Morgunblaðið - 09.01.1988, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 9. JANUAR 1988
29
irg’og
f seint
tveggja þurfi að rækja vel skyldu
sína. Þingsköp eru fáorð um skyld-
ur og ábyrgð alþingismanna.
Kemur það til af því, að annað
þykir mikilvægara í þeim efnum en
bókstafur þingskapa. Þar er um að
ræða hina pólitísku ábyrgð, sem
hver og einn alþingismaður og ríkis-
stjóm ber og verður að standa
reikningsskil á frammi fyrir skapa-
dómi sínum í alþingiskosningum.
Það ber allt að sama brunni. Það
eru kjósendur, almenningur, sem
veitir Alþingi það aðhald, sem best
á að duga.
Hinu er ekki að neita, að þing-
sköp geta líka komið að gagni í
þessu efni. Þannig var sett ákvæði
í nýju þingskapalögin frá 1985 um
að þingmál, sem útbýtt er sex mán-
uðum eftir þingsetningu, verði því
aðeins tekin til meðferðar, að meiri-
hluti þings samþykki það. Þetta
ákvæði var sett með tilliti til þing-
lausna og hefír þegar gefíð góða
raun. Spuming er, hvort hliðstætt
ákvæði eigi að setja í þingsköp einn-
ig með tilliti til þinghlés vegna
jólahátíðar.
En hafa ber í huga, að ekki er
hægt að setja fortakslaust bann við
flutningi þingmála, hvað sem líður
tímamörkum. Alltaf getur komið
upp sú staða, að ríkisstjóm þurfí
að ná máli fram á Alþingi, hvað sem
tímanum líður. Þess vegna er mest
um vert að ríkisstjóm, hver sem
hún er, sýni í verki skilning sinn á
mikilvægi þess að haga vinnubrögð-
um svo að stuðlað sé í hvívetna að
góðum starfsháttum Alþingis.
Þá er í þingsköpum ákvæði, sem
mega verða til vamar gegn mál-
þófí. Ef umræður dragast úr hófí
fram getur forseti úrskurðað að
ræðutími hvers þingmanns skuli
ekki fara fram úr ákveðinni tíma-
lengd. Einnig getur þingið ákveðið,
að tillögu forseta, að umræðum um
mál skuli lokið að liðnum ákveðnum
tíma. Og í þingsköpum er að finna
fleiri ákvæði sem varða þetta efni.
Hliðstæð ákvæði er að fínna ann-
ars staðar í þingsköpum löggjafar-
Þorvaldur Garðar Kristjánsson
þinga, en þau þing era sem kunnugt
er margfalt fjölmennari en Alþingi.
Koma slík ákvæði þar í góðar þarf-
ir vegna þess að þeim mun fremur
verður að takmarka ræðutíma hvers
og eins þingmanns sem fjöldi þing-
manna er meiri. Öðra máli gegnir
um Alþingi. Við njótum í þessu efni
fámennis Alþingis. Það er aðals-
merki Alþingis, að þingmönnum
hverjum og einum gefst mikið ráð-
rúm til að tjá sig í umræðum. Það
er mikill kostur að þurfa sem minnst
að takmarka ræðutíma. Þess vegna
varðar miklu, að þingmenn misnoti
ekki þennan eðliskost Alþingis og
hafi skilning á því að fara ekki út
fyrir eðlileg mörk í lengd umræðu.
Málþóf getur verið mannlegur
breyskleiki, þegar menn sjást ekki
fyrir í hita baráttunnar. En málþóf
getur ekki verið aðferð minnihluta
til að koma í veg fyrir eða tefj'a að
mál meirihlutans nái fram að
ganga. Til þess era ákvæði í þing-
sköpum að koma í veg fyrir slíkt.
Það er annars ósjaldan, þegar
mönnum þykir eitthvað fara úr-
skeiðis í störfum Alþingis að talið
sé að bæta megi úr með því að
breyta eða endurbæta þingsköp.
Hér er oftast um misskilning að
ræða, sem jafnvel bregður stundum
fyrir hjá þingmönnum sjálfum. All-
ur misskilningur í þessu efni er til
hins lakara eins og endranær.
