Morgunblaðið - 06.03.1988, Síða 33

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 6. MARZ 1988
33
Marcinkus: Sindona kynnti hann
fyrir Calvi að beiðni Gellis.
kaupa meirihluta í Rizzoli-fyrirtæk-
inu, sem átti áhrifamesta dagblað
Ítalíu, Corriere Della Sera. Fjöl-
skylda Calvis er sannfærð um að
hann hafi verið myrtur vegna þess
að hann hafí ætlað að skýra frá
því hvert „týndu milljónirnar" hefðu
farið.
Rannsókn leiddi í ljós að Gelli
hefði líklega verið viðriðinn tvö
samsæri hægrimanna laust eftir
1970, herferð „svörtu hryðjuverka-
mannanna", Terroristi Neri, og
sprengjuárás þeirra á járnbrautar-
stöðinni í Bologna 1980. Áttatíu og
fimm biðu bana í þeirri árás, sem
var mannskæðasta hryðjuverk í
Evrópu frá stríðslokum. Gelli var
sakaður um að hafa skipulagt árás-
ina í Bologna ásamt öðrum hægri-
öfgamönnum til að grafa undan
ríkinu og veitt fé til fleiri hryðju-
verkaárása á Italíu.
í maí 1983 sagði þingnefnd í
skýrslu að P2 hefði laumazt til
áhrifa í fjölmiðlum, stjómmála-
flokkum, verkalýðsfélögum, herafl-
anum og yfirstjóm leyniþjónustunn-
ar, beitt fjárkúgun og notað tengsl
við áhrifamenn til að koma sínum
mönnum í mikilvæg embætti í
stjómkerfinu, bönkum og heraflan-
um. Nefndin sagði að tilgangur P2
hefði verið að „hafa ókunn og leyni-
leg áhrif“ á stjórnkerfið, en einn
af fv. samstarfsmönnum Gellis í
P2, Francesco Siniscalci, fullyrti að
lokatakmark hans hefði verið að
efna til hægribyltingar.
Annar f lótti
Árið 1982 skrapp Gelli til Sviss
frá Suður-Ameríku og hugðist nota
fölsuð skjöl til að leysa út 60 millj-
ónir dollara, sem dótturfyrirtæki
Banco Ambrosiano höfðu komið
fyrir í svissneskum banka. Hann
var handtekinn, en 10. ágúst 1983
flúði hann úr rammgerðu fangelsi
í Genf, Champ-Dollon, með því að
múta fangaverði, Edouard Ceresa,
með 20.000 svissneskum frönkum.
Ceresa ók honum yfir landamærin
til flugvallar í bænum Annecy í
Frakklandi, þar sem leiguþyrla beið
hans. Flugmaðurinn, Eric Roynard,
flaug með Gelli og tvo aðra ítala
til Monaco og Gelli virðist hafa flú-
ið þaðan í lystisnekkju.
Þegar Gelli flúði hafði æðsti dóm-
stóll til meðferðar beiðni frá ítölum
um að Gelli yrði framseldur og sam-
þykkti hana viku síðar.
Skömmu eftir flóttann sást til
Gellis á Spáni. Seinna bárust frétt-
ir um að hann hefði sézt á ýmsum
stöðum, allt frá Monte Carlo til
Montevideo, en hann virtist alltaf
eiga auðvelt með að komast hjá
handtöku, þótt Interpol og yfirvöld
margra landa Evrópu legðu meira
kapp á að hafa hendur í hári hans
en nokkurs annars eftirlýsts manns.
í marz 1986 lézt Sindona þegar
hann hafði drukkið eitrað kaffi í
fangelsi í Mílanó. Hinztu orð hans
voru: „Þeir hafa byrlað mér eitur.“
Annað hvort gerði hann sér grein
fyrir því að óvinir hans höfðu þagg-
að niður í honum, eða hann hefur
viljað flækja rannsókn málsins með
því að láta líta út fyrir að hann
hefði verið myrtur. Dómstóll komst
kveðja Gelli sem vitni í málum, sem
ekki er getið um í framsalssamn-
ingnum. Itölsk yfirvöld vona því að
hann geti varpað ljósi á dularfullan
dauða Calvis og ljóstrað upp um
fleiri leyndarmál „Villa Wanda".
