Morgunblaðið - 26.08.1987, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 26. ÁGÚST 1987
45
Polanica Zdrój:
Endaspretturmn brást
SKAK
Karl Þorsteins
í smábæ, Polanica-Zdrój, í Póll-
andi er árlega haldið af myndar-
skap minningarmót um Akiby
Rubinstein, einn snjallasta ská-
meistara heims á fyrri hluta
aldarinnar og fremsta skákmeist-
ara heims á fyrri hluta aldarinnar
og fremsta skákmeistara Póllands
fyrr og síðar. Mót þetta var hald-
ið í 25. skipti 4.-19. ágúst s.l.
Keppendur komu mestmegnis frá
nágranna- og vinaþjóðum Pól-
lands, en auð auki undirritaður
og Greenfeld frá ísrael. Vandi
mótshaldara á þessum slóðum
felst auðvitða aðallega í hve lítt
ginnkeyptir stórmeistarar Vest-
ur-Evrópu eru til þátttöku á
mótunum, því þrátt fyrir sterk
skákmót og ágætar aðstæður eru
peningaverðlaun ætið af skornum
skammti, og einungis greidd í
pólskum gjaldmiðli sem ekki er
gjaldgegnur á vestrænum mörk-
uðum. Mótið var skipað í 9.
styrkleikaflokk og þótti gott enda
eitt hið sterkasta frá upphafi.
Nokkur ruglingur lék um kepp-
endafjölda, því í upphafí var
áætlað að sextán keppendur
tefldu á mótinu, en á síðustu
stundu forfölluðust tveir keppend-
ur frá Tékkóslóvakíu og einn
Pólvetjinn. Því hófu þréttán kepp-
endur taflmennsku, sem þýðir
yfírsetu hjá einum þátttakenda í
hverri umferð. Það fór hins vegar
verra er Rajna alþjóðlegur meist-
ari frá Ungverjalandi hætti
þátttöku eftir fimm umferðir í
mótmælaskyni vegna útskurðar
skákdómara í einni skáka hans.
Þá voru úrslit í skákum hans
strikuð út og m.a. varð ég af
vænlegum vinningi.
Sigurvegarinn U. Bönsch frá
A-þýskalandi átti sigurinn fylli-
lega skilið, tefldi af öryggi og
komst aldrei í taphættu. Hér er
um mjög sterkan stórmeistara að
ræða, sem fýllilega stenst hinum
fremstu kollegum hans vestan
jámtjalds snúning, en sökum óbil-
gjamra stjórnvalda em möguleik-
ar hans til taflmennsku af
skomum skammti í vesturheimi.
Greenfeld skaust upp í annað
sætið með góðum endaspretti, en
sovéski stórmeistarinn Dolmatov,
stigahæsti keppandinn í mótinu
varð að láta sér þriðja sætið lynda.
Hann verður einn helsti aðstoðar-
maður Kasparovs í væntanlegu
einvígi um heimsmeistartitilinn
við Karpov á hausti komanda og
kannski hefur það hamlað betri
taflmennsku að sinni.
Hvað mig áhrærir er útkoman
betri en ég hafði búist við fyrir
mótið. í byijun mótsins fékk ég
vinningana hreinlega á færibandi.
Fjórir sigrar í fyrstu fjómm um-
ferðunum, er að sögn kunnugra
besta byijun keppenda þann ald-
arfjórðung sem mót þetta hefur
verið haldið. Þegar hugsað er til
þess að öðlast áfanga að stór-
meistaratitli þurfti á því augna-
bliki aðeins eina vinningsskák til
viðbótar ásamt jafnteflum í öðmm
skákum er vart hægt að neita,
að möguleikamir vom ákjósanleg-
ir. Þá dró hins vegar ský fyrir
sólu. Ég tók þá ákvörðun að tefla
allar skákir til þrautar, í stað þess
að tefla til jafnteflis gegn hinum
sterkari og reyna að vinna hina
veikari. Vitaskuld gagnrýniverð
ákvörðun hvað áfangakeppni
varðar, enda bókuðust töpin of
mörg til að áfangi gæti komið
til. Mótið var hins vegar geysi
lærdómsríkt, og enginn vafi leikur
á að reynslan sem áskotnaðist á
eftir að skila sér síðar.
