Morgunblaðið - 06.11.1988, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ VEROLD/HLAÐVARPIIMN SUNNUDAGUR 6. NÓVEMBER 1988
ÞEGAR kosningaslagurinn
hófst i Bandaríkjunum stóð
George Bush varaforseti,
forsetaframbj óðandi
repúblikana, í skugga Ronalds
Reagans forseta og var sakaður
um roluhátt. Hæðzt var að
honum vegna mismæla og
klaufalegrar framkomu og
hann stóð höllum fæti í
skoðanakönnunum. Síðan
hefur hann forðazt mistök og
vaxið í áliti. Nú hefiir hann
allgott forskot og flestir spá
honum sigri, hvernig sem allt
veltist.
Flestum yfirsást að Bush
hefur alltaf verið mikill
keppnismaður. Hann
var íþróttahetja, þegar
Reagan lýsti kappleikj-
um í útvarpi, og stríðshetja, þegar
Reagan lét sig dreyma um hetju-
dáðir — í kvikmyndum. Nú er svo
komið að fundið er að því að
Bush og kosningastarfsrhenn
hans hafi verið of aðgangsharðir
við keppinaut hans, Michael Duk-
akis og verið með skítkast, en
hann hefur heldur ekki farið var-
hluta af slíku og stjómmálabar-
áttan í Bandaríkjunum hefur allt-
af verið hörð.
Tilraunir til að bendla Bush við
vopnasölumálið og Noriega Pana-
maleiðtoga,
„verndara eitur-
lyfjabraska-
ranna", virðast
hafa _ misst
marks. Óheppi-
legt val hans á
ungæðislegu
varaforsetaefni,
Dan Quayle,
virðist hafa
gleymzt. Hann„kom betur út“ í
síðara sjónvarpseinvíginu við
Dukakis vegna pólitískra hæfi-
leika sinna og reynslu og frammi-
staða hans virtist valda tryggja
honum sigur. Honum hefur ekki
orðið verulega á í messunni á loka-
stigi baráttunnar, eins og ýmsir
m
FORSETAKOSNINGAR
í BANDARÍKJUNUM
Á ÞRIÐJUDAG
REPÚBLIKANINN
GEORGE BUSH
Teikning/Pétur Halldórsson
um í Texas, þótt hann væri demó-
krati, með því að neita að styðja
framboð flokksbróður síns.
Skömmu síðar fékk Richard Nix-
on álit á honum og íhugaði þann
möguleika að gera hann að vara-
forsetaefni 1968. Bush varð einn
dyggasti stuðningsmaður Nixons
í suðvesturríkjunum.
Árið 1970 bauð Bush sig’aftur
fram til öldungadeildarinnar og
var vongóður um sigur, en tapaði
fyrir hægrimanninum Lloyd
Bentsen, sem nú er varaforseta-
efni Dukakis. Bush hlaut rúmlega
100,000 dala styrk úr leynisjóði
Nixons í kosningabaráttunni. Nix-
on hafði lofað honum góðu emb-
ætti, ef hann biði ósigur, og hann
varð sendiherra hjá SÞ að eigin
ósk. Þar barðist hann hetjulega
fyrir áframhaldandi aðild Taiw-
ans, en komst síðan að því að
Nixon og Henry Kissinger stöðu
í leynisamningum við stjórnina í
Peking að honum fornspurðum.
Hann hefur sjaldan orðið fyrir
eins mikilli niðurlægingu.
Næst bauð Nixon honum stöðu
formanns landstjórnar repúblik-
ana. Hann lét tilleiðast, þótt hann
hefði ekki áhuga. Það féll í hans
hlut að verða einn helzti veijandi
stjómarinnar þegar Watergate-
hneykslið komst í hámæli, en
hann studdi Nixon dyggilega unz
yfir lauk.
Launin voru þau að Gerald
Ford gekk fram hjá honum þegar
hann valdi varaforsetaefni.
Líklega stóð Ford ekki á sama
um hálfólögleg kosningaframlög
Nixons til Bushs. Öllum á óvart
bað Bush um stöðu sendiherra í
Peking, sem hann fékk.
