Morgunblaðið - 24.11.1988, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 24. NÓVEMBER 1988
Arstíðabundin
lækkun á laxi
- segir Friðrik Sigurðsson
„ÞAÐ ER ekki um neitt verðhrun á eldisfiski að ræða, heldur
aðeins hina venjulegu verðlækkun, sem alltaf er á haustin vegna
mikils framboðs," sagði Friðrik Sigurðsson, framkvæmdastjóri
Landssambands fiskeldis- og hafbeitarstöðva, er Morgunblaðið bar
undir hann fregnir um verðhrun á eldisfíski.
Friðrik sagði að verðið lækkaði
alltaf í október, en þegar komið
væri fram undir jól hækkaði það
að nýju. „Þeir sem framleiða lax
í heiminum eru með sjókvíaeldi.
Þeir slátra allir á haustin og þá
kemur mjög mikið magn af físki
á markaðinn," sagði hann. „Undir
jól hækkar verðið aftur og fer
hækkandi strax eftir áramót. ís-
lendingar eiga hins vegar betri
möguleika en aðrar þjóðir á að
stjórna framboðinu. Við erum svo
vel í sveit settir að geta selt haf-
beitarlax á góðu verði á sumrin.
Aðrar þjóðir stunda ekki hafbeit
svo nokkru nemi. Svo höfum við
líka strandeldið og getum dregið
úr slátrun á þeim tíma sem fram-
boð er mest og geymt laxinn fram
á vorið, þegar verð er hærra. Verð-
lækkunin á haustin nemur að með-
altali um 10-15% og er ekki meiri
nú en undanfarin ár. Ég get nefnt
dæmi um að menn séu nú að selja
til Bandaríkjanna 2-3 kílóa lax á
8 dali og fyrir^ 4-5 kflóa lax fá
þeir 10,50 dali. í vor áttum við von
á að verðið yrði lægra, því þá sáum
við fram á að Norðmenn ætluðu
sér að slátra 10-12 þúsund tonnum
á mánuði í haust. Flutningskostn-
aður Norðmanna til Bandaríkjanna
er hins vegar hærri en okkar og
því setja þeir þennan fisk að mestu
leyti á Evrópumarkað. Við dreifum
okkar viðskiptum hins vegar á
Ameríku, Evrópu og Japan, svo
að við etjum ekki að öilu leyti kappi
við Norðmenn á sömu mörkuðum,"
sagði Friðrik.
VEÐURHORFUR í DAG, 24. NÓVEMBER
YFIRLIT I QÆR: Yfir Bretlandseyjum er 1.035 mb hæð en 975
mb lægö milli Svalbarða og N-Noregi á leið austur. Um 900 km
suður af Hvarfi er 965 mb víðáttumikil lægð sem þokast norð-
norðvestur. Hlýtt verður áfram. .
SPÁ: Á morgun verður vindátt milli suðurs og vesturs, vi'ða gola
eða kaldi. Súld verður um sunnanvert landið, en þurrt og sums
staðar léttskýjað á Noröur- og Austurlandi. Hlýtt í veðri.
VEÐURHORFUR NÆSTU DAGA
HORFUR A FÖSTUDAG OQ LAUGARDAG: Suðlæg eða breytileg
átt og hlýtt, þó ef til vill næturfrost á Norðausturlandi. Þurrt aö
mestu norðanlands og austan- en rigning eða súld um sunnan-
og vestanvert landið.
TAKN:
Heiðskírt
Léttskýjað
Hálfskýjað
Skýjað
f \ Afskýjað
y, Norðan, 4 vindstig:
Vindörin sýnir vind-
stefnu og fjaðrirnar
vindstyrk, heil fjöður
er 2 vindstig.
