Morgunblaðið - 15.08.1987, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 15. ÁGÚST 1987
37
Guðmundína Einars
dóttir — Minning
Fædd 15. desember 1901
Dáin 4. ágúst 1987
Nú er amma dáin. Dauðastríðið
hennar var allt of langt. Bjartur
dauði, sagði presturinn og við tök-
um heilshugar undir það.
Okkur systkinin langar til að
kveðja ömmu sérstaklega. Við vor-
um nefnilega lengst af í sama
heimili og hún og var dillað meira
en ella fyrir bragðið. Til þess að
átta sig á konunni Guðmundínu
Einarsdóttur þarf að fara aftur í
tímann og við byijum eins aftarlega
og við getum.
Fólk af hennar kynslóð kunni að
segja frá og það mun hafa verið
fyrir 10—15 árum sem henni varð
tíðrætt um æsku sína á Dynjanda
í Grunnavíkurhreppi. Hún ólst þar
upp hjá foreldrum sínum, Einari
Bæringssyni og Engilráði J. Bene-
diktsdóttur, og var með þeim yngri
í hópi 14 systkina.
Á Dynjanda var búið til sjós og
lands. I minningunni var sjórinn sá
sterki, sá sem gaf og tók. Amma
kunni sögur af því þegar fólk stóð
í landi og beið í ofvæni; næði bátur-
inn landi eða ekki, með þá sem
innanborðs voru? Eða því þegar
róinn var lífróður í kapp við veðrið
sem var að skella á. Hún lýsti ekki
síður sínum eigin starfsvettvangi á
æskuheimilinu. Því, hvemig þær
systur drógu plöggin af bræðrum
sínum, sóttu þeim sýru og vatn að
drekka og voru til þjónustu reiðu-
búnar er þeir komu af sjónum. Þær
elduðu líka trosið — málfískurinn
fór allt annað — og sáu um aðra
matseld ásamt móður sinni. Þama
bættust svo við tóvinnan og heyann-
imar. í stuttu máli hefðbundinn
starfsvettvangur íslenskra alþýðu-
kvenna um aldir. Árið 1921, tæpra
tuttugu ára, giftist hún afa. Afi hét
Ólafur Matthías Samúelsson og
kom ekki langt að. Hann fæddist
hinum megin við Drangajökul, í
Skjaldabjamarvík og þeim megin
við jökulinn, í Reykjarfírði, bjuggu
þau amma fyrstu 2—3 árin. Síðan
í F'umfírði til ársins 1944. Afí
byggði hús handa þeim í Furufírði.
Jörðin var leigujörð og það hafði
úrslitaáhrif um þá ákvörðun að
hætta búskap á Homströndum og
flytja í þéttbýlið á ísafírði. Leigu-
gjaldið átti að hækka meira en þau
gátu sætt sig við.
Amma og afí eignuðust 7 böm
á níu árum, 1922—1930. Þar af
eina tvíbura. Áttunda bamið fædd-
ist 1941. Það var óskabam afa.
Amma var „stórfjölskyldukona".
Meðan hún var og hét vom sjaldn-
ast færri en þijár kynslóðir í heimili
með henni.
Það er í Fjarðarstræti 14 á
ísafirði sem ég — elst okkar systk-
ina — fer að muna ömmu um og
upp úr 1950. Þá fluttum við fjöl-
skyldan, sem þá taldi fjóra, til þeirra
í Fjarðarstrætið. Til bráðabirgða,
og bjuggum þar næstu 12 árin. Ég
nefni þá mynd sem mér dettur fyrst
í hug: Þær em þama báðar í eld-
húsinu amma og mamma, standa
hvor við sína eldavél, amma að elda
rófugraut eða kjötsúpu, steikja
steinbít eða sjóða selspik og signa
grásleppu meðan mamma bjó til
„innbakaðan físk“ eða steikti
danskar kjötbollur. Hún var nefni-
lega skólagengin í húsmæðraskóla.
Og einkennisbúningurinn var morg-
unkjóll úr munstmðu lérefti,
nokkuð fleginn, ermalaus og að-
skorinn og svo kom eldhússvuntan
utanyfír. Sameiginlega þvoðu þær
svo upp eftir matinn.
Amma var alitaf einsog þeyti-
spjald þangað til gigtin tók í
taumana. Ef hún settist niður þá
var það til að pijóna, oftast á
pijónavél, því hún var alltaf inni á
því að nota tæknina og spara tíma.
Það var oftast létt yfír henni og
hún raulaði við vinnu sína ef kapp-
ið var ekki þeim mun meira eða
hún var að tala við gesti. Það vom
næstum alltaf gestir hjá þeim afa.
Síðdegis- eða kvöldgestir, nætur-
gestir eða dvalargesir til lengri eða
skemmri tíma. Það átti sína skýr-
ingu. Frændgarðurinn var stór. Þau
áttu á annan tug systkina hvort um
sig. Gestimir vom á öllum aldri,
allt frá nýfæddum ungbömum á
leið heim til sín í þessum heimi, til
karlægra gamalmenna á leið allt
annað.
Amma gladdist með glöðum og
syrgði með þeim sem sorgmæddir
vom. Ég man hún veltist stundum
um af hlátri svo tárin flóðu niður
vangana. Ég held að amma hafí
verið hamingjusöm þrátt fyrir ýmis-
legt mótlæti og sjúkdóma þangað
til afí dó. Amma og afí vom ást-
fangið par alla tíð og hreykin hvort
af öðm. Á sunnudögum fóm þau í
spariföt; afí átti grá spariföt og
amma klæddist peysufötum eða
upphlut. Og1 þegar þau fóm til
kirkju eða í göngutúrinn setti hann
upp hatt og hún fór í svarta, kraga-
lausa aðskoma kápu með vídd í
pilsinu. Það fannst mér falleg kápa.
Amma hafði hlutverk í lífinu; hún
var til fyrir aðra. Þetta hlutverk
fékk hún strax í foreldrahúsum.
Hún var alltaf lipur og létt á fæti,
jákvæð og gerði það sem hún var
beðin um, jafnvel það sem aðrir
vildu ekki gera. Og hún fékk um-
bun fyrir. Það var auðheyrt á því
hvemig hún talaði um foreldra sína
og æskuheimili.
Það varð henni mjög erfítt að
sætta sig við minnkandi starfsgetu.
Hún var heldur ekki svo gömul
þega gigtin fór að hijá hana, innan
við sextugt. Og þegar afí veiktist
um veturinn 1959—1960 og dó þá
ER AÐ KOMA
FULLKOMNARI &FALLEGRI
EN NOKKRU SINNI
_______FYRR_____
TOYOTA -1988- í ÁGÚST
TOYOTA
um sumarið varð hún fyrir áfalli
og bar aldrei sitt barr eftir það.
Það birti þó alltaf yfír henni ef
hún gat pijónað eða saumað út,
fyrir gigtinni, og ef gestir komu.
Álltaf var hún að gefa. Ef ekki
annað þá það sem henni var gefíð.
Það vom margir sem heimsóttu
hana, færðu henni smágjafír og
hugsuðu hlýtt til hennar. Hún hafði
lifað þannig.
Að Iokum viljum við undirrituð
þakka ömmu fyrir allt og ég veit
að það vilja öll hin líka. Og við
megum til með að láta fylgja þakk-
læti til móður okkar, Ingu Hönnu,
fyrir þá aðhlynningu sem hún veitti
henni þessi síðustu ár sem hún var
á Sunnuhlíð og alla tíð.
Hulda Björg,
Haukur,
Anna Margrét,
Ólafur Atli.