Morgunblaðið - 25.03.1988, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 25. MARZ 1988
Nýstárlegar kosn-
ingar í Slóveníu
Mættu kallast lýðræðislegar ef
almenningur fengi að kjósa
Belgrað. Reuter.
Forsetakosning-ar standa fyrir
dyrum í Slóveníu í Júgóslavíu og
eru þær að því leyti frábrugðnar
fyrri kosningum, að nú hefur
ekki aðeins verið um einn fram-
bjóðanda að ræða.
Fyrir mánuði voru frambjóðend-
umir sex talsins en nú hafa fjórir
helst úr lestinni. Þeir tveir, sem
eftir eru, heyja baráttuna með
líkum hætti og gerist á Vesturlönd-
um en munurinn er þó sá, að það
er ekki almenningur, sem kýs þá,
heldur frammámenn í Sósíalista-
bandalaginu eða kommúnista-
flokknum í héraðinu. Þetta er þó í
fyrsta sinn sem frambjóðendur eru
beðnir um að kynna stefnumál sín
og taka þátt í málefnalegri umræðu
í sjónvarpi.
Frambjóðendumir tveir, sem val-
ið verður á milli 29. þ.m., eru Janez
Stanovnik, sem starfað hefur lengi
í utanríkisþjónustunni, og blaða-
maðurinn Mojca Drcar-Murko.
Meðal hinna fjögurra vom kunnir
stjómmálamenn í Slóveníu en þeir
hættu við framboðið þegar þeirra
fyrri störf vom gagnrýnd í dag-
blöðunum.
Slóvenía er vestrænni og þar er
meiri hagsæld en í hinum ríkjunum
sjö í Júgóslavíu og leiðtogar þess
hafa beitt sér fyrir auknu lýðræði
og meira frjálsræði í efnahagsmál-
unum. Blöð og tímarit em þar
ftjálsari en annars staðar í landinu
og hefur tímaritið Mladina, sem
ungliðasamtök kommúnistafiokks-
ins gefa út, oft komið á óvart fyrir
bersögli sína. Sem dæmi má nefna,
að nýlega gagnrýndi það vopnasölu
Júgóslava til Eþíópíu og í síðustu
viku var það bannað en þá hafði
verið hvatt til gagnbyltingar í rit-
inu. Var banninu raunar aflétt
strax.
Suður-Afríka:
Jóhannesarborg, Reuter.
OPINBER útvarpsstöð Suður-
Afrfku sakaði f gær Desmond
Tutu erkibiskup, sem hlaut friðar-
verðiaun Nóbels árið 1984, um að
hafa stuðlað að árekstrum kirbju
og ríkis. t fréttaskýringaþætti út-
varpsins, sem er sagður endur-
spegla skoðanir stjómarinnar og
oft vera notaður til að ryðja braut-
ina fyrir aðgerðir hennar, var
sagt að Tutu hefði valdið tog-
streitu f Suður-Afrfku.
í þættinum, sem útvarpað er dag-
lega, var sagt í gær að yfirlýsingar
Tutus væm pólitískar ögranir, sem
stuðluðu að árekstmm kirkju og
ríkis. Vitnað var f „vafasamar yfiriýs-
ingar" Tutus, og minnst var á stuðn-
ing hans við Nelson Mandela, sem er
f fangelsi, og á þau ummæli hans
að erlend ríki ættu að grípa til efna-
hagslegra refsiaðgerða gegn Suður-
Afríku. Sagt var að þótt tekið væri
tillit til þess að Tutu hafnaði ofbeldi
þyrftu leiðtogar biskupakirkjunnar
að gera Suður-Afríkumönnum grein
fyrir því hvort stuðningur þeirra við
Tutu næði til pólitískra skoðana
hans.
Rfkisstjómin hefur hótað að grípa
til aðgerða gegn prestum sem „boða
byltingu", og P.W. Botha forseti
hefur gagnrýnt Desmond Tutu sérs-
taklega. Biskupar biskupakirkjunnar
efndu til skyndifundar á þriðjudag
og lýstu yfir stuðningi við Desmond
Tutu.
