Morgunblaðið - 29.11.1987, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. NÓVEMBER 1987
Dagbók Halldórs Laxness
úr klaustrinu í Clervaux
fundin á Landsbókasafni
DAGBÓK, sem Halidór Laxness
hélt á meðan hann dvaldíst í
klaustrinu St. Maurice í Clervaux
í Lúxemborg árið 1923, hefur
nú komið í leitimar. Halldór
hafði talið hana glataða en eftir
langa leit og fyrirspumir skálds-
ins og útgefanda hans, Ólafs
Ragnarssonar, fannst bókin loks
í Landsbókasafni íslands í
óflokkuðum gögnum sem Stefán
Einarsson, prófessor, hafði látið
eftir sig. Hann mun hafa fengið
OKUMAÐUR japanskrar fólks-
bifreiðar var fluttur á Slysadeild
um klukkan hálf sex á laugar-
dagsmorgun eftir að hann hafði
ekið á mikilli ferð eftir Digranes-
vegi í Kópavogi en misst vald á
bifreiðinni og lent á ljósastaur
rétt vestan við Vogatungu.
Af ljósastaumum hentist bíllinn
á umferðarskilti og sögðu lögreglu-
GEIR Hallgrímsson seðlabanka-
stjóri segir það vera verkefni
banka og sparisjóða að mæta
árstíðabundnum sveiflum, sem
eiga sér stað í framboði og eftir-
spura eftir lánsfé, og þeir verði
að kunna fótum sínum forráð.
En vegna mikilla útlána þeirra
fyrr á árinu vilji bankarair núna
fá meira fé frá Seðlabanka og
séu þvi óánægðir með lausafjár-
bindinguna. Geir segir einnig að
Seðlabankinn hafi engin völd til
að setja öðrum lausafjárbindingu
en bönkum og almennum inn-
Iánsstofnunum þótt slíkt væri
eðlilegt og sannleikurinn sé sá
að Seðlabankinn hafi of lítið
valdsvið.
í Morgunblaðinu á laugardag var
sagt frá ummælum Tryggva Páls-
sonar, framkvæmdastjóra Qármála-
sviðs Landsbankans, á Spástefnu
Stjómunarfélags íslands þar sem
í dag
Btorsunbl&bih ;_
Ejnr8
B
aitM tmaujt bkuoax, huuo hatt rc 2
ÓSWOHTWH Af STTfHUM OO rtSKUSTRAUMUM K «
vrmm í n tcrc <acUu /r.«
BLAÐ B
hana á sínum tíma til athugunar
vegna rits sem hann var með í
undirbúningi um verk Halldórs
Laxness.
Klausturdagbókin mun verða
meginuppistaða í nýrri bók Nóbels-
skáldsins, sem koma mun út fyrir
jólin hjá Vöku-Helgafelli, og ber
nafnið Dagar hjá múnkum. Fyrsta
desember næstkomandi em ná-
kvæmlega 65 ár liðin frá því að
Halldór Laxness kom til dvalar í
klaustrinu á landamæmm Frakk-
menn í Kópavogi, að af ummerkjum
mætti ráða að hraðinn hefði verið
talsvert yfir lögleyfðum 50 kfló-
metrum á klukkustund.
Okumaðurinn slasaðist nokkuð
og var fluttur á Slysadeild Borg-
arspítalans. Áverkar hans vom ekki
taldir lífshættulegir. Hann er gmn-
aður um ölvun við aksturinn. Bfllinn
er sagður gjörónýtur.
hann gagnrýnir Seðlabankann
harðlega fýrir framtaksleysi í
stjómun peningamála og lélaga
upplýsingaöflun um fjármagns-
markaðinn. í samtali við Morgun-
blaðið sagði Geir Hallgrímsson að
hann undraðist þessi ummæli
Tryggva Pálssonar. „Hann gagn-
rýnir Seðlabankann fyrir að hafa
lækkað bindiskylduna en það var
gert samkvæmt ákveðnum tilmæl-
um þáverandi ríkisstjómar og
Seðlabankanum er skylt að fara
eftir stefnu ríkisstjómar á hveijum
tíma. En vald Seðlabankans til að
ákveða mörk bindiskyldu án atbeina
ráðherra var afnumið með nýju
seðlabankalögunum á síðasta ári.
