Morgunblaðið - 26.08.1987, Blaðsíða 29

Morgunblaðið - 26.08.1987, Blaðsíða 29
28 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 26. ÁGÚST 1987 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 26. AGUST 1987 l ptep Útgefandi mlilafrffr Árvakur, Reykjavík Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson. Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Aðstoöarritstjóri Björn Bjarnason. Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen. Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson. Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson. Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aöal- stræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033. Áskriftargjald 550 kr. á mánuöi innanlands. f lausasölu 50 kr. eintakiö. Nýlenduveldi Fréttir herma að um helgina hafi íbúar Eystrasalts- landanna, Litháen, Lettlands og Eistlands, komið saman og kallað á frelsi vegna þess að 48 ár voru liðin frá því að þeir Hitler og Stalín gerðu með sér griðasáttmála. Sáttmáli ein- ræðisherranna hafði í för með sér, að smáríkin þrjú voru inn- limuð í Sovétríkin. Þau hafa ekki hlotið frelsi síðan. Stjóm- völd í Moskvu hafa markvisst unnið að því að „rússneskja“ þau; uppræta menningu þeirra og troða upp á íbúana rússn- eskri tungu og menningu. í því efni haga Rússar sér eins og harðsvíruð nýlenduþjóð, enda er mönnum að verða æ betur ljóst, að Sovétríkin eru helsta nýlenduveldi samtímans. Þjóð- ir og þjóðabrot fá ekki að rækta menningararfleifð sína í friði eða búa á því landi, sem er hluti þessa arfs, fyrir yfir- gangi stjómarherranna í Kreml. Sovésk stjómvöld hafa með ýmsu móti reynt að fá aðrar þjóðir til að viðurkenna í reynd, að Eystrasaltsríkin séu óað- skiljanlegur hluti Sovétríkj- anna og ekkert annað en sovésk lýðveldi. Hefur þetta til að mynda verið gert með því að semja ferðaáætlanir er- lendra sendinefnda á þann veg, að þær eigi viðdvöl í einhveiju Eystrasaltslandanna eða senda fulltrúa frá þessum löndum til annarra landa í opinbemm sov- éskum sendinefndum. Þeim ríkisstjómum Vesturlanda fer því miður fækkandi, sem átta sig á þessum brögðum ráða- manna í Moskvu, en sumar halda þó enn fast í þá stefnu, að innlimun Eystrasaltsríkj- anna í Sovétríkin hafi verið ofbeldisverk, sem ástæðulaust sé að viðurkenna í orði eða á borði. Því miður hafa íslensk stjómvöld ekki verið nægilega vel á varðbergi í þessu efni. Ætti íslenska utanríkisráðu- neytið að sjá sóma sinn í því að endurskoða starfshætti sína aðjiessu leyti. I grein, sem Áke Sparring, fyirum forstjóri sænsku ut- anríkismálastofnunarinnar, ritar um frelsisbaráttu Letta hér í blaðið í gær víkur hann að því eins og aðrir, að umræð- ur um frelsisbaráttu þeirra og annarra Eystrasaltsþjóða og fréttir af henni séu nýmæli, sem megi rekja til glasnost, stefnu Gorbachevs í upplýs- ingamálum. En umræðurnar einar em ekki nóg, hvorki í þessu efni né öðrum. Mestu skiptir að alræðinu sé aflétt og frelsi komi í staðinn. Sparr- ing kemst meðal annars þannig að orði: „Þegar Gorbachev var á ferð um Eystrasaltslöndin fyrr á árinu hafði hann ekkert að segja um það, sem veldur þessum þjóðum mestum áhyggjum, rússneskjunina. Honum