Morgunblaðið - 07.10.1988, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 7. OKTÓBER 1988
19
HEIMSBIKARMÓTIÐ í SKAK
Jafntefliskóngar
setja svip á mótið
Skák
Karl Þorsteins og
Bragi Kristjánsson
ÞEIRRI kenningu er oft haldið á
lofti að meðal sterkustu skák-
manna heimsins séu hrein úrslit í
viðureignum þeirra innbyrðis
heldur sjaldgœf og baráttan í Iág-
marki. Meira sé lagt í að veijast
ósigri frekar en að leggja í áhætt-
usamar vinningstilraunir. Friðar-
samningar séu þvi hentug lausn
sem fáum sé Qarri skapi.
Þegar taflmennskan á Heims-
bikarmótinu í Borgarleikhúsinu er
skoðuð er ekki laust við að lýsingin
að ofan eigi við allnokkra af þeim
skákmönnum sem þar beijast. Fyrr-
verandi heimsmeistarar, Boris
Spassky og Mikhail Tal, eiga vissu-
lega heima í þessum hópi. Tal hefur
raunar þá afsökun að hann gengur
ekki heill til skógar, en Spassky enga
aðra en þá að áhugann skortir. Sé
honum á hirín bóginn ögrað og and-
stæðingurinn sýnir einhverja sókn-
artilburði fær hann skjótlega að fínna
fyrir því. Sá þriðji og örugglega lit-
Iausasti skákmaðurinn á mótinu er
Ungverjinn Zoltan Ribli. Einn erfið-
asti andstæðingurinn til að vinna,
segir í kynningarorðum, og vissulega
eru sigrarnir álíka sjaldgæfir gegn
sterkum skákmönnum.
Því miður setja þessir keppendur
svip sinn á mótið þegar tveimur og
þremur skákum er lokið í hverri
umferð örfáum mínútum eftir að hún
byrjar. Taflmennska annarra kepp-
enda er nefnilega bráðskemmtileg
og þess virði að fylgjast með. Heims-
meistarinn Garry Kasparov er auð-
vitað sá keppandi sem mesta athygli
vekur. Hann vakti athygli strax á
bamsaldri fyrir kraftmikinn sókn-
arstíl og á nú möguleika að hnekkja
stigameti því sem Fischer setti á
skákstigalista ELO fyrir fimmtán
árum. Til þess þarf hann þrettán
vinninga í umferðunum sautján. Ef
gætt er að því að hann hefur eigi
tapað skák gegn öðrum skákmanni
en Karpov síðan í Dubai 1986 er
ekkert ólíklegt að metinu verði
hnekkt nú.
En það eru fleiri skákmenn sem
mikils má vænta af. Eistlendingurinn
Ehlvest er einn þeirra og gæti bland-
að sér í baráttuna um efstu sætin.
Hann er ekki kunnur skákmaður á
Vesturlöndum en oft líkt við landa
sinn skáksnillinginn Paul Keres
vegna frumlegrar og skemmtilegrar
taflmennsku. Hann ásamt ensku
skákmönnunum Nunn og Speelman
og sovéska stórmeistaranum Beljav-
sky eru þeir keppendur að mínu viti
sem líklegastir eru til að keppa við
heimsmeistarann um sigursætið á
mótinu ...
Islendingamir Margeir Pétursson
og Jóhann Hjartarson hafa báðir
farið heldur rólega af stað og hafa
einn vinning hvor um sig. Margeir
teflir sem gestur á mótinu og er
stigalægstur keppenda. Hann hefur
þó sýnt að hann er verðugur fulltrúi
landans á mótinu. Slæmur afleikur
í betri stöðu gegn Timman í þriðju
umferð er örlagavaldur um það að
nú situr hann í hópi keppenda í neðri
sætum mótsins í stað þess að vera
í toppbaráttunni.
Tap Jóhanns Hjartarsonar gegn
Portisch svíður skákáhugamönnum
einnig sárlega. Ungverjanum hefur
ing matvæla vegna þurrka og
örrar fjölgunar íbúa. Stríðsrekstur
landsins í Vestur Sahara hafí svo
enn aukið álagið á Qárlög lands-
ins.