Reuter
Joao Baena Soares, ritari Samtaka Ameríkuríkja (2. frá vinstri), les upp vopnahléssamkomulag sandin-
ista og kontra-skæruliða sem undirritað var á miðvikudag. Með honum á myndinni eru frá vinstri ta-
lið: Daniel Ortega, forseti Nicaragua, Miguel Obando y Bravo kardináli, Alfredo Cesar forystumaður
kontra-skæruliða og Adolfo Calero formaður saminganefndar kontra-skæruliða.
Nicaragua:
Tutu sagður hafa
valdið togstreitu
Samið um tveggja
mánaða vopnahlé
Vonir vakna um að stríðinu sé að ljúka
Hópur manna safnaðist saman f
miðborg Jóhannesarborgar f gær-
morgun til að mótmæla banni á ka-
þólska dagblaðið New Nation, sem
„stuðlaði að byltingu," að sögn
stjómvalda. Einn mótmælendanna
hélt á spjaldi með slagorðinu: „látið
Qölmiðlana í friði," og á öðru stóð:
„við skrifum á veggina."
Sapoa f Nicaragua, Reuter.
Sandinistastjómin í Nicaragua
og kontra-skæruliðar hafa undir-
ritað bráðabirgðasamkomulag
sem felur í sér tveggja mánaða
vopnahlé, sakaruppgjöf pólit-
ískra fanga og aðrar tilslakanir
stjómarinnar.
Samkomulagið var undirritað á
miðvikudagskvöld eftir þriggja
daga viðræður í landamæraþorpinu
Sapoa. Þetta voru fyrstu viðræð-
Hondúras:
Bandarískir her-
menn á heimleið
Waahington, Reuter.
Bandaríkjamenn hyggjast kalla
heim á næstu dögum 3.200 her-
menn sem sendir vom til Hondúr-
as á miðvikudag f sfðustu viku.
Úrvalssveitir Bandaríkjahers voru
sendar til Hondúras eftir að her
sandinista fór yfir landamæri Hond-
úras og varpaði sprengum á land-
svæði Hondúras í viðureigninni við
kontra-skæruliða. Hermennimir
hafa stundað æfingar í frumskógum
Hondúras en ekki komið nærri raun-
verulegum átökum. Orðrómur hefur
verið á kreiki um að Bandaríkja-
stjóm hefði hyggju að láta hermenn-
ina skilja búnað sinn eftir á staðnum
og fara þannig í kringum þá vilja-
yfirlýsingu þingsins að kontra-
skæruliðum skuli ekki veitt hemað-
araðstoð. Starfsmenn vamarmála-
ráðuneytisins neita þvf að slíkt
standi til. Þeir segja ennfremur að
nær allir hermenn sandinista séu nú
famir aftur yfir landamærin án þess
að hafa eyðilagt þær birgðir af vopn-
um, matvælum og lyflum sem
kontra-skæruliðar hafa komið sér
upp rétt innan við landamærí Hond-
úras.
umar milli háttsettra manna beggja
aðilja sem fram fara í Nicaragua.
Að sögn átti sú staðreynd mikinn
þátt í því að tókst að bijóta ísinn.
Samkomulagið virðist bjóða upp á
fyrsta raunhæfa möguleikann til
að binda enda á sjö ára styijöld í
Nicaragua.
Vopn vom lögð niður þegar á
mánudag er viðræðumar hófust en
formlegt vopnahlé hefst samkvæmt
samkomulaginu þann 1. apríl. Hald-
inn verður fundur þann 28. mars
til að afmarka svæði þar sem
kontra-skæruliðar mega hafast við
fyrstu 15 daga vopnahlésins. Talið
er að skæruliðamir séu nú 12.000
talsins.
Samkomulagið skuldbindur
skæruliða til að þiggja hvorki né
leitast eftir hemaðaraðstoð. Það
kveður einnig á um miklar pólit-
ískar tilslakanir af háltu sandinista.
Þar á meðal heita stjómvöld því að
láta pólitíska fanga lausa. Fjöl-
miðlafrelsi er heitið og heimila á
andófsmönnum sem yfírgefið hafa
landið að snúa aftur án allra skil-
yrða. Fyrstu 100 pólitísku fangam-
ir verða látnir lausir þann 12. apríl.
