Morgunblaðið - 06.03.1988, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 6. MARZ 1988
Atak til umferðaröryggis:
Kveikjum ljós
tillitsseminnar
— segir Salome Þorkelsdóttir, alþingismaður
Á árabilinu 1966-1986 létust
475 íslendingar í umferðarslys-
um, þar af 223 i strjálbýli en
252 í þéttbýli. Á þessu tímabili
létust 139 manns í umferðar-
slysum f höfuðborginni einni
saman. Ótaldir eru þeir sem
hlutu örkuml eða meiðsl, meiri
eða minni, en þeir vóru fjöl-
margir.
Á árinu 1987 urðu rúmlega
9.800 umferðarslys með eigna-
tjóni (7.666 1986). Slys með
meiðsium á fólki vóru 956, þar
af alvarleg slys 382. 24 létust
í umferðarslysum á árinu 1987
— eða tveir í mánuði að meðal-
tali. Jafnmargir iétust í um-
ferðarslysum 1986 og raunar
einnig 1985.
Fyrirbyggjandi aðgerðir
Það er Salome Þorkelsdóttir,
sjötti þingmaður Reyknesinga,
sem svarar fyrirspum blaða-
manns um tíðni umferðarslysa
með framangreindum orðum.
Salome hefur um langt árbil haft
frumkvæði um sitt hvað í starf-
semi löggjafarsamkomunnar sem
lýtur að fyrirbyggjandi slysavöm-
um í umferðinni. Það þótti því við
hæfí nú, þegar hert ákvæði í
umferðarlögum koma til fram-
kvæmda (1. marz 1988), að fá
fram viðhorf hennar.
Það er óneitanlega fagnaðar-
efni að við, í svo sttjálbýlu landi,
skulum vera orðin ein mesta bíla-
þjóð heims með einn bfl á hveija
tvo íbúa. En það er sorgleg stað-
reynd að þessu hefur fylgt stór-
aukin tíðni umferðaróhappa.
Fjöldi slasaðara og látinna er
óhugnanlegur og eignatjón gífur-
legt. Það er löngu kominn tími
til að snúa þeirri þróun við.
Tíðni umferðarslysa er í raun
þjóðfélagsvandamál, heldur
Salome áfram. Mikilvægt er að
efla fyrirbyggjandi aðgerðir. Þar
má nefna: 1) aðlögun gatnakerfís
að sívaxandi umferðarþunga, 2)
aðlögun umferðarreglna að
breyttum aðstæðum, samanber
nýju umferðarlögin, 3) aukna
áherzlu á ökukennslu og þjálfun
ökumanna, 4) og síðast en ekki
sízt að stórauka gagnkvæma til-
litssemi í umferðinni, það er að
sýna öðrum þá háttvísi sem við
gerum kröfur til að þeir sýni okk-
ur. Það er of seint að iðrast þegar
slys er orðið.
Aldur og umferð
Það er athyglisvert, sagði
Salome, að á sama tíma og dreg-
ið hefur nokkuð úr umferðarslys-
um á bömum og unglingum í
nágrannalöndum okkar hefur
slíkum slysum flölgað hér. Hér á
landi em böm og unglingar
stærstu áhættuhópamir f um-
ferðinni, sama hvort um er að
ræða gangandi vegfarendur, fólk
sem slasast á reiðhjólum eða vél-
hjólum eða ökumenn bifreiða, t.d.
er 17-18 ára ökumönnum hættara
en öðrum.
Ég vil nefna eitt atriði sérstak-
lega, sagði Salome, og það er
LÁTNIR í UMFERÐARSLYSUM
1966-1986
FJÖLOI
40-------- --------------------------40
19 20 6 12 20 21 23 25 20 33 19 37 27 27 25 24 24 18 27 24 24
Látnir í umferðarslysum. Árin 1968 (hægri umferð) og 1983
(Norrænt umferðaröryggisár) vóru færri dauðaslys en önnur ár.
