Morgunblaðið - 23.03.1988, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAJMÐ, MIÐVIKUDAGUR 23. MARZ1988
Armenía:
Róstumar ná há-
marki á laugardag
- segja leiðtogar þjóðernissinna
Moskvu, Reuter.
ARMENAR flykktust í gær út á
götur Jerevan, höfuðborgar
Armeníu, til að krefjast þess að
Azerbajdzhan-svæðið í Nag-
orno-Karabakh verði sameinað
Armeníu, að sögn armenskra
fréttamanna. Dagblaðið Izvestia,
málgagn sovésku stjórnarinnar,
greindi frá því að Armenar hefðu
ákveðið að halda fjöldafund á
laugardag og boðað að hann
gæti orðið mjög róstusamur.
Armenar höfðu frestað frekari
aðgerðum til næsta laugardags
eftir að Gorbatsjov, leiðtogi Sov-
étríkjanna, hafði lofað að athuga
kröfur Armena sérstaklega.
í blaðinu segir að fundur hafi
verið haldinn í Jerevan á sunnudag,
þar sem 700 manns hafí verið við-
staddir. Blaðið vitnar í ræðumenn
á fundinum og segir að þeir séu
sekir „um hrikalegt ábyrgðarleysi
í tali og hugsunum." Þeir hafí not-
að orð eins og „við stöndum frammi
fyrir hörmulegum atburðum," og
„við ætlum að beijast þótt það kosti
okkur lífíð."
í blaðinu segir að um þrjú þús-
und manns hafí hlustað á ræðu
ígors Muradjans, leiðtoga arm-
ensku mótmælendanna, á torgi fyr-
ir utan fundarstaðinn. Næstum allir
fundarmannanna hafí samþykkt,
„með svo að segja öllum greiddum
atkvæðum", tillögu sem Muradjan
hafí lagt fram í fjórum liðum.
Muradjan lagði til að þess yrði
krafist að miðstjóm sovéska komm-
únistaflokksins hætti að „rægja
armensku þjóðina," og að komið
yrði á skipulegum flutningum Arm-
ena og flóttamanna frá Sumgajt til
Nagomo-Karabakh. Þá yrði þess
krafíst að Alþjóðadómstóllinn í Hag
fengi kröfur Armena um Az-
erbajdzhan til umfjöllunar, og að
send yrði yfírlýsing um „Karabakh-
-harmleikinn," til ríkisstjóma, þjóð-
þinga og ýmissa samtaka.
Ennfremur segir í blaðinu að
ræðumenn hafí ennfremur lagt til
að efnt verði til almenns hungur-
verkfalls og „að því verði jafnvel
lýst yfír að Armenía eigi að vera
flokkslaust lýðveldi í Sovétríkjun-
um.“
Reuter
Allsherjarþing- Sameinuðu þjóðanna:
Zehdi Terzi, fulltrúi PLO á Allsherjarþingi Sþ, (t.v.) ræðir við Jos-
eph Reed, aðstoðarframkvæmdastjóra Sþ og Clovis Macsoud, full-
trúa Arababandalagsins, (t.h.). Myndin var tekin í fyrradag meðan
á umræðum um lokun skrifstofu PLO stóð.
Skorað á Bandaríkj stj órn
að loka ekki skrífstofu PLO
'0
INNLENT
Sameinuðu þjóðunum. Amman. Reuter.
HART hefur verið deilt á Alls-
herjarþingi Sameinuðu þjóðanna
(Sþ) á þá ákvörðun Bandarikja-
þings að skrifstofu sendinefndar
Frelsissamtaka Palestínumanna
(PLO) hjá Sþ í New York, skuli
lokað. Lög um þetta eru nú að
ganga í gildi en þau voru sett i
óþökk George Shultz, utanrikis-
ráðherra, sem hins vegar þarf
að framfylgja þeim.
Allsheijarþingið var kailað sam-
an til aukafundar á fostudag vegna
gildistöku bandarísku laganna. Á
fundum þess síðan hefur hver full-
trúinn af öðrum skorað á Banda-
ríkjamenn að breyta ákvörðun sinni
um skrifstofu PLO.
Ályktunartillagan á vettvangi Sþ
hefur tekið miklum breytingum frá
þvi hún var fyrst lögð fram og í
gærkvöldi var jafnvel talið að hún
ætti enn eftir að breytast. í gær
hljóðaði tillagan á þá leið, að þingið
fordæmdi Bandaríkin fyrir að upp-
fylla ekki ákvæði stofnskrár Sam-
einuðu þjóðanna frá árinu 1947 og
skorað var á Bandaríkjastjóm að
hætta við aðgerðir, sem brytu í
bága við skrána.
