Morgunblaðið - 21.08.1986, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 21. ÁGÚST 1986
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 450 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 40 kr. eintakið.
Fjármögnun Bygg-
ingarsjóðs ríkisins
Hallgrímskirkja vígð í haust í þriðja og síðasta sinn:
Rúmlega fjörutíu.
byggingarsögu ad
Enn hefur ekki verið tekin
ákvörðun um vexti á þeim
skuldabréfum, sem lífeyrissjóðir
eiga að kaupa af Byggingarsjóði
ríkisins. í nýsamþykktum lögum
um Húsnæðisstofnun ríkisins
segir, að lánskjör af skuldabréf-
um þessum skuli miðast við þau
kjör sem ríkissjóður býður al-
mennt á fjármagnsmarkaði.
Lögin taka gildi hinn 1. septem-
ber næstkomandi, þannig að fyrr
en síðar þarf að taka af skarið í
þessu efni.
Framkvæmd laganna er í
höndum félagsmálaráðherra, sem
fer með húsnæðismál. Ríkis-
stjórnin hefur ákveðið, að vextir
af lánum Byggingarsjóðs ríkisins
verði 3,5% á ári, eins og þeir eru
nú, og hún hefur jafnframt til-
kynnt, að þeir 'verði ekki hærri
meðan ríkisstjórnin situr. Sé litið
til þeirra kjara, sem ríkissjóður
býður á spariskírteinum sínum,
kemur í ijós, að þau eru nú al-
mennt á bilinu 8-9%. Þarna er
því 4,5-5,5% vaxtamunur, ef ætl-
unin er að miða við vextina á
spariskírteinum ríkissjóðs. Þeir
vextir ráðast af samkeppni á fjár-
magnsmarkaðnum. Hefur ríkis-
sjóður legið undir nokkru ámæli
fyrir að viðhalda háu vaxtastigi
í landinu með því að bjóða þessi
kjör. Um það var samið milli
aðila vinnumarkaðarins við gerð
kjarasamninga í febrúar, að
skuldabréf lífeyrissjóða yrðu boð-
in Byggingarsjóði ríkisins „með
ekki lakari kjörum en ríkissjóður
býður almennt á fjármagnsmark-
aði hverju sinni“ eins og það var
orðað. Ekki fer á milli mála, að
það er lífeyrissjóðum kappsmál,
að fá sem hæsta vexti af þeim
skuldabréfum, sem þau selja hin-
um opinbera sjóði. Sækja þeir
einnig fast að fá 8-9% vexti af
þessum bréfum, sem þeir þurfa
ekkert að hafa fyrir að selja; en
ríkissjóður tekur ákvörðun um
vexti á spariskírteinum með hlið-
sjón af samkeppni um sparifé
landsmanna.
- Fjölmenn nefnd vann að því
að gera tillögur um húsnæðismál
á grundvelli kjarasamninganna í
febrúar. I áliti nefndarinnar er á
það bent, að verði „mismunurinn
á vöxtum á teknum lánum og
veittum hjá Byggingarsjóði ríkis-
ins meiri en 2-3% til lengdar,
muni lánakerfíð sligast.“ Hér er
vísað til þess, að ríkissjóður þarf
að greiða niður vaxtamuninn. í
áliti nefndarinnar segir: „Þannig
sýna dæmi, sem tekin hafa verið
um 5-6% vaxtamun til langs tíma,
að slík niðurgreiðsla krefðist
sífellt meiri ríkisframlaga og lán-
töku hjá lífeyrissjóðum. Þetta
gæti aðeins staðið mjög skamma
hríð og hlyti að kalla á gagngera
endurskoðun þessara mála og
breytingu á lögum.“
Töluverðar vonir eru bundnar
við þá breytingu á húsnæðislög-
unum, sem gerð var á síðasta
þingi. Miklu skiptir, að þar sé
ekki tjaldað til einnar nætur. Þær
vaxtatölur, sem að framan eru
raktar, sýna, að menn standa
strax í upphafi frammi fyrir þeirri
hættu, sem nefndin skilgreinir í
áliti sínu. Það ætti að vera kapps-
mál öllum, sem stóðu að breyting-
um á húsnæðislögunum, að sigla
fram hjá þessum hættuboðum í
upphafí ferðar. Tíminn til að
fínna bestu leiðina styttist óðum.