Yfírmaður CIA
Síðan varð Bush yfirmaður CIA
og þótti standa sig allvel. Að vísu
var hann gagnrýndur fyrir að
leyfa rannsókn utanaðkomandi
aðila á leyniþjónustunni vegna
þrýstings frá hægri mönnum, sem
vildu fá sannanir fyrir því að Sov-
óttuðust eða vonuðu. Hann hefur
haft gott lag á ijölmiðlum og no-
tið góðs af vinsældum Reagans.
Hann hefur getað treyst því að
stór hluti kjósenda vill ekki breyt-
ingar (og auknar álögur) í sæmi-
legu góðæri og á tíma „þíðu“ í
samskiptum risaveldanna.
Les Tom Clancy
Þar sem það þykir há Bush
nokkuð að hann er af yfirstéttar-
fólki kominn hefur hann reynt að
sýnast alþýðlegur. Hann hefur
áhuga á íþróttum, dáir Greer
Garson mest allra leikkvenna,
sofnaði eitt sinn út frá kvikmynd
með Reagan og les fátt annað en
Tom Clancy (eins og Regan), Eft-
irlætisrit hans er Bassmaster, sem
fjallar um veiðimál. Hann hefur
sveitatónlist í hávegum, auk kór-
söngs og söngleikja, og hlustar á
snældu með Oak Ridge Boys í bíl
embættisins. Stundum þykir hann
ókurteis og dónalegur og hann
bregður fyrir sig gömlu, torskildu
stúdentaslangri.
George Herbert Walker Bush
fæddist 1924 og bjó í Greenwich
í Connecticut, úthverfi New
York-borgar, þar sem efnafólk
átti heima. Faðir hans, Prescott
Bush, var virtur og auðugur
bankastjóri í Wall Street.
„Poppy", eins og Georg var kall-
aður, átti fjóra bræður og eina
systur og þau þurftu að mæta á
hveiju kvöldi í bókaherberginu til
að tilkynna hvernig þau hefðu
staðið sig um daginn. Þau undu
„Stríðshetja þegar
Reagan lék í kvik-
myndum."
„Dyggur þjónn
valdamanna; reynir
að standa á eigin
fótum.“
„Hvatti ekki til var
úðar í vopnasölu-
málinu.“
aðallega að þakka fé, sem frændi
hans safnaði saman.
I Texas urðu Bush-hjónin fyrir
því áfalli að þriggja ára dóttir
þeirra dó úr hvítblæði. Þau þögðu
um þennan sorgaratburð, þar til
á þessu ári. Nú hefur Bush minnzt
á hann á kosningafundum og sagt
að hann hafi „fært sig nær Jesú.“
Bush fékk áhuga á stjóm-
málum um 1960, þegar faðir hans
hafði verið kosinn í öldungadeild-
ina. Þá höfðu repúblikanar lítil
sem engin áhrif í Texas og Bush
ákvað að leita eftir stuðningi óán-
ægðra demókrata með því að
færa sigtil hægri. Árið 1964 bauð
hann sig fram til öldungadeildar-
innar sem stuðningsmaður hægri-
mannsins Barry Goldwaters og
barðist gegn samningum um til-
raunabann og lögum um aukin
borgararéttindi, en náði ekki kjöri.
Þá hætti hann störfum í olíuiðnað-
inum og seldi hlut sinn fyrir að-
eins 1,1 milljón Bandaríkjadala.
Tveimur árum síðar var hann
kjörinn í fulltrúadeildina fyrir
kjördæmi í Houston.
Skjólstæðingfur Nixons
í Washington reyndi Bush
strax að koma sér vel við valdam-
ikla menn, m.a. Lyndon B. Jo-
hnson. Forsetinn gat hjálpað hon-
étríkin hefðu náð talsverðum
hemaðaryfirburðum, þótt það
stangaðist á við mat CIA. Bush
vildi hvorugan aðilann styggja og
tók ekki afstöðu. Hann losnaði
úr þessari klípu þegar Jimmy
Carter var kjörinn forseti 1976. .
