Morgunblaðið - 25.03.1988, Blaðsíða 46

46
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 25. MARZ 1988
Iðnaðarráðherra í umræðum um jöfnun húshitunarkostnaðar:
Létta þarf skuld-
imi af RAKIK og OV
MIKLAR og harðar umræður urðu
í sameinuðu þingi í gær vegna
þingsályktunartillögu frá sex
þingmönnum Framsóknarflokks-
ins um aðgerðir til jöfnunar á
orkuverðir. Friðrik Sophusson,
iðnaðarráðherra, sagði þetta vera
sýndartillögu. Það væri hans skoð-
un að ríkið ætti að iétta skuldum
af Rafmagnsveitum ríkisins og
Orkubúi Vestfjarða til að koma i
veg fyrir 12% hækkun á orku-
verði. Einnig væri nauðsynlegt að
hækka niðurgreiðslur ekki bara á
rafmagni. Flutningsmenn tillög-
unnar eru þau Alexander Stefáns-
son (F/Vl), Ólafur Þ. Þórðarson
(F/Vf), J6n Kristjánsson (F/Al),
Stefán Guðmundsson (F/Nv),
Guðni Agústsson (F/Sl) og Val-
gerður Sverrisdóttir (F/Ne).
Alexander Stefánsson (F/Vl)
mælti fyrir þingsályktunartillögu
framsóknarþingmannanna sex. Lagt
Sveins Guðmunds-
sonar minnzt á Alþingi
Þorvaldur Garðar Kristjáns-
son, forseti sameinaðs þings,
flutti eftirfarandi minningarorð
um Svein Guðmundsson, fyrrver-
andi forstjóra og alþingismann, á
Alþingi sl. miðvikudag:
Sveinn Guðmundsson, fyrrverandi
forstjóri og alþingismaður, andaðist
í Landakotsspítala í fyrradag, mánu-
daginn 21. marz, 75 ára að aldri.
Sveinn Guðmundsson var fæddur
á Eyrarbakka 27. ágúst 1912. For-
eldrar hans voru Guðmundur bók-
sali þar og bókhaldari Guðmundsson
bónda á Minna-Hofi á Rangárvöllum
Péturssonar og síðari kona hans,
Snjólaug Jakobína Sveinsdóttir
bónda á Bjamastaðahlíð í Skagafirði
Guðmundssonar. Hann lauk prófi í
rennismíði í Reykjavík árið 1933.
Eftir það fór hann til náms í vél-
fræði og lauk prófi í Tekniska Insti-
tutet f Stokkhólmi 1936. Að því tok-
nu var hann vélfræðingur við Vél-
smiðjuna Héðin í Reykjavík til 1943,
en sfðan forstjóri Héðins og meðeig-
andi. Jafnframt var hann forstjóri
tveggja annarra hlutafélaga, Stál-
smiðjunnar og Jámsteypunnar.
Hann var í undirbúningsnefnd að
stofnun Iðnaðarbankans 1951 og f
bankaráði hans 1951—1968. í stjóm
Iðnaðarmálastofnunar íslands var
hann 1956—1962, var formaður
Sýningarsamtaka atvinnuveganna
frá stofnun þess hlutafélags 1957
til 1966. í Rannsóknaráði ríkisins
átti hann sæti 1965—1971 og á ár-
inu 1970 var hann skipaður í nefnd
til að semja frumvarp til laga um
Sementsverksmiðju rfkisins. Auk
þess var hann árum saman í stjóm
Vinnuveitendasambands fslands,
Félags fslenskra iðnrekenda og
Verslunarráðs. í alþingiskosningun-
um 1956 var hann kjörinn varaþing-
maður Sjálfstæðisflokksins f
Reykjavík og sat fyrsta sinn á Al-
þingi vorið 1958. I alþingiskosning-
unum 1963 var hann aftur kjörinn
varaþingmaður í Reykjavík og tók
sæti þrisvar á tveim fyrstu þingum
kjörtfmabilsins. Vorið 1965 hlaut
hann fast sæti á Alþingi við þing-
mennskuafsal aðalmanns og sat á
þingi til vors 1971, var landskjörinn
alþingismaður frá 1967. Alls sat
hann á 9 þingum.
Sveinn Guðmundsson átti sér
langan og farsælan starsferil. Hann
kom ungur til starfa í vel reknu fyrir-
tæki og tók við stjóm þess að nokkr-
um árum liðnum. Undir stjóm hans
og samstarfsmanna hans efldist það
sfðan og þróaðist f stórfyrirtæki.
