Morgunblaðið - 28.05.1988, Blaðsíða 1

72 SIÐUR B OG LESBOK
119. tbl. 76. árg.
LAUGARDAGUR 28. MAÍ 1988
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Ála$unrf«
Björgvin
Gautaborg
Kath.’sai
\ DANMÖRK
u Kaupmarmahófn
or JBT m
300 km
Beirút:
Komu sýrlenskra
hermanna fagnað
Beirút, Reuter.
SÝRLENSKIR hermenn réðust
inn í suðurhluta Beirút-borgar
i gær til að binda enda á átök
shíta sem staðið höfðu í þijár
vikur. íbúar borgarinnar fögn-
uðu komu hermannanna ákaft
og stjórnarerindrekar sögðu að
aðgerðir sýrlenska hersins
gætu stuðlað að þvi að átján
vestrænir gislar i borginni yrðu
leystir úr haldi.
Júgóslavía:
Gengið fellt
um 23,9%
Belfmtd, Reuter.
STJORNIN í Júgóslavíu felldi í
gær gengi dínarsins um 23,9 af
hundraði, að þvi er fram kemur
í yfirlýsingu hennar. Gripið var
til þessara ráðstafana til að beij-
ast gegn efnahagslegri kreppu
i landinu sem skapast hefur
vegjna erlendra skulda, en verð-
bólgan í Júgóslaviu er nú 152
prósent.
í yfirlýsingu stjómarinnar, sem
júgóslavneska fréttastofan Tanjug
birti, segir að Branko Mikulic for-
sætisráðherra fyrirhugi einnig að
hækka verð á vörum og þjónustu.
Bensínverðið hækki um 32,2 pró-
sent, póstþjónusta um 28 prósent,
lestarferðir um 38,5 prósent og kol
um 30,3 prósent.
Stjómin hafði fyrr í þessum
mánuði komið af stað miklum
vinnudeilum með því að setja lög
sem takmarka laun og fjárfesting-
ar. Stjómin lækkaði gengi dínars-
ins um 24,6 prósent í nóvember,
sem leiddi til mikillar verðhækkun-
ar á bensíni og öðmm innfluttum
vöram.
Júgóslavneska stjómin komst í
mars að samkomulagi við Alþjóða-
gjaldeyrissjóðinn um greiðslufrest
og vora áðumefndar aðgerðir hluti
af því samkomulagi, segir í yfirlýs-
ingu stjómarinnar.
Sjónarvottar sögðu að um 800
sýrlenskir hermenn hefðu náð tíu
vígjum í suðurhluta borgarinnar á
sitt vald. Jarðýtur bytjuðu að ryðja
burt götuvígjum sem liðsmenn
Hizbollah, Flokks Guðs, sem íran-
ir styðja, og Amal-sveitir shíta,
studdar af Sýrlendingum, höfðu
komið upp. Hermennimir nutu
aðstoðar hundrað líbanskra lög-
reglumanna.
Sjónarvottar segja að hermenn-
imir hafí náð nokkram vígjum
skammt frá höfuðstöðvum Hizb-
ollah-hreyfíngarinnar, þar sem tal-
ið er að nokkrir vestrænu gislanna
18 séu í haldi.
íbúar borgarinnar, sem þurft
hafa að gista í kjölluram dögum
saman vegna átakanna, komu út
á götur til að virða fyrir sér eyði-
legginguna. Konur köstuðu blóm-
um og hrísgijónum yfír hermenn-
ina og karlmenn föðmuðu þá að
sér og óskuðu þeim góðs gengis.
Talsmaður írönsku stjómarinn-
ar sagði í samtali við fréttamann
Reuters að Sýrlendingar hefðu
hafíð þessar aðgerðir eftir að hafa
komist að samkomulagi við írans-
stjóm. Samkvæmt samkomulag-
inu verður liðssveitum shíta bann-
að að bera vopn á götum borgar-
innar, auk þess sem aðalstöðvum
þeirra verður lokað.

Reuter
Sýrlenskir hermenn heilsa ungum íbúum Beirút-borgar. Hermennim-
ir komu þangað i gær til að binda enda á bardaga í borginni, sem
kostað hafa 425 manns lífið, og var þeim ákaft fagnað.
Washington-
sáttmálinn:
••
Oldunga-
deildin
staðfestir
m Washington. Reuter.
ÖLDUNGADEILD Bandarfkja-
þings staðfesti i gær samning risa-
veldanna um útrýmingu meðal-
drægra kjarnorkuflauga, aðeins
tveimur dögum áður en leiðtoga-
fundur risaveldanna hefst i
Moskvu. Flogið verður með skjölin
til Helsinki þar sem Ronald Reag-
an, Bandaríkjaforseti, undirritar
þau og öðlast samkomulagið við
það lagagildi.
Sáttmálinn var staðfestur með 93
atkvæðum gegn fimm. Fjórir repú-
blikanar og einn demókrati greiddu
atkvæði gegn staðfestingunni. Efast
hafði verið um að sáttmálinn yrði
staðfestur fyrir leiðtogafundinn
vegna málþófs og ftrekaðra tilrauna
af hálfu andstæðinga samningsins
til þess að koma í veg fyrir stað-
festingu hans. Nýjar breytingartil-
lögur komu fram í gær en voru allar
felldar, m.a. tillaga um að staðfest-
ingu yrði frestað þar til Sovétmenn
hefðu staðið við mannréttindaákvæði
Helsinki-sáttmálans.
Reagan hafði sagt að það myndi
varpa skugga á leiðtogafundinn í
Moskvu ef samningurinn yrði ekki
staðfestur fyrir fundinn. Geta
Reagan og Míkhaíl Gorbatsjov nú
skipst á staðfestingarskjölum við
athöfn, sem hugsuð er sem hápunkt-
ur fundar þeirra í Moskvu.