Reynsla þessara ára sýnir að umferðarf ræðsla og samátak stjórn-
valda og almennings bera árangur.
HLUTFALLSLEG ALDURSSKIPTING
SLASAORA OG LÁTINNA 1986
21-24
11.7%
-20 ÁRA
23.7%
||UgFBII»R
65 ÁRA OG ELDRI
6.6%
25-64 ÁRA
35.5%
7-14 ÁRA
8.3%
15-16 ÁRA
8.5%
ALDURSSKIPTING SLASAÐRA OG LÁTINNA
í UMFERÐARSLYSUM 1978-1986
0-6 7-14 15-16 17-20 21-24 25-64
ALDUR, ÁR ^|^EnÐA,,
Skýringarmyndir úr skýrslu umferðarráðs um umferðarslys árið
1986.
Salome Þorkelsdóttir, alþingis-
maður.
öryggi bama og unglinga á leið
milli heimila og skóla. Þar er
margt að athuga. Nefna má hug-
myndina um „grenndarskóla",
það er fleiri skóla og smærri, stað-
setta í íbúðarhverfum, sem næst
heimilum litlu bamanna. Einnig
skipulag umferðar í næsta ná-
grenni skóla sem og aukinn rétt
skólabifreiða í umferðinni, saman-
ber nýju umferðarlögin, hraða-
hindranir, umferðarljós og gang-
brautarverði.
Umferðarfræðsla hefur í mörg
ár farið fram í grunnskólum,
a.m.k. hér í Reykjavík, auk Um-
ferðarskólans á vegum Umferðar-
ráðs fyrir böm frá 3ja ára aldri.
Hinsvegar er minna um slíka
fræðslu í framhaldsskólum, þó eru
tilraunir hafnar í nokkrum þeirra
með kennslu til undirbúnings 1.
áfanga ökuprófs.
Mín skoðun er sú að ökunám
eigi að færa inn í framhaldsskól-
ana, t.d. í 9. bekk og fyrr vegna
vélhjólaaksturs.
Samræmd slysaskráning'
— notkun ljósa.
Salome sagði að nokkurs mis-
ræmis gætti í slysaskráningu í
umferð, annarsvegar hjá lögreglu,
hinsvegar hjá heilbrigðiskerfínu.
Nú er unnið að samræmingu á
þessu tvennu.
Þú spyrð um afskipti mín á
þingi af umferðarmálum. Um-
ferðaröryggi hefur verið eitt af
mínum hugaðarefnum frá því að
ég tók sæti á Alþingi, og fyrir 5
árum hóf ég baráttu fyrir notkun
ökuljósa allan ársins hring. Nú
er málið í höfn með nýju um-
ferðarlögunum. Við höfum haft 1
árs aðlögunartíma, sem ökumenn
hafa notað vel, því athugun í febr-
úar rétt fyrir gildistöku laganna
sýnir að yfír 90% ökumanna not-
uðu ljósin að degi til.
Höfuðkostur viðvarandi ljósa-
notkunar er tillitssemin við ná-
ungann, sagði Salome. Þegar ekið
er með ljósin kveikt úti á þjóðvegi
sér bifreiðastjóri fyrr og betur
umferð sem kemur á móti honum.
í þéttbýli eru ökuljós viðvörun til
gangandi vegfarenda. Þegar ég
flutti þetta mál fyrst var það ekki
sízt fyrir hvatningu frá vinum
mínum Oddi Ólafssyni og Halldóri
Rafnar, sem höfðu fyrst og fremst
sjónarmið öryrkja og sjóndapurs
fóiks í huga.
Bílbeltin og
persónufrelsið
Bflbeltin hafa sannað gildi sitt
sem öryggstæki. Reynsla þjóða,
sem náð hafa lengst í fyrirbyggj-
andi aðgerðum, fer öll $ einn far-
veg að þessu leyti. Það eru nokk-
ur ár síðan notkun bflbelta var
lögleidd hér á landi, en alltof
margir ökumenn og farþegar í
framsætum létu notkun þeirra
lönd og leið, töldu það jafnvel
„skerðingu á persónufreisi" að
lögleiða notkun bflbelta. En í upp-
hafí skyldi lyktir skoða. Ætli
skerðing persónufrelsis verði ekki
meiri og átakanlegri þegar fólk
kemst ekki ferða sinna nema í
hjólastói — vegna þess að það
notaði ekki bflbelti á réttu augna-
bliki. Því miður hafa of margir
upplifað reynslu af því tagi.