Ásamt störfum um áratugi innan
eigin iðnrekstrar og verslunar vann
Sveinn Guðmundsson mikið starf að
félagsmálum. Hann var félagslyndur
og ráðhollur, starfssamur og starfs-
hæfur og hlaut að taka að sér stjóm-
arstörf í ýmsum félögum og stofnun-
um. Á Álþingi sem annars staðar
sinnti hann öðru fremur málefnum
iðnaðar. Með eðlislægri prúð-
mennsku og festu gekk hann að
ævistarfi sfnu og gat sér hvarvetna
gott orð, var drengskaparmaður og
lagði þarft og gott til mála.
Ég vil biðja háttvirta alþingis-
menn að minnast Sveins Guðmunds-
sonar með því að rísa úr sætum.
er til að ríkisstjóminni verði falið að
leggja fyrir næsta þing tillögur um
aðgerðir til jöftiunar á orkuverði í
landinu. Sérstök áhersla verði lögð á
jöfnun kostnaðar við upphitun húsa
og f ljárlagafrumvarpi fyrir árið 1989
verði gert ráð fyrir fjármagni til slíkra
aðgerða. Alexander sagði flutnings-
menn telji ástand þessara mála hafa
breyst til hins verra undanfama mán-
uði umfram það sem menn gerðu sér
grein fyrir við afgreiðslu fjárlaga.
Meðal annars hefði RARIK hækkað
taxta sína um áramótin. Hann lýsti
yfir ánægju sinni með þau ummæli
Friðriks Sophussonar f Morgunblaðs-
viðtali að von væri á tillögum frá
nefnd um jöfnun orkuverðs.
Friðrik Sophusson, iðnaðarráð-
herra, sagðist fyrst vilja geta þess
að í núverandi raforkukerfi væri
verulegjöfnun á raforkuverði. Lands-
virkjun hefði ákveðna sölupunkta og
væri sama verð á þeim öllum án til-
lits til flutningskostnaðar. í þessu
fælist veruleg jöftiun. Ekki væri held-
ur lagður söluskattur á raftnagn til
upphitunar, hitaveitukostnað ogolfu.
Friðrik sagði að þegar verðjöfnun-
argjaldið hefði verið tekið upp á
sínum tfma hefði fjármálaráðherra
sagt að ef neytendur ættu að borga
fullan kostnað mætti lækka tekju-
skatt um 20-25% Þama væri um að
ræða stórkostlega jöfnun á orkuverði
þó að hluti af skuldum orkufyrirtækj-
anna væru til komnar vegna mistaka
og óhappa í fjárfestingum. Það væri
því leiðinlegt þegar þingmenn kæmu
í ræðustól og héldu fram tómri vit-
leysu.
Iðnaðarráðherra sagði staðreynd
málsins vera að húshitunarkostnaður
jrrði nokkuð hærri á þessu ári en
1986 og 1987, svipaður og 1985 en
mun lægri en á árunum þar á undan.
Það sem hefði gerst væri að olían,
innflutti orkugjafinn, hefði lækkað
Friðrik Sophusson, iðnaðarráðherra, ræðir við Stefán Valgeirsson
(SJF/Ne).
um 65% í verði frá 1983. Engar líkur
væru á því að verð á olíu myndi
hækka fyrr en um miðjan næsta ára-
tug. Hitaveita Reykjavíkur hefði
hækkað um 50% á sama tfma, aðal-
lega vegna þess að gjaldskrá hitaveit-
unnar hefði verið haldið niðri og fyrir-
tækið safnað skuldum. Sem betur fer
hefði slíkri flónsku i verðlagningu nú
verið hætt.
Skuldir RARIK og OV sem ríkið
þyrfti líklega að taka á sig næmu
nú 1600 milljónum en þær hefðu
ekki enn komið út í verðlagið.
Varðandi þau ummæli Alexanders
Stefánssonar um að raforkuverð
hefði hækkað um áramótin sagði ráð-
herra að síðasta hækkun hefði komið
1. desember. Alexander ætti sæti í
fjárveitinganefnd og ætti að vita á
hveiju sú hækkun byggðist. Hún
ætti að endast út árið nema Lands-
virkjun hækkaði sína taxta.
Stefán Valgeirsson (SJF/Ne)
sagði að Landsvirkjun níddist á köld-
ustu svæðum landsins með því að
hafa sama verð á allri framleiðslu.