Ronaid Reagan í Helsinki:
Sovétmenn tileinki sér
vestræn maiinúðargildi
Helsmki, Reuter.
RONALD Reagan Bandaríkjafor-
seti hvatti Sovétmenn i ræðu í
Helsinki i gær til að leysa pólitiska
fanga úr haldi, leyfa fijálsar ferð-
ir fólks úr landi og til að koma á
algjöru trúfrelsi. Hann lýsti yfir
þvi að virðing fyrir mannréttind-
um væri óijúfanlegur hluti örygg-
ismála og sagði að Sovétmenn og
bandamenn þeirra ættu að tileinka
sér þau mannúðargildi sem auð-
kenndu menningu vestrænna
Nýjar þörungatorfur í Skagerrak:
Þönmgamir gætu
borist til Jótlands
Ósló, frá Rune Timberlid, fréttaritara Monfimblaðsins.
NÝJAR torfur af banvænum
þörungum hafa fundist ( Skag-
errak. Hefur þörungamagn í
þessu nýja belti mælst allt að 30
miljjón þönmgar i einum Utra
af sjó, eða töluvert meira en
mælst hefur undanfarna daga.
Bæði danskir og norskir haf-
fræðingar reyndu í gær að gera
sér grein fyrir útbreiðslu þörung-
anna í Skagerrak. Stöðugt berast
fleiri fréttir af fískidauða i sjó.
Dauður fiskur hefur meðal annars
fundist norður af Skagen, nyrsta
odda Jótlands, þar sem nýjar þör-
ungatorfur era að myndast og suð-
vestur af Esbjerg á Jótlandi. Danir
óttast að vindátt breytist og beri
þörungana að ströndum Jótlands.
Þúsundum tonna af sjálfdauðum
laxi og silungi var landað í Suðvest-
ur-Noregi í gær. Þörangatorfurnar
sem rekur með vesturströnd Nor-
egs hafa nú náð Hörðalandi og fisk-
eldisstöðvum nærri Björgvin. Þör-
ungana rekur 25 kílómetra í norður
á sólarhring. Vísindamenn standa
enn berskjaldaðir frammi fyrir
plágunni og ekki er ljóst hvað veld-
ur því að þörangamir fjölga sér.
LStíeg
rckléit)
Þörungatorfur hafa myndast
við Skagen nyrst á Jótlandi.
Breytist vindátt ekki rekur þær
norður með vesturströnd Nor-
egs.
ríkja. Sovétmenn brugðust reiðir
við ræðu Reagans og gáfu i skyn
að hún boðaði ekki gott fyrír fundi
leiðtoga stórveldanna i Moskvu,
sem hefjast á mánudag.
Bandaríkjaforseti hélt ræðu sína S
Finnlandia-höllinni í Heisinki, þar
sem fulltrúar 35 ríkja, þar á meðal
Sovétríkjanna og Bandaríkjanna,
undirrituðu Helsinki-sáttmálann um
mannréttindi og öryggismál árið
1975. „Þrettán áram eftir að sátt-
málinn var undirritaður er erfitt að
skilja hvers vegna mál sundraðra
Qölskyldna og bönn við hjónaböndum
skuli enn vera á dagskrá funda stór-
veldanna í austri og vestri, og hvers
vegna óskir Sovétmanna um að flytja
úr landi skuli vera háðar tilbúnum
kvótum og geðþóttaákvörðunum,"
sagði Reagan. „Og hvers vegna þurf-
um við að hugsa um áframhaldandi
kúgun þeirra sem vilja iðka sína trú?
Rúmlega 300 menn og konur, sem
þjóðir heimsins álíta pólitíska fanga,
hafa verið leyst úr haldi. Það er
óskiljanlegt hvers vegna Sovétmenn
geta ekki leyst alla þá úr haldi sem
enn era i fangelsi fyrir að láta í ljós
pólitiskar eða trúarlegar skoðanir,
eða fyrir að skipuleggja eftirlit með
þvi Helsinki-sáttmálinn sé haldinn."
Bandaríkjaforseti mildaði orð sin
um mannréttindabrot Sovétmanna
með því að segja að í valdatíð Gorb-
atsjovs hefði náðst árangur. „Gorb-
atsjov hefur talað um að átökin milli
austurs og vesturs séu óeðlileg og
tímabundin og að jámtjaldið sé tíma-
skekkja. Ég er sömu skoðunar og
fagna hveiju merki þess að Sovét-
menn og bandamenn þeirra séu ekki
aðeins tilbúnir að tileinka sér, heldur
koma á þeim gildum sem sameina
og auðkenna vestræna menningu og
bandarískt afsprengi hennar."
Reagan ítrekaði þá kröfu sina að
Berlinarmúrinn yrði rifínn og sagði
að Berlín ætti að vera „evrópsk mið-
stöð funda og ferða". Hann sagði
að Sovétmenn ættu að heimila óháð
dómskerfi, leynilegar atkvæða-
greiðslur í kosningum, félagafrelsi
og eftirlit almennings með löggjafar-
valdinu.
Talsmenn sovésku stjómarinnar
lýstu yfír óánægju með ræðu Banda-
ríkjaforseta. Sögðu þeir, að væri
þetta dæmi um það sem gerðist í
næstu viku mætti búast við mörgum
vandamálum. Tvö sovésk dagblöð og
fréttastofan Tass sökuðu Banda-
ríkjastjóm um að hundsa mannrétt-
indabrot í eigin landi.
Sjá forystugrein á miðopnu og
frétt um dvöl Reagans i Finn-
landi á bls. 29.