Það er eins með bílbeltin og
ljósin. Það þarf að venja sig við
hvort tveggja — og gera að „föst-
um liðum" í akstursháttum hvers
og eins.
Þjóðarátak i
umferðaröryggi
Alþingi samþykkti — að frum-
kvæði Salome — þingsályktun um
þjóðarátak í umferðaröryggi á
þinginu 1986-87. Tillagan fól
ríkisstjóminni að skipa sjö manna
nefnd, sem nú er að störfum, til
að vinna að undirbúningi þjóðará-
taks til umferðaröryggis.
í greinargerð með tillögunni
sagði m.a.:
„Tilgangur þjóðarátaks í um-
ferðaröryggi er að gjörbreyta
hegðun Islendinga í umferðinni,
jafnt ökumanna sem gangandi
vegfarenda, þannig að tillitssemi
við aðra vegfarendur og kunnátta,
sem greiði fyrir umferð og auki
umferðaröryggi, verði sjálfsagður
þáttur í daglegri hegðan. Með
þessu móti má nánast útrýma
þeim umferðarslysum sem stafa
af vankunnáttu, þjálfunarleysi og
tillitsleysi við aðra vegfarendur."
Núverandi dómsmálaráðherra
skipaði nefndina síðastliðið haust.
Það er þessi nefnd, sagði Salome,
sem vinnur nú að kynningu á
nýju umferðarlögunum. Formaður
nefndarinnar er Eiður Guðnason,
alþingismaður.
Rannsókn umferðarslysa
Salome vék síðan að heimildar-
ákvæði sem væri í nýjum um-
ferðarlögum um skipan sérstakrar
rannsóknamefndar umferðar-
slysa, sem starfí á vegum Um-
ferðarráðs. Gert er ráð fyrir að
nefndina skipi sérfróðir aðilar í
umferðarskipulagi, löggæzlu,
tryggingamálum, slysalækning-
um, bifreiðaeftirliti o.sv.frv.
Salome sagði að hér væri um hlið-
stæðu að ræða við rannsóknar-
nefndir flugslysa og sjóslysa, sem
taldar væru sjálfsagður þáttur í
öryggismálum.
Umferðarslys eru heilbrigðis-
vandamál, sagði Salome, þó að
þessi málaflokkur heyri undir
dómsmálayfírvöld, því óhöpp í
umferðinni leiða því miður á
stundum til alvarlegra slysa og
jafnvel dauða, eins og þjóðin fær
hörmuleg dæmi um alltof oft. Til
þess að hægt sé að vinna mark-
visst að fyrirbyggjandi aðgerðum
og koma frekar í veg fyrir um-
ferðarslys er nauðsynlegt að
áreiðanlegar og ítarlegar upplýs-
ingar liggi fyrir í aðgengilegu
formi um flesta þætti þessara
mála. Rannsóknamefnd umferð-
arslysa getur orðið mikilvægur
hlekkur við undirbúning og skipu-
lagningu slysavama í umferðinni.
Ný lög — ný viðhorf
Ég vil hvetja alla landsmenn
til að kynna sér vel efni
fræðslubæklings, sem sendur hef-
ur verið inn á hvert heimili í
landinu. Nú er gott tilefni til þess
að taka hegðun sína í umferðinni
fostum tökum og temja sér nýja
siði. Það er hægt. Það sýna dæm-
in frá 1968 (hægri umferð) og
1983 (norrænt umferðaröryggis-
ár). Gemm árið 1988 að umferða-
röryggisári. Og síðan hvert árið
af öðm.
— sf.