Barclays segir að frá og með
árinu 1983 hafí stjómvöld í æ
ríkari mæli leitað eftir aðstoð er-
lendis frá til að mæta þessum
vanda. Á því ári var gripið til
víðtækra efnahagsráðstafana
fjárlög skorin niður og hömlur
settar á innflutning. Hefur þeirri
stefnu verið fylgt síðan. Einnig
var leitað til Alþjóðagjaldeyris-
sjóðsins með aðstoð og studdi
sjóðurinn aðgerðir stjómvalda.
Á síðustu árum hafa stjómvöld
þurft að endursemja um skuldir
við heístu lánardrottna sína.
Þannig hafa stjómvöld í þrígang
skuldbreytt mikilli skuld sinni við
meðlimi í Parísarklúbbnum, nú
síðast í mars í fyrra er gjaldfallin
afborgun upp á 900 milljónir
króna var breytt í 10 ára lán af-
borgunarlaust fyrstu 5 árin. Þá
hefur verið skuldbreytt 2 milljarða
dollara láni við tvo einkabanka
sem gjaldfalla átti milli 1985 og
1988;
Mikill áhugi innanlands
Mikill áhugi er fyrir þessu verk-
efni hér innanlands. Landsam-
band iðnverkafólks hefur ályktað
að stefna beri að þessari smíði.
Þingmenn Reykjanes kjördæmis
telja hana áhugaverðan mögu-
leika. Og nú hefur Málm-og skip-
asmíðasamband íslands sent frá
sér einróma samþykkt þar sem
skorað er á ríkisstjómina að verða
við tilmælum Stálvíkur um ríkis-
ábyrgð og framlagi til markaðsá-
taks.
Þær 270 milljónir sem Stálvík
hefur farið fram á eru annars
vegar 130 milljón krónur í formi
þróunaraðstoðar til Marokkó og
hinsvegar 140 milljónir til mark-
aðssetningar. Júlíus Sólnes stjóm-
arformaður Stálvíkur segir að
þessa beiðni sé auðvelt að
rökstyðja með tilvísun til þess að
þama er aö opnast nýr markaður
og því verði einhveiju að kosta
til við að komast inn á hann.
Aðrar þjóðir hafí alltaf, við þessar
aðstæður, boðið vöru sína fyrst á
lægsta hugsanlega verði en síðan
hækkað það er þær hafa náð fót-
festu á viðkomandi markaði.
Það virðist engin spuming að
í Mið-Austurlöndum er að opnast
stór markaður í nýsmíði fískiskipa
og sá sem verður fyrstur inn á
þann markað á mesta möguleik-
ana í framtíðinni. Talað hefur
verið um að hægt sé að tryggja
íslenskum skipasmíðastöðvum
næg verkefni næstu 15-20 árin.
íslandsvinurinn Jörgen Holm, sem
átti stóran þátt í að ná þessum
samning til Stálvíkur, segir að
íslendingar eigi gífurlega mögu-
leika á þessum markaði. Hann
segir að menn verði að hafa i
huga að sér sé ekki eingöngu
verið að ræða um skipasmíði fyrir
Marokkómenn heldur einnig írani
og Saudi Araba. í huga Jörgen
Holm er það engin spuming að
skipasmíði fyrir arabíska aðila
geti orðið mikil lyftistöng fyrir
skipasmíðaiðnaðinn hérlendis.
Tíminn að renna út
Stjómvöld vinna nú að ná-
kvæmri athugun á samningi þeim
sem fyrir liggur og óskum Stálvík-
ur í tengslum við hann. Ekki hef-
ur enn verið tekin nein ákvörðun
af hendi stjómvalda. Hinsvegar
er ljóst að tíminn er að verða
naumur og segja Stálvíkurmenn
að ákvörðun verði helst að liggja
fyrir ekki seinna en nú um helg-
ina.
