Morgunblaðið - 15.08.1986, Síða 35

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 15. ÁGÚST 1986
35
Minning:
Þóroddur Odds-
sont yfirkennari
Fæddur31.desember 1914
Dáinn 8. ágiist 1986
Haustið 1939 hljóp ungur Hafn-
arstúdent í skarðið, þegar Steinþór
Sigurðsson lét af störfum við
Menntaskólann í Reykjavík. Sá var
Þóroddur Oddsson, yfirkennari við
Menntaskólann, sem nú er kvaddur
eftir langa og dygga þjónustu við
skólann og minnzt sem farsæls og
vel liðins kennara og óvenjulega
skemmtilegs og hlýs félaga.
Þóroddur fæddist í Hrísey á
gamlaársdag 1914, sonur Odds Sig-
urðssonar, skipstjóra þar, og
Sigrúnar Jömndsdóttur, bónda í
Syðstabæ, Hákarla-Jörundar. Hann
varð stærðfræðideildarstúdent frá
Menntaskólanum á Akureyri vorið
1937 og sigldi um haustið til náms
við Háskólann í Kaupmannahöfn.
Eftir tveggja ára nám í Höfn leysti
hann vandræði Menntaskólans í
Reykjavík, eins og áður segir, en
komst síðan ekki utan aftur vegna
hernáms Danmerkur, svo að starfs-
ár hans við kennslu urðu allmiklu
fleiri en upphaflega stóð til. Hann
kenndi stærðfræði, eðlisfræði og
efnafræði við Menntaskólann í 43
ár, til vors 1982, en er hann hafði
hætt kennslu, tók hann að sér eftir-
litsstörf í bókasafni skólans og
prófdómarastörf allt til síðasta vors,
svo að störf hans í þágu skólans
spönnuðu 47 ár, sem er einhver
lengsti starfsaldur nokkurs manns
við stofnunina. Auk kennslu sinnar
við Menntaskólann kenndi Þórodd-
ur um tíma einnig við Kvennaskól-
ann í Reykjavík og Gagnfræðaskól-
ann við Vonarstræti og sá um
algebrukennslu Bréfaskóla SIS frá
1950 og hefur sjálfsagt verið ein-
hver elzti starfsmaður þeirrar
stofnunar. Þá er þess að geta, að
um skeið starfaði Þóroddur á sumr-
in, og einnig með kennslunni í
Ríkisbókhaldinu.
Þóroddur kvæntist Margréti
Þorgrímsdóttur árið 1951, og eign-
uðust þau tvær dætur, Guðrúnu og
Sigrúnu, og íjórar dætradætur.
Þóroddur var einstaklega hlýleg-
ur maður í öllu viðmóti og mikill
húmoristi. Hann lagði sig sérstak-
lega fram um að taka vel á móti
nýliðum í kennarastarfi og gerði
ævinlega sitt til, að mönnum liði
vel á kennarastofunni. Ég held, að
ég hafi tæpast kynnst manni, sem
var svo eðlilega Ijúfur í viðmóti sem
Þóroddur. Það var helzt, að hann
skipti skapi, ef ég gerði einhverja
afglapaskyssuna við bridgeborðið,
en þá lét hann þó venjulega nægja
að hæðast að mér.
Persónulega á ég eftir að sakna
Þórodds mikið, en svo margt fyndið
sagði hann í langri viðkynningu,
að minningin um hann á eftir að
kalla fram mörg bros og jafnvel
hlátra. Fyi'ir hönd skólans vil ég
þakka langa og dygga þjónustu og
ekki sízt fúsleika hans til að taka
að sér hvaða starf sem var er rekt-
or bað hann um. Margréti, dætrun-
um, tengdasonum og dætradætrum
sendi ég innilegar samúðarkveðjur,
en huggun má þeim verða í því,
að góðra manna er gott að minnast.
Guðni Guðmundsson.
Senn er nú liðin hálf öld síðan
vegir okkar Þórodds heitins Odds-
sonat' lágu fyrst sman, haustið
1939. Hann var þá nýráðinn stærð-
fræðikonnari við Menntaskólann í
Reykjavík, en ég utanskólanemandi
að búa mig undir gagnfræðapróf
næsta vor ásamt féhiga mínum og
síðar samkennara, Ólafi M. Ólafs-
syni. Var okkur þá ráðið að leita
til hins unga kennara um aðstoð í
þeirri námsgrein, sem mér a.m.k.