tókst hins vegar að særa margan manninn með ókunnleika og fávíslegum at- hugasemdum um innlimun landanna í Sovétríkin." Sann- leikurinn um sögu Eystrasalts- þjóðanna er falinn í opinberum sovéskum ritum. Hann er hins vegar lifandi veruleiki fyrir þjóðimar sjálfar og verður ekki upprættur, á meðan þær verða ekki rússneskjunni að bráð. Sparring segir réttilega, að Gorbachev hafi tekist að halda þannig á málum, að Vestur- landabúar vilji gefa honum tækifæri til að sýna hvað í honum býr, og síðan orðrétt: „Lettland getur orðið einn af þessum prófsteinum. Víst er, að hann verður ekki talinn mikils trausts verður ef hann treður á eðlilegum kröfum lettnesku þjóðarinnar." Morg- unblaðið tekur heilshugar undir þessi orð, öll Eystrasalts- ríkin eiga rétt á að losna undan hinni sovésku nýlendustjórn. Tatarar í Sovétríkjunum eiga fullan rétt á að fá að flytjast aftur til sinna fomu heimkynna á Krím-skaga. Sovétmenn eiga að hætta nýlenduhemaðinum á hendur Afgönum. Frelsisbaráttan í Eystra- saltslöndunum sýnir, að markviss alræðisstjóm fær ekki bugað þá, sem vilja ekki láta bugast. Fréttir frá þeim hlutum Sovétríkjanna, þar sem múhameðstrú hefur fest rætur, eru þess efnis, að þar séu sam- tök þeirra, er vilja losna undan ofurvaldinu í Moskvu, alltaf að eflast. Hin vestrænu nýlendu- veldi liðu undir lok. Er nýlendu- veldi kommúnismans eilíft? Að sjálfsögðu ekki, en við hljótum að vona, að það kvamist úr því með friðsamlegum hætti og á þann veg, að þjóðimar undir ofríkinu þurfi ekki enn að sjá á bak hundruð þúsunda manna vegna þess. í slenskur ullariðnaður að dagauppi í Bandaríkjunum Lopanum frá Júgóslavíu og Kanada farnast betur Eftirívar Guðmundsson Þad er kominn umtalsverður afturkippur í sölu á íslenskum ull- arfatnaði i Bandarikjunum. í hans stað er komið á markaðinn vin- sælt prjónles í öllum regnbogans litum, framleitt úr lituðum íslensk- um lopa í Júgóslavíu, Kanada og jafnvel víðar um lönd. Það verður ekki betur séð en að islenskar prjónavörur, sem um hríð nutu hér mikilla vinsælda, hafi dagað uppi í Bandaríkjunum. Þetta hefir þró- ast á óheillabraut sl. fimm ár, eða svo. Ástæðan fyrir minnkandi vinsæld- um íslenska pijónlesins er að dómi sérfróðra í þessu efni sú, að íslenskir ullarfataframleiðendur hafa ekki fylgst nógu vel með tískunni og smekk fólks og líka, að þeir hafí raun- verulega þijóskast við að bæta ráð sitt. Það gæti og hreinlega stafað af vangetu til að mæta kröfum þeirra, sem hætta sér út á hála braut tísku- hönnunar. Framleiðendumir virðast hafa trúað því, að hefðbundinn íslenskur ullarfatnaður væri sígild vara, sem aldrei færi úr tísku og væri þess vegna þarfi, jafnvel óráð- legt að breyta til, eða yngja upp iðnaðinn. Á dögunum fékk eg tækifæri til að ræða þessi mál við Robert Land- au í Princeton. Hann hefir um árabil verið umsvifamesti innflytj- andi íslenskra ullarvara til Banda- ríkjanna. Verslun þeirra Landau- bræðra, Roberts og Henry, er kunn Vinsæll kvenjakki, prjónaður í Júgóslavíu úr lituðum lopa frá Sam- bandinu. legur og sérstakur til að byrja með. Fólk fyrirgaf jafnvel smíðagallana, sem voru ófáir til að byija með. Það sakaði hinsvegar ekki, að pijónlesið var frá landi, sem