Ef hann leysir frá skjóðunni kunna
fleiri áhrifamenn að neyðast til að
segja af sér og margir stjómmála-
menn, kaupsýslumenn, blaðamenn
og embættismenn í Páfagarði, sem
hann þekkir frá gamalli tíð, eru
uggandi.
Hvað nú?
Tina Anselmi, þingmaður kristi-
legra demókrata sem stjómaði
þriggja ára rannsókn þingnefndar
á P2, sagði nýlega: „Gelli kann að
hafa nógu miklar sannanir úr leyni-
skjalasafni sínu til þess að geta
hótað að koma upp um menn úr
P2, sem hafa enn mikil áhrif, og
neytt þá til að beita áhrifum sínum
til þess að hann verði látinn laus.“
Hugsanlegt er að Gelli geti
komizt að samkomulagi við ákær-
endur með því að lofa að bera vitni
um gjaldþrot Ambrosiano, „týndu
milljónirnar", P2-félaga, sem not-
uðu Ambrosiano til að koma fyrir
fé í erlendum bönkum og losna þar
með við að greiða tekjuskatt, og
dauða Calvis. Ef honum tekst það
kann svo að fara að hann geti feng-
ið Svisslendinga til að leyfa honum
að taka út 260 milljónir dolíara, sem
talið er að hann eigi í svissneskum
bönkum.
Óvíst er að Gelli verði lengi í
fangelsi. Hann er 69 ára, þjáist af
að þeirri niðurstöðu að hann hefði
fyrirfarið sér, en margir Italir töldu
að hann hefði verið myrtur til að
koma í veg fyrir að hann segði frá
viðkvæmum leyndarmálum og
sögðu að ef einhver hefði getað
smyglað eitri inn í klefa hans hefði
það verið Gelli.
Margir þeir sem höfðu ástæðu
til að óttast Sindona voru beint eða
óbeint tengdir P2 og hann vissi
margt um P2 og 500 eða fleiri
kunna ítali, sem hann kvaðst hafa
hjálpað að koma fyrir fé erlendis.
Hann vissi nákvæmlega um rausn-
arlegar gjafir sínar til ítalskra
stjómmálaflokka og um óviturleg
ævintýri Págafarðs í heimi alþjóða-
fjármála, sem kunna að hafa kostað
kirkjuna 300 milljónir dollara.
í september sl. kom Gelli til Sviss
frá Brazilíu og gaf sig fram við
Jean-Pierre Trembley, dómara í
Genf. Ýmislegt bendir til þess að
þeir hafi komizt að óformlegu sam-
komulagi og Trembley hefur verið
sakaður um að hafa farið út fyrir
verksvið sitt.
Framseldur,
Gelli hafði fengið hjartaáfall fjór-
um árum áður og sagði við komuna
að hann vildi fá aðhlynningu á góðu
sjúkrahúsi. Hann kvaðst ekki vilja
ljúka ævinni í útlegð, hundeltur af
réttvísinni, og hélt því fram að hann
væri saklaus. „Mér hefur verið
kennt um öll vandamál Ítalíu, jafn-
vel jarðskjálfta," sagði hann. „Ég
sæti pólitískum ofsóknum . . . Ég
vona að mér vinnist tími til að
hreinsa mannorð mitt, sem hefur
verið atað auri.“ Hann kvaðst telja
sig ættjarðarvin, sem hefði barizt
af ósérplægni fyrir föðurlandið til
að koma í veg fyrir valdatöku
kommúnista. „Ég á skilið að fá
orðu,“ sagði hann, „ekki fangelsis-
dóm.“
Klukkan 5.30 f.h. 17. febrúar sl.