hafði jafnan fundizt cinna óárenni-
legust. En jafnframt sjrnrði ég þau
tíðindi, sem mér þóttu betri en ekki,
að maðurinn væri dóttursonur hins
sögufræga Hákarla-Jörundar, út-
gerðarmanns í Hn'sey og þraut-
reynds fonnanns við einhvetjar
allra harðsóttustu veiðar, sem
íslenzkir sægatpar hafa nokkru
sinni stundað. Og þótt órökvíslegt
kunni að virðast, varð þetta til þess,
að ég tók nú að bera meiri virðingu
en áður fýrir hinni göfugu íþrótt,
stærðfræðinni. Er ekki að orðlengja
það, að ágæt tilsögn kennarans
nægði til þess, þótt stutt væri, að
fleyta okkur áfallalaust yfir allar
torfærur, brim og boða prófsins að
vori. Gátum við síðan ótrauðir hald-
ið á brattann til stúdentsprófs
máladeildar, — lausir við stærð-
fræði.
En þrátt fyrir góð kynni okkar
Þórodds þegar í upjjhafi bauð mér
þá sízt í grun, að það ætti fyrir
okkur að liggja að feta saman ævi-
skeiðið í áratuga-kennslustarfi í
Menntaskólanum í Reykjavík. Sú
samvinna hófst í ársbytjun 1943,
og fór þegar hið bezta á með okk-
ur. Leiddi það m.a. til þess nokkrum
árum síðar, að við ákváðum ásamt
öðrum að ráðast saman í húsbygg-
ingu, er hefur síðan hýst fjölskyldur
okkar.
Svo segir í fornu spakmæli, að
vík skuli milli vina, ef vel eigi að
fara. Ekki sannast þetta þó ávallt
fremur en ýmsar aðrar slfkar fult-
yrðingar. Enga víkina höfðum við
— né þurftum — til þess að eiga
jafnan með okkur snuðrulaus sam-
skipti og varðvcita trausta vináttu.
Aldrei urðu þó kynni þessi nán-
ari en er við dvöldumst um skeið
nokkur sumur með fjíilskyldur okk-
ar austur í Ölfusi í seli Menntaskól-
ans, meðan börn okkar voru enn á
ungum aldri. Minnumst við hjónin
og börn okkar þeirra daga með
gleði, margra ánægjustunda og
ógleymanlegra gönguferða, er for-
eldrar og börn áttu saman um hið
fagra og fjölbreytta fjallalandslag
þar í grennd, sem og annarra lengri
ferðalaga bæði fytr og síðar.
Ekki er það ætlunin með þessum
fáu kveðjuorðum að fara að hlaða
lofi á látinn vin, enda var hann sjálf-
ur frábitinn slíku, jafn-yfirlætislaus
maður og hann var alla tíð. En —
„eg veit einn, er aldrei deyr: dómur
um dauðan hvern“. Hver maður
skal njóta sannmælis. Og um Þór-
odd Oddsson er það skemmst að
segja, að þar dó góður drengur fyr-
ir aldur fram. Hann var að vísu
dulur maður og all-innhverfur, ekki
margmáll að jafnaði og flíkaði lítt
tilfinningum sínum. Hann var ekki
skælbrosandi framan í hvern mann,
— vissi sem var, að ekki eru allir
viðhlæjendur vinir. En þeim mun
mcira var trygglyndi hans og ein-
lægni, þegar hann fann slíkt hjá
öðrum, og á góðum stundum gat
hann verið manna glaðastur, orð-
hep[)inn og léttur í máli. Störf sín
í þágu skóla síns rækti hann af
samvizkusemi og stundvísi, en lét
af kennslu fyrir íjói-um árum, er
aldur færðist yfir og heilsan ekki
jafnsterk sem fyrr. Lauk þar sam-
felldu 43 ára kennslustarfi. Ekki
voru þeir þó skildir að skiptum,
kcnnari og skóli, sem betur fór, því
að síðustu fjögur árin sá Þóroddur
ásamt öðrum um eftirlit í lestrarsal
bókasafns skólans, íþöku. Fór vel
á því, jafnmikill og áhugasamur
bóklesandi og hann hafði jafnan
verið í tómstundum sínum á góðu
og næðissömu heimili.
Nú að leiðarlokum, er hann hefur
safnazt til hraustra feðra sinna,
minnumst við hans með hlýhug og
eftirsjá. Margréti, konu hans, dætr-
unum Guðrúnu og Sigrúnu,
mönnum þeirra og litlu telpunum
fjórum, sem hafa nú misst góðan
afa, sendum við hugheilar samúðar-
kveðjur.
Jón S. Guðtnundsson
I dag fer fram útför Þórodds
Oddssonar menntaskólakennara.