fáir þekktu og trúðu því, að þar myndi vera kuldalegt um að litast. Nafnið benti til þess, að landið hlyti að vera á næsta leyti við Norður- pólinn. En þetta var allt aukaatriði hvað ullarfatnaðinn snerti. Hitt var aðalatriðið, að viðskiptavinunum líkaði varan,“ segir Robert Landau. „Þetta sést best á því“ bætir hann við, „að í dag er ullarfatnaður fram- leiddur úr íslenskum lopa í Júgó- slavíu og í Kanada og er eftirsóttari en þjóðlegu flíkurnar, sem fram- leiddar eru á íslandi. Ástralíumenn og Nýsjálendingar framleiða ullar- fatnað að smekk fólks og í samræmi við tísku dagsins, sem nú selst bet- ur en hefðbundna pijónlesið frá íslandi. Ull er og verður eftirsótt fataefni í framtíðinni, en það fer eftir því hvernig hún er unnin og hvort flíkurnar eru hannaðar að smekk viðskiptavinanna hvort þær seljast eða ekki. Óskhyggja fram- leiðenda ein er tilgangs- og árang- urslaus, ef hún stangast á við það, sem kaupandinn vill fá.“ — Því hefír verið haldið fram, að þegar íslendingar hófu tísku- vöruframleiðslu sína úr íslenskri ull hafi það orðið iðnaðnum að falli. „Ekki er eg svo viss um það,“ segir Robert. „Gallinn var, að þeir gerðu það ekki nógu vel. Eða rétt- ara sagt, þaó heppnaðist ekki. Islendingum hættir við að sníða sér þröngan stakk í framleiðslu sinni. meira af einni vörutegund en ann- arri segir það sig sjálft, að það verður sú vinsælli, sem hann hefir á boðstólum.“ íslendingar fundu sjálfir litina Þegar Robert Landau kom til íslands vorið 1982 varð hann undr- andi er hann sá litagleðina á ull- arflíkunum í sýningargluggum Álafoss og Rammagerðarinnar í Reykjavík. „Mér varð starsýnt á þetta,“ segir Robert. „Það var ekki ég, sem hafði vaknað einn góðan veðurdag og sagt í svefnrofunum: íslenskt pijónles verður að vera í litum til þess að það seljist. Nei, það voru íslendingar sjálfir, sem fundu upp púðrið í þessu efni. Seinna, þegar ég kom til Akureyrar var þar sömu sögu að segja. Það sást ekki ein einasta „þjóðleg" flík í búðargluggunum þar frekar en í Reykjavík. Það hvarflaði að mér, að ef íslendingar, sem hafa klæðst þjóðlegum sauðalitum í 1100 ár eru orðnir leiðir á þeim hvað verður þá langt þangað til, að útlendingar fara sömu leið?“ „Þetta er ágætt. Þetta vil eg fá,“ sagði Robert. En það var ekki honum ætlað. Svarið, sem hann fékk var: Nei, litirnir eru ekki til útflutnings. Það kemur ekki til mála, að við nýtum islensku ullina og þjóðlega pijónlesið með því að lita það. Sauðaliturinn er þjóðlegur og sá eini og rétti, sem við sendum á erlenda markaði. Auk þess er of mikið umstang við framleiðsluna á litunum og við höfum ekki tæki eða fólk til að pijóna í litum. „Ég sagði þá við vini mína á Is- landi, ef þið viljið ekki framleiða fyrir mig í litum fæ ég einhveija aðra til að gera það. Ég sneri mér þá til Kanada og fékk það, sem ég vildi þar úr íslenskum lituðum lopa. Síðar fundum við tískuhönnuð í Júgóslavíu, sem hefir verið einstak- lega laginn að framleiða það, sem tískan og fólkið vill. Það er ekki vegna þess að við viljum endilega versla við Júgó- „Þjóðlegar“ handpijónaðar peysur, prjónaðar í Kanada úr lopa frá Sambandinu. víða í norðausturfylkjum Ameríku og raunar víðar fyrir