Morgunblaðið - 12.02.1988, Page 39

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 12. FEBRÚAR 1988
39

iónaóarmenrt
lW^hr

Sæmundur Dúason
kennari - Minning
dvelja hjá þeim. Afi útbjó sérstakt
rúmstæði handa mér í einu hominu
á herberginu þeirra. Það var eins
og lítill bás, bara fyrir mig. Svo
smíðaði hann litla hnfu, sem pass-
aði mér. Mér fannst ég vera lítil
prinsessa. Þetta var góður og
skemmtilegur tími. Síðan fluttu þau
til Sigluíjarðar. Þar áttu mamma,
pabbi og við systkinin heima. Afi
fór að kenna við bamaskólann þar.
Ófáar ferðimar fór ég út í Bakka
í hvemig veðri sem var. Það var í
lagi ef ég komst þangað, því afí
fylgdi mér heim. Það vissi ég. Eftir
að ég flutti til Akureyrar með for-
eldrum mínum 1953 fór ég á hvetju
sumri til þeirra á meðan þau bjuggu
þar. 1959 fluttu þau til Reykjavíkur
og dvöldu þar til ársins 1965 að
þau fluttu til Akureyrar og bjuggu
með móður minni, Mögnu, eftir
það. Það var mikið ián fyrir okkur
að fá að vera samvistum við þau.
Afí var mikill kennari og heill
hafsjór af fróðleik. Þegar við þurft-
um að vita eitthvað þá var farið til
afa. Við höfðum þá trú að hann
vissi allt. Við kölluðum hann al-
B.B.BYGGINGAVÖRUR HE
SUÐURLANDSBRAUT 4. SÍMI 33331.
Fæddur 10. nóvember 1889
Dáinn 4. febrúar 1988
„Fölvast æska, fymast þrár,
færist margt úr skorðum.
Nú er orðinn elligrár,
ungur var ég forðum."
Þessi staka er eftir Sæmund
Dúason og birtist í 1. bindi ævisögu
hans, „Einu sinni var“. Fáir hefðu
getað sagt þessi orð af meiri skiln-
ingi og þekkingu' en einmitt hann
sem lifði í 98 ár.
Mig langar sérstaklega að minn-
ast Sæmundar afa míns þar sem
líf mitt tengdist honum svo náið í
uppvexti mínum, er við bjuggum
saman fjölskyldumar, fyrst í
Grímsey, síðan á Siglufirði og loks
í Kópavogi. Hann var einn af þess-
unf einstöku öfum sem öll böm
dreymir um að eiga. Hann minnir
mig á marga lund á Bjöm í Brekku-
koti. Sæmundur var um langt skeið
fasti punkturinn í tilveru minni. Á
heimili þeirra hjóna, Guðrúnar Þor-
láksdóttur og Sæmundar, ríkti sá
friður og hlýja að þangað hlutu
böm að sækja. Öryggið og eilífðin
bjuggu í þeirra húsi. Slíkt fólk er
gott að eiga að.
Sæmundur var fræðimaður og
sfleitandi að fróðleik alla ævi. Hann
var mikill unnandi íslenskrar tungu
og íslenskra fræða. Hann hafði
gaman af tungumálum og í tóm-
stundum sínum lagði hann stund á
frönsku, þýsku og esperanto. Minn-
isstæðast er mér esperanto-nám
hans og man ég þá tíð að lítil stúlksj.
úti í Grímsey gat ekki farið að sofa
nema að hafa „Látlu gulu hænuna"
á esperanto undir koddanum.
Sæmundur Dúason fæddist í
Langhúsum í Fljótum 10. nóvember
1889. Foreldrar hans voru Eugenía
Jónsdóttir Norðmann og Dúi Krist-
ján Grímsson, bóndi þar. Systkini
hans sem upp komust vom: Dr. Jón
Dúason, Karl Dúason og Katrín
Dúadóttir. Tvö systkini hans dóu í
bemsku, Grímur Þorlákur og Katrín
Sigríður.
Sæmundur ólst upp við algéng
störf til sjávar og sveita.
11. maí 1910 kvæntist hann
Guðrúnu Valdnýju Þorláksdóttur.
Sæmundur taldi það sjálfur hafa
verið sitt mesta gæfuspor í lífinu
er hann kvæntist Guðrúnu. Sambúð
þeirra stóð {60 ár og vom þau hjón-
in mjög samhent. Guðrún lést 13.
maí 1980.
Sæmundur og Guðrún eignuðust
sex böm og komust fjögur þeirra
til fullorðinsára. Þau em: Magna
Sæmundsdóttir, Karl Sæmundsson,
Jón Sæmundsson og Hrafn Sæ-
mundsson. Tveir drengir dóu í
bemsku, Dúi og Þorlákur. Afkom-
endur þeirra hjóna em nú 81.
Þau hjón ólu upp tvö fósturböm.
Þau vom Æsa Karlsdóttir og Sæ-
mundur Baldvinsson. Auk þess
dvöldust um lengri og skemmri tíma
á heimili þeirra mörg önnur böm
og ungmenni.
Sæmundur og Guðrún bjuggu sín
fyrstu búskaparár á Krakavöllum í
Fljótum og ólu þar upp eldri böm
sín. Stundaði Sæmundur sjó með
búskapnum og var hann bæði á
fiski- og hákarlaskipum.
Sæmundur og Guðrún bragðu
búi árið 1914 og fór hann þá til
náms í Verslunarskóla í Reykjavík
en hún lagði stund á saumaskap.
19 ámm síðar fer hann aftur til
náms en þá í Kennaraskóla íslands