Hætta er þá á að menn missi sjón-
ar á orsökum þess vanda, sem við
er að fást og alltaf kann að bera að
í störfum Alþingis. Er þess þá ekki
að vænta að úr verði bætt ef menn
vaða í villu og svíma. Það skyldu
menn hafa fyrir satt, að ekki er
þingsköpum um að kenna sú tíma-
þröng, sem sett hefir mark sitt á
störf Alþingis nú um hátíðarnar.
Orsakimar era aðrar, svo sem ég
hef áður vikið að.“
— Það heyrist ósjaldan, að þið á
Alþingi skipuleggið ekki nóg störf
ykkar. Hvað segir þú um þessa
gagnrýni?
„Það er rétt að þetta heyrir mað-
ur stundum. Og ekki má vanmeta
gildi góðs skipulags. En oftar en
ekki verður að taka þessu tali með
fyrirvara. Þeir segja mest af Ólafi
kóngi, sem hvorki hafa heyrt hann
néð séð.
Mönnum hættir til að bera Al-
þingi saman við það sem er
ósambærilegt. Er þá komist að
þeirri niðurstöðu, að samanburður-
inn sé Alþingi óhagstæður. Það er
betra skipulag hjá vel reknum fyrir-
tækjum en hjá Alþingi, segja menn.
Sést mönnum þá yfír það, að Al-
þingi, hvorki á, né getur verið rekið
sem fyrirtæki. Starfsemi löggjafar-
þings er allt annars eðlis og algjör-
lega sérstæð.
Skipulag Alþingis getur ekki ver-
ið þannig, að farið sé eftir fyrir-
framgerðri framleiðsluáætlun.
Starf Alþingis er þess eðlis, að það
getur annaðhvort liðið fram sem
lygn elfur, að vísu mismunandi
straumþung, eða brotist fram eins
og stórfljót í vorleysingum og flætt
út yfir alla bakka.
Það er ekkert óeðlilegt við það,
að störfin á Alþingi geti verið
sveiflukennd. Tímaþröng þarf ekki
að vera Alþingi til vansa. Það er
ekkert við það að athuga að haldn-
ir séu næturfundir á Alþingi, ef slíkt
telst til undantekninga. Þingmenn
leggja að sér að vinna sín skyldu-
störf ekki síður en aðrir."
— Stundum heyrist, að starfs-
fólki sé ofboðið í vinnu, þegar mest
annríkið er í þinginu með nætur-
fundum og tilheyrandi. Hvað segir
þú um það?
„Ég kannast við þetta. Það kem-
ur fyrir, að einstaka þingmenn láta
í ljós, jafnvel í ræðustól, áhyggjur
sínar yfír vinnuálagi starfsfólksins,
þegar langdregin fundarhöld era í
miklu annríki þingsins. Þetta er
falleg hugsun. Eg hefí hins vegar
aldrei orðið var við að starfsfólkið
kvartaði undan vinnuálagi. Og Al-
þingi hefír einvala starfsliði á að
skipa, sem oft á tíðum vinnur ofur-
mannleg störf.
En hvað sem öðra líður lagar
sjálft löggjafarstarfíð sig ekki eftir
starfsfólkinu. Starfslið og manna-
hald fer hins vegar eftir þörfum
hinna eiginlegu þingstarfa. Góðu
starfsliði er ljúft að leggja sig fram,
þegar mikið liggur við. En takmörk
era fyrir öllu og ekki má ofbjóða í
þessum efnum frekar en í öðram,
heldur fá þá fleiri hendur til að
leggja hönd á plóginn, þegar mikið
liggur við, ef þörf er aukins vinnu-
afls. Er þessu þá líkt farið, þegar
mikið gengur undan þingmönnum,
eins og í aflahrotum, þegar mikill
afli berst að landi í veiðistöð. í báð-
um tilfellum þarf að taka til hendi
til að koma því frá sem að berst.“
Virðing Alþingis
— Menn hafa nú stundum á orði
að á Alþingi stefni í meiri hörku
og róstusamara þinghald en áður,
og þykir það ekki auka á virðingu
Alþingis. Hvað segir forseti samein-
aðs Alþingis um þetta?