Ákvarðanirnar, sem þarf að taka,
snerta viðkvæma þætti eða eins
og aðilar kjarasmamninganna í
febrúar voru sammála um, þá er
það meðal brýnustu verkefna um
þessar mundir að leita leiða til
úrlausnar á þeim greiðsluvanda
húsbyggjenda, sem nú eiga í erf-
iðleikum „og jafnframt fínna
varanlega lausn á íjármögnunar-
vanda þeirra, sem eru að eignast
sína fyrstu íbúð.“
Hættan af
Greenpeace
Frá því var skýrt í Morgun-
blaðinu í gær, að í Noregi
hefur verið unnin skýrsla um áhrif
baráttu Greenpeace-samtakanna í
Bandaríkjunum gegn norskum
sjávarafurðum þar vegna hval-
veiða Norðmanna. í stuttu máli
er það niðurstaða Alf Hákon Ho-
el, höfundar skýrslunnar, að þessi
barátta hafí engan árangur borið.
Hann bendir á þá staðreynd máli
sínu til stuðnings, að útflutningur
Norðmanna á físki til Banda-
ríkjanna hafi aukist um 246% á
árunum 1980 til 1985. Á þessum
árum hefur baráttan gegn hval-
veiðiþjóðum verið áköfust í
Bandarílgunum, eins og Islending-
um er kunnugt.
Þá er ekki síður athyglisvert að
kynnast þeirri niðurstöðu Norð-
mannsins að sáralitlar líkur séu á
því, að æðstu stjómvöld í Banda-
ríkjunum taki ákvarðanir um
viðskiptabann á vinaþjóðir vegna
hvalveiða. Þar komi bæði til álita
pólitískt mat þeirra á nauðsyn vin-
samlegra samskipta við þessar
þjóðir og sú staðreynd, að slíkt
bann sé í raun óframkvæmanlegt.
Kaupendum í Bandaríkjunum sé
jafn mikið kappsmál að fá físk og
seljendum að losna við hann.
Þessi skýrsla bendir eindregið
til þess, að þeir, sem verða skot-
spónn samtaka á borð við Green-
peace, hvort heldur stjómmála-
menn á atkvæðaveiðum í
Bandaríkjunum eða þjóðir á hval-
veiðum mikli fyrir sér áhrif þeirra.
Hallgrímskirkja er í hugum
margra orðin tákn Reykjavíkur.
Vígslu hefur kirkjan hlotið tvisv-
ar, og er stefnt að því að hún
verði vígð í þriðja og síðasta sinn,
þann 27. október er 312 ár verða
liðin frá láti sálmaskáldsins.
Blaðamaður og ljósmyndari
Morgunblaðsins heimsóttu
Hallgrimskirkju í síðustu viku
°g fylgdust með byggingarvinn-
unni á lokasprettinum.
Hermann Þorsteinsson, formaður
sóknarnefndar Hallgrímskirkju,
hefur í röskan aldarfjórðung verið
í fararbroddi við byggingu kirkj-
unnar. Hann segir sjálfur að það
hafí verið fyrir velvilja vinnuveit-
anda síns, Lífeyrissjóðs samvinnu-
manna, að honum tókst að sinna
kirkjubyggingunni jafnhliða
ábyrgðarmikilli stöðu. Og loksins
sér hann hilla undir lok þessa langa
dagsverks. „Sjáðu bara þessa áætl-
un. Héma er tölvan á verkfræðistof-
unni búin að setja lokapunktinn á
alla þættina og gefa okkur grænt
Qós á vígsluna,“ segir Hermann
þegar hann gefur sér tíma til að
setjast niður með blaðamanni í erli
dagsins. Allt í kringum okkur eru
iðnaðarmenn á þönum, og oftar en
einu sinni er samtalið rofið þegar
einhver á brýnt erindi við formann-
inn. „Ég reyni aðeins að vera fjöður
í miklu úrverki. Aldrei dytti mér í
hug að líta á kirkjuna sem mitt
verk, heldur hef ég reynt að virkja
og vekja þann samhug sem fylgt
hefur byggingu þessa góða húss.