og lýkur þaðan námi 1934.
Sæmundur reyndi fyrir sér við
verslunar- og viðskiptastörf, en það
átti illa við hann. í kennslunni fann
hann sjálfan sig. Hann átti mjög
gott með að umgangast böm og
ungmenni og miðla öðram af þekk-
ingu sinni. Nutu mörg ungmenni
góðs af því, bæði skyld og vanda-
laus. Hann kenndi fyrst í Fljótum,
síðan í Grímsey og loks á Siglufirði.
Hér hef ég lítillega stiklað á stóra
um ævi og starf Sæmundar. Mér
er ljóst að ótal margt verður hér
útundan sem ástæða hefði verið til
að nefna. En hér verður ekki rituð
ævisaga Sæmundar Dúasonar.
Hann lifði tímana tvenna og bjó
yfir ótrúlegri lífsreynslu sem sjó-
maður á hákarlaskipum, bóndi,
verslunarmaður og kennari.
Eins og áður er sagt ritaði hann
ævisögu sína, bókaflokk sem heitir
„Einu sinni var“. Þar segir hann
einnig frá fomum búskaparháttum
og hefur hann í bókum sínum vafa-
lítið bjargað frá gleymsku ýmsu frá
menningar- og atvinnuháttum okk-
ar upp úr aldamótum.
Er aldurinn færðist yfir þau hjón,
Sæmund og Guðrúnu, áttu þau
ömggt skjól á heimili Mögnu dóttur
sinnar á Akureyri. Síðustu 3 árin
dvaldi Sæmundur vegna sjúkleika
á Kristneshæli.
Þáttur Mögnu í umönnun þeirra
hjóna var einstakur og verður henni
aldrei fullþakkað fyrir þá nærgætni
og hlýju sem hún sýndi þeim alla tíð.
Nú er afí minn allur. Minningam-
ar hópast að, minningar um mann
sem var mér bæði afi og vinur. Nú
er stóllinn hans auður, langri ævi
er lokið en við eigum öll góðar minn-
ingar um Sæmund Dúason.
Guðrún Jónsdóttir
Sæmundur Dúason afi minn er
dáinn. 98 ára varð hann 10. nóv-
ember sl.
Margt hefur drifið á daga manns
sem náði svo háum aldri. Ég er
ekki þess megnug að geta rakið þá
sögu, enda er það ekki ætlunin.
Fyrsta minning mín um afa var
þegar ég fékk að vera hjá honum
og ömmu, Guðrúnu Þorláksdóttur,
■ í Grímsey. Hann var kennari þar í
10 ár. Þá var ég bara lítil stelpa
og þótti mikið ævintýri að fá að
OfTlROn
AFGREIÐSLUKASSAR
fræðibókina okkar. Það brást held-
ur ekki, en oft sagði hann ef hann
var ekki alveg viss: „Mig
minnir...“ og svo kom svarið. Við
gátum alltaf treyst því að það væri
rétt.
íslenskumaður var afi mikill og
þeir sem lærðu íslensku hjá honum
vom vel í stakk búnir í þeim efnum.
Bömin mín áttu því láni að fagna
að fá að vera honum samtíða. Og
öllum þótti svo vænt um langafa.
Margan fróðleik sóttu þau til hans
sem seint gleymist. Hann fór með
heilu ljóðabálkana fyrir okkur án
þess að hika þegar hann var 97
ára. Mörg heilræðin gaf hann okkur
í veganesti. Eitt sinn sagði hann
við mig, þegar honum þótti ég held-
ur fljót að svara í bræði: „Margrét
frænka, lokaðu munninum og teldu
hægt upp að tíu í huganum. Ef þig
langar að segja sömu orðin eftir
það, þá segðu þau.“ Oftar en ekki
var mesta reiðin mnnin af og þá
sagði maður eitthvað allt annað en
í upphafi var ætlað. Sjálfur var
hann ákaflega varkár í orðum og
hugsaði áður en hann talaði.
Minningin um góðan afa muh
fylgja okkur. Hann náði ekki að
verða 100 ára eins og hann sagðist
alltaf ætla að verða. Nú er hann
búinn að hitta ömmu aftur. Hún
lést 13. maí 1980. Tveim dögum
áður, eða 11. maí, höfðu þau verið
gift í 70 ár. Ég veit að hún hefur
tekið vel á móti Sæmundi sínum.
Þegar dóttir mín sagði syni sínum
fjögurra ára að langilangi væri dá-
inn, þá sagði hann: Þá er hann
kominn til Guðs. Svo hrein og sann-
færandi er bamstrúin. í þeirri trú
kveð ég afa minn og þakka honum
fyrir allt.
Margrét Emilsdóttir
BRAUNVÖRUR
LOKS Á VENJULEGU EVRÓPUVERÐI
Allt að 46%
lækkun á búðarverði
SEX SLAANDI DÆMI
System 1-2-3
Vasarakvélin
Aður 8.980 Áður 2.200
Nú 4.980 ■iNú 1.280
Skeggsnyrtir
Krullujárn
Áður 5.480
m 3.680 HNú 720
Hárblásari
Kaffivél
Aður 1.980
Áður 3.380
Nú 1.140 HNú 2.360
Samkvæmt sérstakri könnun okkar er verðið hjá okkur lægra en
á öðrum Norðurlöndum og Hollandi. Það er því óþarfi að kaupa
þessa hluti erlendis.
ÞETTA ERU ÁNÆGJULEG TÍÐINDI
Verslunin

Kringlunni og Borgartúni 20
- og betri raftækjasalar um land allt.