Morgunblaðið - 08.12.1985, Qupperneq 62

62
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. DESEMBER1985
Það eru ekki sælgæt-
iskúlur, nærbolir eða
treflar merktir Duran
Duran eða öðrum álíka
dægurnafnaáletrunum
sem eru áberandi í
minjagripaverslunum í
Salzburg, heldur er
flest allt sem fyrir ber
og ætlað er til eftirtekt-
ar gestum merkt Moz-
art heitnum í bak og
fyrir.
Jafnvel fávís blaða-
maður sem fátt kann
fyrir sér í tónlist utan
slagara dagsins, kemst
varla fetið í Salzburg án
þess að læra að þekkja
andlit tónskáldsins af
öllum styttunum og fá
í eyra óma frá götuspil-
ara á næsta horni, til
dæmis úr Töfraflau-
tunni eða ámóta ef ni.
Þvíþóað t.d. Mozart
líkjör og súkkulaðikúla
só falboðið hvarvetna
þá er það tónlistin sem
skipar öndvegið í borg-
inni.
jög hefur
verið um
Mozart
og list
hans tal-
að á liðn-
um miss-
erum,
einkum og sér í lagi mun kvik-
myndin Amadeus hafa vakið nýjan
áhuga fyrir verkum hans. Og þó
að liðin verði í janúar næstkom-
andi 230 ár frá fæðingu hans lítur
út fyrir að tónlistin geti ennþá
kveikt hrifningu í brjóstum áheyr-
enda rétt eins og forðum daga. •
Ekki hefur kvikmyndin einungis
aukið áhuga fyrir verkum Mozarts,
persónugerð hans og lífssaga hefur
einnig vakið athygli og það tímabil
sögunnar sem fóstraði hann.
Hér er ekki ætlunin að fjalla um
slíkt, heldur bregða upp fáeinum
myndum frá fæðingarborg meist-
arans, Salzburg, þar sem blaða-
maður var á ferðinni nýverið og
komst ekki hjá því að reka augun
í fjölmargt er borgarbúar gera til
að heiðra þennan uppáhaldsson
sinn.
Húsid sem Mozart fæddist í
Árið 1756, nánar tiltekið hinn
27. janúar, fæddist Wolfgang
Amadeus Mozart við Getreide
Gasse í Salzburg. Húsið, sem er í
einum elsta hluta þessarar fögru
borgar, er dæmigert fyrir bygging-
arstíl hennar á þessum tíma og er
að því er best er vitað frá árinu
1408. Þarna bjó fjölskyldan þangað
til árið 1773 en þá fluttisst hún í
hús nefnt „Dansmeistarahúsið"
eftir fyrri eigendum en það er við
„Makartplatz" (áður kallað
„Hannibalplatz").
Húsið við Getreide Gasse var
árið 1880 gert að Mozart-safni en

bréf frá föður Mozarts, Leopold.
Tónlistarskóli hefur aðsetur í hús-
inu og þar má einnig finna skrif-
stofur og miðasölur.
í garði hússins „Der Wieden"
er lítið sumarhús er Mozart dvaldi
í oft á tíðum í Vínarborg og flutt
var til Salzburg á sínum tíma. í
því húsi samdi tónsmiðurinn með-
al annars Töfraflautuna. í þessum
garði eru oft haldnir tónleikar á
sumrin er vel viðrar og þykir þá
skemmtilegt að hlusta við kerta-
ljós á verk meistarans með litla
sumarhúsið hans í augsýn.
„Dansmeistarahúsið“ er
fjölskyldan bjó í
Eins og áður var greint frá bjó
Mozart aðeins í 17 ár við Getreide
Gasse en þá fluttist fjölskyldan í
hús kallað „Dansmeistarahúsið"
eftir fyrrverandi eiganda við
„Hannibalplatz" sem kallast
„Makartplatz" í dag og þar hefur
nú einnig verið komið upp safni í
nafni meistarans. Húsið var byggt
árið 1694 en skemmdist mjög í
seinni heimsstyrjöldinni og af
híbýlum fjölskyldunnar stóð að-
eins svokallað tónlistarherbergi
eftir.
Þarna bjó Mozart svo frá 17 ára
aldri og til 25 ára aldurs þegar
hann var ekki að ferðast. Talið er
að þarna hafi hann ritað nokkur
af sínum bestu verkum frá Salz-
burgartímabilinu og má nefna
Krýningarmessuna og kirkjusin-
fóníur. í þessu safni hefur verið
komið fyrir hlutum sem tengjast
veru Mozarts í húsinu, skjölum,
munum, hljóðfærum og fleiru.