Tryggvi bendir hinsvegar á að þá
hafi Seðlabankinn tekið upp lausa-
fjárbindingu innlánsstofana til að
hamla gegn aukningu peninga-
magns í umferð og Seðlabankinn
hefur hækkað kröfu um lausafjár-
hlutfall eftir það á síðastliðnu
sumri,“ sagði Geir.
Á spástefiiunni sagði Tryggvi að
Seðlabankinn hafí veitt lítið sem
ekkert aðhald þegar peninga-
mangsaukningin var mest en reyni
nú að draga tíl sín fé þegar sam-
dráttur er hafínn. Um þetta sagði
Geir að einn tilgangurinn með
vaxtafrelsi bankanna hafi verið að
bankamir sjálfir bæru ábyrgð á að
útlán þeirra færu ekki úr hófi fram.
„Það var þvi þeirra verkefni að
mæta árstíðabundnum sveiflum í
framboði og eftirspum eftir lánsfé.
Seðlabankinn er ekki að draga að
sér fé núna þegar samdráttur er
hafinn, eins og Tryggvi segir.
Seðlabankinn er að framfylgja
ákvörðunum sínum um lausafjár-
kröfu seni bankamir vissu að þeir
yrðu að fullnSégja. Það eru því
bankamir sem núna vilja fá meira
fé frá Seðlabanka vegna of mikilla
útlána þeirra sjálfra fyrr á árinu,"
sagði Geir.
Hann tók síðan fram að Seðla-
bankinn hafí ekki vald til að setja
öðrum en bönkurr. og almennum
innlánsstofnunum lausafjárskyldu,
lands og Lúxemborgar.
Halldór Laxness byijar dagbók
sína á öskudag, 14. febrúar 1923,
og heldur áfram að lýsa daglegu
lífí í klaustrínu og viðfangsefnum
sínum á síðum dagbókarinnar fram
í júlí sama ár. Dagbókin er í litlu
broti, rúmar 100 blaðsíður.
Að sögn Ólafs Ragnarssonar,
útgefanda, sem unnið hefur að því
ásamt skáldinu að búa efnið til
prentunar, varpar margt f dag-
bókinni nýju ljósi á klausturvist
Halldórs, líðan hans og hugrenning-
ar á þessum æskudögum er hann
var hjá Benediktsmunkum í Cler-
vaux. Hann sagði að Halldóri hefði
sjálfum komið margt á óvart sem
stóð skrifað þegar hann leit dag-
bókina að nýju síðastliðið sumar,
nærri 65 árum eftir að hann færði
efnið til bókar.
í bókinni Dagar hjá múnkum
segir Halldór einnig frá áhuga
sínum á trúmálum í æsku, rekur
stuttlega aðdraganda þess að hann
fór í klaustrið og bregður upp
myndum af munkunum sem hann
hafði nánust samskipti við innan
klausturportanna.
svo sem ijárfestingarlánasjóðum og
ávöxtunarsjóðum, en eðlilegt væri
að Seðlabankinn hefði slíkt vald.
„Sannleikurinn er sá að Seðlabank-
inn hefur of lítið valdsvið en það
er þing og ríkisstjóm sem ákveður
hvaða stjómtæki og valdsvið Seðla-
bankanum er fengið.
Vegna þess að Seðlabankanum
er ætlað takmarkaðra hlutverk en
skyldi er honum vissulega erfíðara
um vik en ella að afla ýmiss konar
upplýsinga en ég hef ekki heyrt það

Halldór Laxness á skíraardaginn
6.janúar 1923 í St.Mauríce-
klaustrinu í Clervaux.