Hann lézt á Landakotsspítala föstu-
daginn 8. þ.m. eftir tveggja mánaða
baráttu við sjúkdóminn skæða, sem
flesta leggur að velli, sem hann nær
tökum á. Þóroddur fæddist á gaml-
ársdag 1914 í Hrísey, sonur
hjónanna Odds Sigurðssonar og
Sigrúnar Jörundsdóttur. Móðurfað-
ir Þórodds var og sjósóknari,
þjóðkunnur og mikill stólpi í sínu
byggðarlagi. Enginn gleymir hinum
mikilúðlega manni, sein skoðar vel
btjóstmynd þá, sem Jörundi Jóns-
syni hefur verið rcist í Hrísey.
Ljósmynd á ég af Þóroddi, þar sem
hann stendur við höggmynd afa
síns, og sér á vanga beggja. Fer
þar ekki milli mála, hverrar ættar
Þóroddur var. Hann var næstyngst-
ur átta systkina, sem nú eru öll
látin.
Hinn 14. júní 1951 kvæntist
Þóroddur Margréti Þorgrímsdóttur
skipstjóra í Reykjavík. Þeim varð
tveggja dætra auðið. Guðrún, sem
ber nafn ömmu sinnar í móðurætt,
er meinatæknir. Hún er gift Birni
H. Jónassyni kennara. En Sigrún
er hjúkrunarfræðingur, heitin eftir
föðurmóður sinni. Maður hennar er
Árni Þ. Bjömsson læknir. Hin ungu
hjón eiga tvær dætur hvor, og verð-
ur því ekki með orðum lýst, hvílíkir
sólargeislar hnáturnar litlu hafa
verið afa sínum og ömmu. Sjálfar
eru þær Sigrún og Guðrún fríðleiks-
og manndómskonur og bera óvenju-
lega heilbrigðu uppeldi vitni.
Vorið 1937 útskrifaðist Þóroddur
Oddsson frá Menntaskólanum á
Akureyri. Um haustið sama ár
hvarf hann til Kaupmannahafnar
og innritaðist í háskólann þar. í tvö
ár las Þóroddur stærðfræði, en þá
fóru að sjást blikur á lofti, og fyrr
en varði brauzt út síðari heimsstyij-
öld. Þóroddur varð ekki innlyksa
ytra, en réðst nú til kennslu við
Mcnntaskólann í Reykjavík. Fram-
an af kenndi hann auk stærðfræði
eðlis- og efnafræði, en lengst af
man ég eftir Þóroddi sem stærð-
fræðikennara eingöngu. Hann lét
af störfum fyrir aldurs sakir 1983.
Þó hvarf Þóroddur aldrei alveg frá
skólanum, því að hin síðustu ár
hafði hann á hendi gæzlu í lestrar-
sal Iþöku. Að auki var Þóroddur
um lengrleða skemmri tíma stunda-
kennari við ýmsa aðra skóla.
Nærri má geta, að ekki er sárs-
aukalaust að vera hrakinn frá námi
í miðjum klíðum, og hefur slíkt orð-
ið mörgum góðum drengnum fjötur
um fót. En Þóroddur bar harm sinn
beiskjulaust, enda sannaðist á hon-
um, að lærdóms má afla utan skóla.
Þótt eigi sé ég stærðfræðingur, leyfi
ég mér að efast um, að Þóroddur
Oddsson hefði nýtzt sinni þjóð betur
en raun ber vitni, þótt setið hefði
lengur á skólabekk.
Fyrstu kynni mín af Þóroddi voru
þau, að hann kenndi mér stærð-
fræði í undirbúningsdeild Mennta-
skólans undir gagnfræðapróf
vormisserið 1940. Þetta var síðari
hluti fyrsta skólaárs á kennsluferli
Þórodds. Þótt kynnin hefðu aldrei
orðið meiri, hefði mér seint liðið úr
minni hinn hávaxni, granni og karl-
mannlegi kennari, sem birtan
geislaði af, enda miðlaði hann fræð-
um sínum af mikilli kunnáttu. En
leiðir áttu eftir að liggja saman
síðar og það lengi og rækilega.
Haustið 1951, einmitt þegar Þór-
oddur var nýkvæntur, réðst ég til
Menntaskólans í Reykjavík sem
einn af kennurum hans. Ekki vant-
aði alúðlegar viðtökur á því heimili,
en þannig æxlaðist, að við Þóroddur
sátum á kennarastofunni í áratugi
hlið við hlið í hléum 'milli kennslu-
stunda og á öllum fundum. Þóroddi
var gefin sú gáfa að mæla þarft
eða þegja. Hvílík náð að vera í
návist við slíkan mann þeim, sem
liflr á því að láta móðan mása! Og
ekki sj)illti hinn trausti og hlýi hug-
ur, sem allir fundu, sem Þóroddi
kynntust.
