Morgunblaðið - 31.03.1988, Síða 12

12 C
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 31. MARZ 1988
__ A
Tónlistarhús á Islandi - hvers
vegna, hvernig, hvenær?
Morgunblaðið/Þorkell
Frá styrktartónleikum Samtaka um byggingu tónlistarhúss í Háskólabiói 9. janúar sl.
0 * • •
eftir Armann Orn
*
Armannsson
Hljótt hefur verið um Samtök
um byggingu tónlistarhúss nú
síðustu mánuði og um önnur hús
deilt. Fjáröflun til hússins er þó í
gangi og hönnunarvinna á fullum
skrið. Undirritaður telur rétt og
skylt að gera grein fyrir ýmsum
atriðum varðandi fyrirhugaða
byggingu, rifja upp þörfína sem við
teljum að sé á henni, hvers vegna
hún verður byggð og hvemig fyrir-
hugað er að standa að því.
Einnig þarf að leiðrétta þann
misskilning að það hafi verið mistök
að ná ekki samnýtingu á Borgar-
leikhúsi og tónlistarhúsi eða að
endurbyggja Háskólabíó.
Hvers vegna?
Samkvæmt Árbók Reykjavíkur-
borgar var aðsókn að Laugardals-
höll árið 1986 alls 26.864 manns
og efast þó enginn um gildi hennar
fyrir eina af þjóðaríþróttum okkar,
handboltann. Erfítt er að segja til
um þann fjölda sem sækir tónleika
en samkvæmt spá sem Rekstrar-
stofan vann 1984 fyrir Samtök um
byggingu tónlistarhúss er áætlað
að meðalaðsókn að tónlistarhúsi
verði ekki undir 103.000 seldum
sætum árlega og var þá ekki gert
ráð fyrir óperúflutningi sem vænt-
anlega mun allt að tvöfalda þá að-
sókn.
Oft er talað um að tónlist megi
flytja í flestum húsum og er það
rétt, en til að undirstrika hvað við
er átt með tónlistarhúsi leyfi ég
mér að birta kafla úr forsendum
dómnefndar í norrænu arkitekta-
samkeppninni um tónlistarhús á
íslandi 1986, en þar segir: „Þegar
dómnefnd stóð frammi fyrir því að
velja teikningu fyrir tónlistarhús á
íslandi, mótuðust endanlega viðhorf
hennartil samhengis milli huglægra
og hagkvæmra þátta. Huglægt séð
bar hæst samband milli flytjenda
og áheyrenda. Hvorir tveggja bera
vissa ábyrgð og eiga réttmætar
kröfur á hendur húsinu, sem ber
að uppfylla. 1. Flytjendur: Þeir sem
koma fram opinberlega ætla sér
eflaust að leggja sig alla fram.
Þegar um er að ræða tónlistarflutn-
ing í alþjóðlegum mælikvarða er
það algjör forsenda. Flytjendur gera
sér grein fyrir því, að það er sama
hversu frægir þeir eru, áheyrendur
dæma þá af hveijum tónleikum,
sem þeir flytja. Þeir eru því spennt-
ir, einbeittir og ákveðnir í að standa
sig. Þeir aðilar, sem vinna að tón-
leikahaldi, verða að gera sitt til að
flytjandinn fari inn á sviðið hvíldur
og öruggur, því mega engar hindr-
anir né truflanir verða á vegi hans.
Hönnun tónlistarhúss hefur afger-
andi áhrif á þessi atriði. Þættir eins
og kuldi, raki, og aðrar óþægileg-
ar, jafnvel hættulegar hindranir,
trufla og angra flytjendur. Mistök
í hönnun geta leitt til þess að þeim
líður illa og eiga í erfiðleikum með
að einbeita sér. 2. Áheyrendur:
Áheyrendum þarf að búa þær að-
stæður að þeir setjist í sæti sín
ánægðir og eftirvæntingarfullir.
Tónleikar eiga að vera fólki áhrifa-
mikil og skemmtileg reynsla. Að-
koma einkabíla, leigfubíla og stræt-
isvagna þarf að vera auðveld og
anddyri hússins glæsilegt og vekja
eftirvæntingu . . . Til þess að flytj-
endur og áheyrendur séu vel undir-
búnir og tónleikar megi þar með
ná bestum áhrifum, þarf tónlistar-
hús að standast ýtrustu kröfur
beggja.
