Morgunblaðið - 21.08.1988, Page 57

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. ÁGÚST 1988
57
Baldvn Kristjánsson (t.v.) og Karl Gunnarsson.
Hér er nóg
að gera
-Rætt við starfsmenn að Nesjavöllum
Mikill fjöldi fólks hefur unnið við háhitasvæðið að Nesjavöllum frá
því hafist var handa við að reisa þar orkuver. Nú eru framkvæmdir
í hámarki og lætur nærri að miUi 60 og 70 manns hafi þar fast
aðsetur. Blaðamaður gekk um svæðið og spjaUaði við nokkra sem
á vegi hans urðu.
Fyrstir urðu fyrir svörum
þeir Karl Gunnarsson og
Baldvin Kristjánsson.
Karl varð stúdent í vor
frá Menntaskólanum á
Egilstöðum en Baldvin stundar nám
í Grunnskólanum á Selfbssi. Báðir
kváðust þeir vinna hjá Smið hf. á
Selfossi, verktaka hjá Hitaveitunni.
„Við erum að leggja lagnir í
grunn skemmunnar sem á að hýsa
gufuskiljuna," sögðu þeir félagar
aðspurðir um hvað þeir væru að
gera. Þeir sögðust einnig hafa unn-
ið að Nesjavöllum í fyrrasumar og
létu vel af góðri vinnuaðstöðu og
fallegu umhverfi.
„Hér er ljúft að vera," sagði
Karl. „Hér er sérlega fallegt í góðu
veðri þegar Qöllin skarta sinu feg-
ursta og sólin speglast í lygnu vatn-
inu.“
Lóðin tilbúin næsta sumar
Ari Arthúrsson tæknifræðingur
vinnur hjá fyrirtækinu Dalverki sem
sér um hluta af lóðarframkvæmd-
unum.
„Ég er að vinna við lóðina. Við
tókum við henni gróijafnaðri í
síðustu viku og hófum þá strax
framkvæmdir. Okkar hlutverk er
meðal annars að setja út vatnslögn
og siyóbræðslukerfí."
Ari kvaðst mundu vinna að
Nesjavöllum fram í október á þessu
ári. „Lóðin verður tilbúin um mitt
næsta sumar," sagði hann. „Allri
jarðvinnu verður þó lokið í október
Jóhann Már Hektorsson.
Eðvald Geirsson.
á þessu ári, fyrir utan yfírborðs-
frágang.“
Hlutverk eftirlitsmanns
marg’þætt
Jóhann Már Hektorsson tækni-
fræðingur vinnur hjá Verkfræði-
stofunni Fjarhitun við eftirlit. Að-
spurður um hlutverk eftirlitsmanna
sagði Jóhann það æði margþætt.
„Við fylgjumst með því að verk-
taki vinni eftir gögnum verkkaupa.
Einnig ber okkur að skera úr um
ýmis vafamál sem upp koma hér á
staðnum, til dæmis ef ekki er unnt
að framkvæma eitthvað eins og til
var ætlast af hálfu verkkaupa.“
Jóhann sagði að það væri einnig
í verkahring eftirlitsmanna að yfir-
fara og samþykkja magntölur verk-
taka og sjá um að slíkar tölur
stemmdu í uppgjöri.
„Margir halda að eftirlitsmenn
hafí það náðugt," sagði Jóhann.
„Það er misskilningur því þetta er
í raun stöðug vinna."
Nógaðgera
Á leiðinni til Reykjavíkur, með-
fram leiðslunni, varð Eðvald Geirs-
son á vegi blaðamanns. Hann
kvaðst vinna hjá Ræktunarsam-
bandi Flóa og Skeiða sem hefði séð
um vegalagninguna til Reykjavíkur
að hluta.