áður frá fulltrúum banka og spari-
sjóða að illa hafi gengið að fá þær
upplýsingar frá Seðlabanka sem
þörf er á á hveijum tíma. Það eru
haldnir tíðir fundir með fulltrúum
þeirra, þar sem Tryggvi Pálsson
hefur m.a. verið fúlltrúi Lands-
bankans, og þessi gagnrýni hefur
ekki komið fram þar. Það skal tek-
ið fram að Seðlabankinn telur
nauðsynlegt að sett. vérði almenn
löggjöf um starfsemi annarra §ár-
málafyrirtækja en banka og spari-
sjóða og hefur samið drög að
frumvarpi um það efni sem nú er
til athugunar í viðskiptaráðuneyt-
inu,“ sagði Geir Hallgrímsson.
Útvarps-
stjóri ósk-
ar eftir um-
sögn siða- ^
nefndar BÍ
ÚTVARPSSTJÓRI hefur sent
siðanefnd Blaðamannafélags
íslands bréf þar sem óskað
er eftir umsögn hennar á
fréttaflutningi ríkisfjölmiðl-
anna um Stefán Jóhann
Stefánssonar, fyrrverandi
forsætisráðherra.
Útvarpsráð átaldi harðlega, á
fundi sínum 20. nóvember sl.,
þau vinnubrögð sem viðhöfð
voru við fréttaflutning um Stef-
án Jóhann Stefánsson dagana
9.— 14. nóvember síðastliðinn
og beindi því til útvarpsstjóra
að hann Iéti hlutlausan aðila
kanna með hvaða hætti slíkt
gæti gerst.
Að sögn Dóru Ingvadóttur,
fulltrúa útvarpsstjóra, var bréf
sent í kjölfar útvarpsráðsfund-
arins til siðanefndar Blaða-
mannafélagsins þar sem farið
er fram á umsögn hennar um
málið.
Bjami Sigurðsson frá Mos-
felli, formaður siðanefndarinn-
ar, sagði í samtali við
Morgunblaðið að nefndin yrði
alltaf að stefna að úrskurði í
þeim málum sem hún fengi til
umfjöllunar og gæfi hún aðeins
úrkurð í málum sem kærð eru
til hennar. Siðanefndin mun
halda fund um málið í næstu
viku og verður þá m.a. tekin
afstaða til þess hvort líta beri
á ósk útvarpsstjóra um umsögn
sem kæru.
Nafn höfund-
ar féll niður
ÞAU mistök urðu við birtingu
greinarinnar „Rakalaus mismun-
un á framleiðslurétti milli lands-
hluta“, sem birtist á bls. 55 í
gær, að nafn höfundar féll nið-
ur. Þetta var aðsend grein og
höfundurínn er Árai Johnsen
varaþingmaður Sjálfstæðis-
flokksins í Suðurlandskjördæmi.
Mikill skortur á blóði:
Háskólanemar beðnir um blóð
MIKILL skortur er nú á blóði
hjá Blóðbankanum og stendur
nú yfir söfnunarherferð í
Háskóla íslands á vegum
Blóðbankans og Rauða kross-
ins.
Þörf á blóði hefur aukist mjög
að undanfömu, m.a. vegna mik-
illar fjölgunar slysa og aukinnar
notkunar blóðs við uppskurði og
til lækninga. Sem dæmi má nefna
að við hVeija hjartaskurðaðgerð
þeuf blóð úr 24 blóðgjöfum. Blóð-
gjafír hafa ekki aukist að sama
skapi og er fólk því beðið um að
koma til móts við þörfina.
Rauði krossinn stendur nú fyr-
ir blóðsöfnunarherferð í Háskóla
íslands og hafa fulltrúar hans
gengið inn í kennslustundir og
hvatt nemendur til að heimsækja
Blóðbankann. Átakið í háskólafi-
um stendur út næstu viku, en
eftir það munu Rauði krossinn
og starfsfólk Blóðbankans heim-
sækja Keflavík og Álverið í
Straumsvík.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Hólmfríður Gisladóttir, deildarstjóri hjá Rauða krossinum, ásamt
Gylfa Þ. Gíslasyni, prófessor, í tima hjá viðskiptafræðinemum á
fyrsta ári, þar sem nemendur voru hvattir tíl að leggja inn á
reikning hjá Blóðbankanum.
Slys á Digranesvegi
Bankarnir verða sjálfir að
kunna fótum sínum forráð
— segir Geir Hallgrímsson seðlabankastjóri