Margréti, konu Þórodds, kynntist
ég og kona mín fljótt á samkomum
kennara í boði rektors. En Mar-
gréti hafði ég reyndar séð áður, ef
svo mætti um það að orði kveða,
því að við vorum vetrarpart saman
í bekk í unglingaskóla, þegar ég
hafði vart enn öðlast kjark til þess
að líta u[>p á fallegar stúlkur. Með
fjölskyldum okkar Þórodds urðu
smám saman náin kynni með gagn-
kvæmum heimsóknum og ógleym-
anlegum ferðalögum. Þau Margrét
og Þóroddur hafa frá fyrstu kynn-
um verið meðal okkar traustustu
vina.
Að lokum get ég ekki stillt mig
um að geta eins þáttar í skiptum
okkar Þórodds. Árum saman gekk
hann á helgum eftir hitaveitu-
stokknum frá Oskjuhlíð inn að
Elliðaám og til baka. Setti hann
stolt sitt í að fara, hvernig sem viðr-
aði. Eftir að ég og mitt fólk flutt-
umst í Fossvog, benti Þóroddur mér
á, að nú væri stutt upp á stokkinn
og skyldi ég ganga í veg fyrir sig
og taka þátt í heilsubótargöngunni.
Engum mótmælum varð við komið,
og harma ég sízt festu Þórodds.
En á hitaveitustokknum var ekki
þagað, heldur lífsins gagn og nauð-
synjar ræddar í þaula. Þá skildi ég
og þreifaði á því hvað bezt, hversu
reyndur og vitur maður Þóroddur
var.
Nú er hann Þóroddur allur og
kveðjustundin runnin upp. Honum
sé hjattans þökk fyrir allt og allt.
Megi hann hvíla í friði. Margréti,
dætrum hennar og ástvinum öllum
vottum við Anna einlæga samúð.
Ólafur M. Olafsson
Föðurbróðir minn, Þóroddur
Oddsson menntaskólakennari, er
látinn. Mig langar að skrifa nokkur
kveðjuorð um þennan frænda minn,
sem var svo fáorður og hægur í
fasi en svo hlýr og góður maður.
Hann var sérstaklega barngóður
og vildi öllum vel. Því naut ég góðs
af sem barn og unglingur.
Sjálf hafði ég misst föður minn
tveggja ára gömul og eftir að við
mæðgurnar fluttum frá Hrísey til
Reykjavíkur var gott að eiga þar
góða frændur. Einhvers staðar
langt í minningunni - og heldur
óljóst - átti ég þá mynd af ungum
manni, sérstaklega hávöxnum og
myndarlegum með húmor í augn-
krókunum. Hann glensaði við okkur
systurnar, þegar hann kom og
dvaldist hjá okkur heima í Hrísey
í sumarleyfum sínum. Það var gott
að þekkja einhvern í þessari hræði-
legu borg, þegar maður var fimm
ára, drifinn þangað úr sælu litla
sjávarþor[)sins. Á u[)pvaxtarárum
mínum komst sú hefð á, að við
mæðgurnar tókum alltaf þátt í jóla-
boðum á heimili Þórodds, Margrétar
og dætra þeirra. Þær stundir skilja
eftir bjarta minningu um góða fjöl-
skyldu og hlýtt heimili þar sem mér
fannst ég alltaf vera sérstaklega
velkomin - kannski ekki síst af því
hvað mér þótti vænt um hlýjar
móttökur og innilegt faðmlag
frænda míns. Mér eru líka minnis-
stæðar og ómetanlegar stundirnar
á heimili Þórodds og Grétu þegar
ég kom þar reglulega um langan
tíma til þess að njóta handleiðslu
og stuðnings Þórodds í stærðfræði-
tímum. Mér hafði orðið hált á þcirri
vísindagrein í landsprófi, þegar ég
var 15 ára og flest undut' tilverunn-
ar voru mér hugleiknari og verð-
ugra verkefni en algebra. Þetta
þótti frænda mínum, stærðfræði-
kennaranum, heldur óskemmtilegt
og það varð að samkomulagi milli
hans og móður minnar, að hann
reyndi að bæta hér úr. Fór svo að
með góðri samvinnu okkar tókst
að reka slyðruorðið af ijölskyldunni
og ég stóð mig með ágætum í
næstu atrennu - ekki síst fyrir til-
stilli Þórodds. Ég held að honum
hafi ekki þótt það neitt verra, að
litla frænkan notaði þennan auka-
vetur líka til þess að þroskast á
öðrum sviðum og ná enn betri
árangri í þeim greinum, sem lágu
vel við og voru kærari. Mér fannst
hann vera stoltur, þegar ég fékk
viðurkenningu um vorið.