/ / /
/ / / / Rigning
/ / /
* / *
/■»/■» Slydda
/ * /
* * *
* * * * Snjókoma
■j 0 Hitastig:
10 gráður á Celsius
ý Skúrir
*
V El
= Þoka
= Þokumóða
’ , ’ Súld
OO Mistur
—|- Skafrenningur
Þrumuveður
VEÐUR VÍÐA UM HEIM
kl. 12:00 í gær að ísl. tíma
hiti veður
Akureyri 8 skýjaS
Reykjavík 8 súld
Bergen 4 lágþokublettir
Holsinki +8 lóttskýjað
Kaupmannah. 3 þokumóöa
Narssarssuaq 8 atskýjaft
Nuuk +2 1 o t
Ostó +1 léttskýjaft
Stokkhólmur +1 skýjað
Þórahöfn vantar
Algarve 14 súld
Amsterdam 8 skúr
Barcelona 8 heiftskfrt
Chlcago 1 alskýjað
Feneyjar 1 heiðskfrt
Frankfurt +2 skýjaft
Glasgow S mlstur
Hamborg S skýjað
Las Palmaa vantar
London 4 mistur
Los Angeles 12 þokumóða
Luxemborg 1 þokumóða
Madrid S heiðskfrt
Malaga 14 alskýjað
Mallorca 1111
Montreal +6.3 léttskýjað
New York 6 tóttskýjað
Parfs 7 léttskýjað
Róm 7 léttskýjað
San Diego 12 þokumóða
Winnipeg +4 þokumóða
Allt að 5 milljarða rekstrarhalii
hjá A-hluta ríkissjóðs:
Minni tekjur
af söluskatti
vega þyngst
-segir Halldór V. Sigurðsson, ríkisendurskoðandi
RÍKISENDURSKOÐUN telur að að öUu óbreyttu stefiii í 4,7 til 5
miUjarða rekstrarhaUa hjá A-hluta ríkissjóðs á árinu 1988 og rekstrar-
afkoma A-hluta ríkissjóðs tíl loka septembermánaðar 1988 sýndi
haUa að Qárhæð 5,252 miUjarðar króna. 1 áætlun, sem Ríkisendurskoð-
un gerði í ágúst síðastUðnum, var gert ráð fyrir að rekstrarhaUi
A-hluta ríkissjóðs á árinu 1988 yrði 1,8 milljarðar króna að öUu
óbreyttu. Þessi mismunur á áætlunum Rikisendurskoðunar stafar af
því að samdráttur í efiiahagslífinu skall á fyrirvaralaust i haust, að
sögn HaUdórs V. Sigurðssonar rikisendurskoðanda.
„Vegna samdráttarins eru tekjur
ríkissjóðs af söluskatti, aðflutnings-
gjöldum og tekjuskatti minni en
áætlað var og minni tekjur af sölu-
skatti vega þar þyngst," sagði Hall-
dór V. Sigurðsson í samtali við
Morgunblaðið.
í nýútkominni skýrslu Ríkisend-
urskoðunar um framkvæmd fjár-
laga til septemberloka 1988 segir
meðal annars: Orsakir fyrir þeim
veigamiklu breytingum á einstökum
tekjuliðum, sem orðið hafa á árinu
miðað við forsendur, má einkum
rekja til eftirfarandi þátta: í fyrsta
lagi til veltusamdráttar sem gætt
hefur sérstaklega eftir mitt þetta
ár. í öðru lagi virðast þær umtals-
verðu breytingar, sem gerðar voru
á helstu tekjustofnum ríkissjóðs,
ekki hafa skilað þeim tekjum sem
að var stefnt. í þriðja lagi hefur
innheimta ríkissjóðstekna á árinu
gengið erfiðlega.
Efnahagsráðstafanir
ríkisstjórnarinnar
Frá því að áætlun Ríkisendur-
skoðunar var gerð í ágústmánuði
síðastliðnum hafa komið til efna-
hagsráðstafanir hinnar nýju ríkis-
stjómar sem hafa áhrif á afkomu
ríkissjóðs í ár til hins verra og eru
þær metnar á um 500 milljónir
króna vegna samdráttar á tekna-
hlið. Auknum útgjöldum að fjárhæð
255 milljónir króna er mætt með
lækkun launa og framlaga til lífeyr-
istrygginga vegna þess að hækkan-
ir, sem áformaðar voru 1. septem-
ber og 1. desember, falla niður en
það er ámóta fjárhæð og viðbótarút-
gjöld nema.
Tekjur ríkissjóðs dragast veru-
lega saman, frá því sem áætlanir
frá miðju ári gera ráð fyrir, eða um
2,9 milljarða króna. Þessi samdrátt-
ur hefur fyrst og fremst komið til
á síðustu mánuðum. Þróun verðlags
hefur verið önnur en ráð var fyrir
gert í forsendum fjárlaga. Almennt
verðlag hefur hækkað um 8% um-
fram forsendur og gengi að meðal-
tali um 15% frá síðastliðnu ári. Að
teknu tilliti til þessara breytinga og
miðað við afkomuhorfur í árslok
1988 má ætla að eftirtaldir liðir
skýri hvers vegna ríkisíjármál þessa
árs hafa farið á annan veg en reikn-
að var með í ársbyijun og fjárlög
gerðu ráð fyrir:
Meta má samdrátt tekna á um
3,1 milljarð króna umfram verðlags-
forsendur flárlaga fyrir árið 1988.