„Hér er verið að undirvinna fyrir
sjálfa leiðsluna. Ég er að fleyga
fyrir þeim undirstöðum sem ekki
var hægt að grafa fyrir vegna
klappar í jarðveginum. Það er tals-
vert um slíkan jarðveg hér og því
algengt að þurfi að fleyga fyrir
undirstöðum.“
Til þessa verks notar Eðvald stór- '
virka vinnuvél sem vakti forvitni
blaðamanns. „Þetta er beltagrafa
með sérstökum vökvaknúnum bún-
aði til að fleyga. í stórum dráttum
þá virkar þetta eins og loftpressa,
höggin frá búnaðinum mylja klöp-
pina.“
Að sögn Eðvalds hefur fleygun
staðið yfír sfðan í fyrrasumar en
sjálfur hóf hann ekki störf við hana
fyrr en í sumar. „Hér er mikil vinna
og nóg að gera,“ sagði hann að
lokum.
tvær eru spölkom f burtu og liggja
nokkuð hærra. Holur þessar blása
þvf sem næst hreinni gufu. Þiýsting-
ur við yfirborð þeirra er rr\jög mikill
°g ekki talið vogandi að láta þær
standa lokaðar um lengri tíma.
„ Þrýstingur við holutopp er um
100 loftþyngdir ef holumar eru lok-
aðar. Þetta samsvarar hundraðföld-
um þeim loftþrýstingi sem er við
yfírborð jarðar. Holumar eru fóðrað-
ar með steypu niður á um 700 metra
dýpi 0g sú hætta er fyrir hendi að
steypan þoli ekki hinn ógnarlega
þrýsting og fóðringamar losni í hol-
nnum. Af þessari ástæðu eru holum-
ar látna blása út f andrúmsloftið
þangað til virlgunin verður tekin f
notkun.“
Gott samstarf við Náttúru-
verndarráð
Stöðvarhúsið á Nesjavöllum er f
178 metra hæð yfír sjávarmáli. Það-
an er heita vatninu dælt í geymi á
svonefndum Háhrygg í 400 metra
hæð, skammt frá stöðvarhúsinu. Prá
Háhrygg er sjálfrennsli til Reykjavík-
ur. Vatnið rennur f aðalmiðlunar-
geyma Hitaveitunnar að Grafarholti,
alls 27,2 kílómetra leið. Rennsli í
fyrsta áfanga verður 560 lftrar á
sekúndu og vatnið mun verða um 7
klukkutfma á leiðinni. Hiti þess verð-
ur 83 gráður er það leggur af stað
frá 8töðvarhúsinu og vegna góðrar
einangrunar pípunnar kólnar það
aðeins um tvær gráður á þessari leið.
Hluti pípunnar verður niðurgraf-
inn vegna umferðar og náttúruvemd-
arsjónarmiða. „Hitaveitan hefur átt
gott samstarf við Náttúruvemdarráð
°g starfsmenn þess eru nokkuð sátt-
ir við þessar framkvæmdir. í því
sambandi má benda á að sá misskiln-
ingur virðist nokkuð útbreiddur að
kalda vatnið sé tekið beint úr Þing-
vallavatni. Vatninu er dælt úr bor-
holu við Grámel og þó að Grámelur
sé nálægt Þingvallavatni sýna rann-
sóknir að þetta er gmnnvatn sem
streymir fram í Þingvallavatn undan
_Hengli.“
Myndin sýnir þversnið af újúpri
borholu.
Munu einnig framleiða raf-
magn
Til að dæla vatninu frá stöðvar-
húsi upp á Háhiygg verða notaðar
tvær 900 KW dælur og fyrst um sinn
verða þær knúnar af rafmagni frá
Landsvirkjun. Síðar er gert ráð fyrir
að komið verði upp gufutúrbfnu á
Nesjavöllum. Þá verður Hitaveitan
sjálfri sér nóg um rafmagn til dæl-
ingarinnar og gæti auk þess selt
talsvert umframrafmagn.
„Hér er gert ráð fyrir að koma
megi upp 60 MW gufutúrbínu. í
fyrsta áfanga er eigin raforkuþörf
virkjunarinnar um 2,7 MW og því
væri hægt að framleiða rafmagn til
sölu. Væri hins vegar virkjað með
áherslu á raforkuframleiðslu líkt og
f Kröflu, mætti með sérstökum bún-
aði ná 100 MW rafafli. Þá væri um
leið dregið úr afkastagetu orkuvers-
ins til hitunar á vatni.“
Sú þekking sem notuð hefur verið
við Nesjavallavirkjun er að mestu
leyti fslensk.
