Morgunblaðið - 21.08.1986, Side 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 21. ÁGÚST 1986
Rýminaar
sala
Matar- og kaffistell
á gjafverði
Ýmsir keramikmunir
-30-40%
AFSLÆTTI!
Höfðabakka 9
Opið frá kl. 9 -18
opið í hádeginu.
ARNARHÓLL H
Fordjörfun sálar,
foreyðing þjóðar
eftir Hólmstein
Brekkan
Margt hefur verið skráð og skraf-
að um hvalveiðar íslendinga í
fjölmiðlum undanfarnar vikur. Það
væri að bera í bakkafullan lækinn
að ætla sér að fjölyrða um veiðam-
ar sem slíkar en í umræðunni um
hvalmálið undanfarið hefur margt
athyglisvert komið upp á yfírborðið
sem vert er að líta á nánar.
Menn hafa verið óhræddir að láta
í ljós skoðun sína á ósýnilega risan-
um í vestri og sýnist sitt hveijum.
Flestir virðast þó þeirrar skoðunar
að kúgun til undirgefni sé óþolandi
og lái þeim enginn. En gáfust fyrir-
svarsmenn okkar íslendinga upp
fyrirfram?
Kveifarskapur eða
stjórnkænska
Hvalmálið, eins og það kemur
fyrir, er aðeins toppurinn á ísjakan-
um. Spumingin er um sjálfstæði
Islands og sjálfsákvörðunarrétt
þjóðar í sínum eigin málum.
Oft í gegnum tíðina höfum við
Islendingar þurft að beijast við
margfalt ofurefli fyrir viðurlífi okk-
ar. Alla tíð hafa orustur okkar og
aðgerðir einkennst af drengskap og
heiðarleika, þar sem einarðlega og
af festu hefur verið haldið fram
réttlæti baráttunnar. Aldreigi höf-
um við gripið til beinna aðgerða.
Nýfenginn sigur okkar er 200 mílna
fískveiðilandhelgin, sem við eigum
að heita að hafa yfír óskorðað vald,
eða hvað? Er kannski fískveiðum
og nýtingu lögsögu okkar stjórnað
frá skrifborði í landbúnaðarráðu-
neyti Bandaríkjanna?
Það hefur verið vegið að fjöreggi
þjóðarinnar og því verður að svara.
Hvalmálið hefur sýnt okkur hvar
íslenskir stjómmálamenn draga
mörkin fyrir sjálfsákvörðunarrétt
þjóðarinnar. Markalínan er ekki í
gegnum skrifstofu Bandaríkjafor-
seta eins og halda mætti, heldur
nær hún rétt að teygja sig upp á
skrifborðið hjá viðskiptaráðherra
Bandaríkjanna Malcolm Baldridge.
Lesandi góður, hvar dregur þú
mörkin?
Það sem einkennt hefur aðgerðir
íslenskra stjómvalda er fát og
reiðuleysi. Enginn af þeim mönnum
sem ráðnir em af þjóðinni, til þess
að gæta hags hennar í orði og
verki, hefur þorað að setja hnefann
í borðið og segja, hingað og ekki
lengra. Ekki er ég að bera á menn
læpuskap heldur aðeins að hvetja
fólk til umhugsunar.
Vilji þjóðar
I skoðanakönnun sem gerð var
fyrr á árinu vom 80% þeirra sem
tóku afstöðu fylgjandi hvalveiðum.
Eftir að Bandaríkjamenn hófu
þvingunaraðgerðir á hendur íslend-
ingum þann 28. júlí sl. hefur þjóðin
þjappað sér saman að vemda lýð-
ræðið, Island, þankafrelsi okkar og
réttinn til sjálfsákvarðana.
Fyrirsvarsmönnum þjóðar sem
vita hug hennar og gera reitt sig á
fullkominn stuðning fólksins þeim
á ekki að geta mistekist. En hvað
skeður? Þann 28. júlí sl. hefst ein
sú undarlegasta atburðarás í
íslenskri stjórnmálasögu sem um
getur. í stað þess að sýna festu og
hvika ekki frá yfírlýstri stefnu þá
er hlaupið upp til handa og fóta.
Ollum fyrri áformum pakkað saman
og hent upp í hillu. Hópur manna
er sendur til Bandaríkjanna til svo-
kallaðra „samningaviðræðna" sem
í raun vom allt annað. Með því að
undirrita svokallað „samkomulag"
við Bandaríkjamenn höfum við Is-
lendingar viðurkennt það á alþjóð-
legum opinbemm vettvangi að við
höfum ekki vald, né ráðum yfir
okkar eigin lögsögu.
Undirgefnisárátta íslenskra
stjómmálamanna í garð Banda-
ríkjanna er alveg með eindæmum
eins og berlega hefur komið í ljós
á undanförnum vikum. Ef undir-
gefnisáráttunnar á eftir að gæta
áfram, þá er þess ekki langt að
bíða að landhelgi fslands færist úr
200 mílum í 200 metra.
• •
Orvænting og örbirgð
Við íslendingar þurfum ekki að
líta langt til að sjá þjóð sem stend-
ur á barmi örvæntingar. Grænlend-
ingar okkar ágætu nágrannar hafa
orðið hrikalega fyrir barðinu á mis-
skildum og öfgakenndum náttúm-
vemdarsjónarmiðum. Ekki hefur
aðeins verið vegið að Grænlending-
um, heldur hefur fótunum verið
kippt undan þeim og menning
þeirra lögð í rúst. Vonleysi þjóðar-
innar er svo til algert.