„í stöðugleika sínum, sem elzta
og mikilvægasta stofnun þjóðarinn-
ar, ber samt Alþingi ætíð svipmót
líðandi stundar. Þar gætir veðra-
brigða sem yfír landið ganga. Þar
blása vindar og þar skín sól í heiði.
Þar er að finna æðarslög þjóðlífsins.
Og ekki má gleyma, að Alþingi
er vettvangur þjóðmálaátaka. Þar
takast á menn og flokkar. Allir vilja
vinna íslandi allt. En menn greinir
á um, hvemig það megi bezt vera
gert. Það er ekkert óeðlilegt við
það, að mönnum geti hitnað í
hamsi, þegar mikið er í húfí. Þá
koma menn til dyranna eins og
þeir era klæddir. Það verður ekki
Alþingi að falli, þótt kunni að næða
eða hvessa í þingsölum og jafnvel
sviptivindar blási svo að hrikti í.
Veg og virðingu Alþingis er borgið
meðan réttum leikreglum er fylgt
og velsæmis gætt.“
— Þú nefndir veg og virðingu
Alþingis. Nú er einmitt oft sagt að
þessu fari hrakandi. Hvað segir þú
um það?
„Það er ekkert nýtt að sagt sé,
að vegi og virðingu Alþingis fari
hrakandi. Helzt er svo að sjá, að
þetta kveði við á öllum tímum.
Mætti þá ætla, að þetta bæri vott
um hvað almenningur gerði miklar
kröfur til Alþingis og væri í raun
annt um sæmd þess. Þetta væri þá
ekki að lasta þó að hins vegar þurfí
þetta ekki að vera rétt lýsing á
stöðu Alþingis. Og það held ég að
sé einmitt ekki nú. Það er ýmislegt
sem bendir til þess, þvert á móti,
að vegur og virðing Alþingis hafi
ekki í annan tíma verið meiri en
einmitt nú. Kemur þar margt til.
Hefí ég þá meðal annars í huga það
sem gerzt hefír upp á síðkastið.
Má þar ýmislegt tií taka, en ég
skal aðeins minna á tvennt máli
mínu til skýringar.
Í byijun síðasta árs varð sá
merkisviðburður í stjórnsýslu lands-
ins, að Ríkisendurskoðunin var flutt
frá framkvæmdavaldinu í hendur
löggjafarvaldsins. Ríkisendurskoð-
unin starfar nú á vegum Alþingis
í stað þess að heyra áður undir fjár-
málaráðuneytið.
Ríkisendurskoðun hefir eftirlit
með framkvæmd fjárlaga. Stjómar-
skráin fær Alþingi í hendur vald tij
að ákveða íjárveitingar ríkisins með ■“
fjárlögum. Með því að ríkisendur-
skoðunin er á vegum Alþingis getur
átt sér stað eftirlit löggjafans með
því, hvernig framkvæmdavaldið,
sem annast framkvæmd fjárlaga,
nýtir fjárlagaheimildir Alþingis og
hvort farið hefír verið út fyrir lög-
legar heimildir. Þannig getur
Alþingi betur en áður haldið á fjár-
veitingavaldi sínu.
Hitt, sem ég vildi nefna, er um-
boðsmaður Alþingis, sem kosinn var
nú í desember. En hlutverk umboðs-
manns er að hafa í umboði Alþingis
eftirlit með stjómsýslu ríkis og
sveitarfélaga og tryggja rétt borg-
aranna gagnvart stjómvöldum
landsins. Alþingi ber að setja reglur ' -
um störf og starfshætti umboðs-
manns.
Þessar reglur verða settar á því
þingi sem nú situr og að því loknu
mun umboðsmaður hefja sín mikil-
vægu embættisstörf. Verkefnið er
að styðja menn til þess að ná rétti
sínum og koma í veg fyrir, að menn
séu beittir rangindum af hálfu opin-
berra aðila. Með slíku aðhaldi að
framkvæmdavaldinu stuðlar Al-
þingi að betri stjómsýslu í landinu.
Hér er um tvö stórmerk nýmæli
að ræða. Sett hafa verið undir væng
Alþingis tvenns konar ný verkefni.
Hvort tveggja er svo sannarlega til
þess fallið að auka veg og virðingu
Alþingis. Hér er í raun og vera um
að ræða þáttaskil, sem marka Al-
þingi sterkari stöðu og viðameira
hlutverk en nokkra sinni fyrr.