gengið heldur .brösuglega upp á
síðkastið. Tapaði þannig þremur
síðustu skákunum á Tilburg-mótinu
nýlega og mátti þola háðulegt tap
gegn Margeiri í 2. umferð. Byijunar-
taflmenrískan í skák þeirra félaga í
þriðju umferð gaf þó enga ástæðu
til bjartsýni fyrir hönd Jóhanns því
peðastaða hans riðlaðist og uppskipti
urðu á sterkum biskup hans. í mið-
taflinu sýndi Jóhann fyrst hvað í
honum býr. Í kjölfar ráðleysislegra
leikja Ungveijans tóku riddarar Jó-
hanns sér bólfestu á miðborðinu og
höfðu ýmsar hótanir gegnt kóngs-
stöðu Portisch. Staðan varð ógn-
vænlega flókin og töldu skákský-
rendur á víxl stöðuna vænlega elleg-
ar hartnær tapaða fyrir Jóhann. í
tímahrakinu varð honum það á að
tefla of varlega í stað þess að leggja
í harðsvíraða sókn gegn hvíta kóng-
inum og eftir ónákvæma leiki í fram-
haldinu varð Jóhann að játa sig sigr-
aðan eftir 59 leiki.
í gær áttu keppendumir frí á
Heimsbikarmótinu en 4. umferð
hefst í dag kl. 17 í Borgarleikhúsinu
og tefla þá saman:
Margeir Pétursson —
Jóhann Hjartarson.
Andrei Sokolov —
Lajos Portisch.
Garry Kasparov —
Zoltan Ribli
Mikhail Tal -
Jonathan Speelman
Viktor Kortsnoj —
Ulf Andersson
John Nunn —
Artur Júsúpov
Boris Spassky —
Predrag Nikolic
Alexander Beljavsky —
Jaan Ehlvest
Jan Timann —
Gyula Sax.
Að lokum skulum við líta á hina
kynngimögnuðu viðureign Portisch
og Jóhanns í þriðju umferð.
Hvítt: Lajos Portisch.
Svart: Jóhann Hjartarson.
Bogo-indversk vöm.
I. dl - RfG 2. c4 — e6 3. Rf3 —
Bb4+ 4. Bd2 — c5 5. Bxb4 — cxb4
6. g3 - 0-0 7. Bg2 - d6 8. Rbd2.
Venjulega er hrókerað hér og t.d.
8. 0-0 - He8 9. a3 - Rc6.
8. - Dc7 9. 0-0 - b6?! 10. d5! -
Bb7.
9. leikur svarts var fífldirfskuleg-
ur. Nú mátti t.d. ekki 10. — e5? 11.
Rxe5! — dxe5 12. d6 og hrókurinn
á a8 fellur.
II. dxe6 — fxe6 12. Rd4 — Bxg2
13. Kxg2 - e5 14. Rf5 - Rc6.
Svona myndi ekki þýða að tefla
ef andstæðingurinn væri Karpov.
Bakstætt peð á d6 ásamt uppskipt-
unum á hvítreita biskup svarts myndi
gera eftirleikinn einungis tæknilegt
atriði. Nú byijar Jóhann hins vegar
að tefla af mikilli hugvitssemi. Hann
staðsetur riddarapar sitt á góðum
reitum á miðborðinu þar sem þeir
eru tilbúnir til ógnvænlegra aðgerða.
Taflmennska Portisch er á hinn bóg-
inn ráðleysisleg.
15. Rf3?! - Had8 16. Re3 - Kh8
17. Hcl - Db7 18. Rd5 - Re4! 19.
Dc2 - Rc5 20. Rg5 — g6 21. Dd2
- b5 22. £3 - b3! 23. a3 - Rd4.
um. Tímaskortur var nú farinn að
hijá keppendur og hafði Portisch
snöggtum meiri tíma til að ljúka
tímamörkunum við fertugasta leik.
31. Rgl - Hdf8 32. Hccl - Dg6
33. Rc3 - h5 34. Hf2 - Rce6 35.
Hcfl - h4 36. g4 - Rf4+ 37. Khl
- Hc8 38. Hdl - De6 39. Hfd2 -
Hc6 40. Rd5 - Hc2
Tímamörkunun er náð. Það er ljóst
að hvítur hefur náð að bæta sinn
hlut í tímahrakinu og skoðanir voru
skiptar hvemig möguleikamir væm
í þessari stöðu. Staðan er gífurlega
flókin og minnsta ónákvæmni getur
verið örlagarík.
41. Rxf4 - gxf4 42. D£2 - Hh7
43. Re2 - Hxd2 44. Hxd2 - Dc4!
Svartur fómar peði en fær sóknar-
færi fyrir. Hvítur má auðvitað nú
ekki leika 45. Rxd4?? — Dcl+ 46.
Kg2 — h3 mát! Annar möguleiki
fyrir svartan var hins vegar 44. —
Rxe2 45. Dxe2 - Hc7I?
45. Rxf4 - Dcl+ 46. Kg2 - Kg8
47. Rd5 - Hf7?!
Mikil umskipti hafa verið í síðustu
leilgum. Riddarar svarts hafa tekið
sér bólfestu á miðborðinu en liðs-
menn hvíta liðsaflans em hins vegar
á hrakhólum um skákborðið.
24. e4 - bxc4 25. Hxc4 - h6 26.
Rh3 - g5 27. Hc3 - Dn 28. De3
- Dg6 29. Re7 - Dh7 30. Rd5 -
Hf7.
Vitanlega sættir Jóhann sig ekki
við þrátefli nú með 30. — Dg6 og
teflir ótrauður til vinnings. Svartur
undirbýr nú að tvöfalda hrókana á
f-línunni með margvíslegum hótun-
47. — h3+ 48. Kg3 — Hf7 var
nákvæmara. Þá gengur ekki 49. f4?
— exf4 50. Rxf4 — Re6. Bestu mögu-
leikamir væm fólgnir í 49. Hxd4! —
exd4 50. Dxd4 - Del+ 51. Df2 og
staðan er óljós. Til þráskákar leiðir
líklegast 47. — h3+ 48. Kg3 —
Rxf3!? 49. Rf6+ - Kg7 50. Rxh7 -
Rxd2 51. Df6+
48. f4 - Re6 49. f5 - Rg5?!
Nákvæmara var að skjóta inn 49.
— h3+ 50. Kg3 — Rg5 þótt möguleik-
ar hvíts séu vissulega betri eftir 51.
He2. Nú er taflið tapað.
50. He2 - Dc4 51. De3 - Kfö 52.
h3! - Hg7 53. Rc3 - a5 54. Hd2
— Dc6 55. Dd3 - Hd7 56. De3 -
Hg7 57. Hf2 - Dc4 58. ffi - Hg6
59. Db6 og svartur gefst upp.
Mótettukór Hallgrímskirkju.
V etrarstarf Mótettukórsins
VETRARSTARF Mótettukórs
Hallgrímskirkju í Reykjavík er
að heQast þessa dagana. Þetta
verður 7. starfsár kórsins, en
hann var stofiiaður haustið
1982. Kórstarfið verður með
nokkuð breyttu sniði á þessum
vetri, þar sem unnið verður
samhliða að tvenns konar verk-
efiium.
Aðalverkefnið verður óratórlan
Elía eftir Mendelssohn, sem verður
flutt með einsöngvurum og Sin-
fóníuhljómsveit íslands í maí nk.
Þetta viðamikla, rómantíska tón-
verk, sem er ein merkasta órat-
ória 19. aldarinnar, þarfnast
stærri kórs en Mótettukórinn er,
enda kórhlutverkið mjög stórt.
Þess vegna kallar Mótettukórinn
eftir viðbótarsöngfólki sérstaklega
fyrir þetta verkefni. Önnur vikuleg
æfíng kórsins, þ.e. á þriðjudags-
kvöldum, verður eingöngu notuð
til æfínga á Elía með hinum
stækkaða kór. Á hinni æfíngunni,
á laugardagsmorgnum, æfír Mót-
ettukórinn í sinni hefðbundnu
stærð mótettur án undirleiks, sem
m.a. verða sungnar á aðventutón-
leikum og vortónleikum. Auk þess
vinnur hann að upptökum fyrir
hljómplötur með innlendum og
erlendum söngverkum af efnisskrá
undanfarinna ára. Á næsta sumri
er fyrirhuguð söngferð til Frakk-
lands og verður sungið í Lyon,
Nice, París og víðar. Þar sem
stækka á kórinn fyrir Elía Mend-
elssohns getur hann nú bætt við
sig nokkrum söngvurum. Inntöku-
próf fara fram í Hallgrímskirkju
nk. föstudag, 7. október, og mánu-
dag 10. október á milli klukkan
17.00 og 19.00. Æskilegt er að
umsækjendur hafí einhveija
reynslu af tónlistariðkun. Stjóm-
andi Mótettukórs Hallgrímskirlgu
er Hörður Áskelsson.