Segja má að þá hafi barátta
Bushs fyrir því að verða forseti
hafizt. Ronald Reagan, sem hann
kallaði leikara er ofléki, sigraði
hann auðveldlega í forkosningum
repúblikana 1980. Reagan bauð
honum varaforsetaembættið til að
friða fijálslynda repúblikana.
Bush tók því boði, þótt hann hefði
kallað stefnu Reagans „vúdú“-
eða galdra-hagfræði. Afstaða
hans breyttist fljótt og hann þjón-
aði forsetanum af meiri trú-
mennsku en nokkur annar sam-
starfsmaður hans.
Bush var svo dyggur stuðnings-
maður Reagans að hann vildi ekki
styggja hann með því að hvetja
til varúðar í vopnasölumálinu og
hlýtur að hafa borið hluta ábyrgð-
arinnar, þótt hann kunni að hafa
látið efasemdir í ljós. Á síðustu
vikum hefur kosningabaráttan
harðnað til muna og Bush hefur
verið sakaður um að hafa reynt
að semja við írana um skipti á
gíslum og hergögnum þegar í
október 1980. Bush telur þessa
og aðrar síðbúnar árásir andstæð-
inganna bera vott um örvæntingu
og er sigurviss. Eftir á að koma
í ljós hvemig honum gengur að
standa á eigin fótum, ef hann
verður kjörinn 41. forseti Banda-
ríkjanna.
sér við tennis, golf, knattspymu,
homabolta, kotru, brids og „21“
og lítill tími gafst til lestrar, en
þau vom gefín fyrir tónlist, léku
á hljóðfæri og sungu - þó ekki
Bush. Á sumrin dvaldist fjölskyld-
an í Kennebunkport, fínum stað
í Maine, og þangað fluttist Bush
seinna með konu og böm.
Að loknu námi'í kunnum einka-
skóla, Andover í
Massachusetts,
gekk Bush í sjó-
herinn og 18 ára
gamall varð
hann yngsti
flugliðsforingi
flotans. Tvívegis
nauðlenda á
hann eignaðist nokkra sína beztu
víni.
Til Texas
Bush, sem er fimm barna fað-
ir, er maður alúðlegur og annálað-
ur fyrir trygglyndi. Fjölskyldan
er samheldin og vingjarnleg og
nýtur mikilla vinsælda. Það hefur
þótt eitt helzta einkenni Bushs
MANNSMYNP
ejtir Guðm. Halldórsson
varð hann að
sjónum, í seinna
skiptið vegna skothríðar Japana.
Hann missti alla áhöfnina og gat
talizt heppinn að honum var
bjargað. Um þetta vill hann ekki
ræða, en hins vegar hreykir hann
sér af sigmm í viðureignum við
fjölmiðlafólk, t.d. Don Rather.
Þegar Bush fékk frí frá stríðinu
gekk hann að eiga æskuunn-
ustuna Barböm Pierce, sem var
einnig af auðugu fólki komin.
Síðan gekk hann í Yale-háskóla
að dæmi föður síns, varð fyrirliði
í hafnarbolta, þjóðaríþrótt Banda-
ríkjamanna, og gekk í hauskúpu-
félagið Skuli and Bones, þar sem
að hann vilji falla
öðmm í geð og
þjóna valdamikl-
um mönnum af
trúmennsku.
Fullyrðingar
demókrata um
að hann hafi tvisvar haldið fram
hjá konu sinni komu á óvart.
Eftir brautskráningu frá Yale
1948 fór Bush til Texas með fjöl-
skylduna til að freista gæfunnar
á olíusvæðunum þar, í stað þess
að leggja fyrir sig róleg banka-
störf eins og faðir hans hafði gert.
Ekkert hafði eins mótandi áhrif á
hann og þessi tími að hans sögn
og hann taldi sig sýna að hann
væri „harðsnúinn einstaklings-
hyggjumaður". Raunar fékk hann
bíl frá föður sínum til að aka til
Texas, bezti vinur föður hans út-
vegaði honum starf og Þegar
hann varð meðeigandi í nýju olíu-
fyrirtæki 1953 var það aðallega