Það væri ekki nóg með að laun væru
lægst úti á landi. Ráðherranum dytti
ekki f hug að taka á málinu sem
maður og reyna að breyta greiðslu-
fyrirkomulaginu.
Fríðrik Sophusson sagði að ef
menn ætluðust til að Landsvirlqun
lækkaði verð á sumri framleiðslu
myndi það þýða að fyrirtækið ætti
ekki að greiða skuldir sínar eða aðrir
notendur að greiða meira. Einnig
væri spurt hvort að Landsvirkjun
gæti ekki dregið úr afborgunum
sínum og þvf verið haldið fram að
steftit væri að því að greiða upp allar
skuldir fyrir aldamót. Þetta væri
rangt. Ætlunin væri að greiða 1/20
af skuldunum á ári sem þýddu að
70% yrðu enn á Landsvirkjun um
aldamót ef Blanda væri talin með.
Ef hægt yrði á afborgunum þýddi
það aukin viðskiptahalla og hærra
raforkuverð í framtfðinni. Vildu flutn-
ingsmenn láta börnin sín greiða þá
orku sem þeir notuðu nú?
Iðnaðarráðherra sagði þessa til-
lögu vera tilraun framsóknarmanna
til þess að þvo hendur sínar af gerð-
um sem allir stjómarþingmenn bæru
ábyrgð á. Þetta væri sýndartillaga.
Hann sagði það vera sína skoðun að
rfkið ætti að létta skuldum af RARIK
og OV og koma þannig í veg fyrir
12% hækkun á orkuverði. Einnig
væri nauðsynlegt að hækka niður-
greiðslur ekki bara á rafmagni þar
sem sumar hitaveitur seldu orku á
nánast sama verði og raforku. Einnig
þyrfti að athuga þetta mál þegar virð-
isaukaskatturinn yrði tekinn upp á
næsta ári en hann myndi leggjast
jafnt á innlenda sem innflutta orku-
gjafa.
Margir þingmenn, bæði stjómar-
þingmenn og þingmenn úr stjómar-
andstöðu, tóku til máls um þessa til-
lögu. Málmfríður Sigurðardóttir
(Kvl/Ne) sagðist styðja tillöguna en
nokkrir aðrir þingmenn úr Alþýðu-
bandalagi, Alþýðuflokki og Sjálf-
stæðisflokki töldu þetta ekki vera
réttu aðferðina og sagði til dæmis
Karvel Pálmason (A/Vf) að þetta
væri sýndarmennska. Ólafur Þ. Þórð-
arson (F/Vf) brást hinn versti við
þegar tillöguflutningurinn var kallað-
ur sýndarmennska og hótaði stjómar-
slitum ef húshitunarkostnaður yrði
ekki jafnaður.
Kjartan Jóhannsson:
Aukið samstarf þjóða
vegna kröfunnar um hagvöxt
KJARTAN Jóhannsson (A/Rn)
mælti f sameinuðu þingi f gær fyr-
ir tilfögu til þingsályktunar um
stefnu Islands gagnvart Evrópu-
bandalaginu. Hann leggur til að
stofnuð verði nefnd sjö þingmanna
til þess að taka til sérstakrar at-
hugunar þá þróun sem fyrír dyrum
stendur f Evrópu, einkanlega með
tilliti til ákvörðunar Evrópubanda-
lagsins um sameiginlegan innrí
markað. Sagði Kjartan að alls stað-
ar værí veríð að auka samstarf
milli þjóða vegna krafna um hag-
vöxt og framfarir. Við þyrftum
að skoða þetta mál með opnum hug
og varast að einangrast.
Kjartan Jóhannsson sagði þá þróun
sem nú ætti sér stað innan Evrópu-
bandalagsins varða efnahagslífið allt.
Þama væri um að ræða samstarf
varðandi tækni og tækniframfarir,
vfsindarannsóknir, hagstjóm og
raunar varðaði þetta sambúð þjóð-
anna f heild. Hann sagðist vilja vekja
athygli á þvf að hvert sem litið væri
í heiminum væri verið að efla sam-
starf milli þjóða. Jafnvel f Sovétrflq-
unum og Kfna vildu menn nú auka
samskipti við aðrar þjóðir. Hann sagði
það vera kröfuna um hagvöxt og
framþróun sem væri að knýja þessa
þróun fram. Spumingin sem srieri að
okkur væri að hve miklu leyti við
gætum aðlagað okkur og - að hve
miklu leyti við vildum vera þátttak-
endur í þróuninni. Það væri hans
skoðun að við ættum að skoða þetta
mál með opnum hug og að við vildum
ekki einangrast.