Gjöld hafa hækkað um 1,7 milljarða
króna umfram verðlagsforsendur
þessa árs. Innlausn spariskírteina
og minni innheimta af veittum lán-
um ríkissjóðs veldur auknum
greiðsluhalla að fjárhæð 440 millj-
ónir króna. Viðbótarlántökur á árinu
nema um 660 milljónum króna.
Þeir teknaliðir sem sýna frávik í
tekjum ríkissjóðs, frá því sem fjárlög
gerðu ráð fyrir, að teknu tilliti til
verðlagsbreytinga umfram forsend-
ur fjárlaga 1988, eru: Tekjur af
sölugjaldi eru nú áætlaðar um 30
milljarðar króna sem er 2,7 milljörð-
um króna lægri fjárhæð. Vörugjald,
sem áætlað var að gæfi tæplega
1,8 milljarða króna, mun skila um
1.1 milljarði króna eða um 700 millj-
ónum króna lægri fjárhæð. Inn-
heimta beinna skatta mun hins veg-
ar skila um 600 milljónum króna
hærri fjárhæð. Áætlað er að aðrir
tekjuliðir gefí nettó um 200 milljón-
um króna meiri tekjur.
Greiðsluafkoma nei-
kvæð um 7 milljarða
Greiðsluafkoma A-hluta ríkis-
sjóðs í septemberlok 1988 var nei-
kvæð um 6,922 milljarða króna sem
er 4,865 milljörðum króna verri af-
koma en upphaflegar ðétlanir gerðu
ráð fyrir. Helstu frávik frá
greiðsluáætlun fjárlaga, að teknu
tilliti til efnahagsráðstafna frá þvi
í mars síðastliðnum, eru eftirfar-
andi: í fyrsta lagi að rekstrarhalli
A-hluta ríkissjóðs er hærri sem nem-
ur rúmlega 3,5 milljörðum króna.
Áætlanir gerðu ráð fyrir rekstrar-
halla að fjárhæð 1,7 milljarðar
króna. Innheimtar tekjur hafa orðið
118 milljónum króna lægri en áætl-
anir áformuðu en gjöld aftur á
móti 3,396 milljörðum króna hærri.
í öðru lagi hafa útgreiðslur vegna
innlausnar spariskírteina orðið
1,261 milljarði króna hærri en áætl-
að var. Sala spariskírteina er 927
milljónum króna lægri að meðtalinni
sölu bankabréfa. í þriðja lagi hafa
erlendar nýjar lántökur, að teknu
tilliti til skuldbreytinga á eldri lán-
um, ásamt breytingum á stöðu velt-
ilánareikninga, valdið útgreiðslum
að fjárhæð 386 milljónir króna mið-
að við áætlanir. í fjórða lagi hafa
aðrar hreyfíngar á lána- og við-
skiptareikningi sýnt nettó minni
útgreiðsiur en áætlanir gerðu ráð
fyrir að fjárhæð 295 milljónir króna.
Ríkissjóður fjármagnaði greiðslu-
hallann með því að auka skuldir
sínar hjá Seðlabanka íslands um 7,4
milljarða króna. Heildarskuldir
ríkissjóðs við Seðlabankann í sept-
emberlok námu 11,2 milljörðum
króna, sem er 7,5 milljörðum króna
hærri fjárhæð en í ársbyijun.
Ríkisendurskoðun hefur gert sér-
staka úttekt á eftirstöðvum inn-
heimtu vegna söluskatts, tekju-
skatts í staðgreiðslu og reiknaðra
dráttarvaxta. Eftirstöðvar nema alls
4.2 milljörðum króna. Stofnunin
vekur athygli á að við mat á eftir-
stöðvum verður að taka tillit til þess
að hluti þeirra muni ekki innheimt-
ast. Fjármálaráðuneytið hefur á
þessu ári gert átak í því að herða
innheimtu eftirstöðva og samfara
því mun koma f ljós hversu stór
hluti þeirra er ekki innheimtanlegur.
Stofnunin telur mikilvægt að inn-
heimta tekjuskatts í staðgreiðslu
verði hert. Á fyrsta framkvæmdaári
hins nýja staðgreiðslukerfis er ljóst
að vanskil eru að myndast á inn-
heimtu tekjuskatts í staðgreiðslu.
Eftirstöðvar á innheimtu námu í lok
septembermánaðar 1988 um 9% af
álagningu.