Morgunblaðið - 21.08.1986, Page 43

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 21. ÁGÚST 1986
43
Vélvæðing vitundarinnar
Eriendar baekur
Siglaugur Brynleifsson
Klaus von Bismarck/ Giinter
Gaus/ Alexander Kluge/ Ferdin-
and Sieger: Industriaiisierung
des Bewusstseins. Eine kritische
Auseinandersetzung mitt den
„neuen“ Medien. Mit einer Ein-
fiihrung u. einem dokumentar-
ischen Anhang von Ernst Piper.
Miinchen — Piper 1985.
Fimm höfundar standa að þess-
ari bók. Efnið er: áhrif fjölmiðlunar,
einkum sjónvarps á meðvitundina
og þær breytingar, sem höfundam-
ir telja sig marka í viðhorfum og
smekk meðal alls almennings í list-
um, bókmenntum og tónlist og
einnig breytt viðhorf til stjórn-
málabaráttunnar sem slíkrar.
Einn af forstjórum Piper-útgáf-
unnar skrifar inngang að ritinu.
Hann Qallar um áhrif sjónvarpsins
á vitund fólks í Bandaríkjunum, en
þar á sjónvarpið lengsta sögu. Piper
vitnar í nýlega bók Postmans, en
hann heldur því fram að fyrsta
krafa til sjónvarpsins sé sú að það
sé skemmtilegt. Þessvegna verða
upplýsingar þess meira og minna
skekktar og afþreyingarefnið, sem
ætlað er fullorðnum, miðað við
greind og skynjun sex til átta ára
bama. „Sjónvarpið ... stuðlar að
skökku og brengluðu mati á raun-
veruleikanum. Ahorfandinn verður
ófær um að gera mun á raunveru-
leika og því sem teljast má óraun-
verulegt, hann gerir ekki
greinarmun á eigin reynslu og inn-
rættri reynslu. Hann missir áttanna
í tíma og rúmi og eðlileg tengsl
atburða brenglast og sú „þekking"
sem miðlað er í ofgnótt og á
skömmum tíma, verður að samsulli
þekkingarbúta, sem rugla fremur
en upplýsa..
Piper telur að þegar menn taki
að skynja heiminn gegnum frétta-
miðiun sjónvarpsins og fjölbreyti-
lega mötun annars efnis, þá glati
menn smátt og smátt kenndinni
fyrir mun á sannleika og lygi og
þar með réttu og röngu og með
auknum sljóleika, aukist greindar-
lekinn.
Ritað og talað orð hefur verið
gmndvöllur mennskra samskipta
undanfamar aldir í hinum vestræna
heimi, menn hafa orðið að lesa
texta, sem krefjast einbeitingar og
til þess hefur þurft þekkingu á því
máli, sem textinn er ritaður á. Jafn-
framt fylgdi þessari „menningu
orðsins“ hæfni til óhlutbundinnar
hugsunar, ímyndunarafl, almenn
þekking og valhæfni, sem byggðist
á gagnrýni, eigin smekk og næmi
fyrir réttu og röngu. Eins og kunn-
ugt er, eru þessir eiginleikar taldir
til vinstri heilahelmings, en með
stöðugri mötun lélegs sjónvarps,
hverfur nauðsynin fyrir starfsemi
þessa heilahelmings. Af því leiðir
eins og áður segir greindarleki, sljó-
leiki og „det glade Vanvid“.
Þessvegna álítur Postman („Við
skemmtum okkur í hel“, þýsk útg.
1985) að framtíðarríkið verði ekki
„1984", heldur „Fagra nýja veröld"
Huxleys. En í þvísa ríki líður öllum
vel, ef óþægindi gera vart við sig
eru gefnar „hamingju-pillur" og
hamingjan stafar af stöðugri mötun
létts og auðmelts afþreyingarefnis
sem Qölmiðlaskrípi matreiða. Engin
þörf er lengur fyrir starfsemi vinstri
heilahelmings, enda er hann nú
orðinn nokkurskonar botnlangi.
Gúnter Gaus skrifar um frétta-
mennsku sjónvarpsins og stjóm-
málabaráttuna, sem sjónvarps-
tæknin virðist setja þrengri og
þrengri skorður og víða drabbar
stjómmálabaráttan niður í hálf-
gerða trúðleika á skerminum.
Stjómmálamenn sem búa yfir hæfi-
leikum þriðja flokks leikara, virðast
hafa þar mesta möguleika til að
skara fram úr. Ofgnótt fréttamiðl-
unar, sem að því er virðist byggist
oft á handahóflegu vali eða annar-
legum hagsmunaástæðum, veldur
því að heimsmynd sú sem notendum
er miðluð, er meira og minna
brengluð og atburðum af sama toga
er gert mismunandi hátt undir
höfði. Þagað er svo til um þjóðar-
morð á einum stað, þegar hliðstæða
þess annars staðar er útlistuð oft á
dag. Stundum virðist sem frétta-
menn sjónvarps og útvarps noti
einhverskonar happa og glappa
aðferð í fréttavali. Gaus fjallar um
ýmis dæmi um þá skökku mynd sem
óbein miðlun efnis hefur á mótun
vitundarinnar.