Þar á meðal em margir gallharðir
köíitra-skæmliðar.
í samkomulaginu segir að Sam-
tök Ameríkuríkja muni fylgjast með
því að pólitfskum föngum verði
sleppt. Báðir aðiljar fallast á að
sérstök nefnd fylgist með því að
staðið sé við gmndvallaratriði sam-
komulagsins. Einnig er tekið fram
f samkomulaginu að félagar f
kontra geti tekið þátt í kosningum
í Nicaragua.
Rætt um varan-
legan frið
Sandinistar og kontra-skæraliðar
samþykktu að halda viðræðum
áfram á meðan vopnahlénu stend-
ur. Fundur verður haldinn í Mana-
gua þann 6. apríl þar sem ræddur
verður endanlegur fríðarsamningur
í stríðinu sem kostað hefur 50.000
mannslff frá árinu 1981. í sam-
komulaginu sem undirritað var á
miðvikudag segir að um leið og
tekist hafí endanlegir friðarsamn-
ingar þá verði 1.800 fyrmm félög-
um f þjóðvarðliði Somozas einræðis-
herra sleppt úr haldi.
Daniel Ortega forseti sagði á
miðvikudag þegar samkomulagið
var undirritað að það væri af-
sprengi friðarsamkomulags fimm
Mið-Ameríkuríkja sem undirritað
var f ágúst á síðasta ári að frum-
kvæði Oscars Arias forseta Costa
Rica. Ortega sagði að „samkomu-
lagið ætti að leiða til þess að allt
erlent herlið hverfi á brott frá Mið-
Ameríku". Jafnframt skoraði hann
á Bandaríkjamenn að leggja sitt af
mörkum til þess að samkomulagið
næði fram að ganga.
„Við höfum komist að heiðarlegu
og lffvænlegu samkomulagi sem
hægt er og verður að framfylgja,"
sagði Adolfo Calero, formaður
samninganefndar kontra-skæm-
liða.
Sovétríkin:
Gorbatsjov vill nú-
tímalesri samyrkjubú
Moftkvu, Reuter.
MÍKHAÍL Gorbatsjov, leiðtogi
Sovétríkjanna, hvatti & miðviku-
dag til þess að sovésk samyrigubú
yrðu gerð afkastameiri og hag-
kvæmari. Kom þetta fram f ræðu
á fyrsta þingi sovéskra samyrkju-
bænda f nær tnttugu ár. Hann
sagði að uppkast að lögum um
samyrigubú, sem fyrirhugað er
að rseða á þinginu, ætti að vera f
samræmi við stefnu hans varðandi
efnahagslega endurnýjun.
Um flögur þúsund fiilltrúar taka
þátt f þinginu, sem stendur f þijá
daga, og ráðgert er að þeir ræði einn-
ig uppkast að lögum um fram-
kvæmdir f samyrkjubúum, sem ætlað
er að auka framboð afurða. Á þing-
inu verður einnig flallað um lagalega
stöðu samyrkjubúanna.
Gorbatsjov sagði, þegar hann
ávarpaði þingið að blása þyrfti nýju
Ufi í samyrkjubúin, sem hefðu oft
verið of frumstæð. Þau þyrfti að
færa f nútfmalegra horf og auka
þyrfti gæði framleiðslunnar. Hug-
myndir Lenfns um samyrkjubú hafa
að hans sögn verið útþynntar.
Gorbatsjov sagði ennfremur að nú
væra 150 þúsund manns f 14 þúsund
samyrkjubúum, en úrelt lög hefðu
komið í veg fyrir fjölgun þeirra, en
úr þvf ætti nú að bæta. Lögin sem
nú em til umræðu gæfu einkafram-
takinu meira svigrúm og sa-
myrkjubúunum færi á að koma á
beinum tengslum við Vesturlönd.
Gorbatsjov gaf þó til kynna að um-
bætumar ættu að vera innan þeirra
marka sem kommúnisminn setti.
A morgun5
laugardagmn
26.mars...