gæðafatnað og sérstaklega fyrir íslenskar ullar- vörur. Þegar Landau-verslunin heflr útsölur, venjulega vor og haust, flykkist fólk úr fjarlægum héruðum, sem og nær, til að gera þar góð kaup. Landau-verslunin hefir einnig víðþekkt og vinsæl pöntunarvið- skipti gegnum myndskreyttar söluskrár. A fyrri árum voru nærri allar 32 blaðsíður skrárinnar fylltar myndum af íslensku pijónlesi. í þessa árs söluskrá eru aðeins nokkrar síður helgaðar ullarvörum, sem framleiddar eru á íslandi, en 6 síður fyrir pijónles, sem unnið er í Júgóslavíu úr íslenskum lopa og 3 síður fyrir fatnað, sem pijónaður er í Kanada einnig úr (slenskum lopa. Á gangstéttinni fyrir framan Landau-verslunina í Nassau-stræti í Princeton, þar sem hið kunna menntasetur með sama nafni er, um 80 kílómetra frá New York- borg, blaktir að jafnaði íslenskur fáni og í aðal-sýningarglugganum mátti löngum og má enn líta upp- stoppaðan og vel hymtan íslenskan hrút. Þegar inn er komið blasa við fagrar veggmyndir frá íslandi og minjagripir góðir. I mörg ár fór Robert Landau á hveiju vori í innkaupaferð til ís- lands og til að safna efni og ljósmyndum í skrautlega söluskrá, sem flest árin var að mestu helguð íslenskum ullarvörum. Ennþá má sjá íslenskar ullarvörur í versluninni og enn er íslenskum ullarvörum veittur þar virðulegur sess. En mið- að við það, sem áður var mætti minnast hins fomkveðna, að „nú er hún Snorrabúð stekkur" í því efni. Ferðir Roberts Landau til Is- lands eru nú færri en áður. Fallvölt er tískan „Margt er fallvalt í viðskiptalíf- inu,“ segir Robert Landau. „En fátt er eins brothætt sem tískan og smekkur fólks á fatnaði. Það sem var eftirsótt í gær getur orðið úrelt á morgun. íslenskur ullariðnaður var einstaklega vinsæll víða um lönd og ekki síst í Bandaríkjunum. En fataframleiðslan er sérstaklega öfgakennd og óviss. Þetta blessað- ist einstaklega vel fyrir íslendinga til að byija með. Aðrar þjóðir fóru að framleiða ódýrar eftirlíkingar og markaðurinn mettaðist. Þetta var dásamlegt. En því miður datt eng- um í hug að spyija: Hvemig verður markaðurinn fyrir íslenska pijónles- ið eftir fímm ár? Menn trúðu því, að hann myndi aldrei breytast. Ef ég hefði verið spurður myndi ég vafalaust hafa sagt, að markaður- inn myndi ekki breytast, þótt ég vissi vel, að hann gat ekki staðið til eilífðar og þetta hlaut að breyt- ast fyrr eða síðar. Norskar ullar- peysur, írskar og skoskar vom líka í tísku áður fyrr, en hafa nú horfið í skuggann. Lítum á fatatískumark- aðinn í New York og hve margir fara þar á hausinn árlega, sennilega 30-40 prósent af heildinni. Þar em þó þaulreyndir menn að verki, sem hrasa einsog aðrir á tískusviðinu." Þjóöerniö er aukaatriði „Islenski ullarfatnaðurinn varð ekki vinsæll vegna þess að hann væri íslenskur, eða „þjóðlegur" heldur vegna hins, að hann var fal- -1- Þetta eða hitt mátti ekki gera. Ég minnist þess,“ segir Robert Landau, „að þegar litirnir komu í söluskránni okkar 1982 varð uppi fótur og fít á íslandi. Þetta mátti ekki ske. Þetta var ekki ísienskt. Hvemig datt ykkur í hug að gera þetta? sprðu menn. Þetta er bara ekki hægt!!! Og hér liggur hundurinn grafinn, eins og þið segið á íslandi," bætir Robert