Bandaríkjastjóm ákvað í des-
ember sl. að loka skrifstofu sendi-
nefndar PLO, sem opnuð var í New
York árið 1974. Var það gert á
grundvelli laga um aðgerðir gegn
hryðjuverkastarfsemi. Lögin tóku
gildi í fyrradag. Bandaríska dóms-
málaráðuneytið hefur ákveðið að
lögsækja PLO til að knýja sendi-
nefndina til að fara úr landi. Til
stóð að leggja stefnu fram í gær,
en samkvæmt bandarískri réttar-
venju hefði það í för með sér að
skrifstofa sendinefndarinnar gæti
starfað fram í miðjan apríl, eða í
20 daga frá því stefna er lögð fram.
Álykti Allsherjarþingið um málið
kemur það í hlut Javier Perez de
Cuellar, framkvæmdastjóra, að
fylgja ályktuninni eftir og reyna að
gera þær lagalegu ráðstafanir, sem
hann telur færar til þess að koma
Lveg fyrir lokun skrifstofu PLO.
Óljóst er til hvaða ráða hann grípur,
en þó liggur fyrir að hvorki Sþ né
PLO vilja leita til bandarískra dóm-
stóla.
Ifyrr í þessum mánuði samþykkti
Allsheijarþingið að óska eftir álits-
gerð frá Alþjóðadómstólnum í Haag
um það hvort Bandaríkjamenn
væru bundnir af ákvæði í samningi
um höfuðstöðvar Sþ um að láta
deiluna um skrifstofu PLO í gerðar-
dóm. Bandaríkjastjóm segir það
ekki þjóna neinum tilgangi að setja
deiluna í gerð og að hún verði að
taka landslög fram yfír stofnskrá
Sþ.
Kínverjar selja Saudi-Aröbum öflugar eldflaugar:
ísraelar telja öryggis-
hagsmunum sínum ógnað
Peking, Tel Aviv, Reuter.
KÍNVERJAR hafa selt Saudi-
Aröbum mjög öflugar eldflaug-
ar og segja vestrænir stjómar-
erindrekar þeta sýna. vaxandi
hlutdeild Kinveija í alþjóðlegri
vopnasölu. Andvirði vopnanna
er sagt nema milljörðum
Bandarikjadala. ísraelar hafa
lýst áhyggjum sínum vegna eld-
flauganna og sagði einn aðstoð-
armanna Yitzhaks Shamirs,
forsætisráðherra ísraels, nú
nýverið að ísraelar kynnu að
sjá sig tilneydda til að ráðast á
Saudi-Arabíu af þessum sökum.
Daglaðið Jerusalem Post hafði
það eftir Yossi Ben-Ahron að Isra-
elar væru „ekki vanir að bíða
þess að hugsanleg ógnun verði
raunveruleg" og vom ummæli
hans túlkuð á þann veg að verið
væri að hóta því að leggja til at-
lögu við Saudi-Araba vegna
kínversku eldflauganna. Ummæli
þessi birtust síðastliðin laugardag
og herma fréttir að stjómvöld í
Bandaríkjunum hafí mótmælt
þeim við yfírvöld í ísrael. Munu
Bandaríkjamenn hafa ætlað að
freista þess að telja Saudi-Araba
á að Qarlægja eldflaugamar þegj-
andi og hljóðalaust. „Ummæli
Ben-Ahrons vom óheppileg. Við
emm að reyna að Ieysa málið svo
lítið beri á,“ sagði bandarískur
embættismaður í viðtali við frétta-
mann Reuíers-fréttastofunnar.
Talsmenn ísraelska utanríkisráðu-
neytisins kváðust hins vegar ekki
kannast við að Bandaríkjamenn
hefðu mótmælt þessu með form-
legum hætti.
Öflugar eldflaugar
ísraelar hafa tvívegis gert árás-
ir á nágrannaríki sín á á þeim
forsendum að vígvæðing þeirra
ógnaði öryggi ísraels. Árið 1981
gerðu þeir loftárásir á kjamakljúf
einn nærri Baghdad í írak og rétt-
lættu árásina með tilvísun til þess
að þar hefði verið unnið að smíði
kjamorkuvopna. Ári síðar réðust
ísraelar gegn loftvamarflug-
skeytum Sýrlendinga í Bekaa-dal
í Líbanon.