Viðureignin við Dolamatov var
kannski hin krítíska í mótinu. Hún
var tefld í 7. umferð og sat ég
þá einn í toppsætinu. Byijunin var
mjög hvöss og var útlít fyrir að
fmmkvæðið væri komið í hendur
svarts, er slæmur afleikur kom
til. Skákin fékk fegurðarverðlaun
á mótinu.
Hvitt: S. Dolamatov
Svart: Karl Þorsteins
Kóng-indversk vörn.
1. d4 - Rf6, 2. c4 - g6, 3. Rc3
- Bg7, 4. e4 - d6, 5. f3 - 0-0,
6. Be3 - Rc6, 7. Dd2 - a6, 8.
0-0-0 — b5 (Peðsfóm þessi sá
dagsins ljós í skák Christansen
, og Jóhanns Hjartarsonar á dögun-
um og þáði hvítur þá ið fómaða
lið með heldur slæmum afleiðing-
um. Dolmatov var kunnugt um
það og kýs aðra leið, sem eliðir
skákina á hefðbundnar slóðir.) 9.
h4 - h5, 10. Bh6 - e5, 11.
Rge2 - bxc4!? (Eftir 10. Hb8
kæmi upp staða sem vel kunnug
er í teóríubókum, en mér fannst
ástæðulaust að leita aðstoðar bó-
kanna, þegar aðrir möguleikar
vom fyrir hendi. Nú tkeur kákin
all fókna stefnu.) 12. g4! Bxh6
(12. hxg4, 13. h5 - Rxh5, 14.
Rg3 er hættulegt svörtum) 13.
Dxh6 - Bxg4!, 14. Hgl!? Það
er spuming hvort 14. fxg4 —
Rxg4, 15. Dd2 - Rf2, 16. Hh2
var vænlegra. Hvítur leggur nú
mjög mikið á stöðuna og ef sókn-
in gengur ekki upp er útlitið
dökkt.) 14. Bxf3, 15. Rf4!
15. Rg4?? (Þennan riddara mátti
ekki snerta, því hann er nauðsyn-
legur vamarmaður svörtu kóng-
stöðunnar. 15. exf4!, 16. Bxc4 —
Bg4! var hið rétta framhald og
taldi Dolmatov eftir skákina
möguleika svarts betri í þeirri
stöðu.
Ég vanmat hins vegar illi-
lega möguleika hvíts í áfram-
haldinu, því þrátt fyrir að svartur
fái tvo hróka og tvö peð fyrir
drottningu sína nægir það ekki
sökum slæmrar staðsetningar
mannafla hans.) 16. Hxg4 —
Bxg4, 17. Rxg6! - Df6 (17.
hxg6? 18. Bxc4+ - Hf7, 19. Hfl
leiddi vitaskuld til tafarlausrar
uppgjafar) 18. Rd5 — Dxg6, 19.
Rf6+ - Dxf6, 20. Dxf6 - Bxdl,
21. Kxdl - Rxd4, 22. Dg5+
Kg7, 23. Dh5 - Kg7, 24. Dg5+
— Kh7, 25. Bxc4 (Hvíta staðan
er líklega unnin þegar hér er kom-
ið til sögu, því aldrei reynist
möguleika að tengja svörtu hró-
kanna saman til atlögu gegn hvíta
mannaflanum. Tímaskortur var
einnig illþyrmilega farinn að hijá
svarta liðstjómandann og mót-
spyman verður minni fyrir
bragðið.) 25. Re6, 26. Df6 — c6,
27. Kel - a5? (27. Had8 var
skárra. Áframhaldið þarfnast ekki
skýringa.) 28. h5 — Had8, 29.
h6 - Hg8, 30. Dxf7+ - Kh6,
31. Bxe6 Hgf8, 32. De7 - Kh5,
33. Bf7+ - Kg4, 34. Kf2 og
svartur gafst upp.