Faðir tónskáldsins, Leopold. Olíumálverk gert árið 1765. Móðir Mozarts, Anna María. Myndin er máluð með olíu
árið 1775.
Alþjóðlega Mozart-stofnunin
gekkst fyrir þessum framkvæmd-
um. Margir veigamiklir hlutir eru
í safninu og má þar nefna stóra
konsertpíanóið er tilheyrði Mozart
sem smíðað var árið 1780 í Vínar-
borg af Anton Walter. Fyrrgreint
píano barst safninu að gjöf árið
1856 frá syni meistarans, en þetta
hljóðfæri kaus Mozart sjálfur að
nota á tónleikum síðustu 10 ár ævi
sinnar. Þá er í húsinu einnig að
finna fiðlu Mozarts frá bernsku,
handrit, málverk og bréf svo eitt-
hvað sé nefnt.
Árið 1931 var ný deild stofnsett
í safninu, það er að segja leiksögu-
deild þar sem brugðið er upp svip-
myndum úr þeim óperum sem hafa
verið settar á svið eftir Mozart
allt fram til okkar daga.
Þarna eru meira en eitt hundrað
sviðssetningar útbúnar með ljós-
um og hreyfanlegum hlutum,
sannkallað undraland sem gefur
fólki mikla innsýn í verk Mozarts
og hvernig tónsmíðar hans hafa
verið settar á svið um aldirnar.
Hvert land hefur auðsjáanlega
fundið sína lausn og sínar útfærsl-
ur hvað varðar uppsetningar á
óperunum og það er talið einna
sérstæðast sem komið hefur frá
Vestur-Þýskalandi.
Þessi deild safnsins hefur alltaf
verið að vinda upp á sig og árið
athygli vegfarandans í Salzburg.
„Mozarteum" nefnist hljómleika-
hús eftir meistaranum. Byggingin
sem reist var á árunum 1910 til
1914 stendur á hægri bakka
Salzach-árinnar sem rennur í
gegnum borgina. í því húsi er að
finna tvo tónleikasali, svokallaðan
„Stóra sal“ og annan minni sem
ber nafnið „Vínarsalurinn". Orgel-
ið í Stóra salnum er fjögurra
hljómborða með 57 röddum af
Walker-gerð, annað er í litla saln-
um en nokkru minna. Þá er einnig
í byggingunni bókasafn með 30.000
bókatitlum, skjalasafn sem inni-
heldur 186 bréf frá tónskáldinu,
65 tónlistarhandrit og einnig 360
Fjöldi húsa tengd
nafni Mozarts
Fjöldi annarra húsa í Salzburg
en þeirra sem hér hefur verið
minnst á eru á sérstakan hátt
tengd nafni Mozarts, svo sem dóm-
kirkjan þar sem hann var skírður
og þar sem hann einnig lék á fiðl-
una sína ásamt föður sínum,
gegndi organistastarfi um tíma og
voru verk hans sum frumflutt þar.
í Klausturskirkju heilags Péturs
voru einnig frumflutt nokkur
verk eftir hann eins og messan".
Constanze eiginkona Mozarts söng
þar einsöng.
Af miklu er að taka
í framangreindum orðum hefur
verið vikið að fáeinum atriðum
sem Mozart-aðdáendum stendur
til boða að gleðjast yfir í Salzburg.
Af svo miklu er að taka að manni
finnst flest vera ónefnt þá látið
er lokið, því borgin bókstaflega
„ilmar og andar" af Mozart. En
verði þessar línur til leiðbeiningar
einhverjum sem hefur fengið ást
á Amadeusi og langar meira að
heyra, þá er vel.
ABERNSKUSLOÐUM MOZARTS
SALZBURG HEIMSÓTT
1956 var hún stækkuð til muna.
Gætir slíkrar fjölbreytni þarna að
deildin er ekki einungis forvitnileg
venjulegum gesti, heldur ómiss-
andi þáttur í lærdómi leikstjóra
og leikhússfólks að kynnast þarna
hugmyndum og aðferðum atvinnu-
fólks ýmissa landa.
Tónleikahúsið „Mozarteum“
Það er fleira en fæðingarstaður
tónskáldsins, hljóðfæraleikarans
og hljómsveitarstjórans sem vekur
Talið er að þetta ófullgerða olíumálverk af meistaranum Wolfang Amadeus
Mozart við píanóið gefi hvað besta hugmynd um útlit hans sfðustu árin sem
hann lifði. Myndin er máluð af Josef Lange árið 1789.