Ég hef oft hugsað um það síðar,
að líklega á ég þessari handleiðslu
og aðhaldi frá Þóroddi að mörgu
leyti að þakka, að ég hélt áfram
menntaveginn og hann hafi þannig
kennt mér, að sjálfsagi og þraut-
seigja er stundum jafn mikilvæg
og að fást við það, sem brosir við
manni.
Onnur minning kemur uppí hug-
ann. Það voru jólakortin með
sænskum seðli í, sem Gréta og
Þóroddur sendu mér á námsárunum
í Svíþjóð. Sá hlýhugur og um-
hyggja sem því fylgdi gleymist
seint.
Þóroddur var viðkvæmur maður
og ræddi ekki opið um tilfinningar
sínar og líðan. Á efri árum var
hann stundum þungur í sinni og
það var mér sérstaklega ljúft, að
ég gat þá orðið að örlitlu liði. Þeg-
ar ég heimsótti frænda minn í
sjúkrahúsið fyrir nokkrum vikum
síðan, var mér ljóst að hann var
orðinn þungt haldinn og það var
dapurleiki yfir honum. Ég skildi það
líka þá, að veikindi voru honum
óbærileg raun - ekki síst andlega.
Um leið og ég kveð kæran frænda
með söknuði sendi ég og fjölskylda
mír, Grétu og frænkum mínum,
Guðrúnu og Sigrúnu, innilegar sam-
úðarkveðjur. Það mildar söknuð
okkar allra, að vita að það hefði
ekki verið honum að skapi að lifa
lengi við heilsubrest.
Sigrún Júlíusdóttir
Við lát Þórodds Oddssonar
hvarflar hugurinn rúnia íjóra ára-
tujfi aftur í tímann. Ilaustið 1945.
Bókhlöðustígur 10. Matsala Guð-
rúnar Karlsdóttur og Sesselju
systur hennar. Margt manna borð-
aði á þessum stað, flest skrifstofu-
menn og þeir sem stunduðu
svokölluð þrifaleg störf. Allmargt
skólafólk var og þarna. í hópi þessa
fólks hlaut ég að veita athygli há-
vöxnum, ljóshærðum og hrokkin-
hærðum manni um þrítugt. Hann
þurfti ekki langt að fara í vinnuna
af matsölustaðnum — sjálfan
Mennt.askólann í Reykjavík. Þar hóf
hann kennslustörf í stríðsbytjun,
eftir að hafa stundað nám í stærð-
fræði og skyldum greinum við
Kaupmannahafnarháskóla. Og við
hina gömlu og virðulcgu mennta-
stofnun kenndi Þóroddur síðan
stærðfræði og efnafræði allt til árs-
ins 1983, eða talsvert á fimmta
áratug. Hafði hann þá vafalaust
kennt afar mörgum, sem minnast
hans nú með virðingu og þökk.
Ég var aldrei nemandi Þórodds
í MR, en ég naut kennslu hans eigi
að síður. Þegar mér datt í hug að
þreyta stúdentspróf utan skóla við
MR á árum fyrr — í máladeild —
þurfti ég á nokkurri aðstoð að halda
í stærðfræði. Þá var mér bent á
Þórodd. Og hann gerði það ekki
endasleppt við mig. Ég sótti tíma
í greininni á heimili hans í Hlíðun-
um. Og betri kennara í stærðfræði
hef ég aldrei haft. Skýringar hans
voru svo ljósar. Gengið var að verki
án allra tnálalenginga. Þetta var
svona og gat ekki öðru vísi verið.
Mér varð þá margt Ijóst í stærð-
fræði, sem alltaf hafði áður verið
þoku hulið. Þóroddut' var fæddur
kennari. Og miklu ævistarfi skilar
hver sem slíkum hæfileikunt er
gæddur og á því láni að fagna að
eiga langa starfsævi.
Þóroddur var Ijúfur maður í við-
kynningu. Hann gerði sét' engan
mannamun. Og enda þótt kynni
okkar yrðu eigi mikil, kýs ég að
minnast hans nú, þegar æviskeið
hans er runnið. Hann geymist í
huga ntínum sent öðlingur.
Ættmennum hans votta ég sam-
úð.
Auðuiin Bragi Sveinsson