Eftir sem áður verður sjálft lög-
gjafarvaldið að sjálfsögðu það sem
mestu varðar fyrir veg og virðingu
Alþingis. En hvað eina sem vel er
gert eykur reisn Alþingis og sæmd.“
Morgunblaðið/Þorkell
Arkitektarnir átta sem sýna lokaverkefni sín f Ásmundarsal sitja hér fyrir aftan lokaverkefni Halldóru
Bragadóttur frá LHT, Arkitektsektionen i Lundi i Sviþjóð, en það er breyting á gömlu sjúkrahúsi í Siena
á Ítalíu i safnahús. Frá vinstri eru: Halldóra Bragadóttir, Ragnar Ólafsson, Andrés Narfi Andrésson, Pálmi
Guðmundsson, Hjördís Sigurgísladóttir, Ólöf Flygenring, Helgi Már Halldórsson, og Hafdis Hafliðadóttir.
n íÍiIf*
Í*1 «9^
sem er heilsuhótel í Svartsengi, og
baðhús í Öskjuhlíð sem Ragnar Ól-
afsson hannaði í Kunstakademiets
arkitektskole í Kaupmannahöfn.
Eins og áður sagði þá kynna arki-
tektamir verkefni sín í tengslum við
sýninguna, og var fyrri kynningin á
fimmtudagskvöldið síðasta, en hinn
helmingur verkefnanna verður svo
kynntur á fimmtudaginn 14. janúar
ki. 20:00. Sýningin er svo opin virka
daga kl. 17:00- 21:00 og um helgar
kl. 14:00- 18:00. Sýningin er ekki
einungis gott tækifæri fyrir almenn-
ing og arkitekta að kjmna sér
hugmyndir þeirra sem nýútskrifaðir
era í faginu, heldur einnig fyrir þa'
sem hyggja á nám í arkitektúr, þar
sem kostur gefst á að bera saman
mismunandi áherslur mismunandi
skóla, og ræða við nemendur þaðan.
Yisa Island eyk-
ur þjónustu og
tryggingavemd
VISA ísland hefur nýlega til-
kynnt aukna þjónustu og
tryggingavemd fyrir korthafa,
maka þeirra og börn á árinu
1988.
f fréttatilkynningu frá Visa
ísland segir m.a.:
„„Vildartrygging Visa“ og
Reykvískrar endurtryggingar fyrir
almenna korthafa hækkar úr 4
milljónum í 5 milljónir króna í
hámarksslysabætur, sjúkrakostn-
aður erlendis nemur allt að 1
miiljón. Heimsókn að heiman
greiðist nú fyrir náinn ættingja
eða samstarfsmann ef vátryggður
þarf að liggja á sjúkrahúsi í 10
daga eða lengur. Endurgreiðsla
orlofsferðar allt að 40.000 er innif-
alin fyrir hvem vátryggðan, en
tryggingin nær til korthafa, maka
hans og bama á framfæri til loka
22 ára aldurs (áður 17). Europ
Assistance veitir sem áður viðlaga-
þjónustu og neyðarhjálp allan
sólarhringinn en nú einnig margví-
slega aðra fyrirgreiðslu, svo sem
tækniaðstoð og lögfræðiþjónustu.
„Gulltrygging Visa“ fyrir hand-
hafa Gullkorta hækkar úr 6 millj-
ónum í 10 milljónir í hámarks-
slysabætur á mann, og
sjúkratrygging nemur 4 milljónum
króna. Þá hækka farangurs- og
margvíslegar tafa- og aukatrygg-
ingar umtalsvert. Er þessi trygg-
ing sú besta sem þekkist í
greiðslukortaviðskiptum í heimin-
um.
Tryggingar þessar eru óháðar
samsvarandi tryggingum annars-
staðar og gilda jafnt innanlands
sem utan, allan tíma, alla leið,
alveg frá því að farið er að heiman
og heim aftur.
Allt sem þarf til þess að trygg-
ingar þessar verði virkar er að
hafa Gullkort í gildi, en almennir
korthafar þurfa að reiða helming
ferðakostnaðar með Visa-korti eða
Visa-raðgreiðslum fyrir brottför.“