var Gelli fluttur frá Champ-Dollon-
fangelsi í Genf til Martigny. Um
nóttina höfðu þijár sams konar bif-
reiðir og honum var ekið í farið frá
fangelsinu til að villa um fyrir
blaðamönnum og hugsanlegum ár-
ásarmönnum. Frá Martigny fór
hann með Parísar-Mílanó-lestinni
til lítillar landamærastöðvar, Pregl-
ia di Crevolandossola, sem er ekki
venjulegur viðkomustaður, og þar
var hann framseldur án þess að
forvitnir áhorfendur, blaðamenn og
ljósmyndarar væru viðstaddir.
Tvö hundruð svissneskir og jafn-
margir ítalskir lögreglumenn voru
á verði á landamærunum og segja
má að Gelli hafi snúið aftur til It-
alíu með glæsibrag. Honum var
ekið í skotheldri bifreið til Mílanó,
en var fluttur í aðra bifreið áður
en þangað kom til að villa um fyrir
óvinum hans, sem kunna að hafa
veitt honum eftirför. Um hádegis-
bil kom hann til Parma og fékk til
umráða þriggja herbergja íbúð í
fangelsisálmu, þar sem kennsla
fangavarða fer fram. Þar eru hafð-
ar gætur á honum dag og nótt í
sérstöku sjónvarpskerfi. Læknir er
alltaf til taks vegna veikinda hans.
Gelli neitar því að hafa framið
nokkum glæp á Italíu og telur sig
hafa litla ástæðu til að óttast ítalska
réttvísi, en óttast að reynt verði að
ráða hann af dögum. I desember
sl. dæmdi dómstóll í Flórenz hann
í átta ára fangelsi að honum fjar-
stöddum fyrir að styrkja hryðju-
verkamennina, sem stóðu að árás-
inni í Bologna 1980. Þetta var
fyrsti dómurinn, sem hann hafði
fengið á Ítalíu, en lögfræðingar
hans virðast hafa búið svo um hnút-
ana að hann þurfi ekki að afplána
hann. Svisslendingar samþykktu að
framselja hann eingöngu vegna
ásakana um að hann hefði svikið
fé út úr Anbrosiano-bankanum og
settu það skilyrði að hann sætti
ekki pólitískum ákærum. Ef hann
verður fundinn sekur um fjársvik á
hann 10 ára fangelsi yfir höfði sér.
Hins vegar verður hægt að
ólæknandi sjúkdómi, glæpir hans
eru tíu ára gamlir og fyrirætlanir,
sem eru uppi um að náða hryðju-
verkamenn frá síðasta áratug,
kunna að bjarga honum. Hvað sem
þessu líður á dæmt fólk eldra en
65 ára rétt á að vera í stofufang-
elsi skv. nýjum ítölskum lögum.
Á Ítalíu er hafin mikil barátta
fyrir því að liðsmenn Rauðu her-
deildanna og aðrir hryðjuverka-
menn verði náðaðir til að „stuðla
að sáttum". Nú þegar hafa yfirvöld
sleppt 300 hryðjuverkamönnum,
látið 40 „iðrandi" félaga Rauðu
herdeildanna lausa gegn dreng-
skaparorði og tala nú jafnvel um
almenna sakaruppgjöf. Margir
þeirra sem eru í fangelsi eru börn
stjómmálamanna og embættis-
manna, sem fara fram á að „gáfað-
ir og afvegaleiddir, ungir hugsjóna-
menn“ verði leystir úr haldi. Upp-
gjöf saka kann líka að blíðka komm-
únistaflokkinn, sem nýtur stuðn-
ings þriðjungs kjósenda. Fjöldi „iðr-
andi“ hryðjuverkamanna hyggst
snúa aftur til Italíu, ef náðun verð-
ur fyrirskipuð. Gelli kann að vona
að slík náðun muni ná jafnt til
hægri- sem vinstrimanna og verði
honum til bjargar.
GH