinni kona Bergþóra Eggerts-
dóttir kjólasaumameistari, lifir
mann sinn.
Frá ísafirði flytur Maríus 1976
til Akureyrar og þá í starf um-
dæmisstjóra fyrir allt Norðurland.
Einnig tók Maríus þátt í störfum
deildarinnar á Akureyri og mætti
á þingum SÍBS eftir það, en vegna
vaxandi anna af embættisstörfum
og af heilsufarsástæðum smá rofn-
uðu tengsl hans við deildina þótt
hann fylgdist ávallt með fram-
gangi mála sambandsins þegar
hann átti leið til Reykjavíkur.
Nú að ferðalokum foringja okk-
ar og vinar var mér sérstakt
ánægjuefni að bjóða hann velkom-
inn til vistar á Reykjalundi, óska-
barni okkar allra, en því miður
varð dvöl hans styttri en til stóð
af heilsufarsástæðum, en hann
dvaldi þar ásamt konu sinni í
októbermánuði sl.
Skömmu eftir heimkomuna til
Akureyrar var hann lagður inn á
Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri,
en hann andaðist þar hinn 1. des-
ember sl. og verður jarðsettur frá
Akureyrarkirkju í dag.
Um leið og við kveðjum vin
okkar og foringja með innilegustu
þökkum fyrir farsæla forystu
sendum við eftirlifandi eiginkonu,
börnum, barnabörnum og aðstand-
endum öllum innilegustu samúðar-
kveðjur.
Kjartan Guönason,
formaöur SÍBS.
Jvíax Tifirlicíi
Tíndurfœðingin
Pétur Proud, aðstoðar-
prófessor við Suður-Kali-
forníuháskóla, dreymir
sömu drauma nótt eftir
nótt. Draumarnir eru úr
hversdagslífi fólks sem
hann kannast ekki við.
Einn þessara drauma
er þó martröð: Pétur
dreymir að hann sé
myrtur. Sagan greinir frá
viðleitni Péturs til að
losna við þessa drauma,
skilja hvernig á þeim
stendur og loks leit hans
að sögusviði draumanna og fólkinu sem þar kemur
fram.
Skáldsagan Endurfædmgin er dulræn spennusaga þar
sem sérstætt efni er gert aðgengilegt með góðri frásagnar-
tækni. Sagan kallar á sterka innlifun lesanda í æsilegt efni
oger spennandi frá upphafi til enda. Þessi bók er jafnt fyrir
áhugafólk um dulræn efni og þá sem vilja spennu.
Sagan hefur verið kvikmynduð. Bókin er 279 bls.
Þýðandi er Þorsteinn Antonsson.
ÍSAFOLD
mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmi
Guðmundur Daníelsson
TÓLFTÓNA^,^
Tólftónafuglinn snýst um
atburði í sjávarþorpinu
Skerveri. Eins og mörg
önnur þorp á Skerver sér
glæsilega fortíð en óvissa
framtíð. Þaðan eru margir
helstu framámenn þjóðar-
innar, jafnt athafnamenn
sem listamenn, allir löngu
burtfluttir en Skerverjar
engu að síður.
Heima í Skerveri undir-
búa menn hátíðarhöld í til-
efni af aldarafmæli barna-
skóla þorpsins. Mikils er
vænst af hinum miklu sonum Skervers, og það kemur líka
á daginn: í afmælishófi eru gefin hástemmd loforð um
uppbyggingu þorpsins með hafskipabryggju og tilheyr-
andi. Þegar afmælisvíman rennur af mönnum er efnd-
anna beðið.
Löngu síðar rís Tólftónafuglinn, minnisvarði um einn af
sonunum.
Bókin er gefin út á 75 ára afmæli og 50 ára rithöfundar-
afmæli Guðmundar Daníelssonar. Bókin er 182 bls.
ÍSAFOLD
Régine Deforges
Stúlkan
á bláa hjólinu
Árið er 1939. Lea Delmas
er sautján ára heimasæta
á óðalsjörðinni Montillac
í hjarta vínræktarhéraðs í
nágrenni Bordeaux. Hún er
falleg, lífsglöðogáhyggju-
laus og vefur karlmönnun-
um um fingur sér. Hún
hefur þegar ákveðið hvern
hún vill. í undirbúningi er
mikill dansleikur...
Stríðið skellur á og fyrr
en varir kasta örlögin Leu
út í hringiðu þess. Hún
lendir í straumi flóttamanna undir stöðugu kúlnaregni og
kemst í návígi við dauðann og hernám Þjóðverja.
Brátt verður hún þekkt sem Stúlkan á bláa hjólmu,
mikilvægur sendiboði á milli hins hernumda og hins
frjálsa hluta Frakklands. Hættur, ábyrgð og sorgir þroska
þessa villtu og lífsglöðu stúlku en temja hana ekki...
Régine Deforges mun koma og kynna bók sína og árita í
bókaverslunum í vikulokin.
Bókin er 360 bls. Þýðandi er séra Dalla Þórðardóttir.
ÍSAFOLD
mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm^