Morgunblaðið - 29.11.1987, Blaðsíða 57

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. NÓVEMBER 1987
57
Háskólinn i Leysin.
Alþjóðlegt hugarfar gefið í veganesti
FRED OTT stofnaði The American College of Switzerland í Leysin árið 1963 til að veita börnum Banda-
ríkjamanna i Evrópu tækifæri til að hefja háskólanám í návist við foreldra sína. Skólinn var aðeins tveggja
ára nám i upphafi en bauð upp á fjögurra ára nám og BA-háskólapróf 1968. Viðskiþtafræði, alþjóðastjórn-
mál og tungumál eru helstu kennslugreinar hans.
Háskólinn er til húsa í gömlu
stórhóteli, þar sem auðugir
ættingjar berklasjúklinga á hælum
í Leysin gistu þegar þeir komu til
bæjarins. Hótelinu hefir verið mikið
breytt en tignarlegur matsalur og
setustofa standa óbreytt. Skólinn
heldur fundi fyrir nemendur í setu-
stofunni og eitt sinn ræddust
samningamenn stórveldanna í af-
vopnunarmálum í Genf opinskátt þar
við. Daniel Queudot, rektor háskól-
ans, vonast til að sendiherrar Iran
og Irak hittist þar bráðlega.
Um 300 nemendur frá 50 löndum,
aðllega Evrópu og Mið-Austurlönd-
um, eru í skólanum. Bandarísks eða
bresks stúdentsprófs, eða samsvar-
andi menntunar, er krafist við
inngöngu í hann. Megin markmið
hans er að útskrifa alþjóðlega þenkj-
andi nemendur sem þekkja siði og
menningu annarra þjóða og eru
færir um að takast á við lífið af
mannúð og kærleika. Staðsetning
Leysin í miðri Evrópu er nýtt út í
ystu æsar við kennsluna. Nemendum
eru kynntar alþjóðastofnanir og -fyr-
irtæki i nágrenni hans og löndunum
í kring og reynt er að útvega þeim
sumarstörf við hæfi, til dæmis hjá
Sameinuðu þjóðunum í Genf.
Böm margra frægra manna hafa
sótt háskólann og menntaskólann í
Leysin. Einn þekktasti nemandi há-
skólans er þó Sylvester Stallone,
leikari. „Ég átti ( dálitlum vandræð-
um með hann,“ sagði Ott, en hann
stjómaði skólanum enn þegar Stall-
one gekk í hann. „Ég stakk upp á
því við hann að hann tæki þátt í
leiklistarstarfi skólans og hann féllst
á að vera með í uppfærslu á leikrit-
inu Sölumaður deyr. Það átti vel við
hann. Það fór ekki fram hjá neinum
á frumsýningunni að þama var
maður á ferð með þó nokkra leik-
hæfileika." ab
Menntaskólanám
í Alpafjollum
FORELDRAR, sem starfa erlendis, geta oft átt i
vandræðum með menntun barna sinna. Fred og
Sigríður Ott gerðu sér grein fyrir því strax eftir
heimsstyijöldina síðari, en gafst ekki tækifæri til
að opna eigin einkaskóla fyrr en árið 1961. Þá stofn-
uðu þau Leysin American School í svissnesku
Ölpunum. Þar búa börn í heimavist og ganga í
menntaskóla að bandarískri fyrirmynd.
Það var auðséð og -heyrt að andinn í skólanum er
góður þegar þau hjónin buðu mér með sér á
skemmtikvöld í honum fyrir skömmu. Nemendumir, um
180 talsins, vom spariklæddir og snæddu góðan kvöld-
verð áður en skemmtunin hófst. Hátíðasalurinn er ekki
nógu stór til að rýma alla í einu en stelpumar veltust
fyrst um af hlátri af skemmtiatriðum kennara og nem-
enda og síðar um kvöldið bárust hláturrokur strákanna
langar Ieiðir. Fullkominn íþróttasalur skólans er búinn
sem hátíðarsalur þegar meira liggur við.
Steven Kristinn, sonur Ott-hjónanna, og Doris, kona
hans, reka nú skólann. Kennt er á fjórum bekkjastigum,
9. til 12. bekk. Kennslan undirbýr nemendur fyrir banda-
ríska háskóla — og lífið sjálft — en nemendum er gefinn
kostur á að bæta við sig einu ári eftir að þeir útskrifast
til að komast inn í evrópska háskóla.
Megnið af nemendunum eru bandarískir og flestir
eiga foreldra í Mið-Austurlöndum. íslensk stúlka, Erin
Burke, er í nemendahópnum. Móðir hennar er íslensk
en faðirinn írskur og þau búa í Mið-Austurlöndum. „Ég
gat ekki haldið áfram í skóla þar,“ sagði Erin, „af því
að þar eru bara grunnskólar fyrir útlendinga. En ég
kann ofsalega vel við mig hér og mamma og pabbi
koma að heimsækja mig eins oft og þau geta.“
Kennsluskráin tekur mið af staðsetningu skólans.
Áhersla er lögð á evrópska sögu og tungumál og nemend-
umir fara í ferðir innan og utan Sviss. Skíðaiðkun er
skyldufag. Frábærar skíðabrekkur eru í göngufæri frá
skólanum og þangað eru nemendumir sendir tvo eftir-
miðdaga í viku. En skólinn er strangur og það er ætlast
Að vetrarlagi í Leysin.
til þess að krakkamir læri og hagi sér vel. Foreldrar
em velkomnir í heimsókn hvenær sem er. Nám og uppi-
hald kostar 27.400 sv. franka, 712 þús. ísl. kr., á ári.
Yfir hásumarið býður Leysin American School upp á
námskeið í menntaskólafögum, ensku og leiklist. Ensk-
unámskeiðin eru sérstaklega vinsæl. Þau standa í þijár
vikur. Það er kennt á morgnana en síðdegis hafa nem-
endur tíma til að sinna eigin áhugamálum og íþróttum.
Nemendur á aldrinum 13 til 19 ára koma alls staðar að
á námskeiðin og búa saman í heimavist menntaskólans.
ab
Blús
Árni Matthíasson
Blúsáhugamenn gefa yfir-
leitt lftið fyrir hvita blústónlist-
armenn, enda ná þeir fæstir því
að kornast með tærnar þar sem
litir blúsarar hafa hælana. Til
eru undantekningar frá þeirri
reglu og albinóinn Johnny
Winter er eitt besta dæmið um
hvítan tónlistarmann sem spilar
hreinan blús.
John Dawson Winter fæddist í
Texas 1944 og hann og yngri
bróðir hans, Edgar, sem einnig
er albínói, lærðu á ýmis hljóð-
færi, enda voru foreldrar drengj-
anna tónlistarfólk. Þeir Eklgar
stofnuð rokksveitir á sínum yngri
árum og léku með þeim blús og
rokk.
Johnny hætti snemma í skóla
og fór á puttanum til Louisiana
hvar hann lék með ýmsum blús-
tónlistarmönnum og rokkurum.
Um 1960 fluttist hann til Chicago
og lék þar í ýmsum blúsbúllum.
1962 lék hann í hljómsveit með
Mike Bloomfield meðal annarra.
Svo fór að hann sneri aftur til
Texas og ferðaðist um með ýms-
um blússveitum. Grein í Rolling
Stone, þar sem honum var hælt
í hástert, varð til þess að hann
fékk samningstilboð frá rokk-
klúbb í New York og þar vakti
hann mikla hrifningu. Hann gerði
langtímasamning við Columbia og
fyrsta plata hans, sem hét einfald-
lega Johnny Winter, kom út 1969
og vakti mikla athygli. Á sama
ári var gefin út platan The Pro-
gressive Blues Experiment, sem
á voru ýmsar upptökur á blúslög-
um sem hann hafði tekið upp með
þeirri sveit sem hann starfaði með
fram að því að hann sló í gegn,
þeim John „Red“ Turner á tromm-
ur og Tommy Shannon á bassa.
Þeir gerðu með honum fyrstu
Columbia plötuna og næstu plötu
líka, sem hét Second Winter, en
eftir þá plötu leysti Johnny upp
sveitina og setti saman nýja sem
var meira í ætt við rokksveit.