við og brosir. „Fyrsta árið, sem litimir komu í verslunina hjá okkur," heldur Ro- bert áfram, „seldum við 4000 flíkur á móti 300 af þeim „þjóðlegu" íslensku í sauðalitunum. I verslun er það viðskiptavinurinn, sem ræður ferðinni, en ekki framleiðandinn. Ef kaupmaðurinn selur tíu sinnum slavíu, heldur er það eingöngu vegna þess, að við emm ekki ólíkir öðmm kaupmönnum, að því leyti, að við kaupum þá vöm og höfum á boðstólum, sem gengur best út en ekki vöm, sem ekki selst eins vel. Þegar um er að ræða vöm, sem selst tíu sinnum betur en hin fínnst mér varla hægt að lá okkur valið. En þegar Islendingar bjóða á ný það sem kaupandinn vill mun ekki standa á okkur," segir Robert Land- au að lokum, „og það er enn nokkur sala í sauðalitunum og vitanlega höfum við þá í verslun okkar. Hver veit nema, að menn fái líka leið á regnbogalitunum? Tískan er og verður fallvölt sem fyrr“. Höfundur er fréttaritari Morg- unblaðsins í Washington 29 AF ERLENDUM VETTVANGl eftir SIMON HOGGART Hrollvekjur á banda- rískum flugleiðum Allir eiga sínar hryllingssögur úr fluginu, svo ég sé enga ástæðu til að hlífa ykkur við að minni. Ég var á leið frá Ottawa, höfuð- borg Kanada, til Washington, höfuðborgar Bandaríkjanna, en sú flugferð tekur hálfan annan tíma auk viðkomu i Syracuse í New York ríki til tollskoðunar. Og þangað komum við á réttum tíma. En brottför var ekki samkvæmt áætlun. Eftir að hafa beðið um borð í tvo tíma úti á flugbrautinni vegna slæmra veðurskilyrða fyrir sunnan, var farið að koma þeim sem áttu bókuð framhaldsflug áfram eftir öðrum leiðum. Klukkutíma síðar var fluginu svo aflýst af „tæknilegum ástæðum". Þetta er sú sígilda afsökun sem þeir vona að þú haldir að stafí af því hve öryggiskröfur þeirra séu strangar. Reyndar er líklegra að hún tákni það að flugið borgi sig ekki lengur vegna þess hve fáir farþegarnir eru. Fyrst var okkur sagt að við yrðum að gista í Syracuse. Svo reyndist unnt að koma okkur með flugi frá Cleveland til Washing- ton. Við fórum því flugleiðis til Cleveland með vél sem kom þang- að hálfri annari klukkustund eftir áætlun, og við urðum að hlaupa um 800 metra að réttu hliði í flug- stöðinni, en þar var okkur sagt að vélin til Washington væri þremur og hálfum tíma á eftir áætlun. Ég var heppinn og fékk að sofa I eigin rúmi í Washington eftir að hafa sóað deginum í flugferð- ir. Umræður um þessi mál minna einna helzt á samtöl í skemmti- þáttum Marty Feldmans: „Hah, þú varst heppinn, við þurftum að gista í tvær nætur, og vorum svo send áfram með viðkomu í Albuquerque ...“ „Þetta er nú ekki neitt, þeir létu okkur fara gangandi frá Chicago til Mil- waukee..." Það furðulega var hve hinir farþegamir voru þolinmóðir. Ef þama hefðu verið Bretar á ferð, sem annars eru sagðir rólyndir, hefðu þeir haft frammi hávær mótmæli. En Bandaríkjamennim- ir tóku þessu með jafnaðargeði, aðeins einstaka maður sem taut- aði „Guð minn góður“ eða „getur þetta átt sér stað?