Morgunblaðið - 24.11.1988, Blaðsíða 18

ei8
M^ORGITNBMÐIB, FIMmuMÍS0R!24. ^ðVÉMSÉR' 1^8
ENN UM HAMLET
Svar Kjartans Ragnarssonar leikstjóra til Halldórs Þorsteinssonar
eftirKjartan
Ragnarsson
011 umræða og eftirtekt er af
hinu góða þegar um er að ræða
leiksýningu. Og ekki síst þegar verk
eins og Hamlet er það sem verið
er að fást við.
Hitt er annað mál að ég veit
ekki hvernig hægt er að grípa bolt-
ann frá þér Halldór og senda hann
til baka þegar sendingin er eins og
sú sem ég fékk frá þér í Morgun-
blaðinu laugardaginn 12. nóvem-
ber. Og eins og þú bendir á sjálfur
í þinni grein „skortir Kjartan bæði
fágun, mér liggur við að segja sið-
fágun, og fagmennsku“ til að geta
svarað þér á sömu nótum. Já, satt
að segja vona ég að sú siðfágun
og fagmennska sem þín skrif vitna
um verði mér alltaf framandi.
Um frumlegt brambolt og
pall fram I sal
Þú segir „Kjartan Ragnarsson
hyggst ryðja nýja braut í túlkun
sinni á Hamlet og uppfærslu á
þeirri hæpnu forsendu að íslenskir
áhorfendur séu fyrir löngu búnir
að fá sig fullsadda á því að borða
alltaf sama grautinn í sömu skál
eða með öðrum orðum að þramma
alltaf áfram eftir oftroðnum slóð-
um“. Þetta hef ég aldrei sagt.
Hvernig dettur þér í hug að það
geti verið forsenda í okkar vinnu
að íslenskir áhorfendur hafi séð of
mikið af Hamlet? Hins vegar höfum
við talað um að forðast ýmsar við-
teknar venjur sem sitja fastar í leik-
húsfólki og gömlum vinum textans.
Venjum sem eiga stundum ekkert
skylt við Shakespeare. Þú kemur
með bráðgott dæmi. Þú byrjar þína
grein á að hneykslast á palli sem
við höfum byggt fram í salinn. Eg
spyr: Er rammaleiksviðið sem er
fyrir enda salarins niðri í Iðnó rétt-
ari umgjörð fyrir sýningar á verkum
Vilhjálms? Þetta rammasvið hefur
að vísu verið notað í flestar
Shakespeare-sýningar síðustu 300
árin. Það er í flestum leikhúsum
allt frá því á barokktímabilinu. En
LJÓSAFRÉTTIR
VIÐ TENDRUM UÓSIN í DAG!
UÓSAVERSLUNIN
að Skútuvogi 11,
býður nýju Ijósalínuna
frá Nordisk Solar.
Einstaklega vönduð og
falleg hönnun.
Verið velkomin og dæmið sjálf.
Opið til kl. 17.00 á laugardaginn.
UÓSAVERSLUNIN
Skútuvogi 11
LJÓSAFRÉTTIR
Reyndu HONIG
strax í dag.
■
.
500 9
Fljótlegt og fyrirhafnarlftið.
Kjartan Ragnarsson
„Sýndu mér þann leik-
stjóra sem heldur í
þessu fullum trúnaði
við meistarann og leyf-
ir sér ekki að nota
nútíma leikhústækni.“
Úr Hamlet-sýningu Leikfélags
Reykjavíkur.
það kemur Vilhjálmi Shakespeare
ekkert við. Hann hafði aldrei séð
slíkt leiksvið. Hann var dáinn áður
en það kom fram. Ég veit ég þarf
ekki að segja þér að endurreisnar-
leikhúsið notaði einmitt pall sem
var byggður fram til áhorfenda.
Svo hvað er trúnaður við höfundinn
í þessu dæmi? Hins vegar ákváðum
við ekki að hafa pall bara af því
Vilhjálmur var með pall. Við hefð-
um jafnvel leyft okkur að vera svo
„hrokafull“ og „frumleg“ að nota
gamla glugga—leiksviðið ef við
hefðum trúað að við gætum gert
áhrifameiri sýningu þannig. Ástæð-
an fýrir að við notum pallinn er
vitanlega sú að okkur langar til að
nýta „salarkynnin" sem lofthæðin
í gamla Iðnó hefur upp á að bjóða.
Ævintýrabók
MÁL og menning hefur sent frá
sér bókina í ævintýralöndum —
tólf evrópsk ævintýri.