Alexander Kluge skrifar um
áhrifavald „vitundariðnaðarins" og
upplausn hins hefðbundna sam-
félags, „samfélagið er sáttmáli milli
manna" (Burke). Sundrung sam-
félaganna í sérstæð^ hagsmuna-
hópa, án tengsla hvors við annan,
eykst hröðum skrefum með nútíma
fjölmiðlun, og þá einkum með hljóð-
varpi og sjónvarpi, sem rekin eru
m.a. af fjársterkum aðilum með
einkahagsmuni fyrir augum. I stað
þess að auka fjölbreytni í efnisvali
kemur á daginn að efnisvalið ein-
hæfíst við ómerkilega afþreyingar-
þætti í sjónvarpi þeirra fyrirtækja,
sem reka stöðvarnai-. Frelsið verður
til þess að auka einhæfni og þrengja
vitundina í stað þess að víkka.
Kluge fjallar um þessi efni með til-
visun til menningai-miðlunar fyrri
tíma, samanburðurinn er nútíman-
um síst í hag.
Ferdinand Sieger skrifar „Quo
vadis sjónvarp/hljóðvarp?". Hann
fjallar um framtíð þessara fjölmiðla
í Þýskalandi og í Evrópu, sam-
keppnina við bandaríska fjölmiðla
um efni og áhrif og hvaða aðilar
muni móta fjölmiðlapólitík á næstu
árum í Evrópu.
Síðasta ritgerðin er eftir Klaus
von Bismarck um alþjóðlega þróun
fjölmiðla í tengslum við menningar-
þróun framtíðarinnar.
Von Bismarck ræðir þær vonir,
sem menn gerðu sér um sjónvarpið
sem menningarmiðil og jafnframt
að fyöldi sjónvarpsstöðva myndi
tryggja fjölbreytni og tjáningar-
frelsi og yrði þar með aflvaki nýrrar
fjölbreytni og tjáningarfrelsis og
yrði þar með aflvaki nýs menning-
arblóma um allan heim. Allar þessar
vonir reyndust mýraljós. Höfundur-
inn er forseti Goethe-stofnunarinn-
ar frá 1976 og fjallar í þessari grein
sinni um áhrif fjölmiðlaefnis i lönd-
um þriðja heimsins, en þar er efnið
svo til allt aðfengið.
Allar þessar greinar eru hugvekj-
ur um það ástand sem þegar er
staðreynd um takmörkun sjón-
vaipsins, sem fjölmiðils menningar-
efnis og eðlisútmálun þess efnis sem
tæknilega hæfír því best. Það sem
um er að ræða er hvort menn kjósa
að skynja heiminn óbeint og tak-
markaðan við einnar víddar tján-
ingu, meira og minna skakkan og
skældan og kjósa sér jafnframt af-
þreyingarefni sem er miðað við
fremur frumstæðan smekk eða leit-
ast við að sjá og skynja umhverfið
með eigin augum og nota vinstri
heilahelminginn.
Stjórnunarfélag Islands
TÖLVUSKÓU
Tölvuskóli Stjórnunarfélags íslands tók til starfa haustiö 1985. í upphafi var Ijóst aö
áhugi fyrir aukinni menntun ertengdist tölvum og tölvuvæðingu var mikill.
Á haustmisseri 1986 tekur skólinn til starfa 1. sept. og verður kennt í 4 klst. á dag í 14
vikur (samt. 280 klst.).
Námsefni:
Förðunar
námskeið
öll undirstöðuatriði dag- og kvöldförðunareru
kennd áeins kvölds námskeiðum.
Aðeins 5 eru saman í hóp og fær hver þátttakandi
persónulegatilsögn.
Innritun og nánari upplýsingar í síma 19660.
Kristín Stefánsdóttir
Snyrti-og föröunarfræðingur Laugavegi 27 • Sími 19660
Kennan:

@
□ Kynning á tölvum_______________________________
□ Stýrikerfi og skráarkerfi______________________
□ Kerfisgreining_________________________________
□ Kerfishönnun___________________________________
□ Forritun___,___________________________________
□ Gagnasafnsfræði________________________________
□ íslenski tölvumarkaðurinn______________________
I Til að uppfylla kröfur atvinnulífsins
Miklar kröfur eru gerðar til nemenda með prófum og heimaverkefnum. Einnig hefur
reynst nauðsynlegt að gera kröfur um lágmarksmenntun nemenda, sem nú eru stú-
dentspróf, sambærileg menntun eða starfsreynsla. Auk þess þurfa nemendur að taka
inntökupróf í skólann.
Nemendur sem útskrifast úr Tölvuskóla Stjórnunarfélagsins geta að námi loknu unnið
með tölvunar-, viðskipta- og kerfisfræðingum við hugbúnaðarframleiðslu og rekstur
tölvukerfa. Með því að gera miklar kröfur til nemenda uppfyllir Tölvuskólinn kröfur
atvinnulífsins. Tölvuskólinn hefst 1. september og stendur í 14 vikur.
Allar nánari upplýsingar í síma 62 10 66
Stjórnundrfélag íslands
M Ananaustum 15 • Simi: 6210 66
OCTAVO/SlA 28.20