“ í júní síðastliðnum var þota frá Continental flugfélaginu að bíða flugtaks á flugvellinum í Chicago fyrir flug til New York. Eftir klukkustundar bið í um 35 gráðu hitasvækju hrópaði kaupsýslu- maður einn úr hópi farþega nokkur- óviðurkvæmleg orð að sögn og krafðist þess að annað- hvort yrði að setja loftkælinguna á eða hleypa farþegunum út. Svo starfsmenn flugfélagsins létu handtaka manninn og sökuðu hann um óstýrilæti. En hann var nú frá Sierra Leone. Það er staðreynd að umferðin er alltof mikil í loftinu yfir Banda- ríkjunum, og afleiðingin er sú að það hefur vægast sagt verið frá- hrindandi um nokkurt skeið að þurfa að ferðast flugleiðis. Áætlað er að einungis tafir af völdum flugumferðarstjómar kosti flug- farþega þijá milljarða Banda- ríkjadala á ári (nærri 120 milljarða króna). Ljóst er einnig að hættan fer vaxandi. Nú em famar um 17.000 flugferðir milli staða innanlands á degi hveijum, um 50% fleiri en í byijun áratugarins. Fleiri en tvö tilfelli á dag eru skráð þar sem legið hefur við flugslysi, og hefur tíðni þessara tilfella tvöfaldazt frá byijun áratugarins. Yfirsjónum flugumferðastjóra hefur fjölgað um 18% frá því sem var fyrir aðeins einu ári. Flugfélögin benda réttilega á að aðeins 86 manns hafi farizt í flugslysum innanlands á síðasta ári, samanborið við 197 á árinu 1985. En flugslys eru frábrugðin umferðarslysum að því leyti að manntjón hvers árs verður oftast í aðeins einu eða tveimur flugslys- um. Sem dæmi má taka að ef atvik- ið umtalaða frá fyrra mánuði, þegar aðeins um 30 metrar voru milli Delta Tristarþotu og Boeing 7 47 frá Continental sem mættust úti yfir Atlantshafi, hefði endað með ósköpum, hefði þetta ár orð- ið það versta í flugsögu Banda- ríkjanna. Tvær skyldar ástæður eru fyrir ringulreiðinni. Þegar Jimmy Cart- er var forseti nam hann úr gildi hömlur á flugi og heimilaði þann- ig flugfélögunum að halda uppi ferðum til þeirra staða þar sem eftirspumin var mest og á þeim ( tímum sem bezt hentuðu. Þettat: hefur leitt til gífurlegrar fíölgunar ferða á eftirsóttari flugleiðunum. Til dæmis eru nú 158 ferðir á hveijum virkum degi milli Wash- ington og New York. Hinsvegar eru engar flugsamgöngur við tugi smærri borga og staða utan al- faraleiða. Einnig urðu miklar sveiflur í flugfargjöldum. Þau hækka og lækka frá mánuði til mánuðar þegar flugfélögin eru að reyna að ná hámarkstekjum með auk- inni sætanýtingu. Þannig verður kaupsýslumaður á leið frá austur- ströndinni til Kalifomíu að greiða í það minnsta 400 dollara fyrir farið, aðra leiðina. En ferðalangur sem bókar far sitt með fyrirvara, flýgur utan mesta annatímans, og afsalar sér rétti á endur- greiðslu farseðilsins sé hann ekki notaður, getur stundum komizt sömu leið fyrir aðeins 89 dollara. Flugfélögin reyna einnig að beita blekkingum í flugáætlunum, og bjóða tvöfalt fleiri ferðir á vin- sælum brottfarartímum en umferðin þolir. Það er útilokað að flugvélin þín sem á að fara klukkan fímm sídegis komist í loftið fyrr en kl. 5.30, en enginn er reiðubúinn til að viðurkenna að svo sé. Af þessu hefur meðal annars leitt að fjöldi kvartana hjá sumum flugfélögum hefur tvöfaldazt frá því í fyrra. Hjá Continental flugfé- laginu er sexföld aukning kvart- ana á þessum tíma. Árið 1981 fóm flugumferða- stjórar í verkfall. Trúr köllun sinni lét Reagan forseti reka þá alla og réði í þeirra störf verkfalls- bijóta og flugumferðastjóra úr hemum. Þegar hér var komið