Svavar Gestsson (Abl/Rvk) sagði
þetta vera hina merkustu tillögu.
Hann sagðist telja það æskilegt að
allir þingflokkar ættu aðild að þess-
ari nefnd. Það hefði verið þannig með
skipan f sjömannanefndir að stjómar-
flokkamir gætu ef þeir vildu nýtt sér
kraft sinn og fengið fimm menn en
stjómarandstaðan tvo. Sagði Svavar
að stjómarandstaðan vildi eiga aðild
að þeirri vinnu sem væri framundan.
Hann taldi það biýnt að afgreiða
málið á þessu þingi.
Jón Krístjánsson (F/Al) sagði
þetta vera tímabæra tillögu og gott
mál á ferðinni sem nauðsynlegt væri
að fengi meðferð á þessu þingi. í
máleftium Evrópubandalagsins hefðu
orðið miklar breytingar á síðustu
ámm, ekki síst hvað varðaði aðstöðu
íslendinga. Nokkrar af okkar bestu
viðskiptaþjóðum hefðu bæst í hóp
aðildarrfkjanna.
Kjartan Jóhannsson sagði að
hann hefði ætlað að 7 manna nefnd
dyggði til þess að allir þingflokkamir
yrðu með en það mætti fjölga f nefnd-
inni ef mönnum þætti það of þröngt.
Kjartan Jóhannsson
STUTTAR ÞINGFRETTIR
Raforkukostnaður í
gróðurhúsum
Margrét Frímannsdóttir (Abl/Sl)
hefur lagt fram tillögu til þings-
ályktunar um að Alþingi skori á
ríkisstjómina að beita sér fyrir þvf
við stjómir Landsvirkjunar og Raf-
magnsveitna ríkisins að garðyrkju-
bændum veiði gefinn kostur á hag-
kvæmum kaupum á raforku til lýs-
ingar í gróðurhúsum til þess að
styrkja samkeppnisaðstöðu inn-
lendrar ylræktar gagnvart innflutn-
ingi.
Úttekt vegna
nýrrar álbræðslu
Hjörleifur Guttormsson (Abl/Al)
ásamt sex öðrum þingmönnum Al-
þýðubandalagsins hefur lagt fram
tillögu til þingsályktunar um að
gerð verði þjóðhagsleg úttekt á
hagkvæmni þess að reisa nýja ál-
brasðslu í Straumsvík og selja til
hennar raforku sem gæti 'numið um
2500 gígavattstundum á ári. Meðal
annars verði lagt mat á áhrif af
byggingu biæðslunnar og tilheyr-
andi orkuvera á fslenskt efna-
hagslff, þar með talið þenslu og
skuldastöðu þjóðarbúsins, áhrif á
byggðaþróun f landinu, forsendur
varðandi raforkusölu með tilliti til
orkuverðs frá nýjum virkjunum o.fl.
V egaf ramkvæmdir á
Vesturlandi
Skúli Alexandersson (Abl/Vl) og
Ingi Bjöm Albertsson (B/Vl) hafa
lagt fram tillögu til þingsályktunar
um áætlun um vegaframkvæmdir
á Vesturlandi umfram þá langtfma-
áætlun sem nú er f gildi. Áætlunin
skal unnin á þessu ári og miðast
við uppbyggingu vega með bundnu
slitlagi á næstu sex áram í Borgar-
firði, á Mýram, Snæfellsnesi og
Dölum þar sem umferð er komin
yfir 100 bíla meðaltals dagsumferð
á ári.
Akstur utan vega
Hjörleifur Guttormsson (Abl/Al),
Friðjón Þórðarson (S/Vl), ValgerÁ
ur Sverrisdóttir (F/Ne), Þórhildur
Þorleifsdóttir (Kvl/Rvk), Ámi
Gunnarsson (A/Ne) og ÓIi Þ. Guð-
bjartsson (S/Sl) hafa lagt fram til-
lögu til þingsályktunar um að kosin
verði milliþinganefnd til að gera
úttekt á akstri torfæratækja og
annarra vélknúinna tækja utan
vega og merktra slóða og leita úr-
ræða til að koma f veg fyrir náttúra-
spjöll af þessum sökum.