Morgunblaðið - 06.11.1988, Qupperneq 25

MORGUNBLAÐH) VEROLD/H LAÐVARPINIM SUNNUDAGUR 6. NÓVEMBER 1988
25
Tveir í þungum þönkum.
Mr. John Stow og Mr. Michael Trollope í miðju leiksins.
Tívolíiö í Kaupmannahöfn — Leyfið til að nota uppskriftina að þess-
um heimsfræga vinsæla stað er til sölu.
Tívolí til
útflutnings
Fró Páli
Pálssyni í

KHÖFH |
Já, það hljómar ævintýralega —
og minnir í fyrstu óneitanlega á
Einar Ben. og norðurljósin — en
er engu að síður undirskrifuð og
þinglýst staðreynd: nýjasta útflutn-
ingsvara Dana er Tívolíið í Kaup-
mannahöfn.
Vitaskuld þó ekki þannig að
svæðið verði bókstaflega stungið
upp og flutt úr landi með tilheyr-
andi bátatjöm, rússibana og hljóm-
leikahöll — nei, það er að sjálfsögðu
aðeins leyfið til að nota uppskriftina
að þessum heimsfræga vinsæla stað
sem er til sölu.
En það getur ekki hver sem er
orðið sér úti um þetta leyfí. Reynd-
ar er það svo, að þrátt fyrir hátt á
þriðja tug tilboða, hefur Niels-
Jergen Kaiser, fprstjóri Tívolí,
ákveðið að fyrst um sinn muni að-
eins rísa þrjú Kaupmannahafnar-
tívolí í heiminum. Hið fyrsta, sem
þegar hefur verið samið um og far-
ið að vinna að, verður í japönsku
hafnarborginni Okavama. Næsta —
og samningar um það eru á loka-
stigi — verður í Louis Armstrong-
garðinum í New Orleans. Og hið
þriðja verður að öllum líkindum í
Ástralíu. Annað Kaupmannahafn-
artívolí í Evrópu kemur aldrei til
greina, segir hann.
Burt með um-
ferðarskiKin!
Hraðakstur er alvarlegt vandamál í mörgum
bæjarfélögum — sér í lagi þeim sem þjóðvegir
fara í gegnum. Þrátt fyrir hraðatakmarkanir
og viðvörunarskilti draga margir ökumenn
ekkert úr hraðanum og stefna þar með lífi sínu
og þorpsbúa í verulega hættu.
Frá Steingrími Sigurgeirssyni í
IRIEI
Ibúar í þorpinu Langenpreising
bei Erding í Bæjaralandi voru
orðnir langþreyttir á þessum ós-
kunda og kröfðust þess af kjömum
fulltrúum sínum að þeir gripu til
að aðgerða til að stemma stigu við
hraðakstrinum. Hinir kjömu reyndu
að sjálfsögðu að bregðast við þess-
ari kröfu umbjóðenda sinna. Lausn-
in sem varð ofan á hefur reynst
afar árangursrík í baráttunni við
hraðakónga þjóðvegarins — þó
óhefðbundin sé.
Eftir fjölmenn mótmæli þorpsbúa
árið 1986 veltu bæjarstjórnarmenn
fyrst fyrir sér hinum vanalegu úr-
ræðum á borð við uppsteyptar
hraðahindranir sem myndu neyða
ökumenn til að draga úr hraðanum.
Dag einn fékk hins vegar Walde-
mar Komor, sem sér um umferðar-
mál af hálfu lögreglunnar í Langen-
Ekki er öll
krossgátan
eins
Þeir sem hafa aldrei leyst krossgátur geta ekki skilið hvað
rekur fólk til þeirrar tímaeyðslu að leita að órðum og fylla
þau síðan inn í þartilgerða reiti. En þessi dularfulla iðja er
í raun ekkert annað en saklaus afslöppun með nokkurri
hugarleikfimi. Krossgátur í íslenskum blöðum eru ekki svo
meðfærilegar, að hægt sé að leysa þær hvort sem maður
stendur i strætisvagni eða situr í makindum heima hjá sér.
Og svo eru þær einungis framreiddar um helgar. í Bretlandi
sést fólk aftur á móti leysa krossgátur dagblaðanna, sem
birtast daglega á baksíðum þeirra, í neðanjarðarlestum og
strætisvögnum á morgnana. Og löng og þreytandi leið í vinn-
una verður þar með að skottúr.
Fró Guðrúnu
Nordal í
LONDON
Krossgátur í íslenskum blöð-
um eru svipaðar frá degi til
dags, sömu orðin koma fyrir aft-
ur og aftur, og vanur kross-
gátuleysandi þekkir oftast lausn
ina án þess að þurfa að fletta
mikið í orðabók heilans. En
krossgátur breskra blaða eru af
öðrum toga. Fyrir Islending
er ekki aðal-
höfuðverkurinn
að um erlent
tungumál er að
ræða, heldur er
hver vísbending
gáta í sjálfu sér.
Krossgátan á
baksíðu The Ti-
mes er líklega
frægasta kross-
gáta í heimi.
Hún birtist fyrst
í blaðinu fyrsta
febrúar 1930.
íhaldssamir les-
endur mótmæltu
þessari óvæntu
innrás í blaðið
sitt, en þó leið
ekki á löngu áð-
ur en bréf les-
enda streymdu inn sem upplýstu
alheiminn hve fljótir þeir væru
að leysa krossgátuna. Kross-
gátan varð síðan fljótt að einum
vinsælasta og rótgrónasta þætti
blaðsins og á nú sína tryggu
aðdáendur sem láta ekki einn dag
svo líða að ekki sé glímt við
krossgátuna. Stjómendur The
Times ákváðu því árið 1970 að
verðlauna þennan trausta les-
endahóp og efndu til keppni til
að skera úr um hver fyrstur
væri til að fylla inn í alla reitina.