óskaði flugmálastjómin, FAA, eftir því að sjálfstæðri stofnun yrði falið að kanna hvort ástandið í stjómun flugumverðar tryggði nægilega öryggi í flugi. Stofnunin, Flight Safety Foundation, sem kostuð er af því opinbera og flugiðnaðin- um, sagði já, svo fremi að vissum skilyrðum væri mætt. Meðal skil- yrða var minna vinnuálag á flugumferðastjórana og að ekki yrði veruleg fjölgun flugferða. Staðreyndin er sú að hæfum flug- umferðastjórum, sem færir em um að manna ratsjárskjáina, hef- ur fækkað úr 13.200 í 9.500. Á sama tíma hefur flugumferð tvö- faldazt á umráðasvæði flugstjóm- arinnar í Boston, en flugumferða- stjómm þar fækkað um helming. Flugumferðastjóramir þurfa að vinna of mikið og em undir of miklu álagi, en engu að síður harðneitar Reagan forseti að end- urráða nokkum þeirra hæfu manna sem reknir vom vegna verkfallsins. „Við ráðlögðum að ekki yrði heimiluð fjölgun flugferða nema samfara fjölgun flugumferða- stjóra," segir Ed Wood, einn framkvæmdastjóra Flight Safety Foundation. „Én þeir gáfu bara allt frjálst og létu allt vaða." Hörð samkeppni hefur valdið tilslökunum í öryggismálum flug- félaganna. Fyrr á þessu ári dæmdi flugmálastjómin Éástem Airlines flugfélagið til að greiða 9,5 millj- óna dollara sekt fyrir brot á öryggisreglum. En þeir hjá East- em vom óheppnir. Það komst upp um þá. Frá því hömlur á flugi vom afnumdar hefur fjöldi flugfélaga tvöfaldazt, en á sama tíma hefur eftirlitsmönnum flugmálastjómar fækkað um 20%. Chris Witkow- ski, talsmaður neytendasamtak- anna Aviation Consumer Action Project, segir að knýjandi þörf sé fyrir að fjölga eftirlitsmönnunum um 3.000. „Flugmenn tjá okkur að þeim sé skipað að fljúga vélum sem ekki hafa fengið viðunandi við- hald. Flugfélögum er heimilt að láta viðgerðir sem ekki em bráð- nauðsynlegar fara fram í aðal- stöðvum sínum. En þau misnota þennan rétt sinn, og láta viðgerð- ir dragast í 10, 20 eða 30 daga. Flugmenn em kvíðnir, og vitað er um tilfelli þar sem þeir hafa neitað að fljúga." Sérhver flugfarþegi í Banda- ríkjunum greiðir átta sent af hveijum dollara í sérstakan sjóð, sem að nafninu til á að nota í þágu öryggis í flugi. í sjóð þennan hafa nú safnazt 5,5 milljarðar dollara, en upphæðin rennur öll til að rétta halla á fíárlögum. Engu er varið til öryggismála flugsins. Til em leiðir úr þessum vanda, og flestar kosta mikla peninga. Það væri til bóta að fjölga flugum- ferðastjómm og eftirlitsmönnum. Einnig meiri steinsteypa. Um ferðin um helztu flugvellina er þegar í hámarki, en þeir em ein- mitt við borgir þar sem landiými fyrir nýja flugvelli er sízt fáanlegt. Og farþegar verða að greiða meira fyrir aukið öryggi, vera fúsir til að leggja jafn mikið auka lega af mörkum til flugvirkjans sem yfirfer þotuhreyflana og til flugfreyjunnar sem færir þeim drykkina. Það getur orðið bið á þessu fram yfír næsta stórslys í flugi. „Umbætur hafa til þessa því miður fylgt í kjölfar slysa," segir Ed Wood. „Ég vona innilega að til þess þurfí ekki að koma. Höfundur er fréttaritari brezka bladsins The Observerí Wash- ington. Hann skrifaðiþessa grein fyrir flugslysið mikla í Detroit & dögunum.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.