Kínversku eldflaugamar, sem
em af gerðinni CSS-2, draga um
3.200 kílómetra og munu Kínveij-
ar aldrei áður hafa selt svo öflug
vopn úr landi. Með eldflaugum
þessum gætu Saudi-Arabar hæft
skotmörk að vild á landsvæði ísra-
ela í handbók bandarísku leyni-
þjónustunnar (CLA) segir að eld-
flaugar Kínveija þessarar gerðar
séu búnar kjamahleðslum. Hygg-
ist Kínveijar að líkindum beita
þeim gegn skotmörkum í mið- og
austurhluta Sovétríkjanna brjótist
út átök. Ónefndur vestrænn
vígbúnaðarsérfræðingur sagði
eldflaugar þessar mun öflugri en
kínversk „Silkworm“-flugskeyti
sem íranir hafa tiltæk við Persa-
flóa. Benti hann og á að unnt
væri að koma efnavopnahleðslum
fyrir í þeim. „Eldflaugar þessarar
gerðar em ekki sérlega nákvæm-
ar. Á stríðstímum myndu menn
skjóta þeim að borgum í von um
að þær hæfðu," sagði annar
óneftidur heimildarmaður.
Óttast árás írana
Bandaríkjamenn hafa gagnrýnt
Kínveija fyrir að hafa selt eld-
flaugamar og sagði talsmaður
bandaríkska utanríkisráðuneytis-
ins að fjölgun slíkra vopna á þess-
um slóðum væri áhyggjuefni.
Heimildir herma að samningavið-
ræður Kínveija og Saudi-Araba
hafí hafíst á síðasta ári en ríkin
hafa ekki stjómmálasamskipti.
Saudi-Arabar munu hins vegar
hafa keypt vopnin til að efla varn-
ir sínar gegn hugsanlegri árás
írana eða Sýrlendinga. Banda-
rískir og ísraelskir sérfræðingar
segja Saudi-Araba óttast flug-
skeytaárásir af hálfu írana og
beri því að líta á eldflaugakaupin
í ljósi þessa. Á hinn bóginn er
bent á að með þessu hafí slag-
kraftur þess herafla sem Saudi-
Arabar gætu beitt gegn ísrael
aukist til muna.
Umhverfismálaráðherrar Evrópubandalagsins:
Bretar tálma aðgerð-
ir gegn súru regni
Brussel. Reuter.
Umhverfismálaráðherrar Evr-
ópubandalagsins hættu í gær við-
ræðum sínum í Brussel vegna
þess, að Bretar komu í veg fyrir
ráðstafanir til að minnka meng-
un frá orkuverum en hún veldur
aftur „súru regni“, sem eyðilegg-
ur vötn og skóga.
Umhverfismálaráðherrarnir
komu sér saman um meiri takmark-
anir á leyfilegri mengun í vatni og
lofuðu að grípa strax í taumana
gagnvart framleiðslu efna, sem
notuð eru í úðabrúsa og eyða ózon-
laginu um jörðu. Um mengunar-
reglur fyrir ný orkuver og um
hreinsibúnað í gömul náðist hins
vegar ekkert samkomulag og
fannst mörgum að því mikil skömm
því að með fundinum voru ráð-
herramir formlega að ljúka Evr-
ópska umhverfísvemdarárinu.
Umhverfísmálaráðherra Evrópu-
bandalagsins, Stanley Clinton Dav-
is, sagði, að þvergirðingsháttur
Breta þýddi, að bandalagið hefði
tekið stórt skref aftur á bak.
„Mér fínnst það vera með mestu
eindæmum, að nú, þegar engu dylst
lengur hvaða skaðvaldur mengunin
frá orkuverunum er, skuli eitt aðild-
arríkið koma algerlega í veg fyrir
aðgerðir gegn henni," sagði Davis
í yfírlýsingu.
Caithness lávarður, aðstoðarum-
hverfísmálaráðherra Breta, sagði,
að ríkisstjómin væri vissulega
hlynnt samkomulagi um mengunar-
vamir en ætti við mikinn vanda að
glíma, sem væri hátt brennisteins-
innihald breskra kola. Talið er, að
mengunin frá Bretlandi eigi einna
mestan þátt í súra regninu í Vest-
ur-Evrópu. Sagði hann, að í meng-
unartillögunum væri kveðið á um
hreinsibúnað í orkuverum, sem
framleiddu 50 megawött og meira,
Skógar í Skandinavíu hafa orðið
illa úti af völdum súra regnsins.
og lagði áherslu á, að breska stjóm-
in væri ekki til viðræðu fyrr en
búið væri að færa þessi mörk upp
í 100 megawött. „Framtíð breska
kolaiðnaðarins er í veði,“ sagði
Caithness.
Tillögum um aðgerðir til vamar
ózonlaginu, sem vemdar allt líf á
jörðu fyrir útfjólubláum geislum
sólarljóssins, var vel tekið af öllum
og verða samþykktar endanlega í
júní nk. Samkvæmt þeim verður
Montreal-samþykktinni frá í fyrra
fylgt út í ystu æsar en í henni seg-
ir, að árið 1999 skuli búið að helm-
inga framleiðslu hættulegasta efn-
isins, klórflúorkolefnis, sem notað
er í úðabrúsa, ísskápa og sumar
hreinsivörur.