Eigum við íslendingar kannski
eftir að standa í sömu sporum og
Grænlendingar standa í dag?
Góð aðsókn á endurmenntunar-
námskeið Kennaraháskólans
ENDURMENNTUN Kennarahá-
skóla íslands hefur í sumar
staðið fyrir margskonar nám-
skeiðum. AIls hafa verið eða
verða haldin 25 námskeið i sum-
ar. Fimm þeirra standa yfir
vikuna 18. - 22. ágúst.
Að sögn Rósu Bjarkar Þorbjam-
ardóttur, endurmenntunarstjóra,
hefur þátttakan á námskeið sum-
arsins verið mjög góð. Alls hafa
um 900-1.000 kennarar sótt þau
en starfandi kennarar em tæplega
3.000. Sérstaklega var ásóknin
mikil í tölvumenntunamámskeiðin
og komust þar færri að en vildu.
Eftirtalin námskeið standa yfír
í þessari viku:
Stærðfræði fyrir kennara 6-12
ára bama: Fjallað verður almennt
um stærðfræðinám í yngri bekkj-
um gmnnskólans og verður
megináherslan lögð á breytta
kennsluhætti og notkun hjálpar-
gagna. Umsjón með námskeiðinu
heftir Guðný H. Gunnarsdóttir.
Álitamál: Rætt verður um mis-
munandi viðhorf til náms, kennslu
og uppeldis og hvemig þau birtast
í kennslufræði, kennsluaðferðum
og námsgögnum. Dæmi verða sótt
í kristinfræði, líffræði, heimspeki
og samfélagsfræði. Umsjón með
VJterkurog
k/ hagkvæmur
auglýsingamiðill!
námskeiðinu hafa þau Erla Krist-
jánsdóttir og Ólafur H. Jóhannes-
son.
Námskeið fyrir heimilisfræði-
kennara efri bekkja gmnnskóla:
Kynnt verður nýtt námskeið í
heimilisfræði fyrir 7.-9. bekk.
Umsjón með því hafa þau Aðal-
heiður Auðunsdóttir og Anna
Guðmundsdóttir.
Mynd- og handmennt í yngri
bekkjum gmnnskóla: Fjallað verð-
ur um hlutverk mynd- og hand-
menntar í skólastarfí og bent á
Erlendar bækur
Siglaugur Brynleifsson
The Concise Oxford Dictionary
of English Etymology. Edited by
T.F. Hoad. Oxford 1986.
Etymologia — orðsiQafræði —
um uppmna og þróun orða. Þessi
bók gmndvallast á Oxford Diction-
ary of English Etymology, sem C.T.
Onions setti saman og út kom 1966.
Sú bók hefur síðan verið talin höfuð
heimild um uppmna enskra orða.
Tilgangurinn með þessari bók er
að rekja uppmna algengra og not-
aðra enskra orða, og getur því verið
handhæg uppflettibók ásamt venju-
legum enskum orðabókum, þar sem
uppmna er ekki sérstaklega getið.
Orðaskýringum er sleppt á þeim
orðum, sem hafa svo til engum
breytingum tekið í ensku, og hver
maður skilur.
Orðsifjafræði er fom fræðigrein,
stunduð til foma og skýringarnar
vildu oft verða undarlegar, sbr.
Orðabók Jóns Gmnnvíkings. Fom
og fræg skýring á Venus, var sú
leiðir til að tengja og nýta þessa
grein í almennri bekkjarkennslu.
Umsjón með námskeiðinu hafa
þeir Bjarni Daníelsson og Þórir
Sigurðsson.
Fræðsla um fíknivamir — ný
viðhorf: Meðal annars verður fjall-
að um gildismat og hvemig hægt
sé að byggja upp sjálfsöryggi ungl-
inga og þol til að standast hóp-
þrýstinginn. Dr. Ulla Marklund,
sálfræðingur við uppeldisstofnun
Gautaborgarháskóla, verður aðal-
leiðbeinandi námskeiðsins.
að orðið væri dregið af lat. sögn-
inni venire, „quia ad omnes venit"
(af því að hún kemur til allra).
Með rannsóknum A.F. Pott:
„Etymologische Forschungen"
(1833-36) komu upp nýjar rann-
sóknaraðferðir urp uppmna og
þróun orða. Þar komu til áhrif róm-
antíkurinnar og þeirra Grimms-
bræðra. Bækur varðandi orðsiíja-
fræði ráku hver aðra og þessum
efnum vom gerð góð skil í hinum
stóm orðasöfnum og orðabókum
Grimms-bræðra, Littré og Murrays.
Saga orðanna eykur skilning á
tungumálinu og mörg em þau orð,
sem verða ekki fullkomlega skilin
án upprunans. Því em bækur sem
þessi mjög nauðsynlegar og notkun
þeirra brýn.
Málið verður aldrei lært, e.t.v. á
þar við að því meira sem menn átta
sig á málinu, því augljósara verður
hversu lítið menn kunna. Rilke
sagði einhvem tímann, að menn
mættu vera ánægðir ef tækist að
setja saman nokkrar Ijóðlínur sem
mættu kallast góðar. En bækur sem
þessi eykur skilninginn og einnig
skilninginn á því sem vant er.
ORÐSIFJAR