Stöðugar tónleikaferðir og her-
óínfíkn, sem Johnny hafði orðið
sér út um, varð til þess að hann
neyddist til að taka sér hlé frá
tónlistinni og um tíma var orðróm-
ur á kreiki um það að hann væri
ekki lengur í tölu lifenda. 1973
kom út platan Still Alive and
Well. Eftir það gerði hann tvær
rokkplötur til viðbótar, en sneri
sér síðan aftur að blúsnum og
gerði plötuna Nothin’ But the
Blues, en þá plötu vann hann með
Muddy Waters og hljómsveit hans
sem í voru auk Muddy menn eins
James Cotton, Pinetop Perkins og
Willie „Big Eyes“ Smith. Johnny
vann einnig þijár plötur með
Muddy sem útsetjari og gítarleik-
ari. Nothin’ But the Blues seldist
ekki mikið, en hún var þó sönnun
þess að Johnny Winter væri fyrst
og fremst blúsari. Hann fór síðan
að gera plötur fyrir Alligator út-
gáfufyrirtækið og fyrir Alligator
hefur hann gert þijár plötur með
þeim rokkaða blús sem er hans
einkenni, en á nýjustu Alligator
plötunni leikur hann að auki á
National gítar og sjmgur. Besta
kynning á Johnny Winter er fyrsta
plata hans sem heitir einfaldlega
Johnny Winter, en Edsel útgáfu-
fyrirtækið hefur nýlega endurút-
gefið þá plötu í upprunalega
umslaginu. Þar á er margur góður
blúsinn og Stevie Ray Vaughan
aðdáendúm er hollt að ná sér í
þá plötu til að heyra tilburði
Johnnys í laginu Be Careful With
a Fool. Á plötunni fær hann sér
til aðstoðar þá Walter Shakey
Horton og Willie Dixon í einu lagi
sem minnir mikið á hreinan
Chicago blús sjötta áratugarins.
Alligator plötumar eru allar fyrir-
taks blúsplötur og sú nýjasta, ■
platan Third Degree, er kannski
besta kynningin á blúsaranum
Johnny Winter í dag. Á þeirri
plötu tekur hann gömul lög eftir
aðra og einn frumsaminn blús. Á
meðal þeirra laga sem hann leikur
eftir aðra eru Mojo Boogie eftir
J.B. Lenoir, Third Degree eftir
Eddie Boyd og Willie Dixon,
Shake Your Moneymaker eftir
Elmore James, gamla slagarann
CC Rider, sem hann kallar See
See Baby og Tin Pan Alley eftir
Guitar Slim. Blúsinn er yfirleitt
rokkaður, eins og Winters er von
og vísa, en hann tekur einnig lög
einn og með National gítamum
sínum. Á umslaginu segir Johnny
einmitt frá því að hann hafí fallið
fyrir National gítamum vegna
þess að honum hafi fundist hljóm-
urinn minna á strengjaða msla-
tunnu. Hann beitir honum og
þannig og nær fram óhreinum*
„slide“ hljóm sem fellur vel að
grófri röddinni. Ekki er hljómur-
inn í rafgítamum síður óhreinn,
en í þeim lögum þar sem honum
er beitt sýnir Johnny að hann er
í hópi fremstu gítarleikara og
ekki síður að hann getur leikið
blús, því einleikskaflamir em inn-
an blúsrammans en ekki lang-
dregnar flugeldasýningar eins og
svo oft hjá hvítum blúsgítarleikur-
um. Það er því óhætt að mæla
með Third Degree og reyndar
einnig með hinum Alligator plöt-
um Johnny Winter. Einnig má
benda á plötuna The Progressive
Blues Experiment, en sú plata var
endurútgefin á síðasta ári. Á
þeirri plötu, sem tekin er upp í
upphafi ferils Johnnys, má heyra
að þá þegar hefur hann verið
búinn að ná góðum tökum á blúsn-
um. Hann tekur þar þekkt lög
eftir aðra, lög eins og Rolling and
Tumbling eftir Muddy Waters, og
Broken Down Engine og Black
Cat Bone sem hann er reyndar
skrifaður fyrir(I). Það var svosem
skiljanlegt á þeim tíma sem platan
kom út, hvítir tónlistarmenn vom
alltaf að stela frá svörtum (t.d.
Led Zeppelin o.fl.) en það er
óskiljanlegt hvers vegna það er
ekki leiðrétt 1986, þegar platan
var endurútgefin. Þeir Tommy
Shannon og Red Tumer leika með
Johnny á plötunni og em vel þétt-
ir enda búnir að vera að þvælast
saman lengi.
Af hvítum blús