Byggingin þarf einnig að standa
undir nafni sem alþjóðlegt tónlistar-
hús á íslandi. Byggingarlist og tón-
list verða þar í jafnvægi. Leitað er
að tónlistarhúsi þar sem salir hafa
sem fullkomnastan hljómburð og
sem líkja má við öndvegis hljóð-
færi. Byggingin á að verða ein af
meginstoðum íslensks menning-
arlífs.“
■ Tónlistarhúsið verður fastur
vinnustaður hljóðfæraleikara í Sin-
fóníuhljómsveit íslands, sem aidrei
hafa haft aðstöðu til þeirrar vinnu
sem þeir þurfa að leggja fram þar
sem þeir hafa leigt undanfarin 20
ár, þ.e. í Háskólabíói. Þegar minnst
er á Háskólabíó er rétt að það komi
fram að það var kannað í upphafi
okkar starfs hvort það hús væri
falt, en það er nauðsynlegur þáttur
í starfsemi Háskólans og kom þar
af leiðandi ekki til greina sem
framtíðartónlistarhús. Borgarleik-
húsið hefði auðveldlega mátt gera
að óperuhúsi, en Leikfélag
Reykjavíkur var með réttu að
byggja leikhús og að athuguðu
máli samrýmist sú starfsemi afar
illa og gerir leikfélagið ráð fyrir að
borgarleikhús verði fullnýtt með
leikstarfsemi. Hljómburður spilar
þar einnig hlutverk því aðrar kröfur
eru gerðar til hins talaða orðs svo
það njóti sín heldur en tónlistar.
Sem betur fer fékk íslensk ópera
inni í Gamla bíói til bráðabirgða,
en þrátt fyrir að við höfum átt þar
ógleymanlegar stundir og margt
gott megi segja um húsið er það
staðreynd, sem kannski er best að
minnast sem minnst á, að húsið er
alls óviðunandi t.d. frá öryggissjón-
armiði m.t.t. brunavama svo ekki
sé minnst á starfsaðstöðu eða þann
möguleika að ná fjárhagslega við-
unandi rekstrarafkomu.
Forseti íslands hefur í ræðu og
riti bent á að listin selji fleiri þorska
en þorskurinn list og þó erfítt sé
að mæla þá er það örugglega stað-
reynd að menningarlíf okkar, sem
hægt er að bera saman við marg-
falt stærri þjóðir, gerir okkur ríkari
peningalega, svo ekki sé nú minnst
á andlega. Okkur er bæði sjálfsagt
og skylt að gera vel við handbolt-
ann og skákíþróttina, þessar þjóðar-
íþróttir okkar, enda þótt þær séu
lítt þekktar í okkar nágrannalönd-
um, en okkur er nauðsyn að gera
okkur grein fyrir að listir okkar og
bókmenntir eru sambærilegar að
gæðum og annarra þjóða. Ekkert
okkar nágrannalanda (nema Lúx-
emborg) státar ekki af fleiri en einu
tónlistarhúsi. Sú þversögn stendur
hér ennþá því miður að þrátt fyrir
fjölbreytt tónlistarlíf og mikinn
áhuga vantar tónlistarhús.
Hvernig?
Þegar fjárvana samtök lýsa áætl-
unum um húsbyggingu fyrir nær
800 milljónir er eðlilegt kannski að
spurt sé hvort viðkomandi séu heil-
ir á sönsum. Um það liggja svo sem
engir úrskurðir fyrir en hitt er jafn-
ljóst að margir eru sama sinnis og
samtökin um nauðsyn verkefnisins,
sem þau hafa tekið sér fyrir hend-
ur. Þjóðin ætlar að gefa sjálfri sér
tónlistarhús og þess vegna mun það
takast.
Með hæfilegri bjartsýni og raun-
sæi í bland ætla samtökin að standa
myndarlega að þessari brýnu fram-
kvæmd og kalla til alla þá aðila,
sem vilja og geta lagt sitt lóð á
vogarskálina.
I þeim áætlunum sem samtökin
hafa gert er gert ráð fyrir að ein-
staklingar og fyrirtæki leggi til um
63% af öllum byggingarkostnaði
hússins og hafa raunsæja von um
að það takist.