„Hér hefUr verið notuð innlend
reynsla, meðal annars frá Svartsengi
og Kröflu. Einnig er byggt á reynslu
eriendis frá. Hönnun virkjunarinnar
er þó alfarið f höndum íslendinga."
Hag'kvæmur kostur
í fyrsta áfanga verður stærð orku-
versins 100 MW eða 100 miHjón
vött Vatt er afleining eins og he-
stafl sem oft er notað til að lýsa
vélarstærð bifreiða. Afl virkjunarinn-
ar samsvarar þannig 134 þúsund
hestöflum.
„Rétt er að skýra hvemig afl orkú-
versins er mælt. Reiknuð er út sú
varmaorka sem fæst við kælingu
vatnsins úr 88 f 40 gráður og er það
í samræmi við raunverulega nýtingu
f ofnakerfum húsa. Ot frá þessari
skilgreiningu er gengið við mælingu
á þeirri orku sem framleidd er. Hins
vegar þarf að hita vatnið frá Grámel
úr 4 í 83 gráður og því þarf í reynd
um 200 MW afl til að standa undir
100 MW virkjun."
Virkjunin á Nesjavöllum var talin
hagkvæmasti virlq'unarkostur sem
Hitaveitan átti völ á. Ekki einungis
má þar framleiða mikið af heitu vatni
heldur einnig ódýra raforku. Sfðast
en ekki síst er hægt að stækka orku-
verið verulega með tiltölulega litlum
kostnaði áður en jarðhitasvæðið telst
fullnýtt.
„Virkjað afl jarðhitasvæða Hita-
veitu Reykjavíkur er nú 500 MW.
Auk þess er 95 MW kyndistöð í Árbæ
til að mæta kuldaköstum. Með til-
komu fyrsta áfanga Nesjavallavirkj-
unar bætast við 100 MW og með
síðari áfongum er unnt að auka af-
köstin upp f 300 til 400 MW. Rann-
sóknir sýna að þetta háhitasvæði
getur staðið undir slíkri orkufram-
leiðslu í að minnsta kosti 30 ár.“
virkjunarinnar
Myndin sýnir $ grundvaUaratriðum hvemig orkuverið vinnur. Úr
borholu kemur blanda gufu og vatns. Þessi blanda er leidd í gufu-
skiljur þar sem vatn er skilið frá. Gufan er leidd áfram f rakaskiljur
til að þurrka hana enn frekar. Þá verður hún leidd f gufuhverfil
tíl rafmagnsframleiðslu en ekki er gert ráð fyrir þvf í fyrsta áfanga.
Útblástursháfar em notaðir til að biása burt umframgufu. Næst er
gufan leidd f varmaskipta (þéttivatnshitarar og gufuhitarar) og lát-
in hita þar upp kalt vatn úr borholum við Grámel. f framtfðinni er
einnig gert ráð fyrir að skiljuvatnið, þ.e. vatnið sem kemur upp
með gufunni, verði nýtt til upphitunar á Grámelsvatni.
Kalda vatnið er hitað f 88 gráður og leitt f svokallaða afloftara til
að losna við allt súrefni og hindra þannig að vatnið tæri aðveituna
til Reykjavíkur og húskerfið. Við þetta kólnar það f 83 gráður. Loks
er örUtlu magni af gufu með súrum gastegundum blandað í vatnið
til að eyða síðustu leifum súrefnis og hækka sýrustígið. Þannig er
hindmð myndun útfellinga í veitukerfinu er vatnið blandast hita-
veituvatni f Reykjavik. Orlftíð brennisteinsvetni sem er í gufunni
tryggir að súrefni sem gætí komist í það eyðist og gefur þvf sömu
lyktína og hitaveituvatnið í Reykjavík hefur.
Að þessu loknu er vatninu dælt upp á Háhrygg og þaðan rennur
það til Reykjavíkur.