10
11
12
13
Pkt
1. U.Bönsch X */2 v2 v2 1 V2 1 1 1 i V2 V2 (1) 8
2. A.Greenfeld V2 X v2 1 0 1 1 V2 1 V2 v2 1 7 v2
3. S.Dolmatov */2 X v2 v2 1 V2 1 v2 0 1 1 1 (1) 7V2
4. R. Kuczynski í/2 0 V2 X 1 V2 v2 V2 V2 1 1 1 7V2
5. Karl Þorsteins 0 1 0 0 X v2 V2 1 v2 1 1 V2 (1) 6
6. G. Garcia Conzales */2 0 V2 V2 V2 X V2 0 1 V2 v2 1 5V2
7. M.Popozev 0 0 0 V2 V2 v2 X v2 V2 1 v2 1 (V2) 5
8. P.Stempm 0 V2 V2 V2 0 1 V2 X v2 V2 v2 0 4V2
9. R. Tomaszewski 0 0 1 v2 v2 0 v2 V 2 X 0 v2 v2 0/2) 4
10. M.Hawelko 0 V2 0 0 0 v2 0 V2 1 X 1 V2 4
11. L.Spassov V2 V2 0 0 0 v2 v2 V2 v2 0 X v2 3V2
12. J.Bany í/2 0 0 0 V2 0 0 1 V2 v2 V2 X 3V2
13. G.Rajna 0 0 0 V2 V2 1
Vona að nemendur læri að
þekkja rétt kveðnar vísur
- segir Ragnar Ingi
Aðalsteinsson, sem
hefur ritað brag-
fræði fyrir 10-13
ára börn
„ÞESSI bók er ætluð til að kenna
10-13 ára börnum undirstöðuat-
riði bragfræði, svo þau læri að
minnsta kosti að þekkja mun á
réttkveðinni og rangkveðinni
vísu,“ sagði Ragnar Ingi Aðal-
steinsson, kennari, en Náms-
gagnastofnun hefur nú gefið út
rit hans „Bragfræði".
Ragnar Ingi sagðist hafa byijað
að vinna að bókinni fyrir fjórum
árum. „Ég hafði reynt að kenna
nemendum mínum undirstöðuatriði
ljóðagerðar en námsefni skorti til-
fínnanlega. Það kom mér á óvart
hversu fljótir nemendur vom að
átta sig á bragreglunum og ég fann
að lykilatriðið var að byija á að
kenna taktskiptinguna. Krakkar á
þessum aldri eiga auðvelt með að
skynja taktinn í vísunni og út frá
honum er síðan hægt að skýra brag-
reglurnar. í framhaldi af þessari
kennslu minni varð kverið Brag-
fræði til, en þar er eingöngu fjallað
um ferskeytluna. Kverið er sett upp
á einfaldan hátt og ég vona að
kennarar eigi auðvelt með að nota
það, jafnvel þótt þeir leggi ekki
stund á kveðskap sjálfír."
Bragfræði er skipt í 12 kafla og
er eitt einkenni ferskeytlunnar tek-
ið fyrir hveiju sinni. „Það er ekki
markmið mitt að gera nemendur
alla að hagyrðingum, enda tækist
það seint," sagði Ragnar Ingi. „Það
er hins vegar von mín að kverið
verði tekið inn í námsefni í íslensku,
því bragreglumar em hluti af tungu
okkar og mega ekki glatast. Stór
hluti af bókmenntum okkar er kveð-
skapur sem ortur er undir ákveðn-
um reglum. Þeir sem ekki þekkja
þessar reglur hafa ekki lykilinn að
því sem þeir em að lesa og geta
ekki notið kveðskaparins jafn vel
og ella. Þá er kverið ekki síður
ætlað fullorðnum, því margir hafa
áhuga á vísnagerð en hafa ekki
getað aflað sér upplýsinga um brag-
fræði, því reglumar hefur ekki verið
áður að finna í þessu formi."
Bragfræði hefst á kafla sem
nefnist ferskeytla og síðan er fjallað
um taktskiptingu, rím, hákveður
og lágkveður og ljóðstafi. I sérstök-
um kafla em æfingar, þar sem
nemendum gefst sjálfum kostur á
að raða saman orðum í ferskeytlur.
Sem dæmi má nefna að talin em
upp 14 nafnorð og eiga nemendur
að raða þeim saman. Lesendur geta
spreytt sig á því að gera úr þessu
rétta ferskeytlu: borð, penni, síða,
bekkur, töfrar, seiður, bretti, villa,
setning, orð, skúffa, vaskur, hilla,
skápur.
Hótel Saga
Slmi 1 2013
Blóm og
skreytingar
viÖ öll tœkifœri
Morgunblaðið/KGA
Ragnar Ingi Aðalsteinsson
Nýtt nýtt
FULL BÚÐ AF NÝJUM VÖRUM.
Glugginn,
Laugavegi 40, Kúnsthúsinu.