Þannig ætlum við að gefa þjóð-
inni og sjálfum okkur hús sem
hæfír blómlegu tónlistarlífí og hefur
þann ótvíræða kost að geta með
skynsamlegri stjóm staðið undir
rekstri sínum. Engan minnisvarða
eða monthús heldur raunverulegt
tónlistarhús þar sem bestu lista-
menn fá loks aðstöðu til að leika
við skilyrði sem hæfa getu.
fciflihjolp
DAGSKRA SAMHJALPAR UM
PÁSKANA
Skírdagun Almenn samkoma í Þríbúðum kl. 20.30.
Söfnuðurinn í Kirkjulækjarkoti sér um samkomuna með
söngogvitnisburðum.
Stjómandi er Hinrik Þorsteinsson.
Laugardagur 2. apríl: Opið „páska“-hús í Þribúðum kl. 24-17.
Heitt kaffi verður á könnunni og allir hvattir til að líta inn
og spjalla um daginn og veginn. Kl. 15.30. tökum við lagið
og syngjum saman kóra.
Páskadagur Almenn hátíðarsamkoma í Þríbúðum kl. 16.00.
mikill og fjölbreyttur söngur. Bamagæsla.
RæðumaðurÓli Agústsson.
Allir velkomnir í Þríbúðir, Hverfisgötu 42.
Sjá nánar í félagslífi.
Gleðilega páska. Samhjálp.
Armann Örn Ármannsson
„Þannig ætlum við að
gefa þjóðinni og sjálf-
um okkur hús sem hæf-
ir blómlegu tónlistarlíf i
og hefur þann ótvíræða
kost að geta með skyn-
samlegri stjórn staðið
undir rekstri sínum.
Engan minnisvarða eða
monthús heldur raun-
verulegt tónlistarhús
þar sem bestu lista-
menn fá loks aðstöðu
til að leika við skilyrði
sem hæfa getu.“
Fjár ætla samtökin. að afla með
ýmsum hætti og ber þar hæst sölu
stóla í húsið, sem þegar hefur feng-
ið frábærar viðtökur, þó það átak
sé rétt að byija, auk sérstaks tón-
listarhússsjóðs, sem fjár verður afl-
að til, ekki síst á erlendri grund.
Auk þess verða (ó)hefðbundnar
fjáröflunarleiðir, félagsgjöld, styrk-
ir og tónleikar nýttir eftir sem áð
ur. Þjóð, sem lætur sig ekki muna
um að hesthúsa páskaegg fyrir 100
milljónir á páskum, ber sem betur
fer ekki vonarvöl. Eftirstöðvar
kostnaðar, um 37%, verða sóttar
um til fjárveitinganefndar og
Reykjavíkurborgar. Mikil áhersla
hefur verið lögð á það, að undirbún-
ingi verði sem næst lokið áður en
hafíst er handa við byggingarfram-
kvæmdir. Það er því miður allt of
algengt að farið sé að byggja af
ofurkappi áður en hönnun er komin
það langt að réttlætanlegt sé, sem
veldur því að aukakostnaður vegna
breytinga verður óhóflegur. Þetta
er svo sem ekki óþekkt fyrirbæri
erlendis, en er þar frekar undan-
tekning, sem hér er allt að því
regla, því miður.
Hvenær?
Það er undir okkur öllum komið
hvenær unnt verður að ljúka bygg-
ingunni, en áætlanir þær sem gerð-
ar hafa verið miðast við að bygging-
arframkvæmdir hefjist næsta ár og
verði lokið 1992. Vonandi vinnum
við ekki Eurovision-keppnina fyrr!
Lokaorð: Þrátt fyrir gífurlega
offjárfestingu í atvinnuvegum og
óarðbærar fjárfestingar skal það
undirstrikað að hér er um arðbæra
fjárfestingu, bæði andlega og pen-
ingalega, að ræða. Það er samdóma
álit flestra sem til þekkja, að á tón-
leikunum í Háskólabíói 8. janúar
sl., þar sem fram komu hátt á ann-
að hundrað tónlistarmenn í beinni
sjónvarpsútsendingu, hafí tekist að
skapa sterka samkennd meðal tón-
listarmanna og þjóðarinnar allrar
um „að gera drauminn að veru-
leika“.
Leyfum tónlistinni að njóta sín
og hjálpa til við að selja þorskinn.
Höfundur er formaður Samtaka
um byggingu tónlistarhúss.