Við eigum þessa kirkju að miklum
hluta að þakka ftjálsum framlög-
um, og þeim ótölulega fjolda sem
hefur sparað okkur útgjöld með
ýmsum hætti. Vinna mín hefur ekki
síst verið í því fólgin að ganga um
með betlistafínn. En kirkjunnar
menn eru vanir því að biðja, og við
vitum að sá sem knýr á fyrir honum
mun upplokið verða.“
Gefa kirkjunni
aieiguna
Engum dylst að íslendingar hafa
mætur á Hallgrími Péturssyni. Fólk
af eldri kynslóð ólst upp með verk-
um sálmaskáldsins og er því hlýtt
til guðshússins sem rís undir nafni
hans. Hermann sagði að hann hefði
veitt viðtöku fjórum íbúðum eldri
kvenna, sem vildu gefa kirkjunni
aleiguna. „Ég minnist sérstaklega
einnar konu sem ætlaði að gefa
okkur íbúð sína. Þegar ég kom til
hennar dró hún upp stóran bunka
af spariskírteinum ríkissjóðs. Þetta
gaf hún okkur með þeim orðum að
hún hefði lagt þessa peninga fyrir
til elliáranna en fyndi ekki fyrir þá
betri not.“
Naglhreinsa timbur
í sumarfríinu
Þennan sólbjarta dag eru ötulir
sjálfboðaliðar að naglhreinsa timb-
ur við hlið byggingarinnar. Þor-
steinn Bjamason úr Borgamesi
heyrði auglýst eftir sjálfboðaliðum
og var ekki seinn að ákveða hvem-
ig hann myndi vetja sumarfríinu
sínu. Hann dreif sig til Reykjavíkur
og hóaði í bróður sinn Sæmund.
„Þorsteinn er litli bróðir minn,“
segir Sæmundur þegar hann er
spurður um aldur „ég er 74 ára og
hann 69 ára.“ Sæmundur fluttist
til borgarinnar þar sem hann vann
lengst af í verslun Sláturfélags
Suðurlands. Þorsteinn afgreiðir
bensín í Borgamesi. „Foreldrar
okkar höfðu miklar mætur á Hall-
grími, og við erum undir áhrifum
frá þeim. Eftir föður okkar liggja
mörg handrit að Passíusálmunum
sem hann skrifaði eftir rninni," seg-
ir Þorsteinn. „Mér hefur alltaf
fundist þetta fallegt hús, sem á
rætur í íslenskri menningu og nátt-
úru. Stjórnvöld hefðu mátt sjá sóma
sinn í því að veita meiri peningum
til þess, í stað þess að eyða þeim í
óþarfa hluti. En það er gaman að
nú hillir undir að kirkjan klárist."
Aldrei byggl annað
eins hús
Inni í kirkjuskipinu vinnur her
iðnaðarmanna að því að rífa burt
byggingapallana, múra veggina og
leggja steinflísar á gólfið. Albert
Finnbogason hefur verið bygginga-
meistari kirkjunnar undanfarin 8
ár. Raunar lærði Albert sína iðn í
kirkjunni - hjá fyrirrennara sínum,
Halldóri Guðmundssyni. „Það hefur
verið ákaflega gaman að taka þátt
í þessu verki. Ég held að aldrei
verði byggt annað eins hús á ís-
landi. Ékki er laust við eftirvænt-
ingu nú, þegar árangurinn er að
koma í ljós,“ segir Albert og bendir
upp í hvelfíngarnar hátt yfír höfðum
okkar. Hann lýsir því hvernig burð-
arvirki þeirra er smíðað, einangrað,
steypt, múrað og að lokum húðað
með málningu. Auk kórsins yfír
altarinu eru 9 stórar hvelfíngar í
skipinu og 18 smærri til viðbótar.
Ósjálfrátt koma gotneskar kirkjur
meginlandsins upp í hugann, þar
sem voldugar súlur bera uppi bygg-
inguna og steinninn setur mestan
svip á umhverfíð. Höfundur kirkj-
unnar, Guðjón Samúelsson húsa-
meistari ríkisins, lét ekki eftir sig
nákvæmar teikningar af innra útliti
hennar. Eiga því margir þátt í því
að móta hina endanlegu mynd.
Margt ógert þótt
byggingnnni ljúki
„Þegar að vígslunni kemur verða
homsteinar guðshússins til staðar:
Altari, skímarfontur og predikunar-
stóll," segir Hermann. „Kristin
kirkja er í raun byggð utan um
þessa þijá þætti. En margt verður
ógert því að fegra kirkjuna." Hann
„Nú bíður okkar gott dagsverk vi
mínum augum er þjóðarhelgidói
Þorsteinsson formaður sóknarnefi
á einni af steinflísunum sem Norc
mætti gólfið í kirkjunni.
tekur sem dæmi að til að byija með
verða lausir stólar á kirkjugólfínu.
Stefnt er að því að finna verðuga
arftaka þeirra, bekki sem samrým-
ast heildarmyndinni. Að mörgu þarf
að hyggja, til að varðveita uppmna-
legan stíl kirkjunnar. Menn em
sammála um að láta suma þætti
bíða þar til kirkjan hefur verið vígð.
Reynslan getur skorið úr um hváð
henti byggingunni best.
Hentar vel til
tónlistarflutning’s
Hallgrímskirkja er hönnuð með