Sunnudaginn ellefta septem-
ber síðastliðinn fór átjánda úrsli-
takeppni í The Times Collins Dic-
tionaries Crossword Champion-
ship fram í Park Lane-hótelinu í
London. Fjölmargir snillingar
lögðu langa leið að baki til að
mæta til leiks í þessu óvenjulega
kapphlaupi við klukkuna. Eftir
spennandi keppni var ljóst að sig-
urvegarinn yrði annað árið í röð
William Pilkington starfsmaður
íjármáladeildar
Cleveland-bæj-
ar. Hann var að
meðaltali níu
mínútur að leysa
hveija kross-
gátu, sem er dá-
góður millitími
ef krossgátum-
ar em grannt
skoðaðar. Einn
áhorfandi
keppninnar,
Paul Henderson
embættismaður
í innanríkisráðu-
neytinu, setti
aftur á móti nýtt
hraðamet. Hann
leysti fyrstu gát-
una í keppninni
af þremur á
hálfri mínútu, einni og hálfri
minútu skemur en skjótasti kepp-
andinn. Enda sat hann ekki með
skeiðklukkuna fyrir framan sig.
Svo ekki er öll vitleysan eins.
Sá skjótasti.
Mr. William Pilkinton.
Fyrir þetta eftirsótta leyfí greiða
hinir lánsömu borgarsjóðir gjfurleg-
ar fjárupphæðir, og skilyrðin sem
uppfylla þarf era geysilega ströng.
Ekki nóg með að staðurinn verði
að vera fallegur og liggja í hjarta
miðborgar með nálægum alþjóða-
flugvelli. Þar sem um er að ræða
eftirlíkingu og útfærslu á Kaup-
mannahafnartívolíinu, verður að
láta Dönum að mestu leyti eftir
dýrastu vinnuna við uppsetninguna.
Öll hönnun verður þannig unnin í
Kaupmannahöfn, undir stjóm Bo
Christoffersen, arkitekts Tívolí til
margra ára. Teikningar að hljóm-
leikahöllunum, veitingahúsunum,
gosbrannunum, leiktækjasölunum
o.s.frv. verða að vera danskar og
fyrir utan stofnkostnað — fyrsti
áfangi við Tívolíið í Okavama á að
kosta 1,5 danskan milljarð — verð-
ur að greiða af þeim afnotagjald
um ókomna tíð. Tívolí fær prósent-
ur af öllu saman.
En hvað er verið að kaupa? H^að
gerir uppskriftina að Tívolíinu í
Kaupmannahöfn svona sérstaka?
Lystigarður þar sem allir aldurs-
hópar geta átt skemmtilegan dag,
saman eða hver í sínu lagi. Leikir
og þrautir við allra hæfí. Fjölbreytt
tónlistarlíf, diskó, klassík og allt
þar á milli. Leikrit, ballettar, rev-
íur, trúarleikar, akróbatík. Afstaða
fyrir þá sem kjósa að taka með sér
nesti, skyndibitastaðir, lúxusmat-
sölustaðir. Allt saman í fallegu,
gróðursælu umhverfí. — Mottóið er:
vönduð afþreying.
Það er því fyrst og fremst upp-
skrift að vandaðri afþreyingu sem
borgarstjórnin í Okavama segist
hafa verið að kaupa. Japan er eitt
fremsta iðnríki heims, þar er sjálf-
virknin í framleiðslunni lengst á veg
komin, þar eykst frítími fólks mest.
Japanir hafa mikið hugsað um
hvaða félagslegu afleiðingar aukinn
frítími getur haft í för með sér og
komist að þeirri djúpvitra niður-
stöðu, að til þess að bjarga fólki frá
alkóhólisma, geðveiki og annarri
óáran sem aðgerðarleysi getur or-
sakað, verði, hvað sem það kostar;
að fínna leiðir til að hafa ofanaf
fyrir fólki á jákvæðan, uppbyggileg-
an hátt.
Og nú er sem sagt ein þerra fund-
in: Tívolíið í Kaupmannahöfn.
Þau eru bara til trafala þessi___
preising þá hugmynd að taka niður
öll umferðarskilti í þorpinu og láta
einungis grandvallarregluna um
hægrirétt gilda. Þjóðvegurinn yrði
þar með ekki lendur aðalbraut held-
ur þyrftu vegfarendur um hann að
taka tillit til annarrar umferðar.
Þetta var að mati Komors eðlileg-
asta lausnin á vanda þorpsbúa.
Rudolf Weiss, bæjarstjóri Lang-
enpreising og bamaskólakennari,
sem tilheyrir Kristilega sambands-
flokkknun, CSU, féllst á að gera
tilraun í anda hugmynda lögreglu-
mannsins. Öll umferðarskilti vora
því tekin niður og eina skiltið í
bænum var nýtt skilti við bæjar-
mörkin sem tilkynnti að hægriréttur
gilti í Langenpreising. Nokkra eftir
að tilraunin hófst vora framkvæmd-
ar radarmælingar á umferðarhraða
sem sýndu að meðallíraði umferðar
í gegnum þorpið var á bilinu 42-48
km á klukkustund eða rétt undir
50 km mörkunum. Þetta voru mjög
ánægjuleg tíðindi fyrir þorpsbúa því
að sambærilegar mælingar í ná-
grannabæjum sýndu fram á um 20
km hærri meðalhraða. Gagnrýnis-
raddir sem heyrst höfðu í upphafí
þögnuðu og ákveðið var að þetta
fyrirkomulag myndi gilda til fram-
búðar, frá og með janúar í fyrra.
Umferðaróhöpp era nú að meðal-
tali þijú á ári í stað fimm áður.