Hér eru ævintýri endursögð af
Poul Wanner og myndskreytt af
Nikolai Ustinov. Meðal ævintýr-
anna má nefna franska ævintýrið
Töfraþráðinn, Rófnakonunginn
þýska, Sefhettu frá Englandi og
sænska ævintýrið Höllin fyrir aust-
an sól og vestan mána. Áuk þess
eru í bókinni ævintýri frá Ítalíu,
Spáni, Sovétríkjunum og Finnlandi.
Allar myndskreytingarnar eru í
litum og bókin prentuð á þykkan
pappír. Sigurjón Guðjónsson þýddi.
Við trúum líka að nálægðin við
áhorfandann og þrívíddin í leik-
húsinu geti verið styrkur fyrir sýn-
ingar, eins og t.d. í þessu tilfelli.
Að færa verk til nútímans
Þú segir orðrétt „Hér skal fús-
lega játað að ég ber litla sem enga
virðingu fyrir þessum hrokafullu
leikstjórum sem telja nauðsynlegt
að endurbæta verk Shakespeares
og færa til nútímans." Hverjir eru
þessir hrokafullu leikstjórar? Hvað
er að færa til nútímans? Jú, ætli
við getum ekki verið sammála um
að það séu þau uppátæki í leik-
húsvinnu sem höfundurinn ætlaðist
aldrei til að kæmu nálægt þessum
texta. Er það ekki? Hvað segir þú
þá um ljósbeitingu? Þessi leikrit eru
ætluð til að leikast við dagsljós,
undir berum himni. Munur dags og
nætur kemur allur fram í textanum.
Er þá ekki dálítið mannaleg bíræfni
að tæta allt sundur og saman með
ljósabreytingum? En sýndu mér
þann leikstjóra sem heldur í þessu
fullum trúnaði við meistarann og
leyfir sér ekki að nota nútíma leik-
hústækni.
Helgi Hálfdanarson hefur sagt
margt fallegt um þýðingu Matthías-
ar Jochumssonar á Hamlet. Og ég
þykist vita að það var ekki það
hvað Matthías var slakur þýðandi
sem varð þess valdandi að Helgi
réðst í það að þýða verkið aftur.
Heldur trúlega hitt að þýðingar eld-
ast. Helgi hefur sagt einhvem
tímann að hver kynslóð þurfi eigin-
lega að eiga sínar nýju þýðingar á
Vilhjálmi. Það höfum við fram yfir
Englendinga að við getum alltaf
þýtt verkin aftur. Því tungutakið
breytist og fær nýjar áherslur. Hvað
þá með leikhúsið? Það breytist vit-
anlega líka og fær nýjar áherslur.
Fágnn, siðfágun og
fagmennska
Þú segir að lokum en hitt er
auðsætt að það er hvorki á hans
(Kjartans) færi að sníða né sauma
búninga á_ leikpersónur á borð við
Hamlet, Oþelló, Makbeð eða Lé
konung. Til þess skortir hann bæði
fágun, mér liggur við að segja sið-
fágun, og fagmennsku." Svona yfir-
lýsingar bera það alltaf með sér að
sá sem dæmir fólk vanbúið þessum
kostum hafi það drjúgt af þeim
sjálfur, að eigin áliti, að hann geti
sest í dómarasætið, og það getur
vel verið að þér leyfist það. En um
það get ég bara ekki dæmt.
Annars er kannski best fyrir mig
að segja bara eins og Lópakín í
Kirsuberjagarðinum eftir Tsjekhov:
„En ég er bara kotkarl kotkarls-
son, — svín í rósabeði, — les þessa
bók, skil ekki baun, —“
Ég svaraði fyrir viku athuga-
semdum Guðmundar G. Þórarins-
sonar um sýninguna. Það þótti mér
vera skólabókardæmi um það
hvemig hægt væri að óska sér að
leikhúsgagnrýni væri skrifuð. Þín
grein er jafn gott dæmi um það
hvemig gagnrýni ætti ekki að vera
skrifuð. Samt starfaðir þú hér áðúr
sem leikhúsgagnrýnandi í mörg ár.
En þetta sýnir kannski bara hvað
leikhúsumfjöllun er orðin „fágaðri,
mér liggur við að segja siðfágaðri
og fagmannlegri" en hún var hér
áður.
Höfundur er leikstjóri.
ævmrýri
ÆVINTÝRA- JfP
LÖND
Tólf evróps
Prentun fór fram á Spáni. Bókin
er 200 blaðsíður.