Morgunblaðið - 25.01.1987, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 25. JANÚAR 1987
LitiÖ inn í
Reichenau-
klaustríð
á suðurgönguferð
Grein: ANNA BJARNADÓTTIR
Gömul, g’ulnuö en ótrúlega vel með farin bók, Reichenauer Verbruderungsbuch,
er varðveitt í fornritadeild borgarbókasaf nsins í Ziirich. Hún hefur að geyma
38.000 nöfn sem munkar í Reichenauklaustri rituðu í bókina á árunum eftir 820
og fram á lok 13. aldar. Yfir 700 nafnanna eru norræn en 13 þeirra skera sig
úr. Fyrir ofan nöfnin Kerloc (Geirlaug), Curmaker (Kormákur), Amur (Arnór),
Wigedies (Vigdís), Mar (Már), Williburg (Vilborg), Wimuder (Vémundur), Zuririn
(Þórarinn), Culzenna (Kolþerna), Gudemunder (Guðmundur), Zurrider (Þórríður),
Zurder (Þórður) og Stenruder (Steinröður) stendur „hislanttra“ (ísland Terra)
og er það á eina staðnum í allri bókinni þar sem uppruna nafnanna er getið.
íslendingar þóttu, og þykja enn, sjaldséðir fuglar úti í hinum mannmarga heimi.
ið. Þrettánmenningarnir tóku því á sig veruíegan krók til að koma
við á Reichenau.
St. Georg.
Morgunblaðið/Anna Bjamadóttir
St. Peter und Paul.
Bræðralagsbókin er
merkasta skráin yfir
forn norræn nöfn sem
til er fyrir utan Skand-
inavíu. Hún vakti
athygli fræðimanna strax á
síðustu öld. Finnur Jónsson og
Ellen Jörgensen fengu hana að
láni til Kaupmannahafnar í upp-
hafi þessarar aldar, rannsökuðu
hana og birtu fræðigrein um nöfn-
in í „Aarböger for nordisk
Oldkyndighed og Historie" árið
1923. Fátt var skrifað um bókina
í langan tíma eftir það eða þang-
að til hún var ljósprentuð og gefin
út í stóru broti árið 1979. Mál-
fræðingar eiga nú hægara um vik
við að rannsaka hana. Hans-Peter
Naumann, prófessor í norrænni
málfræði við háskólann í Ziirich,
stundar rannsóknir á norrænu
nöfnunum. Hann skrifar greinar
og flytur fyrirlestra um efnið. Ein
slík grein vakti athygli AP-frétta-
stofunnar í Sviss og íslensku
þrettánmenningamir komust í
blöðin.
Reichenauklaustrið stendur á
eyjunni Reichenau í Bodensee,
skammt fyrir norðan iandamæri
Sviss og Vestur-Þýskaiands. Eyj-
an er nú kunn grænmetiseyja,
þakin grænmetisökrum og gróð-
urhúsum, en var þekkt til foma
sem mikill trúar- og menningar-
staður. St. Pirmin stofnaði
klaustrið 724 og gullöld þess stóð
fram á miðja 11. öld. Lærðir og
dugmiklir ábótar stjómuðu Bene-
diktarklaustrinu framan af. Það
var þekkt fyrir bókaskreytingar
og gullsmíði. Bækumar sem
munkamir skrautrituðu þóttu
standa öðrum bókum framar og
Reichenauklaustrið var áhrifa-
mesti listaskóli Evrópu á 10. og
11. öld. Það var auðugt og bjó
yfir miklum gersemum. En því fór
aftur á 12. öld eftir að þýskur
aðall krafðist þess að ungir aðals-
menn fengju inngöngu í klaustrið.
Munkum á Reichenau fækkaði
óðum og síðasti ábóti klaustursins
lét af störfum árið 1540. Biskup--
inn í Konstanz var klausturstjóri
eftir það þangað til Reichenau-
klaustrið var að lokum lagt niður
árið 1803.
Bræðralagsbókin var eins kon-
ar gestabók í klaustrinu. Nöfn
þeirra sem dvöldust þar eða komu
Dómkirkjan Marienmunster. Morgunblaðið/Anna Bjamadóttir.
þar við voru rituð í hana. Einnig
er hugsanlegt að aðsendir nafna-
listar hafi verið færðir í bókina.
Það var beðið sérstaklega fyrir
þeim sem voru í henni. Talið var
að þeir sem voru ritaðir í bræðra-
lagsbók, bók lífsins, yrðu einnig
ritaðir í bók lífsins í himnaríki og
þeir hlytu sálarheill. Ábótinn í
Rheinauklaustri fékk Reichenau-
bókina að láni árið 1787 og skilaði
henni ekki aftur. Bókasafnið í
Zúrich eignaðist allar bækur
Rheinauklaustursins þegar það
var lagt niður 1862 og þannig er
bræðralagsbókin frá Reichenau
komin til Zurich.
Hún er 164 síður. Elstu nafna-
skrámar em skrifaðar í snyrtileg-
an dálk á miðri síðu en síðar var
nafnalistum bætt inn á spássíur
blaðsíðnanna. Norrænu nöfnin er
að fínna á 18 síðum og þeim hef-
ur verið bætt inn af munkum á
misjafnlega læsilegan hátt. Otto
von Ostia, kardínáli, sem síðar
varð Urban páfí II, heimsótti
klaustrið í kringum 1080 og er
ritaður í bókina. Síðunni, sem
hans nafn stendur á, var lengi
haldið hreinni en nú er hún þakin